ΕΛΛΗΝΙΚΗ & ΟΜΗΡΙΚΗ ΓΡΑΦΗ 2ον

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΑ ΟΛΩΝ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
(του Υποστρατήγου ε. α K. Χ. Κωνσταντινίδη)
Η τελειότερη και αρχαιότερη γλώσσα και γραφή σ’ όλο τον κόσμο είναι η Ελληνική. Οι ρίζες της γενέσεως της επιστήμης της γλωσσολογίας θα πρέπει να αναζητηθούν στην εποχή, κατά την οποία έζησε ο Πλάτων. Με το έργο του «Κρατύλος η Περί Ονομάτων Όρθότητος», ο μέγας φιλόσοφος θέτει τον προβληματισμό σχετικά με το εάν η γλώσσα είναι «φύσει» η «έθει», δηλαδή εάν είναι φυσικό δημιούργημα, οπότε η γνώση των πραγμάτων καθίσταται αντικειμενική η δημιούργημα του ανθρωπίνου πνεύματος, οπότε μόνον υποκειμενική γνώση είναι δυνατή. Επομένως η δημιουργία του αλφαβήτου και η προέλευση των ονομάτων είχε απασχολήσει και τους Αρχαίους Έλληνες.[ Β.-ΧΡ.Κριτσέλη, Πλάτωνος. Κρατύλος, Αθήναι, σ. 14] Η ουσία των ονομάτων είναι αυτή που έχει πλάσει η ίδια η φύσις για το κάθε αντικείμενο. Αυτό έχοντες κατά νου οι πανάρχαιοι Έλληνες έπλασαν τη Ελληνική γλώσσα για να αποδίδει την αντικειμενική γνώση. Έτσι κατόρθωσαν να δώσουν σε κάθε λέξη αιτιώδη σχέση και συνάρτηση με την έννοια του αντικειμένου ή του πραγματικού ονόματος. Διότι, σύμφωνα με τον Πλάτωνα, για να είναι ένα όνομα ορθό, πρέπει να είναι τέτοιο, που να φανερώνει την ουσία του πράγματος. Η γραφή των ονομάτων είναι μια πράξη μιμήσεως με γράμματα της ουσίας του αντικειμένου . Τα δε ονόματα τα χρησιμοποιούμε ως όργανα με τα οποία καθορίζουμε την φυσική υπόσταση των πραγμάτων. Το ίδιο συμβαίνει και με τα στοιχεία του αλφαβήτου:. Τα εκφωνούμε με ονόματα(λ.χ Αλφα, Βήτα, Γάμα κ.ο.κ) και δεν τα προφέρουμε αυτά τα ίδια σαν φθόγγους, εκτός από τέσσερα δηλαδή το Ει , το Ι-ώτα , το Ο-μικρόν και το Ω-μέγα. Στα άλλα φωνήεντα και τα άφωνα, αφού προσθέσουμε κι άλλα γράμματα τα προφέρουμε κάνοντας τα έτσι ονόματα. Αλλά, έως ότου εκφράσωμε την δύναμη, που φανερώνει αυτό, δηλαδή κάθε στοιχείο, είναι ανάγκη να προσθέτωμε γράμματα, ώστε να σχηματισθεί το όνομα, που θα μας φανερώνει την ουσία του καθαρά. Λόγου χάριν στο «βήτα» ενώ προσετέθησαν σε αυτό τα γράμματα Η, Τ, Α, καθόλου δεν έβλαψαν ώστε να μη φανέρωση με ολόκληρο όνομα την φύση του στοιχείου αυτού την οποίαν ήθελεν ο νομοθέτης να εκφράσει. Έτσι κατωρθώθη με επιτηδειότητα να δοθούν στα γράμματα ονόματα[Κρατύλος, 3930]
Σύμφωνα με τον καθηγητή Αρβανιτόπουλο, γράφοντας σήμερα εις την Έλληνικήν γλώσσα μεταχειριζόμεθα τα εκ μακραίωνος παραδόσεως γνωστά 24 γράμματα του Ελληνικού αλφαβήτου, τα οποία οι αρχαίοι Έλληνες ωνόμαζαν ως εξής: άλφα, βήτα, γάμμα, δέλτα, ει, ζήτα, ήτα, θήτα, ιώτα, κάππα, λάμβδα, μυ, νυ, ξει, ου, πει, ρω, σίγμα, ταυ, υ, φει, χει, ψει, ω. Τέσσερα από αυτά τα γράμματα, μετωνομάσθησαν αργότερα από τους αρχαίους γραμματικούς, προκειμένου να γίνουν σαφέστερα. Το ει έγινε ε ψιλον, το ο, ο μικρόν, το υ, υ ψιλόν, και το ω, ω μέγα. Οι ονομασίες αυτές ευρίσκονται ήδη στα Σχόλια εις την Γραμματικήν Τέχνην του Διονυσίου του Θρακός και χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα από τους Νεοέλληνες αναλλοίωτες[Α.-Σ.Άρβανιτοπούλου, Επιγραφική, εν Αθήναις, 1937, τ. Α', σ. 41-44] Τα τελευταία χρόνια αρχαιολόγοι από όλο τον κόσμο διατυπώνουν θέσεις , απόψεις και αποδείξεις πως οι Έλληνες ανακάλυψαν τα διάφορα συστήματα γραφής και οι άλλοι λαοί απλώς τα δανείσθηκαν και τα προσάρμοσαν στις γλωσσικές τους ανάγκες. Γράφοντας λοιπόν σήμερα εις την Έλληνικήν Γλώσσαν, διατηρούμε ζωντανή μία γραμματική 2.406 ετών (2003 + 403/2), επειδή το 403/2 π.Χ. -όταν επώνυμος άρχοντας των Αθηναίων ήταν ο Ευκλείδης - ο ρήτωρ, πολιτικός, συγγραφεύς και στρατηγός Αρχίνος υπέβαλε πρόταση με την οποία καθωρίζοντο τα 24 γράμματα του αλφαβήτου για την συγγραφή των επισήμων κειμένων και την διδασκαλία των παιδιών. Η πρόταση έγινε τότε αποδεκτή στην Εκκλησία του Δήμου και κα θιερώθηκε ως νόμος. Όταν λοιπόν γράφουμε σήμερα με κεφαλαία γράμματα Ελληνικά, είναι σαν να χρησιμοποιούμε την κεφαλαιογράμματη γραφή του Αρχίνου, ηλικίας 2.406 ετών.110

Οι Ελληνικές επιγραφές διαιρούνται σε Προευκλειδείους (δηλ. προ του 403 π.Χ.), και σε Μετευκλειδείους (δηλ. μετά το 403 π.Χ.). Η ομάδα των προευκλειδείων επιγραφών διακρίνεται σε τοπικά αλφάβητα, το Αττικονησιωτικόν ή Αττικόν, το Ιωνικόν, το Κορινθιακόν και το Χαλκιδικόν η Δυτικόν λόγω της εκτεταμένης διαδόσεως του στην Δύσι111 μέσω των εκεί Ελληνικών αποικιών(Μ.Ελλάς, Ιταλία, Σικελία, Κάτω Ιταλία). Ιδιαιτέρως σπουδαία θέση για την εξέλιξη της Ελληνικής γλώσσης στην σύγχρονη γεωπολιτική κατάσταση έχει η διάδοση του Χαλκιδικού αλφαβήτου κατά την διάρκεια των υστέρων γεωμετρικών και αρχαϊκών χρόνων. Σύμφωνα με τον Αρβανιτόπουλο, η γραφή του χαλκιδικού αλφαβήτου, μετεδόθη πρωϊμώτατα στους ντόπιους Ιταλικούς λαούς και δη στους Τυρρηνούς (Έτρούσκους), Λατίνους, Οϋμβρίους, Όσκους, Φαλίσκους και κυρίως στους Ρωμαίους. Έτσι ανεπτύχθη από το Χαλκιδικό αλφάβητο το Λατινικό. Αυτό μετέδωσαν αργότερα οι Ρωμαίοι στους λαούς της Δυτικής Ευρώπης και έτσι και αυτοί οι άποικοι τους το μεταχειρίζονται μέχρι σήμερα. Ο τέως πρωθυπουργός και καθηγητής κ. Ιωάννης Ζολώτας είχε μιλήσει σε οικονομικό φόρουμ με Ελληνικές λέξεις και έγινε πλήρως κατανοητός από το ακροατήριον. Τώρα ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου του Σικάγου κ. Ι. Καλαράς παραθέτει ένα απόσπασμα από ένα δοκίμιο του: Mathematic and geometric theorems and axioms, both practical and theoretic were analyzed by mathematicians. Alphanumeric systems with cryptic or mnemonic coding have been developed. Geometric schemes like the prism, the pyramid, the circle, the parallilogram and other isometric schemes like the pentagon, hexagon, octagon, are analyzed periodically. With diagrams, the periphery, the perimetry, the diameter and the dichotomy are studied.[ Βλ. Έφ.ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, φ. 12.11.2000, πρβλ. Εφ. Ελληνική Αγωγή, άρ.φυλ. 47, Ιανουάριος 2001, σ. 18-19, και το θεμελιώδες έργο της "Α.Τζιροπούλου-Εύσταθίου, Πώς ή Ελληνική γονιμοποίησε τον Ευρωπαϊκό Λόγο, έκδ. Νέα Θέσις και της ιδίας ΕΛΛΗΝ ΛΟΓΟΣ, Αθήναι, 2002]
Η πρώτη μεγάλη παγκοσμιοποίηση της Πελασγικής Γλώσσης-εκ της οποίας προήλθεν η Ελληνικής - έγινε μερικές χιλιάδες χρόνια πριν. Η Πελασγική ομιλείτο σχεδόν σε όλο το χώρο της Ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου και ιδιαίτερα στην Βαλκανική και την Μικρά Ασία. Η δεύτερη παγκοσμιοποίηση της Ελληνικής Γλώσσης έγινε και κατά τους Κλασσικούς χρόνους. Η Ελληνική γλώσσα έγινε για μια ακόμη φορά παγκόσμια, όπως λ. χ είναι σήμερον η Αγγλική, μέσα από τα μεγάλα εξερευνητικά ταξίδια και τις εκστρατείες του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των διαδόχων του. Και η Ελληνική Λαλιά έφθασε ως μέσα στην Βακτριανή και ως την Ινδία. Οι Ρωμαίοι κατακτητές των Ελλήνων, μαγεμένοι από το υψηλό επίπεδο του Ελληνικού πολιτισμού, θα υποταχθούν με την σειρά τους σε αυτόν αντί να τον υποτάξουν, όπως είπε ένας Γάλλος ιστορικός του προηγουμένου αιώνος. Η χαριστική βολή για την Ελληνική γλώσσα υπήρξε η εισβολή του Ανατολικού Ιουδαιοχριστιανικού δόγματος το οποίο κατέστρεψε όλα τα φιλοσοφικά συγγράμματα και τις βιβλιοθήκες , καθώς και όλα τα μνημεία του Ελληνικού πολιτισμού προκειμένου να επιβληθεί δια της βίας στον Ελληνικό Κόσμο Έτσι θα επιβιώσει η Ελληνική γλώσσα μέσα από τους βίους των αγίων μέχρι τους Βυζαντινούς χρόνους στους Βυζαντινούς. Χάρη στις μεταφράσεις από τα Αραβικά των αρχαίων κειμένων των Ελλήνων συγγραφέων θα έλθει κατά την Αναγέννηση το πραγματικό πνευματικό φως για να διαλύσει το μεσαιωνικό πνευματικό σκοτάδι. Σ’ αυτό βοήθησαν και οι Έλληνες λόγιοι που μετέφεραν στη Δύση τη διδασκαλία τους μετά την Αλωση της Κωνσταντινουπόλεως . Έτσι διασώθηκε η Ελληνική γραφή και μέσω της αντιγραφής των κειμένων πολλών αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Κι’ αν δεν είχε καταστραφεί το μεγαλύτερο μέρος του πνευματικού πλούτου των αρχαίων Ελλήνων και ιδιαιτέρως η Βιβλιοθήκη της Αλεξανδρείας με 1.000.000 τόμους βιβλία, σήμερα η διεθνής γλώσσα θα ήτο αμιγώς η Ελληνική αντί της Αγγλικής.
Θα κλείσουμε τον πρόλογο με τους στίχους του Οδ. Ελύτη για την γλώσσα μας:
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Όμηρου.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα Δόξα Σοι!
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα λόγια του Ύμνου!
http://www.e-e-e.gr/_amfiktyon/
http://www.achilleous.com

ΜΑΘΕΤΕ ΣΥΝΤΟΜΑ ΤΗΝ ΟΜΗΡΙΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΟ  

ΟΜΗΡΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ 1 ΕΩΣ 22 και θα συνεχιστεί

https://professors-phds.com/8797-2/14051-2/ομηρου-οδυσσεια/

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΑ ΟΛΩΝ( 3ον )

(του Υποστρατήγου ε. α K. Χ. Κωνσταντινίδη)
Η αρχή της ιστορίας της πρωτογραφής χάνεται πολύ βαθειά στην Νεολιθική περίοδο, ίσως και στο μεταβατικό στάδιο της Μεσολιθικής, όπως αποδεικνύουν τα ευρήματα του Αζιλίου πολιτισμού. Ανάμεσα στα μεσολιθικά (9η π.Χ. χιλιετία) ευρήματα του σπηλαίου Mas -d' Azii (dip. Ariιge) στην Γαλλία. [ Α.Α.Ζώη, Προϊστορική καί Πρωτοϊστορική Αρχαιολογία, Γιάννενα, 1982, σ. 184-5, είκ. 32, 33] περιλαμβάνονται χαλίκια του ποταμού με εγχάρακτα η γραπτά σχέδια με κόκκινο η μαύρο χρώμα. Ανάμεσα στα σχέδια κάποια χαρακτηρίζονται ως άλφαβητόμορφα από τον Α. Ζώη. Παρατηρώντας προσεκτικά τους συνδυασμούς των γραμμάτων διακρίνουμε πράγματι τον σχηματισμό μιας διφθόγγου (ΕΙ), η ακόμη και ενός μεμονωμένου γράμματος (Ε η Μ). Όμως το δίγραμμα ΕΙ είναι το μαγικό κλειδί για την αποκρυπτογράφηση του πολιτισμού της Αζιλίας εποχής, που δεν είναι άλλος από τον πολιτισμό που εξακτινώθηκε από το Αιγαίο και ξαπλώθηκε σε βορρά , νότο , ανατολή και δύση κατά την προιστορική εποχή. Το δίγραμμα αυτό το συναντούμε στο Μαντείο των Δελφών και σε άλλες θέσεις σε όλο τον Ελληνικό κόσμο. Κατά την φιλόσοφο Αλτάνη το «ΕΙ ΕΝ» ανήκει στην θείαν οντότητα του Φωτός και είναι η προσφώνηση την οποίαν απηύθυναν οι Πυθαγόριοι στον Απόλλωνα, διότι η ουσία του δεν διασπάται. Είναι μονοειδής, ενιαία, απλή, συνεχής [ΑΡΡΗΤΟΙ ΛΟΓΟΙ, Αλτάνη Εκδ. Γεωργιάδη] Από την 9η χιλιετία λοιπόν μια προσπάθεια πρωτογραφής εντός των σπηλαίων. Δύο φορές τουλάχιστον συναντούμε και το σύμβολο ka, δηλωτικό των σιτηρών. Το σύμβολο αυτό υπάρχει τόσο στην Γραμμική Α΄ και στην Γραμμική Β΄, καθώς και σε κάποια κωνικά σφραγίσματα του 17ου π.Χ. αι., που έχουν ανακαλυφθή στην Μαργιανή από τον Βίκτωρα Σαρηγιαννίδη.[ Μηνάς Δ. Τσικριτσής, ΓΡΑΜΜΙΚΗ Α΄, Αθήναι, 1999, σ. 88] Όμοια υπάρχουν στις μεσολιθικές βραχογραφίες στην Ισπανία, αλλά και στην Γαλλία.
Γραφή Δισπηλιού. Στον λιμναίο οικισμό του Δισπηλιού Καστοριάς βρέθηκε πρωτογραφή πάνω σε ξυλίνη σανίδα ηλικίας .[ Γ.Χ.Χουρμουζιάδης, Το Δισπηλιό Καστοριάς. Ένας λιμναίος προϊστορικός οικισμός, Θεσσαλονίκη, 1996, σ. 46] Η πινακίδα του Δισπηλιού χαραγμένη επάνω σε ένα ξύλινο εξάρτημα βάρκας,14 μας θυμίζει ίσως το εύλαλον ξύλον από την μαγική φυγό, που προσέθεσε η Αθηνά Εργάνη επάνω στο ταχύ πλοίο των Αργοναυτών. Η ίδια η πινακίδα όμως έχρονολογήθη με άνθρακα C14 στα 5.260 π.Χ.! Το ότι τα εγχάρακτα είναι γράμματα αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ορισμένα από αυτά είναι υπάρχουν και στις μεταγενέστερες πινακίδες της Γραμμικής Γραφής Β! και στην Κυπριακή Γραφή, αλλά και στο πήλινο σφονδύλι της συλλογής Σταθάτου που βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, της 5ης χιλιετίας . Τρεις παρόμοιες πινακίδες με αυτήν του Δισπηλιού βρέθηκαν στην Ταρταρία-Κλουζ της Ρουμανίας (jud. Alba) της ιδίας περίπου χρονολογίας,[ Renfrew Κ., Προβλήματα της Ευρωπαϊκής Προϊστορίας, Αθήνα, 1979. Γραμμική Α'. Συμβολή στην κατανόηση μιας αίγαιακής γραφής, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, Ηράκλειο, 2001, σ. 25, σημ.] Επομένως η μέχρι τούδε επικρατούσα θέση ότι οι Έλληνες εστερούντο γραφής προ του 800π. Χ και ότι τα γράμματα (σύμφωνα )τα πήραμε από τους Φοίνικες είναι ανακριβής
http://www.e-e-e.gr/_amfiktyon/
http://www.achilleous.com


Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΑ ΟΛΩΝ( 4ον )
(του Υποστρατήγου ε. α K. Χ. Κωνσταντινίδη)
Μετά το λιώσιμο των παγετώνων, που προήλθε πιθανόν εκ της αλλαγής του μαγνητικού άξονος (πολικότητος )της Γης, οι πεδιάδες της βόρειας Ευρώπης, της Βαλκανικής και της Ρωσσίας κατακλείσθηκαν απο τα ύδατα. Μετά την σταδιακή υποχώρηση των υδάτων-τότε συνέβη και το ρήγμα των Δαρδανελλίων- οι άνθρωποι του Αιγαίου βραδέως αλλά σταθερώς προχώρησαν με τα κοπάδια τους προς βορράν για την απόκτηση καινούργιων βοσκοτόπων και εύφορης γης προς καλλιέργεια. Μαζί τους προφανώς πήραν και την πρωτογραφή τους και την γλώσσα τους. Αυτοί ήσαν οι Πρωτοέλληνες Πελασγοί που ξεκίνησαν το μεγάλο ταξίδι στα πέρατα της Οικουμένης . Η Πρωτογραφή αυτή πιστεύεται ότι ανεκαλύφθη το φθινόπωρο του 2001 στην νεολιθική θέση Ίσάιϊα της Ρουμανίας. Η γραφή αυτή την οποία προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει ο καθηγητής Nicolae Ursulescu (Παν/μιον Ιασίου), τοποθετείται χρονολογικά βάσει των συνευρημάτων στα 6000 π.Χ.[ Hie Tudor, Tezaurul de la Isaiia, στο Mica Enciclopedie "AS", Anuν XI, nr. 493, Δεκ. 2001, σ. 15.] Ανάλογα προϊστορικά γεωμετρικά σημεία μοιάζουν να έχουν άποτυπωθή και στις δύο πήλινες πινακίδες από τον Πρώιμο Χαλκολιθικό πολιτισμό της Γκραντέσνιτσα. Ο πολιτισμός της Γκραντέσνιτσα ανήκει στον κοινό νεολιθικό πολιτισμό της ΝΑ Ευρώπης. Στην πρώτη μάλιστα διακρίνουμε έναν υποτυπώδη διαχωρισμό του κειμένου σε τέσσερεις ασύμμετρες σειρές, που αναμοχλεύουν την διάρθρωσι των πήλινων πινακίδων της Γραμμικής Β΄. Η γραφεύς έχει δημιουργήσει μία νοητά σελιδόσχημη πήλινη πινακίδα, ανάλογη με αυτές που εχρησιμοποιήθησαν στην Ελληνική Γραμμική Β [Bogdan Nikolov, Αρχαίοι Πολιτισμοί του Κριβοντόλ, (ρωσσικά) 1984, σ. 46, 88]
Προσφάτως, ένα άλλο εύρημα από τον Ελλαδικό χώρο ήλθε να αναστατώσει την ακαδημαϊκή κοινότητα και να διαψεύσει τρόπον τινά τον Bogdan Nikolov. Αναφερόμεθα στην προϊστορική σφραγίδα, η οποία ευρέθη στα Γιαννιτσά και χρονολογείται στην 5η χιλιετία π.Χ. Η σφραγίδα διαστάσεων 2,5 χ 5,5 εκ. έχει μακρόστενο σχήμα με επίπεδες και λειασμένες επιφάνειες, εκτός από την εσωτερική και την εξωτερική όψη, οι οποίες είναι εγχάρακτες και έχουν αντίστοιχα κοίλη και κυρτή διαμόρφωσι. Η λίθινη σφραγίδα λειτουργούσε ως μήτρα και ως εκ τούτου επρόκειτο να μεταφέρει ένα μήνυμα με πολλούς αποδέκτες. Τα χαραγμένα σύμβολα ή προϊστορικά γεωμετρικά σημεία είναι διευθετημένα προς τα αριστερά η προς τα δεξιά. Μορφολογικώς δε είναι πανομοιότυπα με αυτά της Vinca, της Γκραντέσνιτσα και του Δισπηλιού. Αναμφισβήτητα λοιπόν υπήρχε ένα σύστημα πρωτογραφής κοινό εν πολλοίς στην Ελλάδα και στην Βορειοανατολική γωνία των Βαλκανίων κατά την Νεολιθική περίοδο[Απ. Λυκέσα, Προϊστορική Σφραγίδα, εφ. ΕΘΝΟΣ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ, φ. 17. Φεβρουαρίου 2002. βλ. Πρακτικά 15ης 'Επιστημονικής Συναντή-σεως για το Αρχαιολογικό Έργο στην Μακεδονία καί την Θράκη, 16 Φεβρουαρίου 2002.] Στις αρχές του 20ου αι., ο Sir FI. Petrie, είχε εντοπίσει εγχάρακτα σύμβολα σε πήλινα και λίθινα τέχνεργα σε τάφους της Αιγύπτου, της Ισπανίας και της Μέσης Ανατολής Σύμφωνα με τον Μηνά Τσικριτση, ένα σύνολο από 34 κοινά σημεία μοιάζουν πολύ με γράμματα του ελληνικού και του «φοινικικού» αλφαβήτου. Αυτά τα σύμβολα, που ίσως τελικά αντιπροσωπεύουν ακόμη και ολόκληρες λέξεις, βάσει των παρατηρήσεων του Sir FI. Petrie, φαίνεται ότι έχρησιμοποιήθησαν σε διαφορετικές περιοχές και από διαφορετικές εμπορικές κοινότητες. Όμως επειδή την εποχή εκείνη δεν είχαν εμφανισθεί οι Φοίνικες και ο μοναδικός λαός της θάλασσας ήσαν και παραμένουν οι Αιγαίοι Έλληνες αγόμαστε στο συμπέρασμα ότι τα γράμματα αυτά ήσαν δημιούργημα των εμπόρων και ναυτικών Αιγαίων, δηλαδή των Ελλήνων, για την κάλυψη των αναγκών τους
Ένθεν και ένθεν των χαραγμάτων υπάρχουν μικρές οπές, οι όποιες δηλώνουν ότι υπήρχε και ένα δεύτερο -όμοιο- κινητό μέρος, με αντιθετική όμως προσκόλλησι. Τα δύο τμήματα συνενώνονταν με συνδέσμους, που στερεώνονταν στις οπές, ενώ επειδή τα διάχωρα έχουν διαφορετικό σχήμα, αποτρεπόταν οποιαδήποτε περίπτωσις λάθους, δηλαδή ανεστραμμένης τοποθετήσεως των δύο μερών, όταν επρόκειτο να κατασκευασθή ένα σφράγισμα. Επάνω στην επιφάνεια της λίθινης σφραγίδας ήσαν ευδιάκριτα και σε αντιστροφή ανάγλυφα μεμονωμένα γραμμικά αναπτύγματα, άνισα σε μέγεθος και διαφορετικά σε διάταξι. Τα σύμβολα ή προϊστορικά γεωμετρικά σημεία ήσαν διευθετημένα προς τα αριστερά η προς τα δεξιά. Μορφολογικώς είναι πανομοιότυπα με αυτά της Vinca, της Γκραντέσνιτσα και του Δισπηλιού. Παρατηρείται μάλιστα και εδώ ο ίδιος διαχωρισμός της επιφάνειας γραφής σε σειρές. Τα στοιχεία της άνεπτύσσοντο κατά μήκος και σε τρεις σειρές. Όπως φαίνεται, ο χαράκτης ξεκίνησε αφήνοντας ένα μικρό περιθώριο, όμως αναγκάσθηκε να συμπύκνωση, από κακό υπολογισμό τις ζώνες, ιδίως την τελευταία. Αναμφισβήτητα λοιπόν υπήρχε ένα σύστημα πρωτογραφής κοινό εν πολλοίς στην Ελλάδα και στην Βορειοανατολική γωνία των Βαλκανίων κατά την Νεολιθική περίοδο.19 Και όμως τα προαναφερθέντα ευρήματα δεν είναι οι μόνες «προβαθμίδες γραφής», όπως τα έχει χαρακτηρίσει σ Μ.Τσικριτσής.20 Στις αρχές του 20ου αι., ο Sir FI. Petrie, είχε εντοπίσει εγχάρακτα σύμβολα σε πήλινα και λίθινα τέχνεργα σε τάφους της Αιγύπτου, της Ισπανίας και της Μέσης Ανατολής. Βάσει αυτών των συμβόλων, συνέταξε έναν κατάλογο 300 σημάτων, τα όποια πρέπει να εχρησιμοποιούντο στις εμπορικές σχέσεις μεταξύ των λιμναίων και των παραθαλασσίων οικισμών της Μεσογείου. Σύμφωνα με τον Μηνά Τσικριτση, ένα σύνολο από 34 κοινά σημεία μοιάζουν πολύ με γράμματα του ελληνικού και του «φοινικικού» αλφαβήτου. Αυτά τα σύμβολα, που ίσως τελικά αντιπροσωπεύουν ακόμη και ολόκληρες λέξεις, βάσει των παρατηρήσεων του Sir FI. Petrie, φαίνεται ότι έχρησι-μοποιήθησαν σε διαφορετικές περιοχές και από διαφορετικές εμπορικές κοινότητες.21 Η σφραγίδα όμως από τα Γιαννιτσά Πέλλης δεν είναι το μοναδικό εύρημα, που τοποθετείται στην αυγή της Ελληνικής προϊστορίας. Πριν από λίγα χρόνια ο Αδ. Σάμψων είχε φέρει στο φως ένα όστρακο από το Σπη-λαιο του Κύκλωπα στα Γιούρα της Αλοννήσου, το όποιο επίσης τοποθετείται ανάμεσα στα έτη 5000-4500 π.Χ. Επάνω στο όστρακο είναι ευανάγνωστα τρία γράμματα του μετέπειτα ελληνικού αλφαβήτου, του υπότιθεμένου «φοινικικού». Σύμφωνα με τον άνασκαφέα της θέσεως το όστρακο φέρει εγχάρακτη επιγραφή με σημεία πρωτογραφής, στην οποία αναγνωρίζονται σύμβολα, τα όποια μοιάζουν με τα γράμματα Α, Υ και Δ. Σήμερα βέβαια, πέντε χρόνια μετά την άνακάλυψι, θεωρείται ότι τα γράμματα αυτά δεν αποτελούν μέρος συστήματος γραφής, αλλά απλώς σύμβολα κεραμέως, δηλαδή πρόκειται για την προσωπική σφραγίδα του κατασκευαστοϋ του αγγείου.22 Στην ίδια κατηγορία εντάσσεται λοιπόν και το χρυσό ένώτιο της Νεολιθικής περιόδου από την κεντρική Ελλάδα, το όποιο ευρέθη το 1997, μαζί με άλλα κτερίσματα, στα χέρια αρχαιοκαπήλων.23
Το θέρος του 1996 κατά την διάρκεια της πανεπιστημιακής ανασκαφής του καθηγητού Β. Λαμπρινουδάκη στον ναό του Βάκχου στα Ίρια της Νάξου, όλη η ανασκαφική ομάδα εξέσπασε σε δυνατά γέλια με την άνακάλυψι ενός ενετικού άμφορέως, που είχε βυθισθή κάποτε στο αρχαίο πηγάδι της περιοχής. Η αιτία ήταν ότι ο αμφορεύς έφερε εγχάρακτα στην επιφάνεια του τα αρχικά του κεραμέ ως η του ιδιοκτήτου του: Φ. Π. Εκείνη την περίοδο εργαζόταν στην ανασκαφή και κάποιος Νάξιος ονόματι Φραγκίσκος. Επειδή μάλιστα το όνομα Προμπονάς είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο στο νησί και χάρις στο περίφημο λικέρ κίτρον του ομωνύμου παραγωγού του, οι ανασκαφείς έβάπτισαν τον αείμνηστο ιδιοκτήτη του αμφορέως Φραγκίσκο Προμπονα. Με το παράδειγμα αυτό επιθυμούμε να τονίσουμε ότι τα αρχικά του ονόματος ενός κεραμέως μπορεί να μην αποτελούν άπόδειξι για την ϋπαρξι συστήματος γραφής, αποτελούν όμως τουλάχιστον ένδειξι. Τα προαναφερθέντα ευρήματα, σύμφωνα με τον Παναγιώτη Χρυσοστόμου, μοιάζουν να ανατρέπουν την έως σήμερα ευρέως αποδεκτή θεωρία ότι η αρχαιότερα γραφή είναι η Σουμεριακή. Ειδικά οσον άφορα στην λίθινη επιγραφή των Γιαννιτσών, η δομή των εγχάρακτων συμβόλων διαφέρει από την δομή των Σουμεριακών, τα όποια χρονολογούνται γύρω στα 3.200 π.Χ.24 Η ιστορία της Ελληνικής πρωτογραφής δεν σταματάει ωστόσο στην 5η η στην 4η χιλιετία π.Χ. Μοιάζει να συνεχίζεται διαρκώς μεταμορφωμένη και εξελισσόμενη. Έτσι δικαιολογείται και η παρουσία 12 διαφορετικών συμβόλων από τον νεολιθικό οικισμό στο Διμήνι της Θεσσαλίας και τον πρωτοελλαδικό οικισμό στην Λέρνη της Αργολίδος. Τα ευρήματα αυτά δεν είναι τα μόνα στον Ελλαδικό χώρο. Ήδη η επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου του Αιγαίου, που αποτελείται από τους καθηγητές Ελένη Καραντζόλα, Αδ. Σάμψων και Ι. Λυριτζή, εργάζεται πάνω στην καταγραφή και κα-τηγοριοποίησι αυτών των ευρημάτων. Αναμένουμε εναγωνίως τα πορίσματα τους.25
Μέχρι τότε όμως θα ήταν πιο καλά, όταν αναφερώμεθα σε αυτά τα μνημεία γραπτού λόγου να χρησιμοποιούμε τον ορό σήματα η κώδικες επικοινωνίας η προϊστορικά γεωμετρικά σημεία, εφ’ όσον δεν έχει ακόμη αποδειχθη, εάν πρόκειται για πραγματική γραφή. Σε κάθε περίπτωσι όμως, όπως έχει παρατηρήσει και ο κ. Χρυσοστόμου, που έφερε στο φως την σφραγίδα των Γιαννιτσών, η δομή των εγχάρακτων συμβόλων διαφέρει από την δομή των σουμεριακών συμβόλων, τα όποια είναι νεώτερα και χρονολογούνται γύρω στο έτος 3.200 π.Χ.

Από την Πρωτογραφή στην Ιερογλυφική Γραφή
Πράγματι μέχρι σήμερα εθεωρείτο ότι η Σουμεριακή είναι η αρχαιότερα γραφή του κόσμου, βάσει των πρώτων γραφών της Δυναστείας του Kis (2630-2450 π.Χ.), οι οποίες ευρέθησαν στις περιοχές του Τίγρητος και του Εϋφράτου. Ωστόσο τα ευρήματα από την Ταρταρία της Ρουμανίας έχουν αποδείξει την συνύπαρξι της Σουμεριακής και μιας αρχαίας ελληνικής γραφής, εις την οποία ο Sinclair Hood διείδε την ολοφάνερη συγγένεια με την Κρητική Ιερογλυφική.26 Όστρακα με κρητικά ιερογλυφικά μαθηματικά σύμβολα, όμοια με αυτά που ευρέθησαν στην Ταρταρία, έφεραν στο φως οι ανασκαφές στα Σούσα, την αρχαία πρωτεύουσα του Έλάμ, μαζί με μια επιγραφή χαραγμένη επάνω σε λίθο. Το κείμενο της επιγραφής ήταν δίγλωσσο γραμμένο σε μια γραφή με άγνωστα σύμβολα και στην αρχαία Άκκαδική. Η Marie-Joseph Steve, η οποία έχει μελετήσει τα ευρήματα από τα Σούσα, θεωρεί ότι πρόκειται για πρωτοελαμιτική Γραμμική γραφή, την οποία διακρίνει μάλιστα σε Α΄ και Β΄ και την χρονολογεί στα τέλη της 3ης χιλιετίας π.Χ. Ενώ ο πρώτος μελετητής της επιγραφής, ο F.Bork, εφήρμοσε μια μέθοδο αντίστοιχη με αυτήν του Champollion για να αποκρυπτογράφηση την επιγραφή, στηριζόμενος στο όνομα του βασιλέως Puzur-lnsusinak, που άνεφέρετο στην Άκκαδική γλώσσα, η Marie-Joseph Steve θεωρεί ότι οι δύο γραφές δεν αποδίδουν το ίδιο κείμενο.27 Δυστυχώς δεν έχει λάβει υπ’ όψιν της τα ευρήματα από την Ρουμανία, τα οποία είναι παλαιότερα της 3ης χιλιετίας π.Χ.
Στους καταλόγους της ιστορίας της γραφής έπονται τα ιερογλυφικά της Αιγύπτου, τα οποία επίσης είχαν χαρακτηρισθή ως μία από τις αρχαιότερες γλώσσες και γραφές του κόσμου. Επηρεασμένος από ανάλογες σκέψεις, το 1890, σ Sir Arthur Evans και αφού είχε αντικρίσει το μεγαλείο των Μυκηνών διηρωτήθη πως ήταν δυνατόν οι υπεύθυνοι του ανακτόρου να κρατούν λογαριασμούς, εάν δεν υπήρχε κάποιο σύστημα γραφής. Υπό συνθήκες, λοιπόν, που θυμίζουν μάλλον ταινία νουάρ, ο Evans άρχισε να άναζητή κα ποια ίχνη προϊστορικής γραφής στα αθηναϊκά παλαιοπωλεία. Στα κατώγια των ιστορικών πλέον μαγαζιών άνεκάλυψε κάποιους λίθους, οι όποιοι έφεραν ωρισμένους συνδυασμούς σημείων, τα όποια θα μπορούσαν κάλλιστα να αντιπροσωπεύουν ένα είδος γραφής. Ο Άγγλος ερευνητής κατώρθωσε να ανακάλυψη ότι ήσαν κρητικής προελεύσεως και χωρίς δισταγμό πήγε στην Κρήτη, που ήταν ακόμη υποδουλωμένη στους Τούρκους, προς αναζήτησι επί πλέον στοιχείων. Η Ελληνική γλώσσα και γραφή είχε γεννηθή λοιπόν στην Κρήτη; Σύμφωνα με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου του Μπέρμινχαμ George Thomson, η Ελληνική γλώσσα απλώθηκε στο Αιγαίο χάρις σε μια σειρά μεταναστεύσεων από το αρχικό της κέντρο, την Μακεδονία.28 Φυσικά οταν o George Thomson αναφέρεται στην Μακεδόνικη Γη, την θεωρεί ως ενιαία γεωγραφική οντότητα, περιλαμβάνοντας σε αυτήν και την βορειοανατολική Βαλκανική. Η άποψις αυτή του καθηγητού φαίνεται να συνάδη και με τα νεολιθικά ευρήματα της ευρύτερης Βαλκανικής χερσονήσου, τα όποια προαναφέραμε. Πράγματι, ο Evans διεπίστωσε ότι οι γυναίκες της Κρήτης φορούσαν ανάλογους σφραγιδολίθους με γραπτά σύμβολα, τις περίφημες γαλαζόπετρες, που έμοιαζαν με αυτούς, που είχε αγοράσει από τα παλαιοπωλεία των Αθηνών. Οι Κρητικές θεωρούσαν μάλιστα ότι επρόκειτο για φυλαχτά με αποτροπαϊκά σημεία. Ο Evans εμελέτησε προσεκτικά τους σφραγιδολίθους, που είχε συγκεντρώσει και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι συνδυασμοί των σκαλιστών σημείων ήσαν πράγματι τα δείγματα της πρώτης γραφής -με την σημερινή έννοια του ορού- που είχε χρησιμοποιηθή στην Ελλάδα. Όταν άρχισαν να ερχωνται στο φως κατά την διάρκεια της ενάρξεως των ανασκαφών του στο νησί και οι πρώτες πινακίδες της Γραμμικής Α΄ και Β΄, ο Evans σύντομα διέκρινε τρεις φάσεις στην Ιστορία της Μινωικής Γραφής: την πρώτη φάσι, από το 2000-1650 π.Χ., την δεύτερη φάσι από το 1750 ως το 1450 π.Χ. και μία τρίτη φάσι, η οποία ίσως ξεκίνησε γύρω στα 1400 π.Χ. Στην πρώτη φάσι κατέταξε τα εικονιστικά σημεία (είκόνες-ίδεογράμματα), τα όποια είχαν απεικονισθή επάνω σε σφραγιδολίθους και πήλινες ράβδους και στα όποια εύκολα αναγνωρίζει κανείς διάφορα αντικείμενα, όπως ένα κεφάλι, ένα χέρι, ένα άστρο, ένα βέλος, κ.ο.κ. Την γραφή αυτή, προστάδια της οποίας εμφανίζονται ήδη σε προανακτορικές σφραγίδες του τέλους της 3ης χιλιετίας π.Χ.,29 την ωνόμασε Ιερογλυφική, επειδή τα σημεία της ήταν του ιδίου τύπου με τα σημεία της πρώτης εικονιστικής γραφής της Αιγύπτου, αν και, σύμφωνα με τον Άγγλο ερευνητή, δεν υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι πραγματικά μετεδόθη από αιγυπτιακή πηγή. Αυτό αποδεικνύει άλλωστε και η ανακάλυψις των ιερογλυφικών κειμένων από την Ταρταρία της Ρουμανίας. Τα Κρητικά ιερογλυφικά της Τρανσυλβανίας, όπως τα έχαρακτήρισε ο Hood, ήσαν παλαιότερα της 3ης χιλιετίας π.Χ. Η χρονολογία αυτή θα έδιδε αναμφισβήτητη προτεραιότητα στην βορειοβαλκανική ζώνη, αλλά και πάλι δεν θα έλυνε το πρόβλημα, εφ’ όσον οι δύο γραφές θα έπρεπε να έχουν κοινό πρόδρομο.30 Τότε πολλοί εστράφησαν στον Μεσοποταμιακό χώρο. Όπως είδαμε, όμως, στον Ελλαδικό χώρο πριν από 7000 χρόνια είχε διαμορφωθή ήδη ένα σύστημα πρωτογραφής, που προηγείται κατά δύο χιλιετίες έναντι του Μεσοποταμιακού.
Το 1997 η κυρία Έφη Πολυγιαννάκη εδημοσίευσε την μελέτη της αναφορικά με ένα ακόμη εύρημα από την περιοχή του Καυκάσου, ένα όστρακο από κυκλικό πήλινο δίσκο, ο όποιος έφερε στην επιφάνεια του γραμμική ιερογλυφική γραφή σε κυκλική η σπειροειδή διάταξι.31 Οι γραφικοί χαρακτήρες, σύμφωνα με την κ. Πολυγιαννάκη, ακολουθούσαν τις χαραγμένες γραμμές, οι όποιες ήσαν είτε περιφέρειες ομοκέντρων κύκλων είτε μια σπείρα, όπως ο δίσκος της Φαιστού. Αλλά και μεταξύ των δύο δίσκων, αυτού από τον Καύκασο και αυτού της Φαιστού, όπως φαίνεται από τον συγκριτικό πίνακα, που έχει σχεδιάσει η ερευνήτρια, προκύπτει ότι μεταξύ των γραφών υπάρχουν όμοια γραφικά σύμβολα. Έπειτα από τις προσπάθειες, που έχουν γίνει από την κυρία Έφη Πολυγιαννάκη για τον συσχετισμό των Ελληνικών και Αιγυπτιακών Ιερογλυφικών, θεωρούμε ότι δεν είμεθα πολύ μακριά ώστε να προσπαθήσουμε να ερμηνεύσουμε αυτήν την κωδικοποιημένη γραφή. Ωστόσο δεν μπορούμε να είμεθα βέβαιοι για την χρονολογία ενάρξεως της. Κι αυτό διότι και ο ίδιος ο Δίσκος της Φαιστού, που φέρει ιερογλυφικά σύμβολα στην επιφάνεια του, προέρχεται από διαταραγμένο αρχαιολογικό στρώμα. Διαπιστώνει σχετικά o Louis Godart, εις εκ των νεωτέρων ερμηνευτών του: η ύπαρξις μεταγενεστέρου υλικού σημαίνει κατά τρόπο αναμφισβήτητο ότι η περιοχή από την οποία προέρχεται ο δίσκος είναι στρωματογραφικά διαταραγμένη και επομένως ότι σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, η ακριβής χρονολόγησις του αντικειμένου είναι αδύνατη.32 Τόσο η χρονολόγησις όσο και η αποκρυ-πτογράφησις του δίσκου λοιπόν παρέμενε ένα μυστήριο, μέχρι που πριν από έξη χρόνια η κυρία Έφη Πολυγιαννάκη, οίκονομολόγος-μαθηματικός προσεπάθησε ως ένας άλλος Ventris να έρμηνεύση τον αινιγματικό δίσκο. Έχοντας χρησιμοποιήσει ένα σύστημα ακροφωνικής αντιστοιχίας η κυρία Πολυγιαννάκη διεπίστωσε την συγγένεια ανάμεσα στις Γραμμικές γραφές και στον Δίσκο της Φαιστού. Όπως σημειώνει η ίδια: η πιθανότητα κάποιας ϊσως λανθασμένης αντιστοιχίας δεν δύναται να ανατρέψη το αποτέλεσμα, το όποιον δίνει ο μεγάλος αριθμός επιτυχημένων αντιστοιχιών, που είναι η ελληνική γλώσσα του ιερογλυφικού κειμένου. Η μόνη διαφοροποίησις, η οποία μπορεί να ύπαρξη εν προκειμένω, είναι το νόημα του περιεχομένου. Άλλα αυτό έχει μικρότερη σημασία.33 Μελετώντας το αποκρυπτογραφημένο κείμενο του δίσκου, δεν δυσκολεύεται κάποιος να πιστεύση ότι το μυστήριο έχει κατά μέγα μέρος επιλυθή. Και αυτό, διότι περιγράφεται η ιστορία κάποιου Έλληνα η Πρωτοέλληνα, κατά το δοκούν, ταξιδευτή-θαλασσοπόρου.
Άκουε ...περαιά τε Άϊδι θωκεί.
Άκουε Δόδελα έφυ Kapνaja κακάλω,
Άκουε ναυς με περαίακε. Άμφικάνω!
Άναφερει σε κάποιο σημείο του δίσκου ο γραφεύς και η στροφή επαναλαμβάνεται σαν προσευχή καθ’ όλο το κείμενο. Σε ποιόν ήρωα-ταξιδευτή αναφέρεται αρά γε το κείμενο; Στον Ηρακλή το έμβλημα του οποίου, το ρόπαλο, εμφανίζεται συχνά επάνω στον δί- σκο ενίοτε δίπλα σε μια γυμνή ανδρική μορφή ή στην κάθοδο του Όρφέως στον Άδη, όπως περιγράφεται στην Μινυάδα, ένα από τα νεώτερα της Ίλιάδος και της Οδύσσειας επικά ποιήματα;34 Ή μήπως πρόκειται τελικά για μια πρώιμη απεικόνισι της περιπέτειας του ναυαγού, όπως αναφέρεται στο παραμύθι της 12ης Δυναστείας (2000 π.Χ.), που σώζεται στον Αιγυπτιακό πάπυρο No 115 του Έρμιτάζ;
«Μπήκα στην θάλασσα σε ένα καράβι, που είχε μήκος 150 πήχεις, πλάτος 40, με 150 ναύτες από τους πιο καλούς της Αιγύπτου... Όταν ακόμη βρισκώμαστε στην θάλασσα, ξέσπασε ξαφνικά θύελλα. Πλησιάζαμε στην στεριά. Ο άνεμος μας έσπρωχνε προς τα εκεί. Τα κύματα ήσαν πελώρια. Έφθαναν τις 8 πήχεις. Βρήκα ένα κομμάτι ξύλο. Το άρπαξα. Όσο για το καράβι, όλοι που βρίσκονταν μέσα χάθηκαν, δεν γλίτωσε κανείς. Ένα μεγάλο κύμα με έρριξε σε ένα νησί. Πέρασα τρεις μέρες μονάχος με μόνη συντροφιά την καρδιά μου. Ξάπλωσα μέσα σε ένα δάσος. Εκεί που εσχηματίζετο μια κρύπτη και με προφύλασσε η σκιά. Διασκέλισα το δάσος ψάχνοντας να βρω τροφή. Βρήκα σύκα, σταφύλια, κάθε είδος σπόρους, πεπόνια και ψάρια και πουλιά. Άνοιξα ένα λάκκο και άναψα πυρά, έτσι που με την φωτιά να φθάσουν στους θεούς οι προσφορές μου...»
Προφανώς οι προσευχές του ναυαγού εισακούσθηκαν και ο ίδιος άκουσε ξαφνικά έναν κεραυνό να πέφτη. Τα δένδρα κουνήθηκαν, η Γη δονήθηκε και εμφανίσθηκε ένα πελώριο φίδι καλυμμένο με χρυσάφι και χρώμα σαν από σαπφείρι. Άρχισε τότε να κάνη ερωτήσεις στον ναύτη. Ο ναύτης του λέει ότι θα του φέρη προσφορές από την πατρίδα: «Θα σου φέρω ιερά λάδια, αφιερώματα και θυμίαμα από τους ναούς, οπου λατρεύονται οι θεοί». Και το φίδι του απαντάει: «Δεν είσαι αρκετά πλούσιος σε αρώματα, διότι ό,τι έχεις δεν είναι παρά συνηθισμένο λιβανωτό. Όσο για μένα, είμαι πρίγκιπας της Πουντ και έχω πολλά αρώματα. Μόνο το ιερό λάδι, που λες, ότι θα φέρης, αυτό δεν υπάρχει σε τούτο το νησί».35
Ο ναυαγός πήρε τα πλούσια δώρα, που του προσέφερε το φίδι, αρώματα, πολύτιμα ξύλα, λαχανικά, κυπαρίσσια, ελεφαντόδοντο, κυανοπιθήκους, μαϊμούδες και άλλα ακριβά αγαθά, τα φόρτωσε στο πλοίο του και επέστρεψε στην πατρίδα.
Το αιγυπτιακό αυτό παραμύθι θυμίζει πράγματι έντονα τόσο τις περιπέτειες του Οδυσσέως, όσο και την ιστορία του ναυαγού Σιντβάτ, από τις Χίλιες και Μία Νύχτες. Μάλιστα πολλοί αίγυπτιολό-γοι, όπως ο Colenischeff, ο Heibig, ο Victor Berard, ο Alex Moret, κ.α. έθεώρησαν ότι η σκηνή του ναυαγίου, που περιγράφεται στην Οδύσσεια, μοιάζει εκπληκτικά με αυτήν του παπύρου.36 Μήπως ο ποιητής των επών λοιπόν εγνώριζε την ύπαρξι του παπύρου ή μήπως τα ίδια τα Ομηρικά έπη είναι παλαιότερα; Πιστεύουμε ότι την άπάντησι της προελεύσεως της Ιστορίας μας την δίδει ο ίδιος ο δράκοντας του παραμυθιού: «Είμαι πρίγκιπας της Πουντ και έχω πολλά αρώματα. Μόνο το ιερό λάδι, που λες, πως θα φέρης, αυτό δεν υπάρχει σε τούτο το νησί». Στην Κρήτη ωστόσο το ελαιόλαδο ήταν ήδη γνωστό από την 2α χιλιετία π.Χ. Και τα εξωτικά αντικείμενα, που μεταφέρει ο ναυαγός, ομοιάζουν με αυτά που έχουν ευρέθη τόσο στην Μινωική Κρήτη οσο και στους μετέπειτα Μυκηναϊκούς καταλόγους της Γραμμικής Β΄. Δυνάμεθα, λοιπόν, να υποθέσουμε έπειτα από τα ανωτέρω την εθνικότητα του ναυαγού.
Ο Βούλγαρος Γλωσσολόγος Georgiev
Η ιδέα, ότι τα κείμενα της Μινωικής γραφής εξέφραζαν μια πρώιμη Ελληνική γλώσσα, είχε εκφρασθή ακόμη και από Βαλκάνιους επιστήμονες. Έτσι, ο Βούλγαρος γλωσσολόγος Georgiev στο βιβλίο του «Προβλήματα της Μινωικής Γλώσσης» (ρωσ., Σόφια 1953), έπίστευε ότι η μινωική γλώσσα ήταν διάλεκτος μιας ευρύτατα διαδεδομένης προελληνικής γλώσσας, που ωμιλείτο στην Ελλάδα πριν από την Κάθοδο των Ελλήνων, (δηλ. πριν από το 2000 π.Χ.)37 και η οποία ήταν πιθανώς συγγενής της χεττιτικής και άλλων αρχαίων γλωσσών της Μ. Ασίας. Εάν μελετήσουμε προσεκτικά τους συγκριτικούς πίνακες του W. Wright,38 όπου παράβαλλα νται τα Κρητικά και τα Χιττιτικά Ιερογλυφικά και τα συγκρίνουμε με τα Κρητικά, τα Αιγυπτιακά και τα Σουμεριακά Ιερογλυφικά,39 φαίνεται ότι η άποψις του Βουλγάρου γλωσσολόγου επιβεβαιώνεται, με την διαφορά ότι κοινή μητέρα όλων αυτών των γλωσσών είναι τελικά η Κρητική. Μελετώντας τις πινακίδες, που είχε φέρει στο φως η σκαπάνη του Evans, ο Georgiev έθεώρησε ότι η γλώσσα των πινακίδων ήταν κατά το μεγαλύτερο μέρος μια αρχαϊκή Ελληνική, η οποία περιείχε όμως πολλά προελληνικά στοιχεία. Το πιο εντυπωσιακό από αυτά τα προελληνικά στοιχεία είναι αναμφιβόλως η παρουσία ενός κεφαλαίου Α, που ομοιάζει εκπληκτικά με αυτό, το όποιο ευρέθη χαραγμένο επάνω στο όστρακο από τα Γιούρα της Αλοννήσου. Η πιο γραμμική εκδοχή του εμφανίζεται πέντε αιώνες νωρίτερα επάνω στην σφραγίδα από τον Νεολιθικό πολιτισμό των Γιαννιτσών. Το εκπληκτικό αυτό εύρημα της Κρητικής Ιερογλυφικής είχε χαραχθή επάνω σε έναν σφόνδυλο, ο όποιος ευρέθη από τον αείμνηστο γλωσσολόγο Ιωσήφ Χατζηδακι στην Φαιστό. Ο Χατζηδάκις παρέδωσε το εύρημα στον Evans, ο οποίος στην θέα του εθεώρησε ότι πρόκειται για Βυζαντινή γραφή. Τόσο τέλειο έθεώρησε το σχήμα των γραμμάτων: «The characters are so remarkably alphabetic that they might well be taken to belong to much later times -Byzantine for instance».40 Τα αρχαιολογικά συνευρήματα ωστόσο απεδείκνυαν ότι επρόκειτο για εύρημα των Μινωικών χρόνων. Σύμφωνα με τον Evans, τα γράμματα Η και Α, που έχουν χαραχθή επάνω στους σφονδύλους, εμπεριέχονται ανάμεσα στα πρώιμα σύμβολα πρωτογραφής, τα οποία είχε ήδη παρατηρήσει ο Sir Flienders Petrie επάνω στην κεραμεική, που ευρέθη στο Kahun, την συνοικία των κατασκευαστών των Αιγυπτιακών πυραμίδων!41 Στον πίνακα μάλιστα του Evans παρατηρούμε εκτός από τα γράμματα Α και Η, τα Ν, Ε, και Δ. Επί πλέον, παρατηρεί ο Evans, εμφανίζονται κάποιες ομοιότητες ακόμη και με την Κυπριακή γραφή, εφ’ οσον δυνάμεθα να διαβάσουμε το Η και ως Ι, δηλαδή το κυπριακό ve.42 Ταυτόχρονα επάνω στην επιφάνεια των σφονδύλων έχει χαραχθή και το κεφάλι ενός βοδιού, σαν ένα πρώιμο άλεφ, γεγονός, που κάνει τον Evans να αναρωτιέται στο Scripta Minoa I, πως είναι δυνατόν να προϋπάρχη το άλεφ, εφ’ οσον το ανεκάλυψαν οι Φοίνικες τον 10ο π.Χ. αιώνα!43 Διαβάζοντας τα λόγια του Sir Arthur Evans και βλέποντας τα αρχαιολογικά ευρήματα από την Φαιστό αναρωτιόμαστε κι εμείς με την σειρά μας: Τελικά ήσαν οι Φοίνικες οι πρώτοι, που ανεκάλυψαν το Α και την αλφαβητική γραφή; Από την στιγμή, που δεν έχει ερευνηθή και αποκρυπτογραφηθή πλήρως η Κρητική ιερογλυφική γραφή, δεν δυνάμεθα να ομιλούμε για αλφαβητική γραφή. Υπάρχουν ομως οι ενδείξεις. Μία νέα ωστόσο Μινωική γραφή, η οποία διαφοροποιείται από την Κρητική Ιερογλυφική, εμφανίζεται γύρω στα 1750 π.Χ. και θα διατηρηθή μέχρι το 1450 π.Χ. Ενώ συνεχιζόταν η χρήσις της ιερογλυφικής γραφής κατά την πρώτη Νεοανακτορική φάσι, παράλληλα είχε εγκαινιασθή ήδη από το τέλος των Παλαιοανακτορικών χρόνων ένα γραμμικό συλλαβικό σύστημα, το όποιο στην πρώτη του μορφή εχαρακτηρίσθη ως πρωτογραμμικό.44 Τα εικονιστικά σημεία έχουν γίνει τώρα άπλα διαγράμματα και η φορά της γραφής είναι από τα αριστερά προς τα δεξιά.
Οι Γραμμικές Γραφές
Η Γραμμική ιερογλυφική ευρέθη χαραγμένη επάνω σε επιγραφές (πήλινες ράβδοι, δισκία, δέλτοι, σφαιρίδια), που συνώδευαν προφανώς τα ξύλινα κιβωτίδια, τα όποια περιείχαν τα πραγματικά έγγραφα, γραμμένα σε φθαρτή ύλη (περγαμηνή, πάπυρο, φύλλα φοινίκων).45 Από αυτήν την Πρωτογραμμική έχει άμεσα εξελίχθη το Γραμμικό σύστημα Α΄,46 από το όποιο ανεπτυχθη και στην Κύπρο η παλαιοτέρα Κυπρομινωική γραφή, που ακολούθησε κατόπιν ανεξάρτητη πορεία, κυρίως λόγω της διαφορετικής επιλογής του υλικού, όπως θα δούμε στην συνέχεια. Δεν είναι πάντοτε εύκολο να ξεχωρίση κανείς τα ιδεογράμματα από τα συλλαβογράμματα. Καθώς έχαράσσοντο επάνω στον άψητο πηλό με μυτερό εργαλείο τα σημάδια αυτά έγιναν σταδιακά όλο και πιο έπισεσυρμένα και τοιουτοτρόπως διεμορφώθη η πρωτογραμμική γραφή. Αυτή η μεταβολή υποδεικνύει προφανώς ότι ο κύριος τρόπος γραφής ήταν το μελάνι και συγκεκριμένα το μελάνι σουπιάς, όπως αποδεικνύει ένα κύπελλο από το Μουσείο Ηρακλείου, που φέρει σημεία της Γραμμικής Γραφής Α΄.47 Τα κυριώτερα αρχεία αυτής της γραφής ανεκαλύφθησαν στην έπαυλι της Αγίας Τριάδος και στο ανάκτορο του Ζάκρου. Το περιεχόμενο τους έχει συσχετισθή από αρκετούς ερευνητές με το λογιστικό περιεχόμενο της Γραμμικής Α΄, αλλά χωρίς να έχη καταφέρει κανείς να αποκρυπτογραφήση την γραφή. Πριν από έναν χρόνο ακριβώς, ο κ. Μήνας Δ. Τσικριτσής, καθηγητής πληροφορικής, έπορεύθη και αυτός στα βήματα του Ventris, προσεγγίζοντας την άποκρυπτογράφησι της Γραμμικής Α΄ γραφής μέσα από τις θετικές επιστήμες (Η/Υ, στατιστική, αλγόριθμοι). Ο ίδιος ο Ventris, μολονότι είχε φθάσει πολύ κοντά στην απόδειξι ότι και η Γραμμική Α΄ είναι Ελληνική δεν πρόλαβε να συγγράψη τα νέα του πορίσματα. Καθώς επέστρεφε σπίτι του αργά την νύκτα της 6ης Σεπτεμβρίου του 1956, το αυτοκίνητο του συνεκρούσθη με ένα φορτηγό κοντά στο Hatfield, με αποτέλεσμα τον ακαριαίο θάνατο του.48 Σαρανταπέντε χρόνια αργότερα βάσει αυτής της νεωτέρας μελέτης του Έλληνος επιστήμονος επιβεβαιώνεται ότι και η Γραμμική Α΄ είναι Ελληνική γραφή, η οποία περιέχει λογιστικά αρχεία. Ο καθηγητής Μηνάς Τσικριτσής με μαθηματικές αποδείξεις καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η γλώσσα, την οποία καταγράφει η Γραμμική Α΄, είναι μία πρώιμη αιολική διάλεκτος, που διατηρούσε κάποιον αρχαϊσμό. Φαίνεται μάλιστα ότι δεν ήταν ιδιαίτερα δύσκολη, εφ’ όσον οι γραφείς της έγραφαν με τον ίδιο τρόπο, που προέ-φεραν τις λέξεις.49
Οι Πινακίδες Ομιλούν Ελληνικά
Κατά πόσον η Γραμμική Α΄, αλλά και ο Δίσκος της Φαιστού έχουν άποκρυπτογραφηθή σωστά, θα φανή στην πορεία του χρόνου. Άλλωστε και η θεωρία του Ventris είχε αμφισβητηθή από πολλούς μέχρις ότου κάποιο απόγευμα του Μαΐου του 1953, όταν ο ίδιος συγκινημένος έτηλεφώνησε στον Chadwick, με τρεμάμενη φωνή. Στα χέρια του κρατούσε μια επιστολή, που μόλις είχε λάβει από τον καθηγητή Biegen, τον ανασκαφέα της Πύλου:
Αγαπητε κύριε Ventris,
Από τότε που επέστρεψα στην Ελλάδα, έχω άσχοληθή πολύ με τις πινακίδες της Πύλου, ετοιμάζοντας τις για να φωτογραφηθούν. Σε μερικές από αυτές εφήρμοσα το δοκιμαστικό συλλαβάριό σας. Για να ενημερωθητε, έσωκλείω ένα αντίγραφο της πινακίδας Ρ641, που πιθανώς σας ενδιαφέρει. Προφανώς αναφέρει δοχεία, μερικά με τρία πόδια, μερικά με τέσσερεις λαβές, μερικά με τρία και άλλα χωρίς λαβές. Σύμφωνα με το σύστημα σας, η πρώτη λέξις διαβάζεται τι-ρι-πο-δε και επαναλαμβάνεται ως τι-ρι-πο (ενικός;). Μπροστά από το δοχείο με τις τέσσερεις λαβές υπάρχει η λέξις qε-τε-po-Fε, και από το δοχείο χωρίς λαβές η λέξις α-νο-Ρε. Όλα αυτά φαίνονται απίστευτα. Αποκλείεται αράγε η σύμπτωσις;
Με έκτίμησι Dr. Biegen
Είχαν περάσει 20 χρόνια από τότε που ένα 13χρονο αγόρι καθόταν ανάμεσα στους επισκέπτες της Βρεττανικής Ακαδημίας στο Λονδίνο για να παρακολουθήσει την διάλεξι του γηραιού πλέον πατέρα της Μινωικής Αρχαιολογίας Sir Arthur Evans. Τότε το μικρό αγόρι άκουσε για πρώτη φορά ότι υπήρχε μία μυστηριώδης γραφή, που ίσως κάποτε να απεκάλυπτε στην ανθρωπότητα πολλά για τον χαμένο υψηλό πολιτισμό των προϊστορικών Κρητών. Ίσως ήδη από τότε να είχε γεννηθή μέσα του η επιθυμία της αποκρυπτογράφησε -ώς της. θα περνούσαν όμως άλλα 50 τουλάχιστον χρόνια από τότε που ο Arthur Evans έφερε για πρώτη φορά στο φως τις πινακίδες μέχρι την τελική άποκρυπτογράφησι της γραφής. Φαίνεται, ομως, ότι και ο ίδιος σ Evans είχε την πεποίθησι πως είχε ανακαλύψει τις ρίζες της Ελληνικής γραφής. Αναφέρει στην πρώτη του μελέτη το 1901: «Από την συχνότητα των σημείων των πινακίδων αυτών φαίνεται καθαρά ότι πολλές από αυτές αναφέρονται σε λογαριασμούς της βασιλικής αποθήκης και του οπλοστασίου. Το δε γενικό θέμα πολλών πινακίδων φαίνεται από την εισαγωγή ενός η περισσοτέρων εικονιστικών σημείων. Έτσι, σε μια σειρά πινακίδων, που ευρέθησαν στο Δωμάτιο των Πινακίδων των Αρμάτων - εξ ου και το όνομα του - παρατηρούμε το σχήμα του χαρακτηριστικού μυκηναϊκού άρματος, ενός κεφαλιού αλόγου και κάτι, που φαίνεται σαν θώρακας... Έκτος αυτών παρατηρούμε και ανθρώπινες μορφές, πιθανώς δούλους, σπίτια η αχυρώνες, χοίρους, κούκλες καλαμποκιού, διάφορα δένδρα, άνθη κρόκου και πήλινα αγγεία διαφόρων σχημάτων... Προς το παρόν το διαθέσιμο υλικό δεν είναι αρκετό, ώστε να επιτρέψη μία πλήρη συγκριτική άνάλυσι. Δυνάμεθα όμως να κάνουμε μερικές γενικές παρατηρήσεις. Από τα έβδομήκοντα περίπου γραμμικά σημεία η γράμματα, που χρησιμοποιούνται, δέκα είναι σχεδόν όμοια με σημεία του Κυπριακού συλλαβαρίου και άλλα τόσα παρουσιάζουν ομοιότητες με μεταγενέστερα Ελληνική γράμματα. Οι λέξεις των πινακιδίων μερικές φορές χωρίζονται με κάθετες γραμμές και από τον μέσο αριθμό γραμμάτων, που περιέχουν, συμπεραίνουμε ότι τα σημεία έχουν πιθανώς συλλαβική αξία. Η φορά της γραφής όλων ανεξαιρέτως των επιγραφών είναι από τα αριστερά προς τα δεξιά.50
Διαβάζοντας τις παρατηρήσεις του Arthur Evans, διαπιστώνουμε τελικά ότι ο προβληματισμός, επάνω στον όποιο θα εργαζόταν ο Ventris σαράντα (40) χρόνια αργότερα, είχε ήδη τεθή. Χρειαζόταν όμως ακόμη αρκετή δουλειά. Πολύτιμη αρωγός στο εγχείρημα του ήταν η έρευνα της Αμερικανίδας αρχαιολόγου Alice Kober, η οποία προσεπάθησε να ανακάλυψη την φύσι της γλώσσας από την γραφή, ξεχωρίζοντας τα γένη, τους αριθμούς και τις κλίσεις των ονομάτων, που είχαν καταγραφή στις πινακίδες (Τριάδες Kober).51 Δυστυχώς δεν έζησε αρκετά, ώστε να δη την θεωρία της να έπαληθεύη. Επάνω σε αυτόν τον προβληματισμό της αρχαιολόγου Alice Kober, την οποία ελάχιστοι επιστήμονες σήμερα θυμούνται, όταν άναφέρω-νται στην άποκρυπτογράφησι της Γραμμικής Β΄, κατέστρωσε και ο Ventris την έσχάρα του. Η εσχάρα απετελείτο από συλλαβογράμματα, που αντιπροσώπευαν συλλαβές με ένα φωνήεν η με σύμφωνο και φωνήεν, ταξινομημένες σε στήλες κάθετες όσες είχαν το ϊδιο φωνήεν, οριζόντιες οσες είχαν το ϊδιο σύμφωνο αλλά διαφορετικό φωνήεν. Βασική προϋπόθεσις, η οποία και ελήφθη υπ’ όψιν, ήταν ότι η γλώσσα των κειμένων ήταν η Ελληνική. Έτσι έγιναν οι πρώτες παρατηρήσεις αναφορικά με τις πτώσεις και τα γένη. Πολύτιμο στοιχείο για την έπαλήθευσι των παρατηρήσεων ήσαν τα ίδια τα ιδεογράμματα, που συνώδευαν ενίοτε τις λέξεις προσδιορίζοντας τις. Κατάφερε έτσι ο Ventris τον σχηματισμό συλλαβών, που είχαν φωνητική αξία. Έπειτα από την άντικατάστασί τους στα κείμενα, ώδήγησαν με ένα είδος αλυσιδωτών αντιδράσεων σε άλλες συλλαβές. Η τοποθέτησίς τους στην έσχάρα προσδιώρισε αυτομάτως πολλές άλλες συλλαβές, στην αρχή υποθετικά, έπειτα ομως με μεγαλύτερη βεβαιότητα.52 Μία βεβαιότητα, που επισφραγίσθηκε με την επιστολή του Biegen προς τον Ventris, αναφορικά με την πινακίδα ΡΥ Τα 641, και έκανε τον Chadwick να πη επτά χρόνια (1961) αργότερα: «Όλοι οι Έλληνες πρέπει να σέβωνται το κομμάτι αυτό του μαυρισμένου πηλού, διότι αυτό κατ’ εξοχήν έπεισε τον κόσμο ότι οι δημιουργήσαντες τον Μυκηναϊκό πολιτισμό ήσαν Έλληνες! Οι σημερινοί Έλληνες μπορούν να αισθάνωνται υπερήφανοι για τον αρχαιότατο προγονό τους που επενόησε με την βοήθεια της Κρητικής γραφής την πρώτη Ελληνική Γραφή. Είμαι πολύ ευτυχής, που είχα την τύχη να παίξω έναν μικρό ρόλο σε αυτήν την ιστορία. Την αφιερώνω τώρα στους Έλληνες φίλους μου με την ελπίδα ότι θα προτρέψη και άλλους αρχαιολόγους να ασχοληθούν με την ανακαλυψι θησαυρών, οι όποιοι κρύβονται στο αγαπημένο Ελληνικό χώμα, καθώς και άλλους επιστήμονες να ασχοληθούν με μελέτες, που θα έχουν σκοπό την λεπτομερή διασαφήνισι της γλώσσας και της ιστορίας των Ελλήνων, των σκαπανέων του Ελληνικού πολιτισμού».
Chadwick: Η Γραμμική Β΄ είναι Κρητική Γραφή
Ο Chadwick θεωρούσε λοιπόν πως η Γραμμική Β΄ αποτελούσε εξέλιξι της Κρητικής γραφής. Αν και η άποψις αυτή δεν εθεωρείτο κάποτε ικανοποιητική, τα τελευταία χρόνια η επιστημονική κοινότητα έχει επαναπροσδιορίσει τις θέσεις της. Το 1996 σ καθηγητής Χρ. Ντούμας ανέφερε σε Διεθνές Συνέδριο για την Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας και γραφής, που έγινε στο Ohlstadt της Γερμανίας: «Ήθελα να παρατηρήσω ότι σαν ομιλητής αυτής της γλώσσας, της Ελληνικής, με εντυπωσιάζει ότι στα κείμενα των μέσων περίπου της 2ας χιλιετίας π.Χ. στις πινακίδες η λίγο μετά, έχουμε λέξεις, ονόματα, που παρουσιάζουν μεγάλη πλαστικότητα: κλίνονται, έχουν πάρα πολλές πτώσεις. Αυτό σημαίνει ότι έχουν περάσει μια διαδικασία αρκετών αιώνων, ώσπου να φθάσουν σε αυτήν την πλαστικότητα». Και σε άλλο σημείο τονίζει σχετικά με τις λέξεις, οι όποιες αναφέρονται στον τομέα της εργασίας και της ναυπηγικής και έχουν καταγραφή στις πινακίδες της Γραμμικής Β΄: «Από τα αρχαιολογικά στοιχεία γνωρίζουμε ότι η διαδικασία για τον καταμερισμό της εργασίας άρχισε ακόμη προς το τέλος της Νεολιθικής, αλλά πλέον με πολύ γοργούς ρυθμούς, στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού, δηλ. στην 3η χιλιετία. Αναρωτιέμαι λοιπόν, μήπως όλη αυτή η εξέλιξις, που προδίδουν στην γλώσσα οι πινακίδες και ο καταμερισμός της εργασίας, η οποία έχει προηγηθή πάρα πολλούς αιώνες πριν, μπορούν να συσχετισθούν». Και αναφορικά με τα μέρη του πλοίου λέει: «Η δραστηριότητα, η ενασχόλησις με την θάλασσα από τους κατοίκους του Αιγαίου ανάγεται στην 7η η στην 8η χιλιετία π.Χ. Ήδη στην 3η χιλιετία π.Χ. ξέρουμε πάρα πολύ καλά καί το είδος των πλοίων, που την διέσχιζαν. Συνεπώς θα πρέπει να σκεφθεί κανείς μήπως και η ορολογία των μερών του πλοίου έχει κι αυτή κάποιες παλαιές ρίζες. Είναι περίεργο ότι, ενώ η Ελληνική γλώσσα θεωρείται ινδογερμανική/ίνδοευρωπαϊκή, δεν έχει καθόλου την ινδογερμανική ρίζα για την θάλασσα, mar, ενώ ο πολιτισμός των λαών, που έζησαν εκεί είναι κατ’ εξοχήν θαλασσινός. Αντίθετα, από την λέξι αλς, η οποία επίσης σημαίνει θάλασσα, έχουμε εκατοντάδες λέξεων, επιθέτων, παραγώγων ή συνθέτων, ακόμη και στην μυκηναϊκή γραφή. Και μια τελευταία παρατήρησις: μου έχει κάνει έντύπωσι όλα τα χρόνια, που προσπαθώ να βρω, να ερμηνεύσω τον ελληνικό πολιτισμό μέσα από την γλώσσα, το μεγάλο πλήθος των υποθετικών ριζών της ινδοευρωπαϊκής. Περίπου το 80% η 90% έχουν αστερίσκο, που σημαίνει δεν υπάρχουν».53
Όμοιοτρόπως ο καθηγητής Γ. Μπαμπινιώτης στην Έκθεσι της Ιστορίας της Γραφής, που διωργανώθηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, ετόνισε τόσο για την κρητική ιερογλυφική, οσο και για την Γραμμική Α΄: «Πιστεύω ότι το πιο φυσικό και αναμενόμενο θα ήταν ότι επιγραφές - για την ακρίβεια πήλινες πινακίδες - του ελλαδικού χώρου και των ελληνικών χρόνων να περιέχουν και ελληνικά κείμενα».54
Η αλήθεια είναι ότι ενστάσεις θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν, εφ’ όσον η ακριβής χρονολογία κατά την οποία η Γραμμική Α΄ έδωσε την θέσι της στην Γραμμική Β΄ δεν έχει ακόμη καθορισθή. Μερικοί υποθέτουν ότι ένω η Γραμμική Β΄ είχε ήδη είσαχθή στην Κνωσό, η Γραμμική Α΄ εξακολουθούσε να χρησιμοποιήται στην Φαιστό. Συγκριτική ωστόσο χρονολόγησις με αρχαιολογικά στοιχεία δεν μπορεί να γίνη με την ακρίβεια, η οποία απαιτείται. Δεν πρέπει να φαίνεται καθόλου απίστευτο, ότι οι δύο γραφές συνυπήρχαν, αλλά προς το παρόν είναι μία ύπόθεσις, η οποία δεν μπορεί ακόμη να έλεγχθεί. Μόνον από τις ενδείξεις, που έχουμε προς το παρόν στην διάθεση μας, μπορούμε να πουμε ότι η Γραμμική Α΄ εξέλιπε περί το 1450 π.Χ. Άλλωστε και η σχέσις μεταξύ των δύο συστημάτων είναι ασαφής. Ούτε πρόκειται απλώς περί εξελίξεως των πρώτων εικονιστικών σημείων σε απλούστερα και ευκολώτερα σχήματα, όπως υπεστήριξε ο G. Pugliese Caratelli (1945) συγκρίνοντας την μετάβασι από την Γοτθική στην Λατινική γραφή. Και αυτό, διότι μερικά σημεία της Γραμμικής Α΄ είναι πιο απλά από τα αντίστοιχα τους σημεία της Γραμμικής Β΄. Ο Evans υπέθεσε ότι η Γραμμική Β΄ ήταν ένα είδος βασιλικής ορθογραφίας, η οποία ανεπτύχθη από τους γραφείς του ανακτόρου και επομένως εχρησιμοποιήθη μόνο στην Κνωσό. Η θεωρία αυτή, όμως, διεψεύσθη από την ανακάλυψη των πινακίδων της Γραμμικής Β΄ στην Ηπειρωτική Ελλάδα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το ώργανωμένο σύστημα συμβόλων επάνω σε αγγεία της Εποχής του Χαλκού, που ευρέθησαν στους Γόννους και την Κυπάρισσο της Θεσσαλίας ή οι πινακίδες από την Θήβα, που έφερε στο φως η σκαπάνη του Β. Άραβαντινού.55 Μήπως τελικά πρόκειται για δύο διαφορετικές διαλέκτους της ίδιας γλώσσης, οπως αποδεικνύεται από τις αποκρυπτογραφήσεις; Σύμφωνα με τον Μ. Τσικριτσή, η Γραμμική Α΄ ανταποκρίνεται σε μία αιολική διάλεκτο, ένω η Γραμμική Β΄ στην δωρική, στοιχεία της οποίας έχει εντοπίσει η κ. Έφη Πολυγιαννάκη ήδη στον Δίσκο της Φαιστού.56
Η Κυπρομινωική Γραφή
Ίσως από την άλλη η χρονολογική έπίλυσις της ενάρξεως της Γραμμικής Β΄ και ο τόπος οπου αυτή εγεννήθη να έλυνε το πρόβλημα της εξελίξεως της από την Γραμμική Α΄. Μία πρότασις είναι να στραφούμε στην περιοχή της Κύπρου. Την εποχή του χαλκού μια συγγενής γραφή, η Κυπρομινωϊκή, ήταν επίσης γνωστή στο νησί της Αφροδίτης. Το πιο σπουδαίο κέντρο αυτής της περιόδου είναι η πόλις Έγκωμη στην ανατολική ακτή της νήσου. Εδώ ευρέθη ένα μικρό τμήμα μιας πινακίδας, που ανάγεται στις αρχές του 16ου π.Χ. αϊ. Εάν ο υπολογισμός είναι σωστός, τότε η Κυπρομινωϊκή είναι παλαιοτέρα της Γραμμικής Β΄. Τα σημεία της διαφέρουν από τα σημεία των άλλων Μινωικών γραφών, αλλά παρουσιάζουν μερικές ομοιότητες με σημεία της Γραμμικής Α΄. Σύμφωνα με τους Evans, Sundwall, Daniel, και Furumark, η Κυπρομινωϊκή γραφή προήλθε από την Γραμμική Α΄. Ένα είδος γραφής, που μοιάζει με την Κυπρομινωϊκή, αλλά και που εύκολα διακρίνεται από αυτήν, ανεκαλύφθη το 1960 στην αρχαία πόλι Ουγκαρίτ, στην σημερινή Ras-Samra, στις ακτές της Συρίας. Δίπλα στην κοινωνία της Ουγκαρίτ, η οποία σύμφωνα με ωρισμένους μελετητές εχρήσιμοποιούσε ένα ιδιότυπο σφηνοειδές αλφάβητο για να γραφή την δική της σημιτική (;) γλώσσα, υπήρχε μία Κυπριακή αποικία, που εχρησιμοποιούσε την γραφή της Μητροπόλεως της, ήδη από το 1600-1100 η 1050 π.Χ.57 Φαίνεται ότι η γένεσις της Ελληνικής γραφής ζυμώθηκε σε αυτά τα εδάφη. Το 1964 οι ανασκαφές στην περιοχή Deir Alla της Ιορδανίας έφεραν στο φως ανάμεσα σε αλλά ευρήματα επιγραφές, οι οποίες εθεωρήθησαν Φιλισταιϊκές, επειδή θύμιζαν έντονα την Γραμμική Β΄ του Αιγαιακού κόσμου. Σύμφωνα με τον Trude Dothan, διευθυντή του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, πολλοί υπέθεσαν τότε ότι οι Φιλισταίοι έφεραν μαζί τους, στα εδάφη, οπου μετανάστευσαν, την αιγαιακή κληρονομιά τους. Η ιδέα ήταν ελκυστική, αλλά απερρίφθη από τον Trude Dothan, εφ’ όσον οχι μόνον οι πινακίδες δεν είχαν αποκρυπτογραφηθή, αλλά κυρίως επειδή αυτή η γραφή εξαφανίσθηκε τον 11ο περίπου π.Χ. αι., όταν ο κόσμος του Αιγαίου εισήλθε στην περίοδο του αναλφαβητισμού, που είναι συνώνυμη με τους Σκοτεινούς Αιώνες!58 Ως απόδειξι των λεγομένων του ο καθηγητής Trude Dothan επικαλείται δύο σφραγίδες με Κυπρομυκηναϊκή της Υστέρας Εποχής του Χαλκού (1300-1100 π.Χ.), οι οποίες ευρέθησαν στο Ashdod και δεν έχουν ακόμη αποκρυπτογραφηθή. Αλλά και η ίδια η γλώσσα των Φιλισταίων παραμένει ακατανόητη. Εθεώρησε λοιπόν ότι οι Κρήτες-Φιλισταίοι της περιοχής υιοθέτησαν αργότερα τον Χαναανιτικό πολιτισμό και την γλώσσα του. Και όμως οι νεώτερες έρευνες Ελλήνων και Εβραίων αρχαιολόγων στην περιοχή της Ιορδανίας και της Παλαιστίνης φέρνουν στο φως όλο και περισσότερα ευρήματα της Κρητομυκηναίκής κληρονομιάς στην περιοχή.
Το Αρχαιότερο Βιβλίο του Κόσμου
Αγνοώντας τα νεώτερα στοιχεία, η παλαιότερη έρευνα διετύπωσε το επιχείρημα ότι η γλώσσα της Γραμμικής Β΄ δύσκολα θα μπορούσε να θεωρηθή Ελληνική, εφ’ όσον προφανώς είχε δεχθεί μέσω της Κύπρου επιδράσεις από τα παράλια της Φοινίκης, και άρα της σημιτικής γλώσσας. Το αυτό υπεστηρίχθη και για την Κυπριακή. Βασικό επιχείρημα στην ανάπτυξη αυτής της θεωρίας ήταν ότι στην Κύπρο οι πινακίδες ήσαν ψημένες, όπως οι Βαβυλωνιακές και όχι άψητες όπως οι Μυκηναϊκές. Το υλικό της γραφής ωδήγησε προφανώς καί τους Κυπρίους στην διαμόρφωσι μιας σφηνοειδούς γραφής. Αν σε μία κοινωνία χρησιμοποιούσαν αποκλειστικά πηλό για την γραφή αυτή, δεν θα την διατηρούσαν στην μορφή αυτή επί πολύ καιρό. Η γραφή διετήρησε την μορφή της στην Ελλάδα, επειδή στα μέρη αυτά χρησιμοποιούσαν ίσως και κάποιο άλλο υλικό στην θέσι του πηλού, επάνω στο οποίο έγραφαν με πέννα ή πινέλλο, χρησιμοποιώντας την μελάνη της σουπιάς. Η θεωρία αυτή επιβεβαιώθηκε πριν από λίγα χρόνια με την άνακάλυψι του αρχαιοτέρου τετραδίου του κόσμου. Οι έρευνες, οι όποιες επραγματοποιήθησαν από το Ινστιτούτο Ναυτικής Αρχαιολογίας κατά τα έτη 1984-1994, στο μυκηναϊκό ναυάγιο του Ουλουμπουρούν, στην αρχαία Αντίφελλο απέναντι από το Καστελλόριζο (σημ. Κάς Τουρκίας) έφεραν στο φως ανάμεσα σε άλλα πολύτιμα ευρήματα το αρχαιότερο βιβλίο του κόσμου, όπως εχαρακτηρίσθη τότε. Το βιβλίο ή τετράδιο απετελείτο από δύο ξύλινα πτυσσόμενα φύλλα ενωμένα με ελεφαντοστέϊνους αρμούς. Οϊ εσωτερικές επιφάνειες των φύλλων δημιουργούν κοιλότητες με ορθογώνιο περιχείλωμα, γεγονός που υποδεικνύει ότι εγεμίζοντο με κάποιο άλλο υλικό, προφανώς κερί, επάνω στο όποιο θα έσκάλιζαν η θα έχάρασσαν τα γράμματα. Άλλωστε και ο καθηγητής Αγαπητός Τσοπανάκης ερμηνεύει την ομηρική φράσι «γράψας εν πινάκι πτυκτώ... σήματα λυγρά» τοιουτοτρόπως. Ο πίνακας θα ήταν αλειμμένος με κερί η άλλο υλικό, επάνω στο όποιο θα μπορούσε ένα οξύ εργαλείο να χάραξη σημάδια.59 Σύμφωνα με τον Τούρκο καθηγητή Kemal Pulak, επίκουρο καθηγητή Ανθρωπολογίας στο Ινστιτούτο Αρχαίας Ναυπηγικής του Πανεπιστημίου του Τέξας: οι πινακίδες αντιπροσωπεύουν τα προίμώτερα δείγματα τέτοιου τύπου πινακίδων και μπορούν να μας οδηγήσουν στην σκέψι ότι η γραφή ήταν περισσότερο διαδεδομένη από ό,τι έπιστεύαμε μέχρι σήμερα... Η ανακάλυψις αλειμμένων με κερί ξύλινων πινακίδων γραφής, αποδεικνύει ότι η σχετική αναφορά από τον Όμηρο δεν ήταν αναχρονισμός».60 Σύμφωνα μάλιστα με τότε δημοσίευμα της εφημερίδος Ελευθεροτυπίας, που επιμελήθησαν οι Ν. Βαρδιάμπασης, Χρ. Ι. Πιττερός, Γ. Σακελλαράκης, Δ. Θεοφανοπούλου-Κόντου, Ι. Κ. Προμπονάς και Α. Μαζαράκης-Αίνιάν, στο ένα άκρο του «βιβλίου» σώζονται τρία σημεία της Γραμμικής Α΄.61 Το στοιχείο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, διότι πριν από δύο χρόνια Έλληνες δυστυχώς επιστήμονες άρχισαν να αμφισβητούν την καταγωγή του ναυαγίου γράφοντας ότι το πλοίο είχε ξεκινήσει από τις Συροπαλαιστινιακές ακτές και θεωρώντας το ανατολικής προελεύσεως.62 Την ίδια στιγμή κατά την οποία το περιεχόμενο του πλοίου του 14ου η 13ου π.Χ. αι. έμοιαζε να είκονογραφή τους λογιστικούς και οικονομικούς μυκηναϊκούς καταλόγους. Ανάμεσα στα ευρήματα περιελαμβάνοντο ρητίνη τερεβίνθου, τάλαντα ύαλόπαστας τυρκουάζ και μωβ, αιγυπτιακός έβενος, αυγά στρουθοκαμήλου, ελεφαντοστό, κυπριακά αγγεία, χαναανιτικοί αμφορείς, σκαραβαίοι, χάνδρες από γυαλί, αχάτη, φαγεντιανή, κεχριμπάρι, δύο πυξίδες σε σχήμα πάπιας, καβούκι χελώνας, ίσως για την κατασκευή μιας λύρας τύπου χέλυος, ελιές, σταφύλια, ρόδια, κύμινο, κορίανδρος, σιτάρι, κριθάρι, ένας πίθος γεμάτος ελαιόλαδο, ήλεκτρο από την Βαλτική, χάλκινα ξίφη μυκηναϊκού και συριακού τύπου. Και αν ακόμα δεν έχετε πεισθή για την καταγωγή και προέλευσι του πλοίου, αναφέρουμε ότι το κύριο φορτίο του πλοίου ήταν κυπριακός χαλκός σε τάλαντα βάρους 10 τόννων και 1 τόνος κασσιτέρου. Υπήρχαν δηλαδή μέταλλα σε αναλογία 10/1, με άλλα λόγια η ακριβής αναλογία σε περιεκτικότητα μετάλλων των ορειχάλκινων μυκηναϊκών οπλών.63 Το σπουδαιότερο εύρημα όμως εξακολουθεί να είναι το πτυκτό πινάκιο, οχι μόνον διότι επιβεβαιώνει την Ομηρική παράδοση,64 αλλά και διότι επαληθεύει τους ισχυρισμούς του Chadwick σχετικά με την ονομασία των γραφέων στην προϊστορική Κρήτη. Σύμφωνα με τον καθηγητή Ι. Προμπονά, ασφαλώς και θα υπήρχαν ειδικοί υπάλληλοι επιφορτισμένοι με την τήρηση των λογιστικών βιβλίων των Μυκηναϊκών ανακτόρων. Επρόκειτο μάλιστα για ανακτορικούς γραφείς, οι όποιοι εξεπαιδεύοντο σε σχολεία, όπως αποδεικνύει η μεγάλη ομοιότητα του τρόπου συντάξεως των πινακίδων και της γλώσσας, που εχρησιμοποιείται. Πως απεκαλούντο άρα γε αυτοί οι ειδικοί γραμματείς των ανακτόρων; Αναζητώντας και μην ευρίσκοντας τον παραδοσιακό όρο γραφεύς η το ρήμα γράφω65 στις πινακίδες της Γραμμικής Β΄, ο Chadwick εστράφη στους Κυπρίους της κλασικής περιόδου, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν το ρήμα αλίνω συνώνυμο του ζωγραφίζω. Αν οι συντηρητικοί Κύπριοι λοιπόν είχαν διατηρήσει αυτό το ρήμα, τότε θα έπρεπε να ψάξουμε για μια παρόμοια ρίζα και στην Μυκηναϊκή διάλεκτο. Και πράγματι, σε μία περίπτωσι ευρίσκουμε κάποιους ανθρώπους με παρόμοιο επάγγελμα να χαρακτηρίζωνται ως αλοιφοί η αλείπται, δηλαδή «ζωγράφοι» και οχι «γραφείς». Μία συνήθεια, η οποία θα έπεβίωνε στην Ελληνική γλώσσα μέχρι και τους Μεταβυζαντινούς χρόνους στα έργα των Επτανησίων και Κρητών ζωγράφων: Δομήνικος έποίησεν η έγραψεν. Άλλωστε ο Όμηρος χρησιμοποιεί το ρήμα γράφω με την έννοια του χαράσσω και του κόβω.66 Εάν δεχθούμε λοιπόν ότι υπήρχε κάποιο άλλο είδος γραφίδας, άρα ήταν διαφορετικός και ο όρος με τον όποιο έδηλούτο η ενέργεια. Επί πλέον στα μυκηναϊκά κείμενα διασώζεται ακόμη μία έννοια, που ίσως ανταποκρίνεται σε αυτόν τον κλάδο: di-pte-ra-po-ro, διφθεραφόρος. Απεκαλούντο αρά γε έτσι αυτοί, οι όποιοι μετέφεραν τα δέρματα ή και αυτοί οι οποίοι έγραφαν επάνω σε αυτά τα προϊστορικά τεφτέρια (αρχ. διφθέρες);67 Ίσως και να μην μάθουμε ποτέ. Γενικά φαίνεται ότι οι Μυκηναίοι δεν εθεωρούσαν και τόσο σπουδαίο το επάγγελμα του γραφέως, όπως οι Αιγύπτιοι, που το είχαν θεοποιήσει. Οι γραφείς στην Αρχαία Αιγυπτιακή κοινωνία ήταν μια εξέχουσα τάξις επαγγελματιών. Αυτήν την εξέχουσα ταξη συμβολίζουν και τα γνωστά αγάλματα των γραφέων, που παριστάνονται σε όκλάζουσα στάσι με έναν ανοιγμένο πάπυρο πάνω στα σκέλη τους. Η γραφή ήταν ένα επάγγελμα για λίγους. Δεν επιτρεπόταν στον λαό να μιάνει τα θεία λόγια. Μήπως αυτή η μη έντονη προβολή του επαγγέλματος του γραφέως στην Μινωική και Μυκηναϊκή Ελλάδα, υποδεικνύει ακριβώς και το μικρό ποσοστό των αναλφάβητων, που υπήρχαν; Ίσως έτσι να έξηγήται ακόμη και η πρόοδος στον τομέα της γλώσσας, μιας γλώσσας, που διαρκώς εξελίσσεται ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε εποχής. Φθάνουμε έτσι στον 14ο π.Χ. αϊ. να έχουμε διαμορφώσει οχι μόνο γραμματική (κλίσεις, γένη, αριθμοί), αλλά και συντακτικό. Στην Κύπρο ομως φαίνεται ότι η εξέλιξις ήταν βραδύτερη, ϊσως επειδή χρησιμοποιούσαν κυρίως πηλό. Με μιαν οχι και τόσο αιχμηρή γραφίδα, το χάραγμα γίνεται γρηγορώτερο και τα σημεία μικρότερα, μια σπουδαία οικονομία, οταν σκεφθή κανείς πόσο ογκώδης είναι ο πηλός. Γι’ αυτό παρατηρείται ανάλογη τρο-ποποίησις στην εξέλιξι της σφηνοειδούς γραφής και στην Βαβυλώνα. Οι αρχικοί χαρακτήρες, που είναι ευδιάκριτα ιδεογράμματα, αργότερα γίνονται τυποποιημένα σχήματα αποτελούμενα από τρία μόνο σφηνοειδή αποτυπώματα. Με την θεωρία της αλλαγής της γραφικής ύλης φαίνεται να σύμφωνη και το γεγονός ότι στην Κύπρο έψηναν τις πήλινες πινακίδες και δεν τις ξέραιναν στον ήλιο μόνο, όπως γινόταν στις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδος. Οι Μυκηναίοι στην Ελλάδα, αφού έδιδαν σχήμα στον πηλό, τον εχάρασαν και τον άφηναν να ξεραθή. Μέσα σε λίγες ώρες, ιδιαιτέρως το καλοκαίρι, οι πινακίδες ήσαν αρκετά σκληρές, ώστε να μπορούν να αποθηκευθούν, χωρίς να ύπάρχη η δυνατότητα να προστεθή άλλο κείμενο. Η πυρκαϊά, που ξέσπασε στα ανάκτορα τον 15ο (;) π.Χ. αι., εβοήθησε στο ψήσιμο και αρά στην διατήρηση τους. Κάποιες από τις πινακίδες ομως έγιναν με την πάροδο του χρόνου πολύ σαθρές. Κάποτε λοιπόν και ο ίδιος ο Evans, έδοκίμασε μία δυσάρεστη έκπληξη. Ένα βράδυ άφησε μια σειρά πινακίδων, που μόλις είχε φέρει στο φως σε μία αποθήκη. Όλη την νύκτα έπεφτε ασταμάτητη βροχή. Στην οροφή της αποθήκης υπήρχαν κάποια ανοίγματα, με αποτέλεσμα να πέραση μέσα η βροχή και οι πινακίδες να γίνουν λάσπη. Όμοιοτρόπως έπρατταν προφανώς και οι Μυκηναίοι γραφείς, οι όποιοι ξαναχρησιμοποιούσαν τις πινακίδες λιώνοντας τον πηλό μέσα σε δοχεία με νερό. Βέβαια αυτή η τακτική των άοπτων πινακίδων στην συγκεκριμένη περίπτωσι εξυπηρετούσε και έναν άλλο πιο πρακτικό σκοπό, την οικονομία χώρου στα αχανή λογιστικά αρχεία των Μυκηναϊκών ανακτόρων.
Ο Θρύλος του Βασιλιά Κερέτ ή Κρέτ
Ωρισμένοι ερευνητές, παρ’ όλα αυτά, κρίνουν τα δεδομένα επιφανειακά και ακόπως καταλήγουν στο συμπέρασμα περί ανατολικής προελεύσεως της Ελληνικής γραφής. Τα πράγματα ομως είναι πολύ πιο πολύπλοκα. Σε όλες τις πόλεις που εύρίσκοντο στα παράλια της Φοινίκης ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένος ο θρύλος του βασιλέως Κερέτ ή Κρετ, ο οποίος εθεωρείτο και ο μυθικός ιδρυτής της Φοινίκης. Το 1936, ο Claude F. A. Schaeffer εδημοσίευσε στα πρακτικά των ανασκαφών του από την αποστολή στην Ras-Shamra, τρεις πινακίδες γραμμένες σε σφηνοειδή γραφή, οι οποίες αναφέρονται σε αυτόν τον θρύλο του βασιλέως Κερέτ.68 Στο πρώτο μέρος της πινακίδας Α΄, στους στίχους 39-41 αναφέρεται: Πατήρ του Κερέτ είναι ο θεός Ελ. Ο Ελ είναι γνωστός και ως πατήρ της ανθρωπότητας. Ωστόσο παρά τις διαβεβαιώσεις του πατρός του, ο Κερέτ ανησυχεί τόσο για την έκβαση του πολεμικού αγώνος, τον όποιο ετοιμάζει όσο και για το μέλλον της φυλής του. Γι’ αυτό στο δεύτερο μέρος της πινακίδος, ο Κερέτ παρουσιάζεται να ανεβαίνη επάνω στην κορυφή ενός ανακτόρου για να προσφέρη θυσία στον θεό Sor-ΕΙ, στον θεό ταύρο και στον Βάαλ. Ζητεί την νίκη των κατοίκων της Σιδώνος κατά των εχθρών τους.
Η ιστορία του Κερέτ και τα λατρευτικά έθιμα, που εφαρμόζει στην περιοχή της Σιδώνος, μας θυμίζουν ασφαλώς τις τελετουργίες των Μινωικών ανακτόρων, αλλά και των Σουμερίων επάνω στα Ζιγκουράτ, τις βαθμιδωτές πυραμίδες της Ουρ. Ο Claude F. A. Schaeffer προσεπάθησε να λύσει τον γρίφο του θρύλου ετυμολογώντας το ίδιο το όνομα του Κερέτ. Αναφέρει λοιπόν: «Προσπαθώντας να ερμηνεύσουμε το όνομα του Κερέτ στα Εβραϊκά από την λέξι Krt, δεν βγαίνει κανένα νόημα, ακόμη και αν την διαβάσουμε ως Kφret, εφ’ όσον σημαίνει κόπτω, σκοτώνω τον εχθρό. Το αντίθετο συμβαίνει, εάν το μεταφράσουμε βάσει των Ελληνικών και το συνδέσουμε με την Μινωική θρησκεία (Κέρατος, δηλαδή Μίνως < μηνίσκος, πρβλ. μηνοειδή δίσκο Σελήνης U η κέρατα U)». Αναζητώντας κάποια λύση στον προβληματισμό του, ο Claude F. A. Schaeffer εστράφη στην Παλαιά Διαθήκη, οπου περιέργως το όνομα δεν απαντάται. Το συνέδεσε λοιπόν με δύο άλλα Εθνικά επίθετα, τα όποια εμφανίζονται στην Άγια Γραφή, το Kerιty και Kerιtym, που μας παραπέμπουν σε δύο τόπους του Negeb, το Nιgeb-hak-Kerιty και το Nιgeb-Kaleb. Oι σχολιαστές της Αγίας Γραφής έχουν μεταφράσει την περιοχή του Nιgeb-hak-Kerιty ως το Κρητικό Nιgeb. Oι αρχαιολογικές ανασκαφές στην περιοχή έχουν πράγματι αποδείξει ότι υπήρχε κάποτε εκεί Μινωική αποικία, η ανάμνησις της οποίας διεσώθη σε αυτό το τοπωνύμιο ως τους ιστορικούς χρόνους. Σε αυτήν την περιοχή έγκατεστάθησαν αργότερα και οι Φοίνικες. Πράγματι, o Rene Dussand, μελετώντας τα Χιττιτικά αρχεία της Ουγκαρίτ, βρήκε στα κείμενα της Ras-Shamra (RHR, 1933, II, Ρ, 33) μία πληροφορία, που επιβεβαιώνει τα λεγόμενα του Ηροδότου ότι οι Φοίνικες ζούσαν αρχικά στα παράλια της Ερυθράς θαλάσσης. Τα αρχαιολογικά ευρήματα αποκαλύπτουν ότι οι Φοίνικες είχαν αρχικά έγκατασταθή στην περιοχή του Negeb και γύρω από τον κόλπο του Έλάθ η Έλάδ, την περιοχή την οποία οι Εβραίοι αποκαλούν μέχρι σήμερα Έλιάδ.69 Ακόμη, όμως, και ο ίδιος o Claude F. A. Schaeffer μοιάζει να αμφιβάλη για το συμπέρασμα εις το όποιο καταλήγει γράφοντας τελικά ότι ο Κερέτ δεν έλκει το όνομα του από την Μινωική Κρήτη, αλλά είναι ένας Σιδώνιος ήρωας. Δεν ήτο φυσικά δυνατόν να μην προβάλουν οι γνωστοί «φοινικιστές» και πάλι τον φοινικικό μύθο, παρόλο που όλα τα ευρύματα ομιλούν Κρητικά . Από την περιοχή της Σιδώνος, την μητρόπολη των Φοινίκων, προήλθε και το ίδιο το όνομα των Φοινίκων, σύμφωνα με μία εκδοχή, που προτείνει ο Stanislav Segert. Η δε γλώσσα τους φαίνεται να προέρχεται από την περιοχή του Dor (=περιοχή που ζούσαν οι Δωριείς) και του Akko, στην Βόρειο Παλαιστίνη, μέσω της Τύρου και της Σιδώνος!70 Και ομως τόσο η επίλυσις της γενέσεως της Γραμμικής Β΄, όσο και του ιδίου του αλφαβήτου τελικά κρύβεται στην περιοχή του Nιgeb-hak-Kerιty. Η απάντησις στο ερώτημα για ποιο λόγο εγεννήθη εκεί είναι απλή. Οι επικοινωνιακές ανάγκες που δημιουργεί το ίδιο το εμπόριο πρέπει να ωδήγησαν τελικά τους ανθρώπους στην ανακάλυψι της γραφής. Οι Μινωίτες, ένας λαός καθαρά εμπορικός, δεν θα μπορούσαν να πράξουν διαφορετικά. Οι επαφές τους με την Κύπρο, όπως απέδειξε σε πρόσφατο συνέδριο η κ. Marta Guzowska, είχαν ήδη ξεκινήσει από τους Μινωικούς χρόνους.71 Μπορούμε να πουμε ίσως ότι η ίδια η Κύπρος ήταν το μέρος, οπου χρησιμοποιήθηκε η Ελληνική πρωτογραφή. Ευρισκομένη λοιπόν κοντά στα παράλια της Φοινίκης η Κύπρος έπαιζε ένα ρόλο εμπορικού σταθμού. Για τους ιδίους προφανώς λόγους χρησιμοποιείται στην Κύπρο και το Ελληνικό αλφάβητο, το όποιο έχει περάσει στην βιβλιογραφία ως φοινικικό. Και αυτό, διότι οι γλωσσολόγοι επαναπαυόμενοι στα πορίσματα των ιστορικών περί Σκοτεινών Αιώνων, εθεώρησαν ότι οι Έλληνες είχαν ξεχάσει ακόμη και να γράφουν. Αναφέρει σχετικά σ J. Ν. Coldstream: «Η πιο δυσάρεστη πλευρά των Ελληνικών Σκοτεινών Αιώνων ήταν ασφαλώς η απώλεια της γραφής. Μετά την καταστροφή των Μυκηναϊκών ανακτόρων λησμονήθηκε στην Ελλάδα η συλλαβική Γραμμική Β΄ γραφή, η οποία εξυπηρετούσε τις ανάγκες της μυκηναϊκής ανακτορικής διοικήσεως. Δεν γνωρίζουμε λοιπόν καμμία Ελληνική επιγραφή έως την εποχή των πρώτων αλφαβητικών χαραγμάτων σε γεωμετρικά αγγεία, δηλαδή έως το 750 π.Χ.». Σε άλλο σημείο σημειώνει ειρωνικά: «Σχετικά με το θέμα του φωτισμού μπορούμε να πουμε ότι οι Σκοτεινοί Αιώνες διήρκεσαν ως τις αρχές του 7ου αι., διότι τότε εμφανίζονται τα πρώτα λυχνάρια μετά την Μυκηναϊκή Εποχή... Είναι πιθανόν ότι ως την εποχή, που διεδόθη η γραφή, δεν υπήρξε έντονη ανάγκη για τεχνητό φωτισμό, αφού η εστία έδινε αρκετό φως για το συμπόσιο, την απαγγελία, το γνέσιμο και την υφαντική».72
Στην Ελλάδα των Γεωμετρικών χρόνων λοιπόν, η γραφή δεν ξεχάσθηκε σε καμμία περί-πτωσι. Πρέπει με κάποιον τρόπο να έπεβίωσε και να επέστρεψε ακόμη μία φορά επεξεργασμένη μέσω της Κρήτης και Κύπρου. Το 1979 ευρέθη στην θέσι Σκάλες της Παλαιπάφου στον τάφο 49 της Γεωμετρικής-Άρχαϊκής εποχής, ένας οβελός(σουβλί) με την επιγραφή Οφέλτου στην Κυπροσυλλαβικη γραφή. Ειδικοί μελετητές εχρονολόγησαν την επιγραφή, η οποία έθεωρήθη τότε ως η πρωϊμώτερη μαρτυρία της υπάρξεως της Ελληνικής γλώσσας στην Κύπρο, στα 1050 π.Χ.! Επάνω στον σιδερένιο οβελό έχει χαραχθή σε κυπριακό συλλαβάριο το Ελληνικό όνομα Οφέλτης, στην γενική πτώσι της Αρκαδικής διαλέκτου. Σύμφωνα με την μυθολογική παράδοση, ο οικιστής της Πάφου ήταν ο Αγαπήνωρ από την Αρκαδία, ο όποιος επιστρέφοντας από τον Τρωικό πόλεμο, εναυάγησε στις ακτές της Κύπρου. Εκεί ίδρυσε την πόλι Πάφο και έκτισε ναό στην Αφροδίτη.73 Ομως στην Κύπρο και στις ακτές της Παλαιστίνης είχαν πάει σε πολύ παλαιότερα χρόνια οι Αρκάδες Πελασγοί και οι αρχαίοι Ετεοκρήτες. Η άνακάλυψις λοιπόν της επιγραφής αποδεικνύει κατά κάποιον τρόπον τον μύθο, ανάγοντας τον σε πραγματική ιστορία. Είναι ωστόσο αρκετοί αυτοί, που δεν παραδέχονται την χρονολόγηση του οβελού στον 11ο π.Χ. αϊ. και επιμένουν να χρονολογούν την επιγραφή στους Γεωμετρικούς χρόνους.74
Ο μύθος περί Φοινικικού Αλφαβήτου
Πράγματι, για τρεις τουλάχιστον αιώνες (Σκοτεινοί χρόνοι), από την Ύπομυκηναϊκή έως και την πρώιμη γεωμετρική εποχή (1100-850 π.Χ.), δεν έχουμε γραπτά κείμενα. Είναι λοιπόν εσφαλμένο ότι γύρω στον 10ο π.Χ. αι. οι Έλληνες παίρνουν από τους Φοίνικες την συμφωνογραφική γραφή. Οι περισσότεροι λοιπόν ερευνητές σφάλλουν που θεωρούν ότι ως πρώτη ύλη του ελληνικού αλφαβήτου εχρησίμευσε το βορειοσημιτικό συμφωνογραφικό αλφάβητο. Όπως διαπιστώνει ομως και ο καθηγητής Γ. Μπαμπινιώτης, «το θέμα επί του οποίου υπάρχει πλήθος αλληλοσυγκρουόμενων θεωριών είναι η προέλευσις και η δημιουργία του ίδιου του φοινικικού συμφωνογραφικοϋ συστήματος, το όποιο ανάγεται στο πρωτοχαναανικό αλφάβητο του 1700 π.Χ. Άλλοι το ανάγουν στην αιγυπτιακή και σιναϊτική γραφή, άλλοι στην σουμεριακή, την βαβυλωνιακή η την ασσυριακή γραφή, άλλοι το συνδέουν με το κυπριακό συλλαβάριο, άλλοι με την χεττιτική ιερογλυφική, την ιδεογραφική θεωρία η με την ουγκαριτική σφηνοειδή γραφή μερικοί υποστηρίζουν ότι το φοινικικό αλφάβητο έχει σαν βάση την «ψευδοίερογλυφική» της Βίβλου, ενώ άλλοι υποστηρίζουν την θεωρία των προϊστορικών γεωμετρικών σημείων και άλλοι με άλλες αρχαιότερες γραφές, όπως ο Evans, ο οποίος το συνδέει με τις μινωικές γραφές (Ιερογλυφικά και Γραμμική Α΄).75» Βέβαια δεν θα μπορούσε να λείψει και η εκδοχή της πανταχού παρούσης Βίβλου.
Η αλήθεια βρίσκεται στην μαρτυρία του Evans, ο οποίος το συνδέει με τις Μινωικές Γραφές (Ιερογλυφικά και Γραμμική Α΄, και τούτο διότι η Κρήτη υπήρξε θαλασσοκράτειρα σε πανάρχαιους χρόνους , τότε που κανένας απο τους προαναφερομένους λαούς δεν είχε βγει στο προσκήνιο της Ιστορίας . Ετσι Εμείς θα προσθέσουμε ακόμη έναν προβληματισμό σχετικά και με την ίδια την ύπαρξι των Φοινίκων, οι όποιοι, σύμφωνα με την εύστοχη παρατήρησι του καθηγητού Χρ. Ντούμα «είναι απλώς ένας μύθος η φαντάσματα».76 Εάν ομως θελήσουμε να ερευνήσουμε τις ρίζες της «φοινικικής» θεωρίας, τότε θα πρέπει να γυρίσουμε πίσω περίπου 2.000 έτη, στον 1ο αι. μ.Χ. Τότε έζησε ο Ιώσηπος, ο Ιουδαίος επαναστάτης στρατηγός, ο οποίος παρεδόθη στους Ρωμαίους και εισήλθε στο στενό περιβάλλον της αυτοκρατορικής αυλής. Ο Ιώσηπος, για να εξιλεωθή ίσως απέναντι στους συμπατριώτες του για την προσχώρηση του στους Ρωμαίους, συνέγραψε το έργο «Ιουδαϊκή Αρχαιολογία» - μία παραποιημένη απόδοσι της Παλαιάς Διαθήκης ουσιαστικά - με το όποιο όμως κατηγορούσε και ύπεβίβαζε τον Ελληνικό πολιτισμό. Και πάλι έχουμε μπροστά μας τα γνωστά «Φοινίκια ψεύδη».Σε άπάντησι ο Έλλην εξ Αλεξανδρείας ιστορικός Απίων συνέγραψε μία πραγματεία με την οποία απέκρουε τις συκοφαντίες του Ιωσήπου. Δυστυχώς η πραγματεία του Απίωνος, σε αντίθεσι με το πλήρες έργο του Ιωσήπου, δεν διεσώθή διότι κατεστράφη σκοπίμως απο τους παραχαράκτες της Ιστορίας. Ο δε Ιώσηπος εφρόντισε μάλιστα να συγγράψη μία νέα πραγματεία με τίτλο «Κατά Απίωνος». Από το έργο αυτό προέρχεται το παρακάτω απόσπασμα:
«Οι Έλληνες είναι από τους λαούς, που έμαθαν πολύ αργά και μετά δυσκολίας να γράφουν. Ακόμη κι εκείνοι, που ισχυρίζονται ότι χρησιμοποιούσαν την γραφή από παλιά, υπερηφανεύονται ότι την έμαθαν από τους Φοίνικες και τον Κάδμο. Αλλά ούτε από εκείνη την εποχή έχει κανείς να παρουσίασει επιγραφές, που να έχουν σωθή σε ναούς ή άλλα δημόσια μνημεία, ώστε να αμφισβηττείται ακόμη και το κατά πόσο εκείνοι, που πήραν μέρος στον Τρωικό Πόλεμο, χρησιμοποιούσαν, μολονότι πολύ αργότερα, τα γράμματα, ενώ η αληθινή και επικρατούσα άποψη είναι ότι μάλλον αγνοούσαν την σύγχρονη χρήση των γραμμάτων. Όλοι οι Έλληνες ανεξαιρέτως θεωρούν οτι δεν υπάρχει αρχαιότερο συγγραφικό έργο από τα ποιήματα του Όμηρου. Αυτός όμως φαίνεται πως έζησε πολύ αργότερα από την εποχή των Τρωικών, ενώ ταυτόχρονα λέγεται γι’ αυτόν ότι δεν άφησε την ποίηση του γραπτώς, αλλά αυτή διεσώθη στα άσματα και κατεγράφη αργότερα. Αυτός είναι και ο λόγος, που υπάρχουν τόσες αντιφάσεις στο έργο του». Να λοιπόν που ευρίσκονται οι ρίζες της περί φοινικικών γραμμάτων θεωρίας, αλλά ακόμα και οι απαρχές του ομηρικού ζητήματος. Ευτυχώς στις ήμερες μας, και παρά τις λυσσαλέες αντιδράσεις, επιχειρείται μία προσπάθεια ανατροπής αυτής της θεωρίας, της εχούσης ήδη ηλικίας 2.000 ετών, με βάση τα νεώτερα αρχαιολογικά τεκμήρια που διαψεύδουν τους παραχαράκτες. Διότι τόσον ο Ομηρος όσον και οι αρχαίοι Ελληνες συγγραφείς λένε ότι υπήρξε γραφή κατά την εποχή του Τρωικού Πολέμου, ο οποίος αναχρονολογείται επι τη βάσει αστρονομικών καί άλλων δεδομένων στο 5. 150 π.Χ περίπου.
Η νεωτέρα έρευνα έχει αρχίσει πράγματι ολο και περισσότερο να αμφισβητεί την προέλευση του αλφαβήτου από τους Φοίνικες. Ο Andre Lemaire, διευθυντής του τομέα αρχαίας ιστορίας και φιλολογίας στο Παρίσι, αναζητεί τις ρίζες του αλφαβήτου στην Αίγυπτο. Στηριζόμενος από την μία στο απόσπασμα από την Ιστορία των Φοινίκων του Φίλωνος από την Βίβλο, που διασώζει ο Ευσέβιος της Καισαρείας, όπου αναφέρεται ότι αυτός, ο οποίος ανεκάλυψε τα γράμματα ήταν ο Θευθ, και από την άλλη στον Τάκιτο, θεωρεί ότι δεν άνεκάλυψαν πρώτοι το αλφάβητο οι Φοίνικες.77 Αυτοί απλώς διαμεσολάβησαν στην μεταφορά του αλφαβήτου από την Αίγυπτο μέσω των Υκξώς και την διέδωσαν έπειτα χάρις στην θαλασσοκρατορία τους σε ολόκληρη την Μεσόγειο... Το να αποδώσουμε όμως την αλφαβητική γραφή στους Ύκξώς είναι, όπως παραδέχεται και σ ϊδιος, σαν να εξηγούμε το obscurum per obscurium (το σκοτεινό με σκοτεινό, δηλ. τον γρίφο με γρίφο). «Όπως ολα τα γενεσιουργά προβλήματα, η ανακάλυψις του αλφαβήτου μας διαφεύγει, ενώ και η ίδια η γνώσις μας για τους Υκξώς παραμένει περιωρισμένη και προβληματική.78 Τόσο στην Αίγυπτο, όσο και στην Παλαιστίνη ωστόσο, τα αρχαιολογικά και τα επιγραφικά δεδομένα, όχι μόνον δεν μας επιτρέπουν μια λεπτομερή ιστορική προσέγγιση, αλλά και μας δημιουργούν ακόμη πιο σοβαρά χρονολογικά προβλήματα. Ας δούμε λοιπόν αυτά τα ευρήματα, που μας επιτρέπουν να ομιλούμε για αλφαβητική γραφή στα εδάφη της Παλαιστίνης και του σημερινού Ισραήλ. Το πρώτο είναι η επιγραφή επάνω σε ένα εγχειρίδιο μάλλον αίγαιακής τεχνοτροπίας από το Lakish, το οποίο χρονολογείται βάσει των αρχαιολογικών συνευρημάτων περί το έτος 1.600 π.Χ. Ακολουθεί το ενεπίγραφο όστρακο μιας φιάλης από το Gιzer, μαζί με σημάδια κεραμέων, που κατατάσσεται γενικώς στην ίδια περίοδο βάσει παλαιογραφικών στοιχείων. Αβέβαιη ωστόσο παραμένει η χρονολόγησις της ασβεστολιθικής πλάκας από το Sichern (Σίκιμα) καθώς και του ενεπίγραφου οστράκου από το Tell-Nagida, νοτιοδυτικούς του Lakish. Οι ανασκαφές στα θρυλικά ορυχεία του Σινά έδωσαν επίσης 45 πρωτοσιναϊτικές επιγραφές, οι οποίες έχρονολογήθησαν ανάμεσα στα 1850-1500 π.Χ. βάσει των αντιστοίχων Αιγυπτιακών επιγραφών, οι όποιες ήσαν ανάμεσα στα συνευρήματα. Τα αρχεία, που ευρέθησαν στο Σινά, δείχνουν ότι είχαν κάποια διοικητική σημασία στις εξερευνητικές αποστολές στα ορυχεία, διότι δεν πρόκειται για άπλα γραφήματα, αλλά για πραγματικά μνημεία λόγου. Ο Andre Lemaire βάσει όλων αυτών των προβληματισμών θεωρεί τελικά ότι η αλφαβητική γραφή εγεννήθη τον 11ο π.Χ. αι., έπειτα από την πολιτική παρακμή των Αιγυπτίων. Η γραφή των Υκξώς, τους οποίους ο συγγραφεύς προφανώς θεωρεί σημιτικής καταγωγής, υιοθετείται τότε ως «εθνική» γραφή από τους βασιλείς των Εβραίων, των Φοινίκων, και των Άραμαίων.79 Όμως τον 11ο αι., ούτε καν η Βίβλος ετόλμα να αναφερθεί σε Εβραϊκό βασίλειο. Με αυτήν την θεωρία μοιάζει να συνδέεται και η περίφημη αλφαβητική πινακίδα του Wόrzburg, η οποία θεωρείται πρωϊμώτερή του 8ου π.Χ. αι. Για την προέλευσι της πινακίδας υπάρχουν μόνο γενικές πληροφορίες, οτι η πινακίδα προέρχεται μαζί με τρία (3) ακόμα πλήρως ταυτόσημα κομμάτια από το αιγυπτιακό Φαγιούμ. Ωρισμένοι ερευνητές θεωρούν οτι με αυτήν την χάλκινη πινακίδα τεκμηριώνεται το πρώτο βήμα για το δάνειο του φοινικικού σχεδίου από το ελληνικό αλφάβητο. Πρέπει να τονίσουμε ωστόσο οτι η γνησιότητα αυτών των πινακίδων αμφισβητείται.80 Μελετώντας τον συγκριτικό πίνακα με τα ιερογλυφικά σύμβολα βλέπουμε από την άλλη τις ομοιότητες του φερομένου ως αλφαβήτου των Υκξώς με το Κρητικό και το Αιγυπτιακό και τελικά με το Φιλισταιϊκό. Μήπως λοιπόν τελικά οι Υκξώς δεν ήσαν παρά οι πρώτοι Λαοί της Θαλάσσης, οι οποίοι κατέκτησαν την Αίγυπτο; Γνωρίζουμε οτι ορμητήριο των Υκξώς ήταν η Χαναάν, η σημερινή Συρία, στην οποία όμως είχαν εγκατασταθεί οι Μινωίτες ήδη από την 2α π.Χ. χιλιετία. Οι Μινωίτες αυτοί να διέδωσαν το αλφάβητο στους Αιγυπτίους. Σύμφωνα με τον καθηγητή D. Diringer, το σημιτικό σύστημα γραφής έπενοήθή μεν και εκαλλιεργήθηκε στην Παλαιστίνη και την Συρία όπου υπήρχαν Μινωικά και Μυκηναικα Ελληνικά φύλα, αλλά εδέχθη και επιδράσεις παλαιοτέρων συστημάτων του αιγυπτιακού, του σφηνοειδούς, και ίσως των προϊστορικών γεωμετρικών σημείων. Είναι απίθανο να μην προηγήθησαν των επινοητών της σημιτικής γραφής άλλοι, όπως είναι εξαιρετικά απίθανο ότι ένα αλφάβητο, που επενοήθη στην Παλαιστίνη ή στην Συρία την 2η π.Χ. χιλιετία έμεινε ανεπηρέαστο από τις γραφές της Αιγύπτου, της Βαβυλωνίας ή της Κρήτης Η επίδρασις της κρητικής γραφής και μερικών προϊστορικών γεωμετρικών σημείων είναι ορατή στην μορφή ορισμένων γραμμάτων.81
Ο Κάδμος γιός του Ωγύγου
Θεωρούμε οτι όταν κάποτε αποκρυπτογραφηθεί πλήρως η Κρητική και Φιλισταιϊκή Ιερογλυφική γραφή, θα διαπιστωθή ότι η έπίδρασις δεν είναι μόνον εξωτερική αλλά είναι η όλη γραφή Κρητικής και Μυκηναικής προελεύσεως. Ως τότε έχουμε ακόμη αρκετό δρόμο. Δυστυχώς ο επιστημονικός νους εγκλωβισμένος στα τετριμμένα και γενικώς αποδεκτά συμπεράσματα και την Βίβλο , παγιδεύεται συχνά στο παιγνίδι του φοινικίζειν, επηρεασμένος και από το περίφημο χωρίο του Ηροδότου (Ε, 57-58) περί Φοινικηίων η Καδμηίων Γραμμάτων, που τελικά όσον αφορά στον πρώτο επιθετικό προσδιορισμό (φοινικήια), ίσως και να δηλώνη απλώς τον τρόπο γραφής με πορφυρή μελάνη. Πολλοί μάλιστα σπεύδουν να χαρακτηρίσουν ακόμη και τον Κάδμο ως φοινικικό ήρωα,82 αγνοώντας την βοιωτική του προέλευση και παράδοση. Σύμφωνα με αυτή εθεωρρίτο γιος του αυτόχθονος Θηβαίου ήρωος Ωγύγου, ο οποίος προϋπήρξε χρονολογικώς του κατακλυσμού του Δευκαλίωνος, βάσει των αρχαίων αντιλήψεων.83 Αλλά ακόμη και στην εκδοχή, που θεωρείται υιός του Αγήνορος και της Τηλέφασσας η Αργιόπης, ο Φοίνιξ, ο επώνυμος ήρωας της Φοινίκης, ο Κίλιξ και η Ευρώπη, είναι αδέλφια του Κάδμου. Οι δε διδάσκαλοι του αλφαβήτου, οι Γεφυραΐοι, όπως τους αποκαλεί ο Ηρόδοτος, έρχονται μαζί με τον Κάδμο από την Φοινίκη. Όπως διαπιστώνει χαρακτηριστικά ο Ι. Σταματάκος, «ούτος (ο Κάδμος) κατά την παράδοσιν, μετέφερεν εκ Φοινίκης εις την Ελλάδα το πάλαιαν έλληνικόν αλφάβητον εκ 16 γραμμάτων, δια τούτο και φοινικήια γράμματα εκαλούντο και βραδύτερον ηυξήθησαν εις 24 δια της προσθήκης των οκτώ Ιωνικών γραμμάτων (Η, Ω, Θ, Φ, Χ, Ζ, Ξ, Ψ).84 Η ίδια η προσαρμογή της γλώσσης δηλαδή μοιάζει να είναι αποτέλεσμα της ανάγκης, που γεννάει η επικοινωνία μέσω των εμπορικών επαφών. Και στην περίπτωση που παραδίδει o Andre Lemaire, εάν εξετάσουμε με καθαρόν νου τα δεδομένα, διαπιστώνουμε οτι είναι πολύ πιο πιθανόν τα αρχεία του Σινά να είναι τελικά αποτέλεσμα της συνεργασίας των Αιγυπτίων και των Υκξώς με τους Κεφτι (Κρήτες η Φιλισταίους), που είχαν κοινά συμφέροντα στην περιοχή. Η δε δημιουργία του αλφαβήτου είναι και αυτή δημιούργημα πολυετών προσπαθειών. Είναι αδύνατον το πρωτεϊκό και απλό συνάμα αλφαβητικό σύστημα της γλώσσης να διεμορφώθη μέσα σε μερικές δεκαετίες. Η ίδια η ομηρική γλώσσα με τις λέξεις των Μυκηναϊκών κειμένων, που διατηρούνται ζωντανές στον λόγο του έπους, αποδεικνύει οχι μόνον οτι η γλώσσα δεν ξεχάσθηκε, αλλά και την Ελληνικότητα της Κυπρομινωϊκής, που επιβιώνει μαζί με τους ομηρισμούς στην σύγχρονη, αλλά πάντοτε αρχαία, Κυπριακή γλώσσα. Η σύγχρονη έρευνα άλλωστε του Σιωνιστικού κατεστημένου παρουσιάζει την τάση να αναζητεί στην Κύπρο τον σταθμό μεταβάσεως της Φοινικικής γλώσσης στην Ελλάδα. Η Maria Giulia Amadasi Guzzo, αναφέρει ανάμεσα σε άλλους τόπους και την Κύπρο και αυτό, διότι υπήρχε στο νησί και κυρίως στο Κίτιο έντονη Φοινικική παρουσία.85 Δυστυχώς δεν φαίνεται να γνωρίζει την ύπαρξη του οβελού από τις Σκάλες της Παλαιπάφου, μολονότι η ίδια σε άλλο σημείο της μελέτης της αναφέρει οτι ένα Κρητικό ιδίωμα προερχόμενο από την Κρητική συλλαβική γραφή εχρησιμοποιείτο στο νησί της Αφροδίτης και την 1η χιλιετία π.Χ. Και αυτό διότι, όπως η ίδια παραδέχεται παρακάτω, κατά την διάρκεια της εποχής του χαλκού, οι Φοίνικες εχρησιμοποιούσαν ένα άλφαβητο διαφορετικό από αυτό της 1ης χιλιετίας, όπως το γνωρίζουμε. Υποστηρίζει μάλιστα ότι επρόκειτο για έναν τοπικό κώδικα επικοινωνίας στην περιοχή, εφ’ οσον εκείνη την περίοδο η διεθνής γλώσσα επικοινωνίας στην Εγγύς Ανατολή ήταν η Άκκαδική (;).
Οι Φοίνικες παρέλαβαν απο τους Κρήτες την Γραφή
Για την ιστορία να υπενθυμίσουμε οτι πολύ πρι ν απο την περίοδο αυτήν έχουν ήδη αρχίσει οι επαφές του Μινωικού κόσμου με την περιοχή. Άλλωστε και η παλαιότερη έρευνα θεωρούσε βάσει των αρχαίων πηγών οτι οι ίδιοι οι Φοίνικες είχαν προσαρμοσθεί σε άλλα συστήματα γραφής, που προϋπήρχαν του δικού τους. Και ο ίδιος ο Evans μάλιστα είχε διατυπώσει την θεωρία οτι οι Φοίνικες παρέλαβαν από τους Κρήτες αποίκους, που είχαν αποικίσει τα εδάφη της Παλαιστίνης, την γραφή. Την ίδια εποχή, ο Ρενέ Ντύσω διετύπωσε την άποψι οτι οι Φοίνικες είχαν παραλάβει από πολύ νωρίς το αλφάβητο από τους Έλληνες, οι όποιοι το είχαν διαμορφώσει από την Κρητομυκηναϊκή γραφή.86 Οι διατυπώσεις τους αμφισβητούντα ως γλωσσολογικές θεωρήσεις. Τα τελευταία χρόνια όμως και χάρις στις έρευνες των καθηγητών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Αθ. Παπαδοπούλου και Λ. Κοντορλή-Παπαδοπούλου στην περιοχή της Παλαιστίνης και της Ιορδανίας, οι γλωσσολογικές θεωρίες φαίνεται να επιβεβαιώνωνται από τα κρητομυκηναϊκα αρχαιολογικά ευρήματα.87
Ας εξετάσουμε ομως λεπτομερώς τα επιχειρήματα περί φοινικικής προελεύσεως του αλφαβήτου. Η παλαιότερη αλφαβητική γραφή θεωρείται αυτή, που ευρέθη χαραγμένη επάνω στην σαρκοφάγο του βασιλέως Άχιράμ, ο οποίος έζησε ανάμεσα στα 975-950 π.Χ. Σύμφωνα με τον J.-N.Coldstream, στο τέλος του 8ου π.Χ. αι., οι Φοίνικες είχαν ήδη δημιουργήσει μόνιμες εγκαταστάσεις στην Σαρδηνία.88 Στην γειτονική νήσο Νόρα, ανεκαλύφθη μια φοινικική επιγραφή σε λίθο, με τον χαρακτηριστικό τύπο των φοινικικών (;) γραμμάτων του 9ου π.Χ. αιώνος. Επειδή ομως η επιγραφή έθεωρήθη επαρχιακή, έχαρακτηρίσθη και ο τύπος των γραμμάτων μεταγενέστερος και ξεπερασμένος. Στην επιγραφή της Νόρα, αναφέρεται το τοπωνύμιο Tarshish, ένα μακρινό λιμάνι, από όπου ο βασιλεύς Άχιράμ επρομηθεύθη, σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη (Α΄ Βασιλειών, Χ, 22) κάποτε χρυσό, ασήμι, ελεφαντοστό, πιθήκους και παγώνια. Η Tarshish έταυτίσθη από ωρισμένους μελετητές με την Ταρτησσό, που αναφέρει σ Ηρόδοτος, καθώς και με το λιμάνι των Γαδείρων.89 Βάσει αυτών των στοιχείων ο J.-N.Coldstream θεωρεί οτι θα πρέπει κάποτε να αναζητήσουμε έναν πρωιμώτερο του 9ου π.Χ. αι. εμπορικό σταθμό στην περιοχή. Σε αυτήν την ιστορική-αρχαιολογική πλάνη, φαίνεται να μας οδηγεί μια σειρά συγκυριών. Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης90 περιγράφοντας το ταξείδι του Ηρακλέους στην χώρα του Γηρυόνη, αναφέρει ότι κατευθυνόμενος ο Ηρακλής προς την νήσο Έρύθεια, αφού διέπλευσε πρώτα μεγάλο μέρος των βορειοαφρικανικών ακτών, έφθασε κοντά στα Γάδειρα. Την γνώση αυτή των Ελλήνων εκαπηλεύθησαν αργότερα οι Φοίνικες, όπως τονίζει ο Στράβων: «τον ίβηρικόν πλούτον, εφ’ ον Ηρακλής εστράτευσε και οι Φοίνικες ύστερον, οιπερ και κατέσχον την πλείστην αρχήν».91 Αργοτερα βάσει των αρχαίων πηγών, oι Tύριοι ίδρυσαν εκεί έναν ναό αφιερωμένο στον Ηρακλή, τον οποίον άπεκάλεσαν Μέλκαρτ. Η μετάλλαξις του ονόματος του θρυλικού Έλληνας ήρωος, οφείλεται στην άγνοια της Ελληνικής γλώσσης από την πλευρά των Φοινίκων. Εάν διαβάσουμε το όνομα του Μέλκαρτ από τα δεξιά προς τα αριστερά, δηλαδή επί τα λαιά, βλέπουμε να σχηματίζεται το όνομα του Ηρακλέους. Σύμφωνα με τον αείμνηστο έπιγραφολόγο Α.-Σ.Άρβανιτόπουλο, η γραφή επί τα λαιά, είναι ο αρχαιότερος τρόπος γραφής. Τον τρόπο αυτόν της γραφής, συνεχίζει ο καθηγητής, είχαν ανέκαθεν και μονίμως οι Έλληνες της Κύπρου στο έπιχώριο συλλαβικό αλφάβητο, καθώς και οι Φοίνικες, που τον εκληροδότησαν στους διαδόχους και στους συγγενικούς προς αυτούς λαούς.92 Γι’ αυτόν ίσως τον λόγο παρατηρείται και αυτή η ομοιότης στην φορά των γραμμάτων στις αρχαιότερες Ελληνικές και Φοινικικές επιγραφές.93 Σύμφωνα με τον Αρβανιτόπουλο, οι Έλληνες εγκατέλειψαν πολύ νωρίς αυτόν τον τρόπο γραφής, διότι παρετήρησαν οτι ήταν δυσχερής και επίπονος τόσο για τα χέρια όσο και για την όραση. Σε αυτό τους καθωδήγησε ακόμη μία φορά η ατέρμονη παρατήρησις της φύσεως. Βλέποντας τον τρόπο με τον οποίο ο αροτριών βους, μετά τον σχηματισμό της πρώτης αύλακος στο χωράφι, εκτελούσε και τις υπόλοιπες κάνοντας στροφή στο τέρμα καθεμιάς αύλακος, άρχισαν να γράφουν βουστροφηδόν. Καθώς έγραφαν κατ’ αυτόν τον τρόπο οι Έλληνες, παρετήρησαν οτι η εξ αριστερών προς τα δεξιά γραφή διευκόλυνε σε μεγάλο βαθμό και την ορασι και το χέρι. Γι’ αυτό έμειναν σταθεροί σε αυτόν τον τρόπο γραφής από τα 550 π.Χ. Αυτόν τον τρόπο έδιδάχθησαν από τους Έλληνες και εξακολουθούν να χρησιμοποιούν μέχρι σήμερα, σύμφωνα με τον καθηγητή Αρβανιτόπουλο, όλοι οι πολιτισμένοι λαοί. Αυτήν την νέα, αλλά τόσο παλαιά μέθοδο με την οποία γράφουμε εμείς μέχρι σήμερα, οι αρχαίοι Έλληνες την ωνόμαζαν «ες ευθύ».94
Ένα από τα πλέον ισχυρά επιχειρήματα των Φοινικιστών περί προϋπάρξεως της φοινικικής γραφής είναι η χρονολογησις των παλαιοτέρων επιγραφών των Γεωμετρικών χρόνων, οι οποίες έχουν ευρεθή επί των Ελληνικών εδαφών. Σύμφωνα με τον J.-N. Coldstream, πρέπει να φαντασθούμε οτι σε κάποιο μέρος κάποιος αγράμματος, μέχρι τότε, Έλληνας απεστήθισε τα ονόματα των φοινικικών γραμμάτων, επαναλαμβάνοντας τα με την σειρά, που τα άκουσε και έμαθε να συνδέη το κάθε όνομα με ένα από τα σύμβολα, που έζωγράφισε ο Φοίνιξ δάσκαλος του. Γρήγορα πρέπει να κατάλαβε την αρχή της ακροφωνίας, σύμφωνα με την οποία κάθε σύμβολο εκπροσωπεί τον πρώτο ήχο του ονόματος στο οποίο αναφέρεται: π.χ. β για το μπετ, γ για το γκίμελ, δ για το dα-λετ... Μας ενδιαφέρει, συνεχίζει σε άλλο σημείο, η συνεχής γραφή των χαραγμάτων επάνω σε αγγεία και όχι η γραφή των μνημειακών επιγραφών σε λίθο, γιατί εξ αρχής υποθέσαμε την παρουσία ενός Φοίνικα δασκάλου.95 Οι αρχαιότερες αποδείξεις περί υπάρξεως Ελληνικού αλφαβήτου είναι Ευβοϊκού τύπου και τοποθετούνται γύρω στον 8ο π.Χ. αι., έπονται δηλαδή κατά έναν αιώνα των φοινικικών. Ανάμεσα σε αυτά τα ευρήματα περιλαμβάνονται η οινοχόη του Δίπυλου (740 π.Χ. περ.),96 η επιγραφή από την αρχαϊκή Ελληνική αποικία στις Πιθηκούσες (Ισχία), η οποία χρονολογείται ανάμεσα στα 740 και 730-720 π.Χ., το περίφημο κύπελλον του Νέστορος, καθώς και κάποια όστρακα από το Λευκαντί, που χρονολογούνται γύρω στα 750 π.Χ. η και ακόμη παλαιότερα, αν και αυτή η χρονολόγησις, σύμφωνα με την Maria Giulia Amadasi Guzzo, είναι υποθετική.97 Ανάμεσα σε αυτά τα ευρήματα περιλαμβάνεται μια παράξενη άνακάλυψις των τελευταίων χρόνων στην νεκρόπολι της Osteria dell'Osa. Πρόκειται για μια ελληνική επιγραφή γραμμένη με το ευβοϊκό αλφάβητο, η οποία ευρέθη χαραγμένη επάνω σε ένα αγγείο μάλλον εντόπιας τεχνοτροπίας, το όποιο χρονολογείται πριν από το 750 π.Χ. Σύμφωνα με την Maria Giulia Amadasi Guzzo, το εύρημα αυτό αποδεικνύει οτι πριν από τον Ελληνικό αποικισμό στις Πιθηκούσες, γύρω στα 770 π.Χ., το ευβοϊκό αλφάβητο είχε ήδη φθάσει στην περιοχή των Cabii, χάρις στο εμπόριο με την Κομπανία, με την περιοχή οπού θα ιδρύετο η αποικία των Κυμαίων. Ένα εμπόριο που είχε αναπτυχθή απ’ εύθείας ανάμεσα στους ντόπιους και τους κατοίκους της Εύβοιας. Η επιγραφή στο αγγείο έχει φορά από τα αριστερά προς τα δεξιά, γεγονός που μας επιτρέπει να υποθέσουμε την υιοθέτησι μιας αλφαβητικής γραφής το λιγώτερο στο πρώτο μισό του 8ου π.Χ. αι., εάν οχι ακόμη παλαιότερα. Και εφ’ όσον πρόκειται για γραφή Ευβοϊκού τύπου, μπορούμε να υποθέσουμε ότι το αλφάβητο είχε τότε υιοθετηθεί από τους Ευβοείς. Μάλιστα κάποιοι μελετητές αναζητούν την προέλευσι του Ελληνικού αλφαβήτου στην Δύσι εξ αιτίας του ευρήματος από την Osteria dell'Osa.98 Βάσει λοιπόν αυτού του στοιχείου, η Maria Giulia Amadasi Guzzo, θεωρεί οτι οι Έλληνες έμαθαν να γράφουν στο πρώτο τέταρτο του 8ου π.Χ. αι., και οτι οι Ευβοείς ήσαν οι πρώτοι που υιοθέτησαν το φοινικικό αλφάβητο. Η παλαιότερη έρευνα, κυρίως βάσει των μελετών του Ρ. Κ. Me Carter, είχε προτείνει ως χρονολογία διαδόσεως της φοινικικής γραφής το 1100 π.Χ. Η παρατήρησις αυτή ώφείλετο στις ομοιότητες, που είχαν σημειωθή ανάμεσα στο σχήμα των γραμμάτων των αρχαιοτέρων Ελληνικών επιγραφών και κάποιων άλλων, οι οποίες ευρέθησαν στην Παλαιστίνη, των λεγομένων χαναανιτικών η πρωτοχαναανιτικών, που χρονολογούνται γύρω στον 12ο -11ο αι. π.Χ.100 Πρόκειται για την επιγραφή στο όστρακο του Izbet Sartah, και της φιάλης του Qubur el-Walaideh. Σε αυτές τις επιγραφές, η φορά των γραμμάτων δεν είναι πλέον από τα δεξιά προς τα αριστερά και το σχήμα τους δεν είναι σταθερό. Κι όμως η προσεκτική και συγκριτική μελέτη των γραμμάτων επί των επιγραφών αποδεικνύει οτι πρόκειται για την αρχαία προευκλείδειο γραφή. Άλλωστε και οι ίδιοι οι αρχαίοι Έλληνες, αποκαλούσαν τα προευκλείδεια Ελληνικά «γράμματα αρχαία». Αναφέρεται στα Σχόλια εις την Γραμματικήν Τέχνην του Διονυσίου του Θρακός οτι αυτήν την διαίρεσι είχε εκτελέσει ο Απολλώνιος ο Μεσσηνίας. Σχετικά μάλιστα με την τελειότητα αυτών των αρχαίων γραμμάτων, ελέγετο οτι είχε επιμεληθή του κάλλους τους ο ίδιος ο Πυθαγόρας, «εκ της κατά γεωμετρίαν γραμμής, ρυθμίσας αυτά γωνίας και περιφερείαις και ευθείαις».101
Τα Φοινίκεια Ψεύδη και η Ιστορία της Συνωμοσίας
Η Maria Giulia Amadasi Guzzo, θεωρεί ότι η παλαιοτέρα Ελληνική γραφή εμφανίζεται στην Ελλάδα περί τον 8ο αι. π.Χ., γεγονός που επιβεβαιώνει, σύμφωνα με την άποψη της, και η φιλολογική παράδοσις. Έτσι οι πρώτοι νικητές των Ολυμπιακών αγώνων εμφανίζονται στα 776 π.Χ. Οι πρώτοι νόμοι συντάσσονται από τον Ζάλευκο και τον Δράκοντα τον 7ο π.Χ. αι., και τα Ομηρικά έπη τοποθετούνται βάσει φιλολογικής αναλύσεως στον 8ο π.Χ. αι.102 Δυστυχώς τα δύο τουλάχιστον από τα τρία αυτά επιχειρήματα, επάνω στα όποια έχει στηριχθή η επιστήμη του φοινικίζειν είναι άπλα μυθεύματα. Ας τα εξετάσουμε προσεκτικά. Οι πρώτοι νικητές των Ολυμπιακων αγώνων εμφανίζονται, σύμφωνα με την παράδοση, στα 776 π.Χ. Τόσο αυτή η χρονολόγησις, όσο και η έξέλιξις της Ολυμπίας αυτήν την περίοδο σε πανελλήνιο ιερό, ωφείλετο σε μία συμφωνία, που συνήψε ο βασιλεύς της Ηλείας Ίφιτος με τον Σπαρτιάτη νομοθέτη Λυκούργο και τον Πισάτη βασιλέα Κλεισθένη. Με την συνθήκη αυτή, της οποίας το κείμενο εγράφη σε έναν δίσκο και εφυλάσσετο στο Ηραίο, συνεφωνήθη η Εκεχειρία, η θεόσταλτη ειρήνη. Ο λόγος ήταν οι συχνές συγκρούσεις ανάμεσα στους Ηλείους και τους Πισάτες για τον έλεγχο των Ολυμπιακών αγώνων, που σαφώς απέφερε και οικονομικά οφέλη. Σύμφωνα με την παράδοση, οι αγώνες αρχίζουν το έτος 776 π.Χ. με ένα μοναδικό αγώνισμα, τον δρόμο του ενός σταδίου, στο όποιο εκέρδισε ο Ηλείος Κόροιβος. Η γνησιότητα του καταλόγου των Ολυμπιονικών, που συνέταξε το 400 π.Χ. ο Ιππίας ο Ηλείος, αμφισβητήθηκε ήδη στην αρχαιότητα. Αν σκεφθούμε το πλήθος των αγωνισμάτων, που περιγράφει ο Όμηρος στα έπη του και συγκεκριμένα στα άθλα επί Πατρόκλω, μας παραξενεύει το γεγονός οτι τον 8ο π.Χ. αι. διεξήγετο μόνον ένα αγώνισμα, αυτό του δρόμου. Επίσης, είναι ακατανόητο το οτι στον κατάλογο του Ίππίου η ιπποδρομία αρχίζει με το τέθριππο και όχι με την συνωρίδα, διότι το ευκίνητο αυτό άρμα είναι σύνηθες όχημα της αρχούσης τάξεως και μόνο αυτό το είδος υπήρχε βάσει των αρχαιοτέρων αναθημάτων, τα οποία ευρέθησαν στην Ολυμπία. Αυτές λοιπόν καθώς και άλλες ανακολουθίες, ωδήγησαν στο να αμφισβητηθή η χρονολογία ενάρξεως των Ολυμπιακων αγώνων ήδη από την αρχαιότητα. Ο ίδιος δε ο Παυσανίας επιβεβαιώνει ότι όταν ο Ίφιτος ανανέωσε τους αγώνες, ο κόσμος είχε ξεχάσει τι γινόταν παλαιότερα. Με την πάροδο του χρόνου όμως άρχισαν να θυμούνται τα αγωνίσματα και κάθε φορά που εθυμούντο κάτι έκαναν και μια προσθήκη στους αγώνες. Έτσι φαίνονται να ξεκινούν οι αγώνες πρώτα με το αγώνισμα του δρόμου, στο όποιο ανεδείχθη νικητής ο Ηλείος Κόροιβος. Εάν μελετήσουμε όμως προσεκτικά τις πληροφορίες που μας παραδίδει ο Παυσανίας, διαπιστώνουμε οτι τόσο ο βασιλεύς με τον όποιο ξεκινούν οι Ολυμπιακοι αγώνες (Ίφιτος), όσο και ο πρώτος νικητής (Κόροιβος), καθώς και ο συντάκτης του καταλόγου των Ολυμπιονικων (Ιππίας) κατάγονται από την Ηλεία. Εύλογα θεωρούμε γίνεται αντιληπτή μία τοπικιστική προπαγάνδα (ως αποτέλεσμα της προαιώνιας Ελληνικής διχόνοιας), τα ίχνη της οποίας αναζητούνται τουλάχιστον στον 8ο π.Χ. αι., αλλά ταλαιπωρούν ακόμη τους Νεοέλληνες. Όσον αφορά στο δεύτερο επιχείρημα, σύμφωνα με το οποίο οι πρώτοι νόμοι συνετάχθησαν από τον Ζάλευκο και τον Δράκοντα τον 7ο π.Χ. αι., ούτε και αυτό φαίνεται να ευσταθή. Η αρχαιότερα καταγραφή νομοθεσίας βάσει των αρχαίων ελληνικών πηγών είχε γίνει από τον Μίνωα. Ο Όμηρος αναφέρει στην Οδύσσεια103 οτι ο Μίνως «εννέωρος βασίλευε Διος μεγάλου οαριστής». Σύμφωνα με μία ερμηνεία του επιθέτου «εννέωρος», ο Μίνως κάθε εννέα χρόνια πήγαινε ψηλά στο όρος του Διος (Δίκτη, Ιδαίον άντρον), από όπου και παρελάμβανε τους νόμους της πόλεως από τον ίδιο τον θεό. Έπειτα βάσει των αιρετών αντιπροσώπων του θεού στην γη, δηλαδή του Μίνωος, του Ραδαμάνθυος, και της εκτελεστικής μηχανής τους, του Τάλω, οι πολίτες υπάκουαν στους νόμους. Την γνώσι αυτή διέδωσαν οι Κρήτες, σύμφωνα με τον Διόδωρο τον Σικελιώτη μέχρι την νοτιοανατολική Αραβική χερσόνησο, οπού οι κάτοικοι της, μιλούσαν ακόμη στην εποχή του την Κρητική γλώσσα, και προς επίρρωσιν των ισχυρισμών τους έδειχναν και επιγραφές, τις όποιες έλεγαν, εχάραξε ο Ζευς, όταν έμενε ανάμεσα στους ανθρώπους.104
Όσον άφορα στα ομηρικά έπη, και επειδή δεν είναι του παρόντος να αναλύσουμε το ομηρικό ζήτημα, η γενικώς αποδεκτή θεωρία οτι αυτά χρονολογούνται στον 8ο π.Χ. αι., διότι τότε εδιδάχθησαν οι Έλληνες την γραφή, φαίνεται να καταρρέει έπειτα από τις νέες αρχαιολογικές ανακαλύψεις, που ανεφέρθησαν προηγουμένως.105 Ειδικά το πτυκτό πινάκιο, που ανεσύρθη από τον βυθό της θαλάσσης στις Μικρασιατικές ακτές, αποδεικνύει την ύπαρξη τετραδίων υψηλής αισθητικής και ποιότητος κατά τους Μυκηναϊκούς χρόνους. Η ανακάλυψις της γραφικής ύλης υποδεικνύει λοιπόν έμμεσα και την γνώσι της γραφής επί τετραδίου ήδη από τον 14ο π.Χ. αι. Έτσι επιβεβαιώνεται και ο Χόρστ Μπλανκ, ο όποιος είπε ότι σήμερα ένα μεγάλο μέρος φιλολόγων κλίνει προς την ύπόθεσι οτι η σύνταξις των ομηρικών επών είχε ήδη καταστήσει απαραίτητη την γραπτή παγίωσι του κειμένου... οι ραψωδοί κουβαλούσαν μαζί τους το γραπτό χειρόγραφο αντίτυπο τους.106
Οπως αντιλαμβάνεται ο αναγνώστης απο την λεπτομερή ανάλυση, οι φοινικιστές δεν σταματούν προ ουδενός. Οσα επιχειρήμετα και αποδείξεις κι’ αν τους φέρεις αυτοί θα τις αμφισβητήσουν κατά τρόπον αντιεπιστημονικό και δογματικό και θα καταφύγουν στην εξήγηση της Βίβλου , στην οποία φανατικά πιστεύουν . Εδώ ισχύει το πίστευε και μη ερεύνα του Χριστιανισμού. Κι’ αυτό το γαιτανάκι συνεχίζεται και περιπλέκεται με σωρεία ψευδολογιών εδώ και 2.000 χρόνια. Οι επιστήμονες δεν έχουν ελευθερία να πουν όλη την αλήθεια, διότι φοβούνται ότι αυτό θα τους στοιχίσει την εξέλιξη τους και την αποδοχή τους απο την διεθνή κοινότητα. Επομένως προσπαθούν να είναι «πολιτικώς ορθοί » και αποδεκτοί παρά επιστημονικώς και λογικώς. Ετσι κατασκεύασαν ένα νέο πύργο της Βαβέλ με υλικά τα ψεύξη, το ένα υπεράνω του άλλου κατά τέτοιον τρόπο ώστε η αμφισβήτηση του ενός θα προξενήσει την κατάρρευση ολοκλήρου του οικοδομήματος . Για τον λόγο αυτό αμύνονται λυσσωδώς εναντίον κάθε αναθεωρήσεως έχτω κι’ αν αυτή επιβάλλεται απο νέα στοιχεία της αρχαιολογικής ερεύνης και νέα δεδομένα της επιστήμης , της αρχαιολογίας και της ιστορίας. Οι κυριότεροι μύθοι(κολοσσιαία ψεύδη) του Σιωνιστικού και Μασονικού σύγχρονου Πύργου της Βαβέλ είναι:
1. ΤοΑνάκτορο του Ψεύδους και το σημείο αναφοράς του κόσμου είναι η Ιουδαική Βίβλος. Κι’ όμως αποδεικνύεται ότι αποτελεί ένα κατάπτυστο εγκληματικό, ρατσιστιτκό, πορνογραφικό, μισογυνικό, σκοταδιστικό και αντιεπιστημονικό κείμενο
2. Ο μύθος περί Ινδοευρωπαίων , περί Ινδοευρωπαικής Γλώσσικής Ομοταξίας . Ποτέ όμως δεν μας παρουσίασαν το μέρος και τον λαό που έφτιαξε αυτόν τον φανταστικό ινδοευρωπαικο πολιτισμό. Ο μοναδικός τόπος που δημιουργήθηκε ο πρώτος πραγματικός Πολιτισμός είναι η λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου με επίκεντρο την Ελλάδα και ο λαός είναι ο Ελληνικός. Οσον αφορά την Ινδοευρωπαική γλωσσική ομοταξία αυτή είναι οι παραφιάδες της Γλώσσης των Λαών του Αιγαίου , δηλαδή του Λαού της Θάλασσας.
3. Ο μύθος του Χριστιανισμού και της ανακαλύψεως του Θεού απο τον «Εκλεκτό Λαό» Εδώ και 2000 χρόνια αυτή η Ιοουδιοχριστιανική θρησκεία που επιβλήθηκε δια πυρός και σιδήρου στους λαούς της οικουμένης μαζί με τις άλλες δύο Εβραιογενείς Αβραμικές θρησκείες (Ιουδαισμό, Ισλαμισμό) ταλαιπωρούν τους λαούς και διχάζουν τον κόσμο για να μας διοικεί η Εβραική άρχουσα τάξη των σιωνιστών και μασόνων.
4. Ο μύθος περί του Φοινικικού Αλφαβήτου. Ενώ ανακάλυψαν πρώτοι το Αλφάβητο γιατί δεν έφτιαξαν Λογοτεχνία, Φιλοσοφία, Ιστορία, Επιστήμες , Ποίηση, Θέατρο, Ιατρική, Αστρονομία, Εργα Τέχνης, Δημοκρατία, Ολυμπιακούς Αγώνες κ.ο.κ
5.Ο μύθος του Ολοκαυτώματος. Η αλήθεια είναι διαφορετική . Ο λαός που υπέστη και υφίσταται ακόμη Γενοκτονίες και Ολοκαυτώματα είναι ο Ελληνικός. Αν λάβουμε υπ’ όψιν τους Ελληνικούς πληθυσμούς της Προιστορικής, Κλασσικής , Αλεξανδρινής, Βυζαντικής ακόμη και της Τουρκοκρατίας του 18 αι τότε η Ελλάς έπρεπ να είναι ένα απο τα μεγαλύτερα κράτη της Ευρώπης. Το ότι τείνει να εξαφανισθεί απο το προσκήνιο της Ιστορίας το οφείλει στην συνεχή Γενοκτονία που υφίσταται απο τους άσπονδους εχθρούς της που δεν είναι άλλοι απο τους Εβραίους Σιωνιστές.
6. Ο μύθος του πρώτου homo sapiens της Αφρικής και ο μύθος Μπερνάλ περί της Μαύρης Αθηνάς. Αν επισκεφθείτε στο Σπήλαιο των Πετραλώνων τα ανθρωπολογικά ευρήματα του «Ευρωπαίου Αρχανθρώπου» του διεθνούς ακτινοβολίας ανθρωπολόγου κ. Αρη Πουλιανού θα αντιληφθούν ιδίοις όμμασι την συνωμοσία που συμβαίνει . Φυσικά δεν είμαι σίγουρος ότι η διεθνής εξουσία θα το έχει πάντα ανοιχτό το μουσείο αυτό για το κοινό. Οσον αφορά τα κατάπτυστα ψεύδη Μπερνάλ σας συνιστώ να επισκεφθείτε την Αφρική μήπως βρήτε πουθενά κρυμμένο τον Αφρικανικό πολιτισμό που εμβολίασε τον Ελληνικό.
7. Ο μύθος ότι το Φως ήλθε εξ Ανατολών. Εξ ανατολών έρχεται το φως του Ηλίου, αλλά και η θεοκρατία, ο σκοταδισμός, η υποταγή, η δουλεία, ο αυταρχισμός
8. Ο μύθος των Παλαιστίνιων Τρομοκρατών. Ας πιάσουμε την Ιστορία απο το 1948 και εδώθε και θα αντιληφθούμε ποιός είναι το θύμα και ποιός ο θύτης. Και όσοι δεν πιστεύετε ρωτήστε τί ήσαν στα νειάτα τους οι πατριάρχες του Ισραήλ: Μπεν Γκουριόν, Γκόλντα Μεγίρ ,Μπέγκιν, Αριέλ Σαρόν κ.ο.κ
9. Ο μύθος περί της «Μακεδονίας » των Σκοπίων. Τα γραμματόσημα τους του 1839 αναγράφουν την ονομασία της χώρας ως VARDASKA. Είναι δυνατόν να αλλλάζουν τα ονόματα των χωρών σαν σωβρακοπουκάμισα επειδή το θέλουν οι Εβραιοσιωνιστές της Αμερικής;
10. Ο μύθος για την Μεγάλη Αλβανία και την Επαρχία Τσαμουργιάς, Ακόμη δεν μπήκε στο προσκήνιο της ιστορίας αυτός ο λαός και οι Αμερικανοσιωνιστές τον προετοιμάζουν για πρωτοπαλήκαρο της περιοχής; Τι απέγιναν αλήθεια οι κοινοί αγώνες του Α! και Β! Παγκοσμίου Πολέμου στα Βορειοπηπειρωτικά βουνά; Τόσο εύκολα ξεχνούν οι υπερατλαντικοί μας «σύμμαχοι»;
11. Το «Τουρκοκυπριακό Κράτος» της Βορείας Κύπρου. Από πότε η μειονότητα του 18 % μπορεί να δημιουργεί ξεχωριστό κράτος; Μήπως τότε και οι Μαύροι και οι Μεξικάνοι των ΗΠΑ που πλησιάζουν το 50% έχουν δικαίωμα να αποσχισθούν απο τις ΗΠΑ;
12. Ο μύθος περί της Τρομοκρατίας. Οι ειδικοί λένε ότι μετά τον Ψυχρό Πόλεμο οι Παγκοσμιοπιητές είχαν τόση ανάγκη ενός εχθρού ώστε και να μην υπήρχε θα τον εφεύραν και ο καλύτερος εχθρός του στρατηγικός σύμμαχος τους σε παγκόσμια κλίμακα απεδείχθη η Τρομοκρατία.
. 13. Ο μύθος της Νέας Τάξεως Πραγμάτων και Παγκοσμιοποιήσεως κ.ο.κ Αυτός είναι μύθος γιατί δεν πρόκειται ποτέ να πραγματοποιηθεί. Και ο λόγος είναι ότι δεν βολεύει τους λαούς. Η Ανάγκη των λαών είναι ο μεγαλύτερος αντίπαλος της και θα ανατρέψει την Νέα Τάξη των ολίγων.
14. Ο μύθος του πλούσιου Βορρά και του φτωχού Νότου. Η αλήθεια είναι ότι ο πλούσιος βορράς καταλήστευσε τον φτωχό νότο από την εποχή της αποικιοκρατίας ως σήμερον και έγινε πλούσιος απο την ληστεία, την διαρπαγή και τα κλεμμένα.
Οι Αρχαίοι Ελληνες συγγραφείς είναι σαφείς και κατηγορηματικοί σε όλα τα θέματα , αλλά δεν θέλουν να τους λάβουν υπ’ όψιν παρότι αποτελούν την μοναδική πηγή της ιστορικής γνώσης και αντικειμενικής μαρτυρίας. Αλλά μήπως θέλουν να λάβουν σοβαρά υπ’ όψιν τα ευρήματα των αρχαιολογικών ανασκαφών; Οχι βέβαια! Οι Ελληνες εκτός όμως από τον Πολιτισμό ανεκάλυψαν και ένα ακόμη σπουδαίο: Το λογισμικό όργανο του ανθώπου, δηλαδή την Λογική. Και ο έχων ελαχίστη Λογική Σκέψη, αντιλαμβάνεται επί τη βάσει των λογικών συμπερασμάτων, ότι ο Λαός που ανεκάλυψε τα πάντα, μοναδικά στον κόσμο επιτεύγματα, είναι αυτός που έβαλε τις βάσεις του Παγκόσμιου Πολιτισμού. Ασφαλώς ο λαός αυτός και Αλφάβητο θα είχε ανακαλύψει πρώτος και Γλώσσα θα διέθετε ικανή να επεξεργασθεί τον πολιτισμό, εν αντιθέσει προς όλους τους άλλους που είτε αντιγράφουν είτε παραχαράσσουν είτε εξαπατούν την παγκόσμια κοινή γνώμη. Διότι αν πρώτοι αυτοί είχαν ανακαλύψει το Αλφάβητο και την Γλώσσα –όπως ισχυρίζονται –τότε αυτοί θα είχαν πάρει τα σκήπτρα της Επιστήμης, της Τέχνης , της Φιλοσοφίας και των Ιδεωδών και Θεσμών, που έβγαλαν τον κόσμο απο το σκότος στο ξέφωτο του πολιτισμού. Οπερ άτοπον διότι πρώτοι είναι και θα είναι οι Ελληνες.
Η Ελληνική Γλώσσα φανερώνει το Νοούμενον
Η δημιουργία του αλφαβήτου και η προέλευσις των ονομάτων ήταν προφανώς ένα πρόβλημα, που είχε απασχολήσει και τους Αρχαίους Έλληνες. Θα λέγαμε οτι οι ρίζες της γενέσεως της επιστήμης της γλωσσολογίας θα πρέπει ήδη να αναζητηθούν στην εποχή, κατά την οποία έζησε ο Πλάτων. Με το έργο του «Κρατύλος η Περί Ονοματων Όρθότητος», ο μέγας φιλόσοφος θέτει τον προβληματισμό σχετικά με το εάν η γλώσσα είναι «φύσει» η «έθει», δηλαδή εάν είναι φυσικό δημιούργημα, οπότε η γνώσις των πραγμάτων καθίσταται αντικειμενική η δημιούργημα του ανθρωπίνου πνεύματος, οπότε μόνον υποκειμενική γνώσις είναι δυνατή.107 Εάν φθάσουμε στην ουσία των ονομάτων, που τα έχει πλάσει η ίδια η φύσις, τότε θα έχουμε την αντικειμενική γνώσι. Διότι, σύμφωνα με τον Πλάτωνα, για να είναι ένα όνομα ορθό, πρέπει να είναι τέτοιο, που να φανερώνη την ουσία του πράγματος. Τα ονόματα είναι μία πράξις μιμήσεως με την βοήθεια της φωνής. Αλλά η μίμησις αυτή δεν πρέπει να είναι μίμησις της φωνής ή του ήχου ή του χρώματος του πράγματος, αλλά μίμησις με γράμματα και συλλαβές της ουσίας του πράγματος. Τα δε ονόματα τα χρησιμοποιούμε ως όργανα με τα οποία καθορίζουμε την φυσική υπόστασι των πραγμάτων. Το ίδιο συμβαίνει και με τα στοιχεία του αλφαβήτου: τα εκφωνούμε με ονόματα και δεν τα προφέρουμε αυτά τα ίδια σαν φθόγγους εκτός από τέσσερα δηλαδή το Ε και το Ι και το Ο και το Ω. Στα άλλα όμως φωνήεντα και τα άφωνα, γνωρίζεις ότι αφού προσθέσουμε κι άλλα γράμματα τα προφέρουμε κάνοντας τα έτσι ονόματα. Αλλά, έως ότου εκφράσωμε την δύναμι, που φανερώνει αυτό, δηλαδή κάθε στοιχείο, είναι ανάγκη να προσθέτωμε γράμματα, ώστε να σχηματισθή το όνομα, που θα μας φανερώνη την ουσία του καθαρά. Παραδείγματος χάριν το «βήτα». Βλέπεις ότι ενώ προσετέθησαν σε αυτό τα γράμματα Η, Τ, Α, καθόλου δεν έβλαψαν ώστε να μη φανέρωση με ολόκληρο όνομα την φύσι του στοιχείου αυτού την οποίαν ήθελεν ο νομοθέτης να εκφράση. Έτσι κατωρθώθη με επιτηδειότητα να δοθούν στα γράμματα ονόματα.108
Γράφοντας σήμερα εις την Έλληνικήν γλώσσα σύμφωνα με τον καθηγητή Αρβανιτόπουλο, μεταχειριζόμεθα τα εκ μακραίωνος παραδόσεως γνωστά 24 γράμματα του Ελληνικού αλφαβήτου, τα οποία οι αρχαίοι Έλληνες ωνόμαζαν ως εξής: άλφα, βήτα, γάμμα, δέλτα, ει, ζήτα, ήτα, θήτα, ιώτα, κάππα, λάμβδα, μυ, νυ, ξει, ου, πει, ρω, σίγμα, ταυ, υ, φει, χει, ψει, ω. Τέσσερα από αυτά τα γράμματα, μετωνομάσθησαν αργότερα από τους αρχαίους γραμματικούς, προκειμένου να γίνουν σαφέστερα. Το ει έγινε ε ψιλον, το ου, ο μικρόν, το υ, υ ψιλόν, και το ω, ω μέγα. Οι ονομασίες αυτές ευρίσκονται ήδη στα Σχόλια εις την Γραμματικήν Τέχνην του Διονυσίου του Θρακός και χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα από τους Νεοέλληνες αναλλοίωτες.109 Γράφοντας λοιπόν σήμερα εις την Έλληνικήν Γλώσσαν, διατηρούμε ζωντανή μία γραμματική 2.406 ετών (2003 + 403/2), επειδή το 403/2 π.Χ. -όταν επώνυμος άρχοντας των Αθηναίων ήταν ο Ευκλείδης - ο ρήτωρ, πολιτικός, συγγραφεύς και στρατηγός Αρχίνος υπέβαλε πρόταση με την οποία καθωρίζοντο τα 24 γράμματα του αλφαβήτου για την συγγραφή των επισήμων κειμένων και την διδασκαλία των παιδιών. Η πρότασις έγινε τότε αποδεκτή στην Εκκλησία του Δήμου και καθιερώθηκε ως νόμος. Όταν λοιπόν γράφουμε σήμερα με κεφαλαία γράμματα Ελληνικά, είναι σαν να χρησιμοποιούμε την κεφαλαιογράμματη γραφή του Αρχίνου, ηλικίας 2.406 ετών.110
Βάσει λοιπόν της μεταρρυθμίσεως του Αρχίνου, οι Ελληνικές επιγραφές διαιρούνται σε Προευκλειδείους (δηλ. προ του 403 π.Χ.), και σε Μετευκλειδείους (δηλ. μετά το 403 π.Χ.). Η ομάδα των προευκλειδείων επιγραφών διακρίνεται σε τοπικά αλφάβητα, το Αττικονησιωτικόν ή Αττικόν, το Ιωνικόν, το Κορινθιακόν και το Χαλκιδικόν η Δυτικόν λόγω της εκτεταμένης διαδόσεως του στην Δύση111 μέσω των εκεί Ελληνικών αποικιών.112 Ιδιαιτέρως σπουδαία θέσι για την έξέλιξι της Ελληνικής γλώσσης στην σύγχρονη γεωπολιτική κατάσταση έχει η διάδοσις του Χαλκιδικού αλφαβήτου κατά την διάρκεια των υστέρων γεωμετρικών και αρχαϊκών χρόνων. Σύμφωνα με τον Αρβανιτόπουλο, η γραφή του χαλκιδικού αλφαβήτου, μετεδόθη πρωϊμώτατα στους ντόπιους Ιταλικούς λαούς και δη στους Τυρρηνούς (Έτρούσκους), Λατίνους, Οϋμβρίους, Όσκους, Φαλίσκους και κυρίως στους Ρωμαίους. Έτσι ανεπτύχθη από το χαλκιδικό αλφάβητο το Λατινικό. Αυτό μετέδωσαν αργότερα οι Ρωμαίοι στους λαούς της Δυτικής Ευρώπης και έτσι και αυτοί οι άποικοι τους το μεταχειρίζονται μέχρι σήμερα. Προς επίρρωσιν των λεγομένων μας παραθέτουμε ένα απόσπασμα από ένα δοκίμιο του τ. Πρυτάνεως του Πανεπιστημίου του Σικάγου κ. Ι. Καλαρά: Mathematic and geometric theorems and axioms, both practical and theoretic were analyzed by mathematicians. Alphanumeric systems with cryptic or mnemonic coding have been developed. Geometric schemes like the prism, the pyramid, the circle, the parallilogram and other isometric schemes like the pentagon, hexagon, octagon, are analyzed periodically. With diagrams, the periphery, the perimetry, the diameter and the dichotomy are studied.113
Άρα γε γνωρίζει η κ. Διαμαντοπούλου όταν υποστηρίζει τα περί εισαγωγής της Αγγλικής ως επισήμου γλώσσης του Ελληνικού κράτους, οτι όλα τα αλφάβητα των Ευρωπαϊκών εθνών κατάγονται από το Ελληνικό Χαλκιδικό αλφάβητο;114 Εμείς οι Νεοέλληνες δε, εξακολουθούμε να χρησιμοποιούμε ένα αλφάβητο, το οποίο ιστορικά μαρτυρείται (προς το παρόν) από τον 8ο π.Χ. αί. Η καταγωγή δε της γραμματικής και του συντακτικού της Ελληνικής γλώσσης χάνεται στα βάθη των αιώνων, όπως αναδύεται μέσα από τις κλιτές λέξεις και τους επιθετικούς προσδιορισμούς των πινακίδων της Γραμμικής Β΄.
Η Ελληνική γλώσσα έγινε ωστόσο για πρώτη φορά παγκόσμια, ένα είδος lingua franca της εποχής, μέσα από τα μεγάλα εξερευνητικά ταξείδια και τις εκστρατείες του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των διαδόχων του. Και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά ως μέσα στην Βακτριανή την πήγαμεν, ως τους Ινδούς (Κ. Π. Καβάφης). Οι Ρωμαίοι κατακτητές των Ελλήνων, μαγεμένοι από το υψηλό επίπεδο του Ελληνικού πολιτισμού, θα υποταχθούν με την σειρά τους σε αυτόν αντί να τον υποτάξουν, όπως είπε ένας Γάλλος ιστορικός του προηγουμένου αιώνος. Έτσι θα επιβιώση η Ελληνική γλώσσα μέχρι τους Βυζαντινούς χρόνους στους Έλληνες-Βυζαντινούς, όπως μας αποκαλεί το ίδιο το Κοράνι. Χάρι σε αυτούς θα διασωθεί η Ελληνική γραφή και μέσω της αντιγραφής των κειμένων πολλών αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Εάν δεν είχαν μεσολαβήσει αυτοί, θα ήταν δυσχερέστατη η μεταγραφή των Ελληνικών γραμμάτων, τα όποια την περίοδο του Μεσαίωνος εθεωρούντο ακατανόητα, όπως τα ιερογλυφικά.
Άλλωστε την συμβολή όλων των Ελλήνων διαχρονικά για την σωτηρία της γλώσσης έχει υμνήσει με τον δικό του μοναδικό τρόπο ο Οδ. Ελύτης:
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Όμηρου.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα Δόξα Σοι!
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα λόγια του Ύμνου!


ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1 Αυτό προκύπτει από την παρατήρησι του Φαίδρου στο τέλος: Ω Σώκρατες, ραδίως συ Αιγυπτίους καί οποδαπούς, αν έθέλης, λόγους ποιείς (375 b). Βλ. Διδακτική Πρακτική Σ.Έ.Λ.Μ.Ε. Θεσσαλονίκης περί Ανθολογίου Αρχαίων Ελλήνων Συγγραφέων Γ΄ Λυκείου, 1989, σ. 267.
2 John Noble Wilford, The New York Times, μτφρ. εφ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ: Πότε ο άνθρωπος έγινε άνθρωπος, φ. 3. Μαρτίου. 2002
3 Α.-Σ. Αρβανιτοπούλου, Επιγραφική, εν Αθήναις, 1937, σ. 12-13.
4 Πλάτωνος Κρατύλος
5 Γ.Κουρτέση-Φιλιππάκη, Ή Τέχνη, περ. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ τ.58, Μάρτιος 1996, σ. 85.
6 Α. Πουλιανός, Εργαλειοτεχνία, ΑΝΘΡΩΠΟΣ, τ.13, 1991-1997, σ. 52.
7 σ. 260, πρβλ. Winn M., The Signs of the Vinca culture: an internal
analysis; their role, chronology and independence from Mesopotamia. Ph. D. Diss. University of California, Los Angeles, 1973.
8 Α.Α.Ζώη, Προϊστορική καί Πρωτοϊστορική Αρχαιολογία, Γιάννενα, 1982, σ. 184-5, είκ. 32, 33, σημ. 120-123. πρβλ. Leroi-Gourn, Prihistoire de l'art, 310-311; Kuehn, Erwachen und Aufstieg, 211-213; Narr, Handbuch, l, 324-326; Mueller-Karpe, Handbuch, l, 276, no. 74; Bordes, Le Pateolithique, 166; Sonneville-Bordes, L'ίge de la pierre, 107-108; Hawkes-Wooley, History, 175-6.
9 Μηνάς Δ. Τσικριτσής, ΓΡΑΜΜΙΚΗ Α΄, Ηράκλειο, 2001, σ. 230, σημ. 8. πρβλ. Sarianidis V., Margiana and Protozoroastrism, Αθήναι, 1999, σ. 88.
10 Ο.π., πρβλ. Kόhn, Erwachen und Aufstieg, 212, όπου και βιβλιογραφία.
11 Πρβλ. Eleni Karantzola, Adamadlos Sampson, loannis Liritzis, Some recorded signs of early writing in Greek prehistory: theoretical considerations on a temporal and spatial dimension, Διεθνές Συνέδριο Πανεπιστημίου Αιγαίου: Κάτοικοι καί Κατοίκηση στον Ελλαδικό χώρο 9000-1000 π.Χ., ΡΟΔΟΣ 7-11 Οκτωβρίου 2002, περιλήψεις συνεδρίου, σ. 30. πρβλ. Την δυνατότητα υπάρξεως επικοινωνίας σε αυτούς τους χρόνους όχι μόνον μέσω των χερσαίων, αλλά καί των θαλασσίων οδών, ήδη από τους παλαιολιθικούς χρόνους, όπως απέδειξαν οι εργασίες του διεθνούς συνεδρίου: Θαλάσσιες Μεταφορές καί επικοινωνίες στην Μεσόγειο: Από την Παλαιολιθική εποχή ως τα πρώιμα Ρωμαϊκά χρόνια, πού έλαβε χώρα στην Μήλο στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2002.
12 Γ.Χ.Χουρμουζιάδης, Το Δισπηλιό Καστοριάς. Ένας λιμναίος προϊστορικός οικισμός, Θεσσαλονίκη, 1996, σ. 46.
13 Γ.Χ.Χουρμουζιάδης, Δισπηλιό 7500 χρόνια μετά, Θεσσαλονίκη, 2002, σ. 260, 254.
14 Μ.Τσικριτσή, Γραμμική Α'. Συμβολή στην κατανόηση μιας αίγαιακής γραφής, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, Ηράκλειο, 2001, σ. 25.
15 Renfrew Κ., Προβλήματα της Ευρωπαϊκής Προϊστορίας, Αθήνα, 1979. πρβλ. Μ.Τσικριτσή, Γραμμική Α'. Συμβολή στην κατανόηση μιας αίγαιακής γραφής, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, Ηράκλειο, 2001, σ. 25, σημ. 3.
16 Winn M., The signs of the Vinca Culture: an internal analysis: their role, chronology and independence from Mesopotamia. Ph. D. Diss. University of California, Los Angeles, 1973.
17 Hie Tudor, Tezaurul de la Isaiia, στο Mica Enciclopedie "AS", Anuν XI, nr. 493, Δεκέμβριος 2001, σ. 15.
18 Bogdan Nikolov, Αρχαίοι Πολιτισμοί του Κριβοντόλ, (ρωσσικά) 1984, σ. 46, 88.
19 Απ. Λυκέσα, Προϊστορική Σφραγίδα, εφ. ΕΘΝΟΣ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ, φ. 17. Φεβρουαρίου 2002. βλ. Πρακτικά 15ης 'Επιστημονικής Συναντή-σεως για το Αρχαιολογικό Έργο στην Μακεδονία καί την Θράκη, 16 Φεβρουαρίου 2002.
20 Μ.Τσικριτσή, Γραμμική Α΄. Συμβολή στην κατανόηση μιας αίγαιακής γραφής, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, Ηράκλειο, 2001, σ. 24-25.
21 Ό.π., σ. 24-25, σημ. 1, 2. πρβλ. Sir FI. Petrie, The Formation of the Alphabet, στο Mason W.A. 329, London, 1919.
22 Απ. Λυκέσα, Προϊστορική Σφραγίδα, εφ. ΕΘΝΟΣ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ, φ.17. Φεβρουαρίου 2002. πρβλ. Μ.Τσικριτσή, Γραμμική Α΄. Συμβολή στην κατανόηση μιας αίγαιακής γραφής, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, Ηράκλειο, 2001, σ. 25, σημ. 4. πρβλ. εφ. ΑΔΕΣΜΕΥΤΟΣ, φ. 21.9.1995.
23 Μ.Τσικριτσή, Γραμμική Α΄. Συμβολή στην κατανόηση μιας αίγαιακής γραφής, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, Ηράκλειο, 2001, σ. 25. Ανάλογα χρυσά ένώτια ή περίαπτα έχουν βρεθή στο προϊστορικό σπήλαιο της Θεόπετρας του Νόμου Τρικάλων, αλλά καί στην Βάρνα της Βουλγαρίας, καθώς καί στην Ρουμανία.
24 Απ. Λυκέσα, Προϊστορική Σφραγίδα, εφ. ΕΘΝΟΣ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ, φ. 17. Φεβρουαρίου 2002.
25 Dr. Eleni Karantzola, Prof. Dr. Ad. Sampson, Prof. Dr. I. Liritzis, Some recorded sgns of early writing in Greek Prehistory : theoretical considerations on a temporal and spatial dimension, Διεθνές Συνέδριο Πανεπιστημίου Αιγαίου, ΡΟΔΟΣ, 7-11 'Οκτωβρίου 2002, βλ. Περιλήψεις Συνεδρίου, σ. 30.
26 Πρβλ. Γ.Χ. Χουρμουζιάδη, Δισπηλιό. 7500 χρόνια μετά, Θεσσαλονίκη, 2002, σ. 260, είκ. 9, καί Ι.Ε.Ε., τ. Α', σ. 151.
27 Marie-Joseph Steve, Le Syllabaire proto-ιlamite linιaire, βλ. Πρακτικά Συνεδρίου για την Γραπτή Επικοινωνία στην Μεσόγειο, 'Ελληνική Βίλλα Κήρυλος, 14-15 Μαίου 1996, Ίδρυμα Θεοδώρου Ράϊναχ, 2000, σ. 73-84.
28 George Thomson, Ή 'Ελληνική Γλώσσα. Αρχαία καί Νέα, Αθήνα, 1989, β', έκδ., σ. 69.
29 Ι.Έ.Ε., τ.Α', σ. 147. 30Ι.Ε.Ε..Τ. Α',σ. 151.
31 "Εφη Πολυγιαννάκη, όστρακο «Γράμμα» από τη Μαύρη Θάλασσα, ΑΝΘΡΩΠΟΣ, τ. 13 1991-1997, σ. 298-304.
32 Louis Godart, Ό Δίσκος της Φαιστού, σ. 31.
33 Ε. Πολυγιαννάκη, Ό Δίσκος της Φαιστού μιλάει 'Ελληνικά, Αθήναι, 1996, σ. 337.
34 Ν.Παπαχατζή, Παυσανίου. 'Ελλάδος Περιήγησις, Χ, 28. 2.
35 Τρυφ. Μαραγκού, Λαϊκά Παραμύθια καί Τραγούδια της Φαραωνικής Εποχής, έκδ. Θουκυδίδης, 1983, σ.32-36.
36 Τρυφ. Μαραγκού, Λαϊκά Παραμύθια καί Τραγούδια της Φαραωνικής Εποχής, έκδ. Θουκιδίδης, 1983, σ. 31.
37 Βάσει της Ινδοευρωπαϊκής θεωρίας.
38 W.Wright, The Empire of the Hittites, London, 1884; πρβλ. Ι.Ε.Ε., τ.Α', σ. 151.
39 S.N.Kramer, The Sumerians, London, 1963, fig.3.
40 A.Evans, Primitive Pictographs and Script, J.H.S., 1894, σ. 284.
41 Ο.π.
42 Ο.π.
43 Scripta Minoa, I.
44 I.E.E., τ. Α', σ. 209.
45 I.E.E., τ. Α', σ. 150.
46 Ο.π.
47 I.E.E., τ.Α', σ. 150, 209, βλ. είκ.
48 John Chadwick, ΓΡΑΜΜΙΚΗ Β'. Ή πρώτη Ελληνική Γραφή, Αθήναι, 1962, σ. 3.
49 Μηνάς Δ. Τσικριτσής, Γραμμική Α'. Συμβολή στην κατανόηση μιας αίγαιακής γραφής, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, Ηράκλειο, 2001.
50 Έπετηρίς Αγγλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών, τ. IV, σ. 57-59.
51 John Chadwick, ΓΡΑΜΜΙΚΗ Β'. Ή πρώτη Ελληνική Γραφή, Αθήναι, 1962, σ. 37κ.έξ.
52 Ι.Ε.Ε., τ. Α', σ. 296. περισσότερες λεπτομέρειες για την μέθοδο άπο-κρυπτογραφήσεως βλ. εις John Chadwick, ΓΡΑΜΜΙΚΗ Β'. Ή πρώτη Ελληνική Γραφή, Αθήναι, 1962, σ. 43 κ.έξ.
53 Ή Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας καί Γραφής, Die Geschichte der Hellenischen Sprache und Schrift, 3-6.10. 1996, Ohlstadt, Oberbayern-Deutschland, σ. 27-38 (αντίλογος στην άνακοίνωσι του G.Neumann, Zur Vor-und Frueh-geschichte der griechischen Sprache: Neuerungen in Morphologie und Wortschatz).
54 Γ.Μπαμπινιώτη "Εκθεση «Ιστορία της Γραφής». Δυο μικρά κείμενα του Πρυτάνεως του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα, 2002.
55 Δρ Κ. Γαλλή, Ενδείξεις για την εξάπλωση μέχρι της Θεσσαλίας, ενός (οργανωμένου συστήματος συμβόλων επί αγγείων κατά την εποχή του χαλκού, περ. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ, τ. 29, Δεκέμβριος 1988, σ. 58-63.
56 Δωρικά στοιχεία έχει εντοπίσει η κ.Έφη Πολυγιαννάκη καί στον Δίσκο της Φαιστού. Βλ. σ. 337-338.
57 Μήνας Δ. Τσικριτσής, Γραμμική Α', Ηράκλειο, 2001, σ. 56.
58 Trude Dothan, Le premiθre apparition de l'ιcriture en Philistine, βλ. Πρακτικά Συνεδρίου για την Γραπτή 'Επικοινωνία στην Μεσόγειο, 'Ελληνική Βίλλα Κήρυλος, 14-15 Μαίου 1996, Ίδρυμα Θεοδώρου Ράίναχ, 2000,σ. 165-169.
59 "Αγ. Τσοπανάκης, Εισαγωγή στον Όμηρο, Θεσσαλονίκη, 1988, σ. 113. Γραφείς ξύλινων πινακίδων αναφέρονται καί σε μια χεττιτική πινακίδα με σφηνοειδή γραφή πού άνεκαλύφθή στο ιερό των Χετταίων του 14ου π.Χ. αιώνος στην Γιαζιλικάγια (Μ.Άσία), όπου έλατρεύετο ο «ίνδοευρωπαίος» Δίας, ο θεός του κεραυνού.
60 Kemal Pulak, To Ναυάγιο του Ούλουμπουρούν, Αρχαία Ναυάγια στην Μεσόγειο, εφ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, φ. 3ής Σεπτεμβρίου 2000, σ. 24-26. πρβλ. την άποψη της Κ.Δήμακοπούλου, ή οποία αμφισβητεί την μυκηναϊκή καταγωγή του ναυαγίου, στον κατάλογο Θεοί καί Ήρωες της 'Εποχής του Χαλκοϋ. Ή Ευρώπη στίς ρίζες του 'Οδυσσέως, Αθήνα, 2000, σ. 36.
61 Γλώσσα. Ή Ελληνική Γραφή έγινε 4000 ετών, "Ενθετο αφιέρωμα εφ. 'Ελευθεροτυπίας, φ. 24ης Ιουλίου 1999, σ. 23.
62Βλ. Κατάλογο: Θεοί καί Ήρωες της 'Εποχής του Χαλκού. Ή Ευρώπη στίς ρίζες του 'Οδυσσέα, Αθήνα, 2000, σ. 36.
63 Kemal Pulak, To Ναυάγιο του Ούλουμπουρούν, Αρχαία Ναυάγια στην Μεσόγειο, εφ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, φ. 3ης Σεπτεμβρίου 2000, σ. 24-26, πρβλ. Κατάλογο: Θεοί καί Ήρωες της Εποχής του Χαλκοϋ. Ή Εύρώ-πή στίς ρίζες του 'Οδυσσέα, Αθήνα, 2000, σ. 36.
64 Ζ', 169: γράψας εν πινάκι πτυκτώ ... σήματα λυγρά.
65 Σχετικά με την σημασία του ρήματος στον Όμηρο, βλ. "Αγ. Τσοπανάκης, Εισαγωγή στον Όμηρο, Θεσσαλονίκη, 1988, σ. 113.
66 βλ. Αγ. Τσοπανάκης, Εισαγωγή στον Όμηρο, Θεσσαλονίκη, 1988, σ. 113.
67 Πρβλ. την αποψι του Trude Dothan, Le premiθre apparition de l' ιcriture en Philistine, βλ. Πρακτικά Συνεδρίου για την Γραπτή 'Επικοινωνία στην Μεσόγειο, Ελληνική Βίλλα Κήρυλος, 14-15 Μαίου 1996, Ίδρυμα Θεοδώρου Ράϊναχ, 2000,σ. 165-169. Πρέπει να συμπεράνουμε, αναφέρει σ καθηγητής πώς στην Παλαιστίνη, ό πάπυρος, εδώδιμα φθαρτός, ήταν ή βασική πρώτη ϋλη γραφής για τους Φιλισταίους. Μήπως συνέβαινε λοιπόν το ίδιο καί στην Κρήτη;
68 Mission de Ras-Shamra, dirigιe par Claude F.-A. Schaeffer, La Legend de Keret, Roi des Sidoniens, Paris, 1936.
69 Βλ. M' hamed Hassine Fantar, Les Phιniciens en Mediterranee, 1997.
70 Stanislav Serget, A Grammar of Phoenician and Punic, Muenchen, 1976
71 Dr. Marta Guzowska, The Contexts of Cretan finds in Cyprus or "the case of a musturd pot", Διεθνές Συνέδριο Πανεπιστημίου Αιγαίου, Ρόδος, 7-11 'Οκτωβρίου 2002, βλ. περιλήψεις Συνεδρίου, σ. 9
72 N.Coldstream, Γεωμετρική Ελλάδα, Λονδίνο, 1977, Αθήνα, 1997, σ. 393,413-6.
73 Βλ. Pierre Grimal, Λεξικόν, λ. Άγαπήνωρ.
74 Ιστορία της Κύπρου. Από την Νεολιθική μέχρι καί την Ρωμαϊκή Εποχή, Λευκωσία, 1992, σ. 57
75 βλ. οδηγό Εκθέσεως Ιστορίας της Γραφής, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα, 2002.
76 Ή Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας καί Γραφής, Die Geschichte der Hellenischen Sprache und Schrift, 3-6.10.1996, Ohlstadt, Oberbayern-Deutschland, σ. 300 (αντίλογος στην άνακοίνωσι της Δρ. I. S.Lemos, What is not dark in the so called Greek DarkAge).
77 Andre Lemaire, Les «Hyksos» et les debuts de l'ιcriture alphabitique au Proche-Orient, βλ. Πρακτικά Συνεδρίου για την Γραπτή Επικοινωνία στην Μεσόγειο, Ελληνική Βίλλα Κήρυλος, 14-15 Μαίου 1996, Ίδρυμα Θεοδώρου Ράιναχ, 2000, σ. 103-133.
78 Ό.π.
79 Ό.π.
80 βλ. 'Οδηγό Εκθέσεως, Ή Ιστορία της Γραφής, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα, 2002, σ. 44-45.
81 Γ. Μπαμπινιώτης, Έκθεση. Ιστορία της Γραφής. Δύο Μικρά κείμενα του Πρυ-τάνεως του Πανεπιστημίου Αθηνών, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα, 2002.
82 Maria Giulia Amadasi Guzzo, La transmission de ('alphabet phιnicien aux Grecs, 15 Μαίου 1996, Ίδρυμα Θεοδώρου Ράιναχ, 2000,σ. 231.
83 Pierre Grimal, Λεξικόν, λ. Κάδμος, σ. 336.
84 Ί. Σταματάκου, Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης, λ. Κάδμος.
85 Maria Giulia Amadasi Guzzo, La transmission de ('alphabet phιnicien aux Grecs, 15 Μαΐου 1996, Ίδρυμα Θεοδώρου Ράίναχ, 2000,σ. 239.
86 Α. Τζιροπούλου-Ευσταθίου, Σύντομη Προσέγγισις εις το Ιστορικόν της Ελληνικής Γραφής, εφ. Ελληνική Αγωγή, αρ.φ.49, Μάρτιος 2001, σ.10-11.
87 Ε. Παπαδοπούλου, Μινωική καί Μυκηναϊκή παρουσία στην Εγγύς Ανατολή καί είδικώτερα στην κοιλάδα του Ιορδάνη, βλ. περιλήψεις Διεθνούς Συνεδρίου Πανεπιστημίου Αιγαίου, Ρόδος, 7-11 Οκτωβρίου 2002, σ. 26.
88 J.-N.Coldstream, Γεωμετρική 'Ελλάδα, Λονδίνο, 1977, Αθήνα, 1997, σ. 321-322.
89 Ό.π., σ. 322, σημ. 86, 87.
90 Δ΄, 18,2-3.
91 Ειρήνη Λ. Μπουρδάκου, Ηρακλής. Ό εξερευνητής του Αρχαίου Κόσμου, Αθήνα (υπό έκδοσιν)
92 Α.-Σ.Άρβανιτοπούλου, ΕΠΙΓΡΑΦΙΚΗ, εν Αθήναις, 1937, τ. Ά?, σ. 70-71.
93 Maria Giulia Amadasi Guzzo, La transmission de ('alphabet phιnicien aux Grecs, 15 Μαΐου 1996, Ίδρυμα Θεοδώρου Ράιναχ, 2000,σ. 231. πρβλ. J.-N.Coldstream, Γεωμετρική 'Ελλάδα, Λονδίνο, 1977, Αθήνα, 1997, σ. 321-32, οπού αναφέρει την άνακάλυψι κυπροφοινικικών αγγείων στην περιοχή.
94 Α.-Σ. Αρβανιτοπούλου, ΕΠΙΓΡΑΦΙΚΗ, εν Αθήναις, 1937, τ. Α', σ. 70, 76.
95 J.-N.Coldstream, ο.π., σ.394, 397.
96 Ο Αρβανιτόπουλος την χρονολογεί γύρω στα 800-850 π.Χ., βλ., ο.π., σ. 32.
97 Maria Giulia Amadasi Guzzo, La transmission de ('alphabet phιnicien aux Grecs, 15 Μαίου 1996, Ίδρυμα Θεοδώρου Ράιναχ, 2000,σ. 234.
98 Ό.π., σ. 240.
99 Ό.π., σ. 235. 100 Ό.π., σ. 236.
101 Α.-Σ. Αρβανιτοπούλου, ΕΠΙΓΡΑΦΙΚΗ, εν Αθήναις, 1937, τ. Α', σ. 47, σημ.3.
102 ο.π., σ. 238.
103 τ. 179
104 βλ. Ειρήνη Λ. Μπουρδάκου, Ηρακλής. Ό Εξερευνητής του Αρχαίου Κόσμου, υπό έκδοσιν.
105 Πρβλ. Α.Τζιροπούλου-Ευσταθίου, Σύντομη προσέγγισις εις το Ιστορικόν της Ελληνικής γραφής, εφ. Ελληνική Αγωγή, άρ.φυλ. 49, Μάρτιος 2001, σ. 10-11.
106 Ό.π., πρβλ. Χόρστ Μπλάνκ, Το Βιβλίο στην Αρχαιότητα, σ. 148.
107 Β.-ΧΡ.Κριτσέλη, Πλάτωνος. Κρατύλος, Αθήναι, σ. 14.
108 Κρατύλος, 3930.
109 Α.-Σ.Άρβανιτοπούλου, Επιγραφική, εν Αθήναις, 1937, τ. Α', σ. 41-44.
110 Ό.π., σ. 44.
111 Μ.Ελλάς, Ιταλία, Σικελία, Κάτω Ιταλία.
112 Α.-Σ. Αρβανιτοπούλου, Επιγραφική, εν Αθήναις, 1937, τ. Α', σ. 45.
113 Βλ. Έφ.ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, φ. 12.11.2000, πρβλ. Εφ. Ελληνική Αγωγή, άρ.φυλ. 47, Ιανουάριος 2001, σ. 18-19, και το θεμελιώδες έργο της "Α.Τζιροπούλου-Εύσταθίου, Πώς ή Ελληνική γονιμοποίησε τον Ευρωπαϊκό Λόγο, έκδ. Νέα Θέσις και της ιδίας ΕΛΛΗΝ ΛΟΓΟΣ, Αθήναι, 2002.
114 Ό.π., σ. 45.

Βιβλιογραφία.
1 ) Διδακτική Πρακτική Σ.Ε.Λ.Μ.Ε. Θεσσαλονίκης περί Ανθολογίου Αρχαίων Ελλήνων Συγγραφέων Γ' Λυκείου, 1989, σ. 267.
2) John Noble Wilford, The New York Times, μτφρ. εφ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ: Πό-
τε σ άνθρωπος έγινε άνθρωπος, φ. 3. Μαρτίου. 2002
3) Α.-Σ.Άρβανιτοπούλου, Επιγραφική, εν Αθήναις, 1937
4) Πλάτωνος, Κρατύλος
5) Γ.Κουρτέση-Φιλιππάκη, Ή Τέχνη, περ. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ τ.58, Μάρτιος 1996,σ.85.
6) Α. Πουλιανός, Έργαλειοτεχνία, ΑΝΘΡΩΠΟΣ, τ.13, 1991-1997, σ. 52.
7) Winn M., The Signs of the Vinca culture: an internal analysis; their role, chronology and independence from Mesopotamia. Ph. D. Diss. University of California, Los Angeles, 1973.
8) Α.Α.Ζώη, Προϊστορική και Πρωτοϊστορική Αρχαιολογία, Γιάννενα, 1982.
9) Leroi-Gourn, Prihistoire de l'ari, 310-311 ; Kuehn, Erwachen und Aufstieg, Narr, Handbuch, l, 324
10) Μηνάς Δ. Τσικριτσής, ΓΡΑΜΜΙΚΗ Α', Ηράκλειο 2001
11) Sarianidis V., Margiana and Protozoroastrism, Αθήναι, 1999
12) Eleni Karantzola, Adamadlos Sampson, loannis Liritzis, Some recorded signs of early writing in Greek prehistory: theoretical considerations on a temporal and spatial dimension, Διεθνές Συνέδριο Πανεπιστημίου Αιγαίου: Κάτοικοι καί Κατοίκηση στον Ελλαδικό χώρο 9000-1000 π.Χ., ΡΟΔΟΣ 7-11 Οκτωβρίου 2002, περιλήψεις συνεδρίου, σ. 30.
13) Γ. Χ. Χουρμουζιάδής, Το Δισπηλιό Καστοριάς. "Ενας λιμναίος προϊστορικός οικισμός, Θεσσαλονίκη, 1996
14) Γ. Χ. Χουρμουζιάδης, Δισπηλιό 7500 χρόνια μετά, Θεσσαλονίκη, 2002.
15) Μ.Τσικριτσή, Γραμμική Α'. Συμβολή στην κατανόηση μιας αίγαιακής γραφής, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, Ηράκλειο, 2001
16) Renfrew Κ., Προβλήματα της Ευρωπαϊκής Προϊστορίας, Αθήνα, 1979.
17) Winn M., The signs of the Vinca Culture: an internal analysis: their role,
chronology and independence from Mesopotamia. Ph. D. Diss. University of California, Los Angeles, 1973.
18) Hie Tudor, Tezaurul de la Isaiia, στο Mica Enciclopedie "AS", \Anul XI, nr. 493, Δεκέμβριος 2001
19) Bogdan Nikolov, Αρχαίοι Πολιτισμοί του Κριβοντόλ, (ρωσσικά) 1984.
20) Απ. Λυκέσα, Προϊστορική Σφραγίδα, εφ. ΕΘΝΟΣ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ, φ. 17. Φεβρουαρίου 2002.
21)Πρακτικά 15ης Επιστημονικής Συναντήσεως για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία καί την Θράκη, 16 Φεβρουαρίου 2002.
22) Μ.Τσικριτσή, Γραμμική Α'. Συμβολή στην κατανόηση μιας αίγαιακής γραφής, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, Ηράκλειο, 2001
23) Marie-Joseph Steve, Le Syllabaire proto-Elamite linιaire, βλ. Πρακτικά Συνεδρίου για την Γραπτή 'Επικοινωνία στην Μεσόγειο, Ελληνική Βίλ-λα Κήρυλος, 14-15 Μαίου 1996, Ίδρυμα Θεοδώρου Ράιναχ, 2000, σ. 73-84.
24) George Thomson, Ή Ελληνική Γλώσσα. Αρχαία καί Νέα, Αθήνα, 1989, β', έκδ
25) "Εφη Πολυγιαννάκη, Όστρακο «Γράμμα» από τη Μαύρη Θάλασσα, ΑΝΘΡΩΠΟΣ, τ. 13 1991-1997, σ. 298-304.
26) Louis Godart, Ο Δίσκος της Φαιστού, σ. 31.
27) Ε. Πολυγιαννάκη, Ό Δίσκος της Φαιστού μιλάει Ελληνικά, Αθήναι, 1996, σ. 337.
28) Ν.Παπαχατζή, Παυσανίου. 'Ελλάδος Περιήγησις, Χ, 28. 2.
29) Τρυφ. Μαραγκού, Λαϊκά Παραμύθια καί Τραγούδια της Φαραωνικής Εποχής, έκδ. Θουκυδίδης, 1983.
30) W.Wright, The Empire of the Hittites, London, 1884" πρβλ. Ι.Ε.Ε., τ. Α', σ. 151.
31) S.N.Kramer, The Sumerians, London, 1963, fig.3.
32) A.Evans, Primitive Pictographs and Script, J.H.S., 1894, σ. 284.
33) John Chadwick, ΓΡΑΜΜΙΚΗ Β'. Ή πρώτη 'Ελληνική Γραφή, Αθήναι, 1962, σ. 3.
34) Έπετηρίς Αγγλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών, τ. IV, σ. 57-59.
35) John Chadwick, ΓΡΑΜΜΙΚΗ Β'. Ή πρώτη 'Ελληνική Γραφή, Αθήναι, 1962, σ. 37κ.έξ.
36) Ή Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας και Γραφής, Die Geschichte der Hellenischen Sprache und Schrift, 3-6.10. 1996, Ohlstadt, Oberbayern-Deutschland
37) Γ.Μπαμπινιώτη Έκθεση «Ιστορία της Γραφής». Δύο μικρά κείμενα του Πρυτάνεως το Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα, 2002.
38) Δρ Κ. Γαλλή, Ενδείξεις για την εξάπλωση μέχρι της Θεσσαλίας, ενός οργανωμένου συστήματος συμβόλων επί αγγείων κατά την εποχή του χαλκού, περ. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ, τ. 29, Δεκέμβριος 1988, σ. 58-63.
39) Trude Dothan, Le premiere apparition de Γ ιcriture en Philistine, βλ. Πρακπκά Συνεδρίου για την Γραπτή 'Επικοινωνία στην Μεσόγειο, 'Ελληνική Βίλλα Κήρυλος, 14-15 Μαίου 1996, Ίδρυμα Θεοδώρου Ράιναχ, 2000,σ. 165-169.
40) "Αγ. Τσοπανάκης, Εισαγωγή στον Όμηρο, Θεσσαλονίκη, 1988
41) Kemal Pulak, To Ναυάγιο του Ούλουμπουρούν, Αρχαία Ναυάγια στην Μεσόγειο, εφ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, φ. 3ης Σεπτεμβρίου 2000, σ. 24-26
42) Κ. Δημακοπούλου Θεοί καί Ήρωες της Εποχής του Χαλκού. Ή Ευρώπη στις ρίζες του 'Οδυσσέα, Αθήνα, 2000
43) Γλώσσα. Ή Ελληνική Γραφή έγινε 4000 ετών, Ένθετο αφιέρωμα εφ. 'Ελευθεροτυπίας, φ. 24ης Ιουλίου 1999, σ. 23.
44) Mission de Ras-Shamra, dirigιe par Claude F.-A. Schaeffer, La Legend de Keret, Roi des Sidoniens, Paris, 1936.
45) M'hamed Hassine Fantar, Les Phιniciens en Mediterranee, 1997.
46) Stanislav Serget, A Grammar of Phoenician and Punic, Mόnchen, 1976
47) Dr. Marta Guzowska, The Contexts of Cretan finds in Cyprus or "the case of a musturd pot", Διεθνές Συνέδριο Πανεπιστημίου Αιγαίου, Ρόδος, 7-11 'Οκτωβρίου 2002, βλ. περιλήψεις Συνεδρίου, σ. 9
48) N.Coldstream, Γεωμετρική Ελλάδα, Λονδίνο, 1977, Αθήνα, 199749)
49) Pierre Grimal, Λεξικόν της Ελληνικής καί Ρωμαϊκής Μυθολογίας, Θεσσαλονίκη, 1992.
50) Ιστορία της Κύπρου. Από την Νεολιθική μέχρι καί την Ρωμαϊκή Εποχή, Λευκωσία, 1992, σ. 57
51) Ιστορία της Γραφής, 'Οδηγός Εκθέσεως, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα, 2002.
52) Ή Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας καί Γραφής, Die Geschichte der Hellenischen Sprache und Schrift, 3-6.10. 1996, Ohlstadt, Oberbayern-Deutschlani, σ. 300
53) Andre Lemaire, Les «Hyksos» et les debuts de Γ ιcriture alphabιtique au Proche-Orient, βλ. Πρακτικά Συνεδρίου για την Γραπτή Επικοινωνία στην Μεσόγειο, Ελληνική Βίλλα Κήρυλος, 14-15 Μαίου 1996, Ίδρυμα Θεοδώρου Ράϊναχ, 2000, σ. 103-133.
54) Maria Giulia Amadasi Guzzo, La transmission de ('alphabet phιnicien aux Grecs, 15 Μαίου 1996, Ίδρυμα Θεοδώρου Ράίναχ, 2000,σ. 231.
55) Ί. Σταματάκου, Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης
56) "Α. Τζιροπούλου-Εύσταθίου, Σύντομη Προσέγγισις εις το Ιστορικόν της Ελληνικής Γραφής, εφ. Ελληνική Αγωγή, άρ.φ.49, Μάρτιος 2001, σ.10-11.
57) Ε. Παπαδοπούλου, Μινωική καί Μυκηναϊκή παρουσία στην Εγγύς Ανατολή καί είδικώτερα στην κοιλάδα του Ιορδανή, βλ. .περιλήψεις Διεθνούς Συνεδρίου Πανεπιστημίου Αιγαίου, Ρόδος, 7-11 Οκτωβρίου 2002, σ. 26.
58) "Α.Τζιροπούλου-Εύσταθίου, Έλλήν Λόγος, Αθήνα 2002.
59) Β.-ΧΡ.Κριτσέλη, Πλάτωνος Κρατύλος, Αθήναι, σ. 14.
60) Έφ.ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, φ. 12.11.2000, πρβλ. Εφ. Ελληνική Αγωγή, άρ.φυλ. 47, Ιανουάριος 2001, 63) Α.Τζιροπούλου-Ευσταθίου, Πώς ή Ελληνική γονιμοποίησε τον Ευρωπαϊκό Λόγο.
61) Anna Michailidou (Ed.), Manufacture and Measurment, Counting, Measuring and Recording. Craft items in early Aegean Societies, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Κέντρο Ελληνορωμαϊκής Αρχαιότητος, Αθ

Νεολιθικά Σήματα
Η χρονολογία ενάρξεως της χρήσεως του προφορικού λόγου παραμένει λοιπόν ένα άλυτο πρόβλημα, οι ρίζες του οποίου αναζητούνται πριν από 50.000 η ακόμη και πριν από 3 εκατομμύρια χρόνια. Η παρατήρησις αυτή φαίνεται να δικαιολογεί τα λόγια του καθηγητού Χουρμουζιάδη ότι η αρχή της ιστορίας της πρωτογραφής χάνεται πολύ βαθειά στην Νεολιθική περίοδο,7 ίσως και στο μεταβατικό στάδιο της Μεσολιθικής, οπως αποδεικνύουν τα ευρήματα του Αζιλίου πολιτισμού, από το ομώνυμο σπήλαιο Mas -d' Azii (dip. Ariιge) στην Γαλλία.8 Το Mas -d' Azii τόσο σαν φυσική διαμόρφωσις όσο και σαν αρχαιολογική θέσις είναι από τους πιο εντυπωσιακούς τόπους, οπου ο προϊστορικός άνθρωπος άφησε κατάλοιπα της ζωής και των έργων του. Το ϊδιο το σπήλαιο είναι μία τεράστια φυσική σήραγγα σκαμμένη από τον ποταμό Arize, ο όποιος δημιούργησε αυτήν την υπόγεια διάβασι. Έκτος από την κεντρική φυσική σήραγγα, οπου ρέει ο ποταμός, ανοίγονται στην δεξιά όχθη ένα πλέγμα άλλων στοών και αιθουσών. Πρόκειται για έναν τεράστιο υπόγειο λαβύρινθο, σκαμμένο στον βράχο από τα νερά του ποταμού, μέσα στον όποιο υπάρχει συνεχής και πυκνή διαδοχή αρχαιολογικών στρωμάτων της υστέρας παλαιολιθικής, της μεσολιθικής και της νεολιθικής εποχής. Ίσως εδώ να υπάρχει και το νήμα, που θα μας οδήγηση τελικά μέσα στον σκοτεινό λαβύρινθο της πρωτογραφής. Ανάμεσα στα μεσολιθικά (9η π.Χ. χιλιετία) ευρήματα του σπηλαίου περιλαμβάνονται χαλίκια του ποταμού με εγχάρακτα η γραπτά σχέδια με κόκκινο η μαύρο χρώμα. Ανάμεσα στα σχέδια κάποια χαρακτηρίζονται ως άλφαβητόμορφα από τον Α. Ζώη. Παρατηρώντας προσεκτικά τους συνδυασμούς των γραμμάτων διακρίνουμε πράγματι τον σχηματισμό μιας διφθόγγου (ΕΙ), η ακόμη και ενός μεμονωμένου γράμματος (Ε η Μ). Κάποια άλλα πάλι σχέδια επί των χαλικιών θυμίζουν μονάδες μετρήσεως (III: μονάδες, ...: δεκάδες, ///: εκατοντάδες), όπως αυτές, που απαντούν στα κρητικά ιερογλυφικά κείμενα και στις πινακίδες της Γραμμικής Α΄. Δύο φορές τουλάχιστον παρατηρούμε και το σύμβολο ka, δηλωτικό των σιτηρών. Το σύμβολο αυτό άπαντα τόσο στην Γραμμική Α΄, οσο και στην Γραμμική Β΄, καθώς και σε κάποια κωνικά σφραγίσματα του 17ου π.Χ. αι., που έχουν ανακαλυφθή στην Μαργιανή από τον Βίκτωρα Σαρηγιαννίδη.9 Μερικά από τα σχέδια αυτά είναι, σύμφωνα με τον Obermaier, έσχατες σχηματο ποιήσεις ανθρωπίνων μορφών. Όμοια υπάρχουν στις μεσολιθικές βραχογραφίες του ανατολικού ισπανικού κύκλου, αλλά και σε άλλες θέσεις στην Γαλλία.10 Μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για πρωτογραφή σε αυτούς τους τόσο πρώιμους χρόνους, όπως είναι η 9η χιλιετία π.Χ.; Ή μήπως πρόκειται τελικά για μία ακόμη καλλιτεχνική έκφραση του μεσολιθικοϋ ανθρώπου, που απλώς αντιγράφει διακοσμητικές μορφές, οι όποιες ενυπάρχουν στην φύση; Θεωρούμε ότι μέχρι να ανακαλυφθούν περισσότερα στοιχεία αναφορικά με αυτήν την περίοδο θα ήταν ίσως προτιμότερο να υιοθετήσουμε την άποψι του Α. Ζώη, χαρακτηρίζοντας τα γράμματα επί των ποταμίων κροκαλών, ως αλφαβητόμορφα σχέδια.
Τα τελευταία χρόνια ωστόσο στην Ελλάδα, οι νέες αποκαλύψεις πρωτογραφών, οπως αυτές του Δισπηλιού και των Γιαννιτσών, μοιάζουν να διαφωτίζουν ακόμη και αυτούς τους πλήρως ανεξερεύνητους χρόνους. Σύμφωνα με τον καθηγητή Χουρμουζιάδη, «η παρουσία ενδείξεων πρώιμης γραφής, της οποίας η ενδεχόμενη αποκρυπτογράφησις μπορεί να σημαίνη ιστορικής σημασίας αποκαλύψεις, δείχνουν ότι οι κάτοικοι του προϊστορικού οικισμού δεν ήσαν παγιδευμένοι, χωρίς προοπτικές, στο καθημερινό πάρε-δώσε με την λίμνη και τους μικροεμπόρους, που ανεβοκατέβαιναν στην περιοχή».12 Ίσως και αυτή η επικοινωνία με τους εμπόρους ομως να τους είχε ώδηγήσει στην ανάπτυξη μιας τέτοιας γραπτής επικοινωνίας μέσα στα πλαίσια των κοινωνικών σχέσεων. Τα σήματα, που έχουν άνακαλυφθή χαραγμένα όχι μόνον επάνω στην ξύλινη πινακίδα, αλλά και σε κάποια κομμάτια κεραμεικών, «θα πρέπει να συνιστούσαν ένα πρωτογενές «σύστημα» μεταδόσεως μιας πληροφορίας, που η χρήσις τους αφορούσε στις σχέσεις αυτών, οι όποιοι κατασκεύαζαν αυτά τα αντικείμενα με εκείνους, οι όποιοι τα άπεδέχοντο και τα αξιοποιούσαν στις δραστηριότητες τους».13

Η Πινακίδα τουΔισπηλιού
Η πινακίδα του Δισπηλιού έχρονολογήθη με άνθρακα C14 στα 5.260 π.Χ.!Αρκετά δε από τα σύμβολα της είναι κοινά με κάποια από αυτά, τα όποια απεικονίζονται επάνω στις ομήλικες παλαιοευρωπαϊκές πινακίδες, αλλά και στις μεταγενέστερες πινακίδες της Γραμμικής Β΄ και στην Κυπριακή γραφή. Προσφάτως παρατηρήσαμε ότι στην Συλλογή Σταθάτου στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, φυλάσσεται ένα ακόμη πήλινο σφονδύλι της 5ης π.Χ. χιλιετίας, με πρωτογραφή, κάποια από τα σύμβολα του οποίου παρουσιάζουν ομοιότητες με αυτά του Δισπηλιού, αλλά και της Γραμμικής Α΄. Ήδη από το 1961 ήσαν γνωστές τρεις πήλινες πινακίδες με ανάλογα του Δισπηλιοΰ σήματα από την Ταρταρία-Κλουζ της Ρουμανίας (jud. Alba), τα όποια εχρονολογήθησαν επίσης με άνθρακα C14 ανάμεσα στα 5300-5200 π.Χ.15 Χαρακτηρίσθηκαν τότε από τους Ρουμάνους αρχαιολόγους αυτές οι πρωτογραφές ως Σουμεριακά και Αρχαία Ελληνικά! Έθεωρήθη μάλιστα πως ανήκουν στην ίδια ομάδα πρωτογραφών με αυτά του νεολιθικού πολιτισμού του Turdas, γνωστό σήμερα ως Vinca.16 Σε αυτά τα ευρήματα έρχεται να προστεθή μία νέα πρωτογραφή, αδημοσίευτη ακόμη, η οποία ανεκαλύφθη το φθινόπωρο του 2001 στην νεολιθική θέσι Ίσάιϊα της Ρουμανίας. Η πρωτογραφή την οποία προσπαθεί να αποκρυπτογράφηση σ καθηγητής Nicolae Ursulescu (Παν/μιον Ιασίου), τοποθετείται χρονολογικά βάσει των συνευρημάτων στα 6000 π.Χ.17 Ανάλογα προϊστορικά γεωμετρικά σημεία μοιάζουν να έχουν άποτυπωθή και στις δύο πήλινες πινακίδες από τον Πρώιμο Χαλκολιθικό πολιτισμό της Γκραντέσνιτσα, στην περιοχή της Βράτσα. Στην πρώτη μάλιστα διακρίνουμε έναν υποτυπώδη διαχωρισμό του κειμένου σε τέσσερεις ασύμμετρες σειρές, που αναμοχλεύουν την διάρθρωσι των πήλινων πινακίδων της Γραμμικής Β΄. Ο προϊστορικός γραφεύς έχει σχεδιάσει τα σήματα επάνω στην ωοειδή επιφάνεια του πήλινου οστράκου, που έχει μήκος 12,5 εκ. και δύο κάθετες γραμμές δημιουργώντας μία νοητά σελιδόσχημη πήλινη πινακίδα, ανάλογη με αυτές που εχρησιμοποιήθησαν στην Ελληνική Γραμμική Β΄.18 Μολονότι ο πολιτισμός της Γκραντέσνιτσα ανήκει στον κοινό νεολιθικό πολιτισμό της ΝΑ Ευρώπης, εδώ παρουσιάζονται και διαμορφώνονται κάποιες ιδιαιτερότητες, που εμφανίζονται και στην σημερινή περιοχή της Δυτικής Βουλγαρίας. Εξελικτικό στάδιο αυτού του πολιτισμού θα αποτελέσει ο χαλκολιθικός πολιτισμός της 4ης χιλιετίας π.Χ., που ακολουθεί και καρπός του οποίου είναι τα πήλινα όστρακα με τις πρωτο-γραφές, οι όποιες έχουν χαρακτηρισθή από τον ως η αρχαιότερα γραφή της Ευρώπης. Πριν από λίγους μήνες ωστόσο ένα άλλο εύρημα από τον Ελλαδικό χώρο ήλθε να αναστάτωση την ακαδημαϊκή κοινότητα και να διαψεύσει τρόπον τινά τον Bogdan Nikolov. Αναφερόμεθα φυσικά στην προϊστορική σφραγίδα, η οποία ευρέθη στα Γιαννιτσά και χρονολογείται στην 5η χιλιετία π.Χ. Η σφραγίδα διαστάσεων 2,5 χ 5,5 εκ. έχει μακρόστενο σχήμα με επίπεδες και λειασμένες επιφάνειες, εκτός από την εσωτερική και την εξωτερική οψι, οι όποϊες είναι εγχάρακτες και έχουν αντίστοιχα κοίλη και κυρτή διαμόρφωσι. Η λεπτομέρεια αυτή υποδεικνύει ότι η λίθινη σφραγίδα λειτουργούσε ως μήτρα και ως εκ τούτου επρόκειτο να μεταφέρη ένα μήνυμα με πολλούς αποδέκτες.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΑ ΟΛΩΝ( 5ον )
(του Υποστρατήγου ε. α K. Χ. Κωνσταντινίδη)
Η Ελληνική Γη εκδικείται αργά ή γρήγορα όλους τους ψεύτες και παραχαράκτες της Προιστορίας και Ιστορίας. Πριν από λίγα χρόνια ο Αδ. Σάμψων έφερε στο φως ένα όστρακο από το Σπηλαιο του Κύκλωπα στα Γιούρα της Αλοννήσου, το όποιο επίσης τοποθετείται ανάμεσα στα έτη 5000-4500 π.Χ. Επάνω στο όστρακο είναι ευανάγνωστα τρία γράμματα του μετέπειτα ελληνικού αλφαβήτου, του υπότιθεμένου ως «φοινικικού» για να διαψεύσει τόσον τους αμαθέστατους επιστήμονες όσο και τους πληρωμένους κονδυλοφόρους. Σύμφωνα με τον άνασκαφέα της θέσεως το όστρακο φέρει εγχάρακτη επιγραφή με σημεία πρωτογραφής, στην οποία αναγνωρίζονται σύμβολα, τα όποια μοιάζουν με τα γράμματα Α, Υ και Δ. Σήμερα βέβαια, πέντε χρόνια μετά την άνακάλυψη , οι γνωστοί παντού και πάντα «φοινικιστές» και φοινικίζοντες, θεωρούν ότι τα γράμματα αυτά δεν αποτελούν μέρος συστήματος γραφής, αλλά απλώς σύμβολα κεραμέως, δηλαδή πρόκειται για την προσωπική σφραγίδα του κατασκευαστοϋ του αγγείου.22 Στην ίδια κατηγορία εντάσσεται λοιπόν και το χρυσό ένώτιο της Νεολιθικής περιόδου από την κεντρική Ελλάδα, το όποιο ευρέθη το 1997, μαζί με άλλα κτερίσματα, στα χέρια αρχαιοκαπήλων.[ Marie-Joseph Steve, Le Syllabaire proto-Elamite linιaire, βλ. Πρακτικά Συνεδρίου για την Γραπτή 'Επικοινωνία στην Μεσόγειο, Ελληνική Βίλ-λα Κήρυλος, 14-15 Μαίου 1996, Ίδρυμα Θεοδώρου Ράιναχ, 2000, σ. 73-]
Τα προαναφερθέντα ευρήματα, σύμφωνα με τον Παναγιώτη Χρυσοστόμου, μοιάζουν να ανατρέπουν την έως σήμερα ευρέως αποδεκτή θεωρία ότι η αρχαιότερα γραφή είναι η Σουμεριακή. Διότι η ιστορία της Ελληνικής πρωτογραφής δεν σταματάει ωστόσο στην 5η η στην 4η χιλιετία π. Χ, ενώ η Σουμεριακή χρονολογείται γύρω στα 3.200 π.Χ. Επομένως τούτο επαληθεύει τη θεωρία κατά την οποίαν οι Σουμέριοι ήσαν παλαιοί Ετεοκρήτες που δια της Μικράς Ασίας έφθασαν στην Ανατόλια και στην Μεσοποταμία(μεταξύ Τίγριτος και Ευράτου) και διέδωσαν τον Ελληνικό πολιτισμό.[ Απ. Λυκέσα, Προϊστορική Σφραγίδα, εφ. ΕΘΝΟΣ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ, φ. 17. Φεβρ. 2002] . Έτσι δικαιολογείται και η παρουσία 12 διαφορετικών συμβόλων από τον νεολιθικό οικισμό στο Διμήνι της Θεσσαλίας και τον πρωτοελλαδικό οικισμό στην Λέρνη της Αργολίδος. Τα ευρήματα αυτά δεν είναι τα μόνα στον Ελλαδικό χώρο. Ήδη η επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου του Αιγαίου(καθηγητές Ελένη Καραντζόλα, Αδ. Σάμψων και Ι. Λυριτζή), εργάζεται πάνω στην καταγραφή και κατηγοριοποίηση αυτών των ευρημάτων. Αναμένουμε εναγωνίως τα πορίσματα τους.[ Dr. Eleni Karantzola, Prof. Dr. Ad. Sampson, Prof. Dr. I. Liritzis, Συνέδριο Πανεπιστημίου Αιγαίου, ΡΟΔΟΣ, 7-11 'Οκτωβρίου 2002, βλ. Περιλήψεις Συνεδρίου, σ. 30.] Δεν είναι σύμπτωση λοιπόν ότι τα ευρήματα από την Ταρταρία της Ρουμανίας έχουν συγγένεια με τη Σουμεριακή και την πανάρχαια Ελληνική γραφή. Ο καθηγητής Sinclair Hood διείδε την ολοφάνερη συγγένεια με την Κρητική Ιερογλυφική.[ . Γ.Χ. Χουρμουζιάδη, Δισπηλιό. 7500 χρόνια μετά, Θεσσαλονίκη, 2002, σ. 260, είκ. 9, καί Ι.Ε.Ε., τ. Α', σ. 151] Όστρακα με κρητικά ιερογλυφικά μαθηματικά σύμβολα, όμοια με αυτά που ευρέθησαν στην Ταρταρία, έφεραν στο φως οι ανασκαφές στα Σούσα, την αρχαία πρωτεύουσα του Έλάμ, μαζί με μια επιγραφή χαραγμένη επάνω σε λίθο. Η Marie-Joseph Steve, η οποία έχει μελετήσει τα ευρήματα από τα Σούσα, θεωρεί ότι πρόκειται για πρωτοελαμιτική Γραμμική γραφή, την οποία διακρίνει μάλιστα σε Α΄ και Β΄ και την χρονολογεί στα τέλη της 3ης χιλιετίας π.Χ. Όπως όμως έχει αποδειχθεί από τον Michael Ventris η Γραμμική Γραφή Β! είναι Ελληνική. Αλλά και προσφάτως η αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Γραφής Α! από τον κ. Γεώργο Πολύμερο απέδειξε ότι και αυτή είναι Ελληνική, οπότε οι δύο αυτές πανάρχαιες Γραφές δίνουν βάθος στην Ελληνική Γραφή ως και 10.000 χρόνια προ εποχής μας
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΑ ΟΛΩΝ ( 6 ον )
(του Υποστρατήγου ε. α K. Χ. Κωνσταντινίδη)
Πριν από 7000 χρόνια είχε διαμορφωθή ήδη στον Ελλαδικό χώρο ένα σύστημα πρωτογραφής, που προηγείται κατά δύο χιλιετίες-ίσως και παραπάνω- έναντι του Μεσοποταμιακού. Στο παρελθόν λόγω πλάνης εθεωρούντο ως η αρχαιότερη γλώσσα και γραφή του κόσμου τα ιερογλυφικά της Αιγύπτου . Πρώτος ο Άγγλος ερευνητής Sir Arthur Evans μελέτησε την γραφή των πλακών, που βρέθηκαν στα αζήτητα των παλαιοπωλείων της Αθήνας. Αρχικά είχε θεωρηθεί ότι ήτο Αιγυπτιακή, όμως μετά την μελέτη οι υποστηρικτές της διεψεύσθησαν. Η Γραφή των πλακών ήτο Κρητικής προελεύσεως και χωρίς δισταγμό πήγε στην Κρήτη, που ήταν ακόμη υποδουλωμένη στους Τούρκους, προς αναζήτησιν επί πλέον στοιχείων. Η Ελληνική γλώσσα και γραφή είχε γεννηθεί λοιπόν στην Κρήτη; Ναι η Κρήτη είναι η μήτρα που αναπτύχθηκε και ξαπλώθηκε στον τότε γνωστό κόσμο ο πρώτος πολιτισμός. Σύμφωνα με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου του Μπέρμινχαμ George Thomson, η Ελληνική γλώσσα απλώθηκε στο Αιγαίο χάρις σε μια σειρά μεταναστεύσεων από το αρχικό της κέντρο, την Μακεδονία.[ Ν.Παπαχατζή, Παυσανίου. 'Ελλάδος Περιήγησις, Χ, 28. 2.] Επηρεασμένος από ανάλογες σκέψεις, το 1890, ο Sir Arthur Evans και αφού είχε αντικρίσει το μεγαλείο των Μυκηνών διηρωτήθη πως ήταν δυνατόν οι υπεύθυνοι του ανακτόρου να κρατούν λογαριασμούς, εάν δεν υπήρχε κάποιο σύστημα γραφής. Τότε ο Evans άρχισε να αναζητεί τα ίχνη της προϊστορικής γραφής, στα αθηναϊκά παλαιοπωλεία. Ανεκάλυψε λοιπόν κάποιους λίθους, οι όποιοι έφεραν συνδυασμούς σημείων, τα οποία θα μπορούσαν κάλλιστα να αντιπροσωπεύουν ένα είδος γραφής. Φυσικά όταν o George Thomson αναφέρεται στην Μακεδονική Γη, την θεωρεί την ευρύτερη Βαλκανική ως ενιαία γεωγραφική οντότητα, . Η άποψη αυτή του καθηγητού φαίνεται να συνάδει και με τα νεολιθικά ευρήματα της ευρύτερης Βαλκανικής χερσονήσου, τα όποια προαναφέραμε (Ρουμανία, Γκραντέσνιτσα κ. α). Ο Evans εμελέτησε προσεκτικά τους σφραγιδολίθους, και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι συνδυασμοί των σκαλιστών σημείων ήσαν πράγματι τα δείγματα της πρώτης γραφής -με την σημερινή έννοια του ορού- που είχε χρησιμοποιηθεί στην Ελλάδα.
Ιερογλυφική Γραφή. Όταν άρχισαν να έρχονται στο φως κατά την διάρκεια των ανασκαφών του στο νησί οι πρώτες πινακίδες της Γραμμικής Α΄ και Β΄, ο Evans σύντομα διέκρινε τρεις φάσεις στην Ιστορία της Μινωικής Γραφής: α/ 1η φάση, από το 2000-1650 π.Χ., β/ 2η φάση από το 1750 ως το 1450 π.Χ. και γ/ 3η φάση, η οποία ίσως ξεκίνησε γύρω στα 1400 π.Χ. Στην 1η φάση κατέταξε τα εικονιστικά σημεία (εικόνες-ιδεογράμματα) που φέρουν διάφορα αντικείμενα(όπως ένα κεφάλι, ένα χέρι, ένα άστρο, ένα βέλος, κ.ο.κ). Την γραφή αυτή, προστάδια της οποίας εμφανίζονται ήδη σε προανακτορικές σφραγίδες του τέλους της 3ης χιλιετίας π.Χ.,[ Ι.Έ.Ε., τ.Α', σ. 147. 30Ι.Ε.Ε..Τ. Α',σ. 151] την ωνόμασε Ιερογλυφική, επειδή τα σημεία της ήταν του ιδίου τύπου με τα σημεία της πρώτης εικονιστικής γραφής της Αιγύπτου, αν και, σύμφωνα με τον Άγγλο ερευνητή, δεν υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι πραγματικά μετεδόθη από αιγυπτιακή πηγή. Όπως απεδείχθη βραδύτερον ακριβώς το αντίθετο συνέβη. Αυτό αποδεικνύει άλλωστε και η ανακάλυψις των ιερογλυφικών κειμένων από την Ταρταρία της Ρουμανίας. Τα Κρητικά ιερογλυφικά της Τρανσυλβανίας, όπως τα έχαρακτήρισε ο Hood, ήσαν παλαιότερα της 3ης χιλιετίας π. Χ των Αιγυπτιακών. Η χρονολογία αυτή θα έδιδε αναμφισβήτητη προτεραιότητα στην βορειοβαλκανική ζώνη, αλλά και πάλι δεν θα έλυνε το πρόβλημα, εφ’ όσον οι δύο γραφές θα έπρεπε να έχουν κοινό πρόδρομο. Τότε πολλοί εστράφησαν στον Μεσοποταμιακό χώρο. Όμως ο κοινός πρόδρομος, όπως είδαμε, εντοπίσθηκε τελικά στην Κρήτη.(συνχίζεται)

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΑ ΟΛΩΝ( 7 ον )
(του Υποστρατήγου ε. α K. Χ. Κωνσταντινίδη)
Η Γραμμική ιερογλυφική της Κρήτης ευρέθη χαραγμένη επάνω σε επιγραφές (πήλινες ράβδοι, δισκία, δέλτοι, σφαιρίδια), που συνώδευαν προφανώς τα ξύλινα κιβωτίδια, τα όποια περιείχαν τα πραγματικά έγγραφα, γραμμένα σε φθαρτή ύλη (περγαμηνή, πάπυρο, φύλλα φοινίκων) .[ I.E.E., τ. Α', σ. 150] Για άγνωστους λόγους η Κρητική Ιερογλυφική Γραφή δίνει τη θέση της σε μια νέα Μινωική γραφή, γύρω στα 1750 π.Χ. και θα διατηρηθεί μέχρι το 1450 π.Χ. Ενώ συνεχιζόταν η χρήση της ιερογλυφικής γραφής κατά την πρώτη Νεοανακτορική φάση, παράλληλα είχε εγκαινιασθεί ήδη από το τέλος των Παλαιοανακτορικών χρόνων ένα γραμμικό συλλαβικό σύστημα, το όποιο στην πρώτη του μορφή εχαρακτηρίσθη ως πρωτογραμμικό. Τα εικονιστικά σημεία έχουν γίνει τώρα άπλα διαγράμματα και η φορά της γραφής είναι από τα αριστερά προς τα δεξιά. Από αυτήν την Πρωτογραμμική έχει άμεσα εξελιχθεί το Γραμμικό σύστημα Α΄, από το όποιο ανεπτύχθη και στην Κύπρο η παλαιοτέρα Κυπρομινωική γραφή. Ο κύριος τρόπος γραφής στην Κρήτη ήταν το μελάνι και συγκεκριμένα το μελάνι σουπιάς, όπως αποδεικνύει ένα κύπελλο από το Μουσείο Ηρακλείου, που φέρει σημεία της Γραμμικής Γραφής Α΄.[ I.E.E., τ.Α', σ. 150, 209, βλ. είκ.]. Τα κυριώτερα αρχεία αυτής της γραφής ανεκαλύφθησαν στην έπαυλη της Αγίας Τριάδος και στο ανάκτορο του Ζάκρου. Το περιεχόμενο τους έχει συσχετιστεί από αρκετούς ερευνητές με το λογιστικό περιεχόμενο της Γραμμικής Α΄. Να σημειωθεί ότι ο Ventris, μολονότι είχε φθάσει πολύ κοντά στην απόδειξη ότι και η Γραμμική Α΄ είναι Ελληνική δεν πρόλαβε να συγγράψει τα νέα του πορίσματα, διότι πέθανε κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες σε αυτοκινητικό ατύχημα . Πριν από έναν χρόνο, ο κ. Μήνας Δ. Τσικριτσής, καθηγητής πληροφορικής, αποκρυπτογράφησε την Γραμμική Γραφή Α΄ με την βοήθεια Η/Υ, στατιστικής και αλγόριθμων[Μηνάς Δ. Τσικριτσής, Γραμμική Α'. Συμβολή στην κατανόηση μιας αίγαιακής γραφής, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, Ηράκλειο, 2001] . Κατ’ αυτόν η Γραμμική Α΄, είναι μία πρώιμη αιολική διάλεκτος. Προσφάτως ανακοινώθηκε η αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Γραφής Α! και από τον ερευνητή κ. Γεώργιο Πολύμερο [ΡΙΣΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 5 σεπτ. 2004, σελ.6, ΟΙ ΙΝΔΟΕΥΡΩΠΑΙΟΙ]
Φυσικά οι αιώνιοι πολέμιοι του Ελληνισμού αμφιβάλλουν για την αλήθεια, αλλά κατά τον ίδιο τρόπο αμφέβαλαν αρχικά και για την αποκρυπτογράφηση του Ventris μέχρις ότου επιβεβαιώθηκε τον Μάιο 1953 και από τον καθηγητή Biegen, τον ανασκαφέα της Πύλου[Οι Ελληνικές λέξεις σε πινακίδες για δοχεία με τρία πόδια «τι-ρι-πο-δε» , με τέσσερα πόδια « qε-τε-po-Fε» (τετράποδες) και άνευ λαβών «α-νο-Ρε» επιβεβαίωσαν το επίτευγμα του Ventris ] Φαίνεται, όμως, ότι και ο ίδιος ο πρώτος ευρετής των πινακίδων Sir Arthur Evans είχε την πεποίθηση πως είχε ανακαλύψει τις ρίζες της Ελληνικής γραφής. Στην πρώτη του μελέτη το 1901 αναφέρει: «Από την συχνότητα των σημείων των πινακίδων αυτών φαίνεται καθαρά ότι πολλές από αυτές αναφέρονται σε λογαριασμούς της βασιλικής αποθήκης και του οπλοστασίου» Οι λέξεις των πινακιδίων μερικές φορές χωρίζονται με κάθετες γραμμές και από τον μέσο αριθμό γραμμάτων, που περιέχουν, συμπεραίνουμε ότι τα σημεία έχουν πιθανώς συλλαβική αξία. Η φορά της γραφής όλων ανεξαιρέτως των επιγραφών είναι από τα αριστερά προς τα δεξιά.[ Έπετηρίς Αγγλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών, τ. IV, σ. 57-59] Αυτό έκανε τον Chadwick να πει επτά χρόνια (1961) αργότερα: «Όλοι οι Έλληνες πρέπει να σέβωνται το κομμάτι αυτό του μαυρισμένου πηλού, διότι αυτό κατ’ εξοχήν έπεισε τον κόσμο ότι οι δημιουργήσαντες τον Μυκηναϊκό πολιτισμό ήσαν Έλληνες! Οι σημερινοί Έλληνες μπορούν να αισθάνωνται υπερήφανοι για τον αρχαιότατο προγονό τους που επενόησε με την βοήθεια της Κρητικής γραφής την πρώτη Ελληνική Γραφή…. Τούτο θα βοηθήσει την μελέτη της ιστορίας των Ελλήνων, των σκαπανέων του Ελληνικού πολιτισμού».
Επίστησαν όμως οι άπιστοι «φοινικιστές» οι οποίοι δογματικά πιστεύουν ότι η πρωτογραφή πρέπει να έχει πατρίδα την Ανατολή;
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΑ ΟΛΩΝ( 8 ον )
(του Υποστρατήγου ε. α K. Χ. Κωνσταντινίδη)
Ο Chadwick θεωρούσε ότι η Γραμμική Β΄ αποτελούσε εξέλιξη της Κρητικής γραφής. Αν και η άποψις αυτή δεν εθεωρείτο κάποτε ικανοποιητική, τα τελευταία χρόνια η επιστημονική κοινότητα έχει επαναπροσδιορίσει τις θέσεις της. Το 1996 σ καθηγητής Χρ. Ντούμας ανέφερε σε Διεθνές Συνέδριο για την Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας και γραφής, που έγινε στο Ohlstadt της Γερμανίας: «Ήθελα να παρατηρήσω ότι σαν ομιλητής αυτής της γλώσσας, της Ελληνικής, με εντυπωσιάζει ότι στα κείμενα των μέσων περίπου της 2ας χιλιετίας π.Χ. στις πινακίδες η λίγο μετά, έχουμε λέξεις, ονόματα, που παρουσιάζουν μεγάλη πλαστικότητα: κλίνονται, έχουν πάρα πολλές πτώσεις. Αυτό σημαίνει ότι έχουν περάσει μια διαδικασία αρκετών αιώνων, ώσπου να φθάσουν σε αυτήν την πλαστικότητα». Και σε άλλο σημείο τονίζει σχετικά με τις λέξεις, οι όποιες αναφέρονται στον τομέα της εργασίας και της ναυπηγικής και έχουν καταγραφεί στις πινακίδες της Γραμμικής Β΄: «Από τα αρχαιολογικά στοιχεία γνωρίζουμε ότι η διαδικασία για τον καταμερισμό της εργασίας άρχισε ακόμη προς το τέλος της Νεολιθικής, αλλά πλέον με πολύ γοργούς ρυθμούς, στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού, δηλ. στην 3η χιλιετία. Αναρωτιέμαι λοιπόν, μήπως όλη αυτή η εξέλιξις, που προδίδουν στην γλώσσα οι πινακίδες και ο καταμερισμός της εργασίας, η οποία έχει προηγηθεί πάρα πολλούς αιώνες πριν, μπορούν να συσχετισθούν».
Και αναφορικά με τα μέρη του πλοίου λέει: «Η δραστηριότητα, η ενασχόληση με την θάλασσα από τους κατοίκους του Αιγαίου ανάγεται στην 7η η στην 8η χιλιετία π.Χ. Ήδη στην 3η χιλιετία π.Χ. ξέρουμε πάρα πολύ καλά καί το είδος των πλοίων, που την διέσχιζαν. Συνεπώς θα πρέπει να σκεφθεί κανείς μήπως και η ορολογία των μερών του πλοίου έχει κι αυτή κάποιες παλαιές ρίζες. Είναι περίεργο ότι, ενώ η Ελληνική γλώσσα θεωρείται ινδογερμανική/ίνδοευρωπαϊκή, δεν έχει καθόλου την ινδογερμανική ρίζα για την θάλασσα, mar, ενώ ο πολιτισμός των λαών, που έζησαν εκεί είναι κατ’ εξοχήν θαλασσινός. Αντίθετα, από την λέξη ‘ αλς’, η οποία επίσης σημαίνει θάλασσα, έχουμε εκατοντάδες λέξεων, επιθέτων, παραγώγων η συνθέτων, ακόμη και στην μυκηναϊκή γραφή. Και μια τελευταία παρατήρηση: μου έχει κάνει εντύπωση όλα τα χρόνια, που προσπαθώ να βρω, να ερμηνεύσω τον ελληνικό πολιτισμό μέσα από την γλώσσα, το μεγάλο πλήθος των υποθετικών ριζών της ινδοευρωπαϊκής. Περίπου το 80% η 90% έχουν αστερίσκο, που σημαίνει δεν υπάρχουν».[ 53 Ή Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας καί Γραφής, Die Geschichte der Hellenischen Sprache und Schrift, 3-6.10. 1996, Ohlstadt, Oberbayern-Deutschland, σ. 27-38 (αντίλογος στην άνακοίνωσι του G.Neumann, Zur Vor-und Frueh-geschichte der griechischen Sprache: Neuerungen in Morphologie und Wortschatz)]. Εκ των ανωτέρω συνάγεται ότι ενώ βρίσκουμε ψήγματα του πολιτισμού σε διάφορες χώρες του πλανήτη , το συνολικό μέγεθος του θα το βρούμε μόνον στην κοιτίδα του , δηλαδή στην Ελλάδα(Ιατρική, Αστρονομία, Μαθηματικά, Φιλοσοφία, Γράμματα, Τέχνες, Θέατρο, Θεσμοί κ.ο.κ) Κι’ όσο κι’ αν ψάχνουν οι αμφισβητίες σε γνωστές και φανταστικές χώρες για τον πανάρχαιο πρώτο πολιτισμό, το Αιγαίο και η Κρήτη είναι το επίκεντρο του.
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΑ ΟΛΩΝ( 9ον )
(του Υποστρατήγου ε. α K. Χ. Κωνσταντινίδη)
Μερικοί υποθέτουν ότι ενώ η Γραμμική Β΄ είχε ήδη εισαχθεί στην Κνωσό, η Γραμμική Α΄ εξακολουθούσε να χρησιμοποιείται στην Φαιστό. Πιθανόν οι δύο γραφές συνυπήρχαν, αλλά προς το παρόν είναι μία υπόθεση, η οποία δεν μπορεί ακόμη να ελεγχθεί Μόνον από τις ενδείξεις, που έχουμε προς το παρόν στην διάθεση μας, μπορούμε να πούμε ότι η Γραμμική Α΄ εξέλιπε περί το 1450 π.Χ Πινακίδες της Γραμμικής Β΄ έφερε στο φως η σκαπάνη του Β. Άραβαντινού στην Ηπειρωτική Ελλάδα, στους Γόννους και την Κυπάρισσο της Θεσσαλίας και στην Θήβα,[ Ί. Σταματάκου, Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης] Ακόμη και ο υπέρμαχος των φοινικικών γραμμάτων καθηγητής Γλωσσολογίας κ. Γ. Μπαμπινιώτης στην Έκθεση της Ιστορίας της Γραφής, που διωργανώθηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, ετόνισε τόσο για τα κρητικά ιερογλυφικά, όσο και για την Γραμμική Α΄: «Πιστεύω ότι το πιο φυσικό και αναμενόμενο θα ήταν ότι επιγραφές - για την ακρίβεια πήλινες πινακίδες - του ελλαδικού χώρου και των ελληνικών χρόνων να περιέχουν και ελληνικά κείμενα».[ Maria Giulia Amadasi Guzzo, La transmission de ('alphabet phιnicien aux Grecs, 15 Μαίου 1996, Ίδρυμα Θεοδώρου Ράίναχ, 2000,σ. 231] Μήπως τελικά πρόκειται για δύο διαφορετικές διαλέκτους της ίδιας γλώσσης, όπως αποδεικνύεται από τις αποκρυπτογραφήσεις; Σύμφωνα με τον Μ. Τσικριτσή, η Γραμμική Α΄ ανταποκρίνεται σε μία αιολική διάλεκτο, ένω η Γραμμική Β΄ στην δωρική, στοιχεία της οποίας έχει εντοπίσει η κ. Έφη Πολυγιαννάκη ήδη στον Δίσκο της Φαιστού. ["Α. Τζιροπούλου-Εύσταθίου, Σύντομη Προσέγγισις εις το Ιστορικόν της Ελληνικής Γραφής, εφ. Ελληνική Αγωγή, άρ.φ.49, Μάρτιος 2001, σ.10-11]
Την εποχή του χαλκού μια συγγενής γραφή, η Κυπρομινωϊκή, ήταν επίσης γνωστή στο νησί της Αφροδίτης. Σύμφωνα με τους Evans, Sundwall, Daniel, και Furumark, η Κυπρομινωϊκή γραφή προήλθε από την Γραμμική Α΄.Το πιο σπουδαίο κέντρο αυτής της περιόδου είναι η πόλις Έγκωμη στην ανατολική ακτή της νήσου. Εδώ ευρέθη ένα μικρό τμήμα μιας πινακίδας, που ανάγεται στις αρχές του 16ου π.Χ. αϊ. Εάν ο υπολογισμός είναι σωστός, τότε η Κυπρομινωϊκή είναι παλαιοτέρα της Γραμμικής Β΄. Τα σημεία της διαφέρουν από τα σημεία των άλλων Μινωικών γραφών, αλλά παρουσιάζουν μερικές ομοιότητες με σημεία της Γραμμικής Α΄. ΄. Ένα είδος γραφής, που μοιάζει με την Κυπρομινωϊκή, αλλά και που εύκολα διακρίνεται από αυτήν, ανεκαλύφθη το 1960 στην αρχαία πόλι Ουγκαρίτ, στην σημερινή Ras-Samra, στις ακτές της Συρίας. Δίπλα στην αρχαία πόλη Ουγκαρίτ της Συρίας υπήρχε μία Κυπριακή αποικία η οποία σύμφωνα με ωρισμένους μελετητές δάνεισε την σφηνοειδή γραφή και γλώσσα στους σιμίτες αλλά και στους Κρήτες-Φιλισταίους περί το 1600-1100 η 1050 π.Χ [Ε. Παπαδοπούλου, Μινωική καί Μυκηναϊκή παρουσία στην Εγγύς Ανατολή καί είδικώτερα στην κοιλάδα του Ιορδανή, βλ. .περιλήψεις Διεθνούς Συνεδρίου Πανεπιστημίου Αιγαίου, Ρόδος, 7-11 Οκτωβρίου 2002, σ. 26.] Παρότι ο Εβραίος μελετητής Trude Dothan υποστήριζε ότι οι Κρήτες-Φιλισταίοι υιοθέτησαν τον Χαναανικό πολιτισμό, οι νεώτερες έρευνες Ελλήνων και Εβραίων αρχαιολόγων στην περιοχή της Ιορδανίας και της Παλαιστίνης φέρνουν στο φως όλο και περισσότερα ευρήματα της Κρητομυκηναικής κληρονομιάς στην περιοχή. Να σημειωθεί ότι οι Κρήτες-Φιλισταίοι ξεκίνησαν από το Αιγαίο και μετέφεραν στην Ιορδανία τον Αιγαιακό πολιτισμό. Το επιχείρημα ότι οι Βαβυλωνιακές και Κυπριακές πινακίδες από πηλό ήσαν ψημένες, ενώ οι Μυκηναϊκές άψητες για να στηρίξουν την αρχαιότητα της Βαβυλωνειακής και Κυπριακής γραφής δεν ευσταθεί, διότι στην Ελλάδα χρησιμοποιούσαν κάποιο άλλο υλικό γραφής στην θέση του πηλού.]
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΑ ΟΛΩΝ( 10 ον )
(του Υποστρατήγου ε. α K. Χ. Κωνσταντινίδη)
Το αρχαιότερο βιβλίο του κόσμου, όπως εχαρακτηρίσθη τότε είναι ένα μυκηναϊκό τετράδιο. Ως τότε οι Εβραίοι μελετητές εθεώρουν ότι επειδή οι Βαβυλωνειακές και Κυπριακές πινακίδες ήσαν ψημένες , ενώ οι Μυκηναικές άψητες ότι οι ψημένες ήσαν αρχαιότερες . Οι Μυκηναίοι στην Ελλάδα, αφού έδιδαν σχήμα στον πηλό, τον εχάρασαν και τον άφηναν να ξεραθή. Μέσα σε λίγες ώρες, ιδιαιτέρως το καλοκαίρι, οι πινακίδες ήσαν αρκετά σκληρές, ώστε να μπορούν να αποθηκευθούν, χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα να προστεθεί άλλο κείμενο. Η πυρκαϊά, που ξέσπασε στα ανάκτορα τον 15ο (;) π.Χ. αι., εβοήθησε στο ψήσιμο και άρα στην διατήρηση τους. Βέβαια αυτή η τακτική των άοπτων πινακίδων στην συγκεκριμένη περίπτωσι εξυπηρετούσε και έναν άλλο πιο πρακτικό σκοπό, την οικονομία χώρου στα αχανή λογιστικά αρχεία των Μυκηναϊκών ανακτόρων .
Το αίνιγμα της ύλης της γραφής ελύθηκε με την ανακάλυψη κατά τα έτη 1984-1994 του αρχαιοτέρου τετραδίου του κόσμου, στο Μυκηναϊκό ναυάγιο Ουλουμπουρούν, στην αρχαία Αντίφελλο απέναντι από το Καστελλόριζο. Άλλωστε και ο καθηγητής Αγαπητός Τσοπανάκης ερμηνεύει την ομηρική φράση «γράψας εν πινάκι πτυκτώ... σήματα λυγρά» τοιουτοτρόπως. Ο πίνακας θα ήταν αλειμμένος με κερί η άλλο υλικό, επάνω στο όποιο θα μπορούσε ένα οξύ εργαλείο να χάραξη σημάδια.[ "Αγ. Τσοπανάκης, Εισαγωγή στον Όμηρο, Θεσσαλονίκη, 1988, σ. 113. Γραφείς ξύλινων πινακίδων αναφέρονται καί σε μια χεττιτική πινακίδα με σφηνοειδή γραφή πού άνεκαλύφθή στο ιερό των Χετταίων του 14ου π.Χ. αιώνος στην Γιαζιλικάγια (Μ.Άσία), όπου έλατρεύετο ο «ίνδοευρωπαίος» Σύμφωνα με τον Τούρκο καθηγητή Kemal Pulak, επίκουρο καθηγητή Ανθρωπολογίας στο Ινστιτούτο Αρχαίας Ναυπηγικής του Πανεπιστημίου του Τέξας: «οι πινακίδες αντιπροσωπεύουν τα πρωίμώτερα δείγματα τέτοιου τύπου πινακίδων και μπορούν να μας οδηγήσουν στην σκέψι ότι η γραφή ήταν περισσότερο διαδεδομένη από ό,τι έπιστεύαμε μέχρι σήμερα... Η ανακάλυψις αλειμμένων με κερί ξύλινων πινακίδων γραφής, αποδεικνύει ότι η σχετική αναφορά από τον Όμηρο δεν ήταν αναχρονισμός».[ Έφ.ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, φ. 12.11.2000, πρβλ. Εφ. Ελληνική Αγωγή, άρ.φυλ. 47, Ιανουάριος 2001, 63) Α.Τζιροπούλου-Ευσταθίου, Πώς ή Ελληνική γονιμοποίησε τον Ευρωπαϊκό Λόγο.] Δυστυχώς Έλληνες επιστήμονες άρχισαν να αμφισβητούν την καταγωγή του ναυαγίου γράφοντας ότι το πλοίο είχε ξεκινήσει από τις Συροπαλαιστινιακές ακτές και θεωρώντας το ανατολικής προελεύσεως.[ Βλ. Κατάλογο: Θεοί καί Ήρωες της 'Εποχής του Χαλκού. Ή Ευρώπη στίς ρίζες του 'Οδυσσέα, Αθήνα, 2000, σ. 36] Την ίδια στιγμή κατά την οποία το περιεχόμενο του πλοίου του 14ου η 13ου π.Χ. αι. έμοιαζε να εικονογραφεί τους λογιστικούς και οικονομικούς μυκηναϊκούς καταλόγους. Όμως το φορτίο του πλοίου τους αποστόμωσε [Ανάμεσα στα ευρήματα περιελαμβάνοντο ρητίνη τερεβίνθου, τάλαντα ύαλόπαστας τυρκουάζ και μωβ, αιγυπτιακός έβενος, αυγά στρουθοκαμήλου, ελεφαντοστό, κυπριακά αγγεία, χαναανιτικοί αμφορείς, σκαραβαίοι, χάνδρες από γυαλί, αχάτη, φαγεντιανή, κεχριμπάρι, δύο πυξίδες σε σχήμα πάπιας, καβούκι χελώνας, ίσως για την κατασκευή μιας λύρας τύπου χέλυος, ελιές, σταφύλια, ρόδια, κύμινο, κορίανδρος, σιτάρι, κριθάρι, ένας πίθος γεμάτος ελαιόλαδο, ήλεκτρο από την Βαλτική, χάλκινα ξίφη μυκηναϊκού και συριακού τύπου. Και αν ακόμα δεν έχετε πεισθή για την καταγωγή και προέλευσι του πλοίου, αναφέρουμε ότι το κύριο φορτίο του πλοίου ήταν κυπριακός χαλκός σε τάλαντα βάρους 10 τόννων και 1 τόνος κασσιτέρου. Υπήρχαν δηλαδή μέταλλα σε αναλογία 10/1, με άλλα λόγια η ακριβής αναλογία σε περιεκτικότητα μετάλλων των ορειχάλκινων μυκηναϊκών οπλών][ Kemal Pulak, To Ναυάγιο του Ούλουμπουρούν, Αρχαία Ναυάγια στην Μεσόγειο, εφ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, φ. 3ης Σεπτεμβρίου 2000, σ. 24-26, πρβλ. Κατάλογο: Θεοί καί Ήρωες της Εποχής του Χαλκοϋ. Ή Εύρώ-πή στίς ρίζες του 'Οδυσσέα, Αθήνα, 2000, σ. 36.]
Το πτυκτό πινάκιο,Το σπουδαιότερο εύρημα όμως εξακολουθεί να είναι το πτυκτό πινάκιο, όχι μόνον διότι επιβεβαιώνει την Ομηρική παράδοσι,[ Ζ', 169: γράψας εν πινάκι πτυκτώ ... σήματα λυγρά] αλλά και διότι επαληθεύει τους ισχυρισμούς του Chadwick σχετικά με την ονομασία των γραφέων στην προϊστορική Κρήτη. Ο Όμηρος χρησιμοποιεί το ρήμα γράφω με την έννοια του χαράσσω και του κόβω.[ Αγ. Τσοπανάκης, Εισαγωγή στον Όμηρο, Θεσσαλονίκη, 1988, σ. 113] Η μη έντονη προβολή του επαγγέλματος του γραφέως στην Μινωική και Μυκηναϊκή Ελλάδα, υποδεικνύει ακριβώς και το μικρό ποσοστό των αναλφάβητων, που υπήρχαν, ενώ αντιθέτως στην Αίγυπτο η γραφή ήτο για ολίγους γραμματικούς των ανακτόρων.
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΑ ΟΛΩΝ( 12 ον )
(του Υποστρατήγου ε. α K. Χ. Κωνσταντινίδη)
Το 1936, ο Claude F. A. Schaeffer εδημοσίευσε στα πρακτικά των ανασκαφών του από την αποστολή στην Ras-Shamra, τρεις πινακίδες γραμμένες σε σφηνοειδή γραφή, οι οποίες αναφέρονται στον θρύλο του βασιλέως Κερέτ(Κρήτη).[ Mission de Ras-Shamra, dirigιe par Claude F.-A. Schaeffer, La Legend de Keret, Roi des Sidoniens, Paris, 1936] Στο πρώτο μέρος της πινακίδας Α΄, στους στίχους 39-41 αναφέρεται: Πατήρ του Κερέτ είναι ο θεός Ελ. Ο Ελ είναι γνωστός και ως πατήρ της ανθρωπότητας. Όπως είναι γνωστόν η ρίζα Ελ=Φως και συναντάται σε πλείστες Ελληνικές λέξεις(Ηλιος, Ελένη, Ελίκη, Ελλάς κ.ο.κ) Ωστόσο παρά τις διαβεβαιώσεις του πατρός του, ο Κερέτ ανησυχεί τόσο για την έκβαση του πολεμικού αγώνος, τον όποιο ετοιμάζει όσο και για το μέλλον της φυλής του. Γι’ αυτό στο δεύτερο μέρος της πινακίδος, ο Κερέτ παρουσιάζεται να ανεβαίνη επάνω στην κορυφή ενός ανακτόρου για να προσφέρει θυσία στον θεό Sor-ΕΙ, στον θεό ταύρο και στον Βάαλ. Ζητεί την νίκη των κατοίκων της Σιδώνος κατά των εχθρών τους. ( το ΕΙ είναι ιερό Ελληνικό σύμβολο για το οποίον έχουμε μιλήσει σε προηγούμενο. Ο ταύρος ήτο το έμβλημα της Κρήτης ως εμφαίνεται στις αρχαιολογικές ανασκαφές στην Κνωσσό και Φαιστό. Όσον αφορά στον Βάαλ δεν είναι άλλος από τον Βήλο τον υιό του Ποσειδώνος και της Λιβύας, θυγατρός του Επάφου, ο οποίος έγινε βασιλεύς της Αιγύπτου. Ο δε Επαφος ήτο υιός του Διός και της Ιούς, τον οποίον εγέννησε πλησίον του Νείλου και όταν μεγάλωσε έγινε βασιλεύς της Αιγύπτου. Εξ αυτών συνάγουμε ότι η Αίγυπτος από αμνημονευτων χρόνων διοικήθηκε από Έλληνες βασιλείς της Μινωικής δυναστείας. Το Κερέτ βγαίνει από το Κέρατος U =Ταύρος U =Μίνως ή και Μινίσκος σελήνης U )
Η ιστορία του Κερέτ (Κρητός-Μίνωος)και τα λατρευτικά έθιμα, που εφαρμόζει στην περιοχή της Σιδώνος, μας θυμίζουν ασφαλώς τις τελετουργίες των Μινωικών ανακτόρων. Οι φοινικιστές εστράφησαν τότε στην Βίβλο και προσπάθησαν να δημιουργήσουν μαρτυρίες εκ του μη όντος. Εκαναν το παν να οικειοποιηθούν την Μινωική πολιτιστική παρουσία στην περιοχή της Παλαιστίνης, όπου έζησαν οι Κρητο –Κύπριοι Έλληνες Φιλισταίοι και Παλαίστοι(Παλαιστίνιοι) . Θα ήτο παράλογο οι αποικίες των Μινωιτών στην Παλαιστίνη να είναι πνευματικά ανώτεροι από το λαμπρό Μινωικό κέντρο της Κνωσσού. Θα ήτο ανάλογο με την παραδοχή ενός ανώτερου πολιτισμού των Πρευξεινίων Ελληνικών αποικιών σε σχέση με την Κλασσική Αθήνα, ή των Βρεταννικών αποικιών σε σχέση με το Λονδίνο. Αυτό μας λένε οι φοινικιστές για την δήθεν μεταφορά των γραμμάτων(συμφώνων) από τους Φοίνικες. Και ενώ υπάρουν σωρεία θετικών αποδείξεων για την ύπαρξη Ελληνικών Γραμμάτων –όπως κατεδείχθη στα προηγούμενα- αυτοί δογματικά πιστεύουν στην αμφιλεγόμενη και ψευδή μαρτυρία του κοινώς αναγνωρισμένου ως «παραμυθά » Ηροδότου. Και τίθεται το ερώτημα: Ενώ πρώτοι οι Φοίνικες ανεκάλυψαν τα γράμματα γιατί δεν έφτιαξαν μια Ιλιάδα και μια Οδύσσεια για να περιορισθούμε σ’ αυτά τα μέγιστα δημιουργήματα της ανθρώπινης διανόησης ;
http://www.e-e-e.gr/_amfiktyon/
http://www.achilleous.com

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΑ ΟΛΩΝ( 1 4 ον )
(του Υποστρατήγου ε. α K. Χ. Κωνσταντινίδη)
Οι Έλληνες είχαν από αρχαιοτάτων χρόνων αποικίες στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Τούτο αποδεικνύεται ιστορικά αλλά και από τα πάμπολλά αρχαιολογικά ευρήματα στην περιοχή. Ασφαλώς μαζί με τις αποικίες μετέφεραν και τον Ελληνικό Πολιτισμό και την γλώσσα και γραφή τους στους λαούς με τους οποίους εμπορεύοντο. Προβάλλουν την Κύπρο με το Κυπρομινωικό της αλφάβητο σαν τη γέφυρα μεταφοράς του αλφαβήτου από τους Φοίνικες. Η ίδια η ομηρική γλώσσα με τις λέξεις των Μυκηναϊκών κειμένων, που διατηρούνται ζωντανές στον λόγο του έπους, αποδεικνύει όχι μόνον ότι η γλώσσα δεν ξεχάσθηκε, αλλά και την Ελληνικότητα της Κυπρομινωϊκής, που επιβιώνει μαζί με τους ομηρισμούς στην σύγχρονη, αλλά πάντοτε αρχαία, Κυπριακή γλώσσα. Η Maria Giulia Amadasi Guzzo, αναφέρει στη μελέτη της ότι ένα Κρητικό ιδίωμα προερχόμενο από την Κρητική συλλαβική γραφή εχρησιμοποιείτο στο νησί της Αφροδίτης και την 1η χιλιετία π.Χ.[ Maria Giulia Amadasi Guzzo, La transmission de ('alphabet phιnicien aux Grecs, 15 Μαΐου 1996, Ίδρυμα Θεοδώρου Ράίναχ, 2000,σ. 239.]
Και είναι αξίωμα ότι ο πλέον πολιτισμένος μεταδίδει τον πολιτισμό του στους κατώτερους πολιτιστικά λαούς. Οι μελετητές του συγκριτικού πίνακα με τα ιερογλυφικά σύμβολα παρατηρούν ομοιότητες του φερομένου ως αλφαβήτου των Υκξώς με το Κρητικό και το Αιγυπτιακό και τελικά με το Φιλισταιϊκό τοιούτο. Και αντί να δεχθούν ότι οι εφευρέτες και μεταφορείς του αλφαβήτου στην περιοχή ήσαν οι εξαιρετικά προηγμένοι Μινωίτες Κρήτες, αντιστρέφουν το συλλογισμό και την λογική και λένε ότι οι περισσότερο προηγμένοι Κρήτες πήραν από τους λιγότερο προηγμένους λαούς της Μέσης Ανατολής το αλφάβητο. Οι φοινικιστές λοιπόν δεν παραιτούνται από τις πάγιες θέσεις των και συνεχώς προβάλλουν αστήρικτες απόψεις για εύρεση της Ελληνικής Γραφής πότε από τους Φοίνικες , πότε από τους Αιγυπτίους, πότε από τους Υκσώς, πότε από τους Βαβυλωνίους και τέλος το θεωρούν κοινή προσπάθεια όλων μαζί προς χάριν του κοινού συμφέροντος. Αλλά ποιοι είναι αυτοί οι Υκσώς τους οποίους βαφτίζουν αυθαιρέτως «Λαό της Θάλασσας» ; Άλλοι τους φέρουν στην Γη Χαναάν , άλλοι στη Συρία και άλλοι αλλού. Είναι προφανώς κι’ αυτοί όπως οι Ινδοευρωπαίοι , δηλαδή ένας λαός φάντασμα χωρίς εστία, για την εκπλήρωση ορισμένου σκοπού τους. Έφθασαν στο σημείο να χαρακτηρίσουν ακόμη και τον Κάδμο ως φοινικικό ήρωα, αγνοώντας την Βοιωτική παράδοση και καταγωγή, που τον θεωρούσε γιο του αυτόχθονος Θηβαίου ήρωος Ωγύγου, ο οποίος προϋπήρξε χρονολογικώς του κατακλυσμού του Δευκαλίωνος, βάσει των αρχαίων αντιλήψεων.
Για να στηρίξουν δε τις ψευδολογίες φάσκουν και αντιφάσκουν κατασκευάζοντας αρχαιολογικά ευρήματα αμφιβόλου προελεύσεως και αναχρονολογούντες ταύτα κατά το δοκούν, έτσι ώστε να εξυπηρετούν τους άνομους σκοπούς των. Όταν ευρεθεί δε κάποιο σημαντικό Ελληνικό αρχαιολογικό εύρημα που τους ανατρέπει τα σχέδια, τότε προβάλουν νέα χαλκευμένα ευρήματα και μυθεύματα από τη Βίβλο, τη Γη Χαναάν , την Παλαιστίνη, τη Συρία , την Αίγυπτο κ. α για να στηρίξουν ότι αυτά είναι σημιτικά, ή αραμαικά, ή εβραϊκά, ή αιγυπτιακά κ.ο.κ Είναι αδύνατον το πρωτεϊκό και απλό συνάμα Ελληνικό αλφαβητικό σύστημα της γλώσσης να διεμορφώθη από τους Φοίνικες, διότι ξεχάσανε το δικό τους. Απλώς έγινε εξελικτικά μέσα σε αρκετές εκατονταετίες. Άλλωστε και η παλαιότερη έρευνα θεωρούσε βάσει των αρχαίων πηγών ότι οι ίδιοι οι Φοίνικες είχαν προσαρμοσθή σε άλλα συστήματα γραφής, που προϋπήρχαν του δικού τους. Και ο ίδιος ο Evans μάλιστα είχε διατυπώσει την θεωρία οτι οι Φοίνικες παρέλαβαν από τους Κρήτες αποίκους, που είχαν αποικίσει τα εδάφη της Παλαιστίνης, την γραφή.[ Α. Τζιροπούλου-Ευσταθίου, Σύντομη Προσέγγισις εις το Ιστορικόν της Ελληνικής Γραφής, εφ. Ελληνική Αγωγή, αρ.φ.49, Μάρτιος 2001, σ.10-11]
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΑ ΟΛΩΝ ( 1 6 ον )
(του Υποστρατήγου ε. α K. Χ. Κωνσταντινίδη)
Αναφέρεται στα Σχόλια εις την Γραμματικήν Τέχνην του Διονυσίου του Θρακός οτι την διαίρεσι των γραμμάτων είχε εκτελέσει ο Απολλώνιος ο Μεσσηνίας. Σχετικά μάλιστα με την τελειότητα αυτών των αρχαίων γραμμάτων, ελέγετο οτι είχε επιμεληθή του κάλλους τους ο ίδιος ο Πυθαγόρας, «εκ της κατά γεωμετρίαν γραμμής, ρυθμίσας αυτά γωνίας και περιφερείαις και ευθείαις»[ Α.-Σ. Αρβανιτοπούλου, ΕΠΙΓΡΑΦΙΚΗ, εν Αθήναις, 1937, τ. Α', σ. 47, σημ.3] Τα Ομηρικά έπη , όπως απεδείχθη από τα ευρήματα στο Μυκηναϊκό ναυάγιο στις ακτές της Τουρκίας εγράφησαν και παρεδόθησαν γραπτά μέχρι του Πεισιστράτου-και όχι προφορικά όπως ισχυρίζονται οι φοινικιστές. Ειδικά το πτυκτό πινάκιο, που ανεσύρθη από τον βυθό της θαλάσσης στις Μικρασιατκές ακτές, αποδεικνύει την ύπαρξι τετραδίων υψηλής αισθητικής και ποιότητος κατά τους Μυκηναϊκούς χρόνους. Η ανακάλυψη της γραφικής ύλης υποδεικνύει λοιπόν έμμεσα και την γνώση της γραφής επί τετραδίου ήδη από τον 14ο π.Χ. αι Κατόπιν τούτου έπειτα από τις νέες αρχαιολογικές ανακαλύψεις, που ανεφέρθησαν προηγουμένως καταρρέει παταγωδώς η θεωρία ότι αυτά εγράφησαν τον 8ον αι .[Πρβλ. Α.Τζιροπούλου-Ευσταθίου, Σύντομη προσέγγισις εις το Ιστορικόν της Ελληνικής γραφής, εφ. Ελληνική Αγωγή, άρ.φυλ. 49, Μάρτιος 2001, σ. 10-11.] Το ίδιο σαθρές αποδεικνύονται οι θέσεις τους για τους πρώτους Ολυμπιακούς αγώνες στα 776 π.Χ. και για τους πρώτους νόμους του Ζάλευκου και του Δράκοντα ότι συντάχθησαν τον 7ο π.Χ. αι. [ο.π., σ. 238] Τα ως άνω επιχειρήματα, επάνω στα όποια στηρίχθησαν οι φοινικιστές είναι άπλα μυθεύματα. Η έναρξη της χρονολόγησης και η ανάδειξη της Ολυμπίας εκείνη την περίοδο σε πανελλήνιο ιερό-προφανώς έγινε για να σταματήσουν οι έριδες μεταξύ Ηλείων και Πισατών. Τη συμφωνία αυτή συνήψε ο βασιλεύς της Ηλείας Ίφιτος με τον Σπαρτιάτη νομοθέτη Λυκούργο και τον Πισάτη βασιλέα Κλεισθένη. Το κείμενο της εγράφη σε έναν δίσκο και εφυλάσσετο στο Ηραίο, συνεφωνήθη η εκεχειρία, η θεόσταλτη ειρήνη. Σύμφωνα με την παράδοση, οι αγώνες αρχίζουν το έτος 776 π.Χ. με ένα μοναδικό αγώνισμα, τον δρόμο του ενός σταδίου, στο όποιο εκέρδισε ο Ηλείος Κόροιβος. Δεν πρόκειται όμως για έναρξη αλλά για επανέναρξη τούτων, δεδομένου ότι οι Ολυμπιακοί αγώνες ανάγονται στο 45.000 χρόνια Π.Ε. Η γνησιότητα του καταλόγου των Ολυμπιονικών, που συνέταξε το 400 π.Χ. ο Ιππίας ο Ηλείος, αμφισβητήθηκε ήδη στην αρχαιότητα. Αν σκεφθούμε το πλήθος των αγωνισμάτων, που περιγράφει ο Όμηρος στα έπη του και συγκεκριμένα στα άθλα επί Πατρόκλω, μας παραξενεύει το γεγονός ότι τον 8ο π.Χ. αι. διεξήγετο μόνον ένα αγώνισμα, αυτό του δρόμου. Επίσης, είναι ακατανόητο το ότι στον κατάλογο του Ίππίου η ιπποδρομία αρχίζει με το τέθριππο και όχι με την συνωρίδα, διότι το ευκίνητο αυτό άρμα είναι σύνηθες όχημα της αρχούσης τάξεως και μόνο αυτό το είδος υπήρχε βάσει των αρχαιοτέρων αναθημάτων, τα οποία ευρέθησαν στην Ολυμπία. Αυτές λοιπόν καθώς και άλλες ανακολουθίες, ωδήγησαν στο να αμφισβητηθεί η χρονολογία ενάρξεως των Ολυμπιακών αγώνων ήδη από την αρχαιότητα. Ο ίδιος δε ο Παυσανίας επιβεβαιώνει ότι όταν ο Ίφιτος ανανέωσε τους αγώνες, ο κόσμος είχε ξεχάσει τι γινόταν παλαιότερα. Με την πάροδο του χρόνου όμως άρχισαν να θυμούνται τα αγωνίσματα και κάθε φορά που εθυμούντο κάτι έκαναν και μια προσθήκη στους αγώνες. Έτσι φαίνονται να ξεκινούν οι αγώνες πρώτα με το αγώνισμα του δρόμου.. Εάν μελετήσουμε όμως προσεκτικά τις πληροφορίες που μας παραδίδει ο Παυσανίας, διαπιστώνουμε ότι τόσο ο βασιλεύς με τον όποιο ξεκινούν οι Ολυμπιακοί αγώνες (Ίφιτος), όσο και ο πρώτος νικητής (Κόροιβος), καθώς και ο συντάκτης του καταλόγου των Ολυμπιονικών (Ιππίας) κατάγονται από την Ηλεία. Εύλογα λοιπόν γίνεται αντιληπτή μία τοπικιστική προπαγάνδα (ως αποτέλεσμα της προαιώνιας Ελληνικής διχόνοιας), τα ίχνη της οποίας αναζητούνται τουλάχιστον στον Τρωικό Πόλεμο., αλλά ταλαιπωρούν ακόμη τους Νεοέλληνες. Όσον αφορά στο δεύτερο επιχείρημα, σύμφωνα με το οποίο οι πρώτοι νόμοι συνετάχθησαν από τον Ζάλευκο και τον Δράκοντα τον 7ο π.Χ. αι., ούτε και αυτό φαίνεται να ευσταθή. Η αρχαιότερα καταγραφή νομοθεσίας βάσει των αρχαίων ελληνικών πηγών είχε γίνει από τον Μίνωα. Ο Όμηρος αναφέρει στην Οδύσσεια [τ. 179] ότι ο Μίνως «εννέωρος βασίλευε Διος μεγάλου οαριστής». Σύμφωνα με μία ερμηνεία του επιθέτου «εννέωρος», ο Μίνως κάθε εννέα χρόνια πήγαινε ψηλά στο ορός του Διος (Δίκτη, Ιδαίον άντρον), από όπου και παρελάμβανε τους νόμους της πόλεως από τον ίδιο τον θεό. Έπειτα βάσει των αιρετών αντιπροσώπων του θεού στην γη, δηλαδή του Μίνωος, του Ραδαμάνθυος, και της εκτελεστικής μηχανής τους, του Τάλω, οι πολίτες υπάκουαν στους νόμους. Την γνώση αυτή διέδωσαν οι Κρήτες, σύμφωνα με τον Διόδωρο τον Σικελιώτη μέχρι την νοτιοανατολική Αραβική χερσόνησο, οπού οι κάτοικοι της, μιλούσαν ακόμη στην εποχή του την Κρητική γλώσσα, και προς επίρρωσιν των ισχυρισμών τους έδειχναν και επιγραφές, τις όποιες έλεγαν, εχάραξε ο Ζευς, όταν έμενε ανάμεσα στους ανθρώπους.[ Πρβλ. Α.Τζιροπούλου-Ευσταθίου, Σύντομη προσέγγισις εις το Ιστορικόν της Ελληνικής γραφής, εφ. Ελληνική Αγωγή, άρ.φυλ. 49, Μάρτιος 2001, σ. 10-11.]
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΑ ΟΛΩΝ ( 17 ον )
(του Υποστρατήγου ε. α K. Χ. Κωνσταντινίδη)
Η θεωρία ότι οι Έλληνες εδιδάχθησαν τον 8ο π.Χ. αι., την γραφή φαίνεται να καταρρέη έπειτα από τις νέες αρχαιολογικές ανακαλύψεις, που ανεφέρθησαν προηγουμένως.[ Πρβλ. Α.Τζιροπούλου-Ευσταθίου, Σύντομη προσέγγισις εις το Ιστορικόν της Ελληνικής γραφής, εφ. Ελληνική Αγωγή, άρ.φυλ. 49, Μάρτιος 2001, σ. 10-11.] Παράλληλα καταρρέει και η επικρατούσα θεωρία ότι τα Ομηρικά Επη εγράφησαν τον 8ον αι. διότι τότε δήθεν οι Έλληνες έμαθαν την γραφή. Το πτυκτό πινάκιο(τετράδιο ), που ανεσύρθη από το ναυάγιο του Μυκηναϊκού πλοίου στις Μικρασιατικές ακτές, αποδεικνύει την ύπαρξη τετραδίων και συνακόλουθα και της γραφής από τον 14ο π.Χ. αι κατά τους Μυκηναϊκούς χρόνους. Ομοίως η αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Α! και Β! καταρρίπτει την θεωρία τους σαν αστήρικτη. Έτσι επιβεβαιώνεται και ο Χόρστ Μπλανκ, ο όποιος είπε ότι σήμερα ένα μεγάλο μέρος φιλολόγων κλίνει προς την υπόθεση ότι η σύνταξη των ομηρικών επών είχε ήδη καταστήσει απαραίτητη την γραπτή παγίωση του κειμένου... οι ραψωδοί κουβαλούσαν μαζί τους το γραπτό χειρόγραφο αντίτυπο τους.[ Ό.π., πρβλ. Χόρστ Μπλάνκ, Το Βιβλίο στην Αρχαιότητα, σ. 148] Η καταγωγή της γραμματικής και του συντακτικού της Ελληνικής γλώσσης χάνεται στα βάθη των αιώνων, όπως αναδύεται μέσα από τις κλιτές λέξεις και τους επιθετικούς προσδιορισμούς των πινακίδων της Γραμμικής Α! και Β΄.
Η Διαχρονική Πραγματικότητα. Σύμφωνα με τις καταγραφές του Ηλεκτρονικού Υπολογιστού Υβυκος του πανεπιστημίου Ιρβάιν στην Καλιφόρνια, η Ελληνική Γλώσσα είναι η πλουσιότερη από όλες που υπήρξαν ή υπάρχουν στη Γη. Ως τώρα έχουν καταγραφεί:
1/ Ελληνική Γλώσσα=6.340.000 πρωτογενείς λέξεις και 72.220.000 παράγωγες ή δευτερεύουσες λέξεις όπως π. χ από την λέξη Θεός παράγονται θεο-γενής, θεό-κτιστος, θεό-μορφος, θεό-ρατος, θεο-φιλής κ.ο.κ
2/ Αγγλική Γλώσσα= 498.000 λέξεις και 315.000 τεχνικής ορολογίας από τις οποίες 90% έχουν Ελληνική ρίζα
Κάθε λέξη στην Ελληνική Γλώσσα έχει αιτιώδη σχέση και συνάρτηση με την έννοια του αντικειμένου ή του πράγματος που δηλώνει.
Η Ελληνική Γλώσσα είναι πρωτογενής. Άρχισε να διαμορφώνεται εκατοντάδες χιλιάδες και πιθανόν 800.000 χρόνια περίπου στην Αιγαία Γη από τους γηγενείς κατοίκους-Έλληνες. Η ανάγκη για γραπτή επικοινωνία άρχισε πολύ αργότερα , ίσως μετά την τελειοποίηση του προφορικού λόγου, πιθανόν 80.000 περίπου χρόνια Π.Ε , επειδή οι Έλληνες έδιναν μεγαλύτερη σημασία στην προφορική επικοινωνία. Ξεκίνησε ως εικονογραφική και βραδέως εξελίχθηκε σε ιερατική, συμβολική και αργότερα σε φθογγική(σύγχρονη). Διευρύνεται και τροφοδοτεί έως σήμερα με συνέπεια , ως μητέρα των γλωσσών , την παγκόσμια διανόηση.[ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ, Δημ. Βαρδίκος, Αττικα, Ε. Βαρδίκου]
Η ΟΜΗΡΙΚΗ ΓΡΑΦΗ
(του Υποστρατήγου ε. α K. Χ. Κωνσταντινίδης)
Στο παρόν κεφάλαιο θα εξετάσουμε την Ομηρική Γλώσσα και Γραφή. Και τούτο έχει εξαιρετική σημασία διότι είναι η πρώτη γραπτή γλώσσα που έχει χαρίσει το πρώτο ολοκληρωμένο ποιητικό έργο στον κόσμο. Ένα έργο μεγίστης αξίας, που ανάγεται προ 3500-5.500 έτη προ εποχής(Π.Ε)
Το ερώτημα που προβάλλει πάντα είναι ποια η σχέση του Ομήρου με τα ομώνυμα Έπη ; Οι καλόπιστοι μελετητές δέχονται ότι ο Όμηρος είναι ο δημιουργός των επών βάσει γραπτού σχεδίου , κατά την διάρκεια των επιχειρήσεων ή ολίγον μετά τον Τρωικό Πόλεμο. Οι άλλοι οι αμαθείς, κακόπιστοι και οι δόλιοι καταβάλλουν λυσσώδεις προσπάθειες να αποκολλήσουν τα έπη από τον δημιουργό τους και να τα εμφανίσουν δημιουργίες διαφόρων ραψωδών. Έτσι φέρουν τον Όμηρο ως ένα εκτελεστή των ραψωδιών των επών, ή στην καλύτερη περίπτωση ένα συρραφέα των διαφόρων ραψωδιών σε ενιαίο σύνολον. Αλλά και οι πρώτοι και οι δεύτεροι δεν αρνούνται την δημιουργική δύναμη του Ομήρου. Διότι όπως κι’ αν έχει το πράγμα, αυτός άφησε πίσω την μεγαλύτερη δημιουργία που έχει σαν κληρονομιά το ανθρώπινο γένος.
Έγινε μια στατιστική έρευνα σε παγκόσμια κλίμακα για τα βιβλία που μεταφράσθηκαν στις περισσότερες γλώσσες της οικουμένης και κυκλοφόρησαν σε μέγα πλήθος αντιτύπων και έδωσε τα εξής αποτελέσματα:
Πρώτη στη σειρά ήρθε η Αγία Γραφή και δεύτερος ο Όμηρος. Αν όμως σκεφθεί κανείς ότι η Αγία Γραφή είναι θρησκευτικό κείμενο και οι πολύγλωσσες εκδόσεις της χρησιμοποιούνται κυρίως για από εκκλησιαστικά ιδρύματα και για τον προσηλυτισμό των πιστών, ενώ ο Έλληνας ποιητής διαβάζεται ελεύθερα απ’ όσους τον αγαπούν, την πρώτη εύνοια στις μεταφράσεις και τη μεγαλύτερη κυκλοφορία στον κόσμο πρέπει να την προσγράψουμε στον Όμηρο. Που οφείλουν άραγε αυτόν τον θαυμασμό και τη διάδοση τα ομηρικά έπη; Περισσότερο μάλιστα το αρχαιότερο και αυθεντικότερο: η «Ιλιάδα» ; Η απάντηση είναι στο αναμφισβήτητο γεγονός ότι ο Όμηρος είναι ανάμεσα στους μεγάλους ο πιο μεγάλος δημιουργός ανθρώπινων χαρακτήρων, τόσο ξεκάθαρα και πλαστικά δουλεμένων, τόσο αληθινών και ολοζώντανων , που όπως ξεπέρασαν τα όρια των ατομικών και έγιναν σύμβολα, έτσι νίκησαν και το χρόνο και διατηρούν από τότε που γεννήθηκαν έως σήμερα αναλλοίωτη την ουσία και την αίγλη τους. Οι αντίπαλοι του Ομήρου λένε ότι α/ αν υπήρχε γραφή την εποχή του Ομήρου έπρεπε αυτό να το γράψει στα έπη και β/ θα έπρεπε να αναφέρει βιβλιογραφία, βιβλιοθήκες και να παραθέσει επιστολές , χάρτες και άλλες πηγές από όπου αρύστηκε τους μύθους ή τις πληροφορίες που παραθέτει σ’ αυτό. Όμως ξεχνούν οι κατήγοροι ότι κάτι που θεωρείται αυτονόητον και δεδομένο είναι περιττόν να τονίζεται .[Τούτο μου θυμίζει τις στρατιωτικές Ενόρκους Διοικητικές Εξετάσεις(ΕΔΕ). Ητο υποχρεωτικόν να κλείνει η ΕΔΕ με την φράση «υπογράφω και γράμματα γνωρίζω» Όταν όμως όλοι οι στρατιώτες γνώριζαν γράμματα αξαλείφθηκε αυτή η φράση ως μη αναγκαία] Εξ άλλου στον πόλεμο δεν κουβαλούν μελάνι και χαρτί οι συγγραφείς. Εκτός από ελάχιστες σημειώσεις που κρατούν-ακόμη και σήμερον-οι πολεμικοί ανταποκριτές, τα γεγονότα τα συγκρατούν κυρίως από μνήμης. Βλέπετε ότι ο Άρης απεχθάνεται τις Μούσες και τα γράμματα και προτιμά τις σφαίρες. Όσον αφορά την αποστολή επιστολών των στρατιωτών προς τα σπίτια τους, τούτο με τα μέσα της εποχής ήτο αδιανόητον, διότι τους χώριζαν σκιερά όρη και κυματώδης θάλασσα (ουρέα τε σκιόεντα θάλασσα τε ηχήεσσα) Βλέπετε ότι εκείνη την εποχή δεν είχαν οργανωμένες συγκοινωνίες και ταχυδρομεία. Επιστολές προς τον αντίπαλο, δηλαδή τους Τρώες δεν αποστέλλοντο, διότι η συνεννόηση γινόταν με κήρυκες.
Μνεία Γραφής στην Ιλιάδα. Έχομε δύο χωρία που κάνουν μνεία γραφής.
α/ Γνω δε σήμα ιδών Στο ένα χωρίον οι Αχαιοί βάζουν κλήρους, για να βγάλουν τον ανταγωνιστή του Έκτορος . Η σχετική φράση λέγει : «έκαστος ήρως εσημήνατο και επέγραψε τον αυτόν κλήρον»[Ιλιάδα Η 171 και εξής] Αυτοί που αμφισβητούν την Ομηρική γραφήν λένε ότι αν ο ποιητής εννοούσε γραφήν δεν θα εχρειάζετο ο κήρυξ να δείχνει τον κλήρον αλλά θα τον διάβαζε(γράφει «γνω δε σήμα ιδών») Αλλά και σε μας όταν εξάγουν τον κλήρο τον επιδιεκνύουν. Ωστόσο για τους άπιστους αμφισβητίες της γραφής τούτο δεν σημαίνει «αναγιγνώσκειν» αλλά «αναγνωρίζειν»
β/ Σήματα λυγρά» Στο δεύτερο χωρίον ο Βελλερεφόντης διαβλήθηκε από την Αντεια και υποχρεώθηκε από τον Προίτον να μεταφέρει στην Λυκία προς τον πενθερόν «σήματα λυγρά» [Ιλιάδα Ζ 168] Αυτά σε συνδυασμό με τον «πτυκτόν πίνακα»(τετράδιο) που βρέθηκε προσφάτως στο μυκηναϊκό ναυάγιο των Μικρασιατικών παραλίων τεκμηριώνει ακράδαντα την ύπαρξη γραφής στην εποχή του Ομήρου και πιο πριν. Διότι δεν τον έστελναν στη Λυκία για να μεταφέρει εγχάρακτα σχήματα αλλά γραπτά μηνύματα, τα όποία έλεγαν να σκοτώσει τον Βελλερεφόντην. Η εμφάνιση βιβλίων, επιστολών, χαρτών , νομισμάτων κλπ δεν αποκλείεται να υπάρχουν αλλά ακόμη να μην έχουν έλθει στο φως των ανασκαφών. Άλλο όμως η γνώση της γραφής και άλλο η εφαρμογή της. Τότε υπήρχε η γνώση της γραφής αλλά δεν ήτο ευρέως διαδεδομένη. Όπως κατά την κλασσική εποχή ήτο γνωστή η δύναμη του ατμού αλλά ακόμη δεν είχαν κατασκευάσει ατμομηχανές . Και ας μην λησμονούμε ότι μετά την εφαρμογή της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο διεδόθη ευρέως η γραφή στον κόσμο.
Οι εγγράμματοι της εποχής ήσαν οι αοιδοί Οι σοφοί των τότε χρόνων , όπως τούτο γίνεται από πολλά φανερόν, ήσαν οι ποιητές. Πρώτον, ο αοιδός της Κληταιμνήτρας απεικονίζεται ως σοφός. Δεύτερον ο Αλκίνοος επαινών την διήγηση του Οδυσσέως λέγει «σοι δ’ έπι μεν μορφή επέων, ενι δε φρένες εσθλαί, μύθον δ’ ως ότ’ αοιδός επισταμένως κατέλεξας» . [Οδύσσεια Γ 267]
Ο Όμηρος και ο Φήμιος δάσκαλοι γραμμάτων Ο Όμηρος και ο Φήμιος ονομάζονται δάσκαλοι γραμμάτων. [Αριστοτέλ.. Μεταφυσικά XII, 450]Σημειωτέον δε ότι, οι αρχαίοι Έλληνες κυριολεκτούσαν τότε διότι η γλώσσα τους ήτο δηλωτική του πράγματος. Εξ άλλου υπάρχουν λαοί που γνωρίζουν την γραφή αλλά δεν έχουν γραπτά ποιήματα. Αλλα κι’ αν αποδειχθεί ότι οι άνθρωποι στην εποχή του Τρωικού πολέμου δεν εγνώριζαν την γραφήν τούτο δεν θεμελιώνει την μαρτυρία ότι και ο Ομηρος εστερείτο της γνώσεως της γραφής, διότι είχε γράψει γεγονότα που προηγήθηκαν της εποχής του.
Οι Επιγραφές του Ηροδότου. Ο Ηρόδοτος γράφει[Ηροδ. V,58-61] ότι στον ναό του Ισμηνίου Απόλλωνος ανάγνωσε τρεις αρχαιότατες πινακίδες επί τριπόδων οι οποίες αντέγραψεν. Εξ αυτών την μία αφιέρωσε ο Αμφιτρύων, την άλλη ο Σκαίος ο Ιπποκόωντος και την τρίτην ο Λαοδάμας. (Ο μεν Αμφιτρύων είναι γιός του Αλκαίου και της Ιππονόης εκ Θηβών. Ο Λαοδάμας είναι γιος του Ετεοκλή της τραγωδίας του Ευριπίδη , η οποία όμως απωλέσθη. [Απολλόδ.Γ’, ε’ Ι’ στ’ 1.6. 7. 8. ζ’ 1,2,3 Παυσανίου Βοιωτικα Ε’,αττικΚη’. Λ’, Ιωνια Ομήρ. Οδύσς.Λ 270 Σοφοκλ Οιδίπ. Τύραν. 775., Πίνδαρ. Ολυμπ. Β’ 65 Ιλ. Ψ 679 ] Τα εν λόγω γένη ανάγονται στο 35.000-5.500 Π.Ε και επομένως είναι μυθικά πρόσωπα.)Σύμφωνα με τον Παυσανία οι επιγραφές έγραφον:
1/ Ο Αμφιτρύων μ’ ανέθηκεν ςών από Τηλεβοάων.
2/ Σκαίος πυγμαχέων με εκηβόλω Απόλλωνι
3/ Λαοδάμας τρίποδ’ αυτός εΰσκίπω Απόλλωνι μουναρχέων ανέθηκε τεїν περικαλλές άγαλμα.
Αλλά και πάλιν οι αμφισβητίες είπαν ότι μάλλον ο Ηρόδοτος πλανήθηκε . Όμως ο Ηρόδοτος είχε πολυταξιδεύσει και εγνώριζε άριστα την διαφορά των Ελληνικών χαρακτήρων από τους φοινικικούς. Η γλώσσα των ως άνω στίχων είναι η γλώσσα της Ιλιάδος, όπως θα διαπιστώσει ο καθένας. Εν πάση όμως περιπτώσει οι επιγραφές ανάγονται στην ηρωική εποχή. Για καλή τύχη τη Ελλάδος και της αληθείας υπάρχουν και άλλες μαρτυρίες περιηγητών με κύρος μέγα που μνημονεύουν αρχαιότατες επιγραφές και πινακιδες τις οποίες είδαν και ανέγνωσαν, όπως ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, ο Πλίνιος, ο Παυσανίας και άλλοι.
Η Στήλη του Ισθμού . Μνημονεύουμε μόνον την στήλη παρά τον Ισθμό της Κορίνθου επί της οποίας ήσαν γραμμένα τα εξής δύο τρίμετρα. [Πλούταρχος, Βίος Θησ.XXV» Προσκτησάμενος δε τη Αττική την Μεγαρικήν βεβαίως, την θρυλουμένην εν Ισθμώ στήλην έστησεν , επιγράψας το διορίζον επίγραμμα την χώραν δυσί τριμέτροις, ων έφραζε τα μεν προς έω(ανατολη)
Ταδ’ ουχί Πελοπόννησος , αλλ’ Ιωνία
τα δε προς εσπέραν(δύση)
Ταδ’ εστί Πελοπόννησος, ούκ Ιωνία»]
Κατά μεν τον Πλούταρχον την στήλην Θησεύς ανίδρυσε, κατ΄δε τον Στράβωνα οι εκ της Πελοποννήσου εξελαθέντες Ιωνες [Στράβων ΙΙΙ, 171 «Επί τω Ισθμώ Κορινθιακώ μνημονεύεται στήλη τις ιδρυμένη πρότερον , ην έστησαν κοινή οι την Αττικήν συν τη Μεγαρίδι κατασχόντες Ιωνες, εξελαθέντες εκ της Πελοποννήσου, και οι κατασχόντες την Πελοπόννησον, επέγραψαν…»Παραβαλ. ΙΧ 392] Την αλήθεια των ανωτέρω πιστοποιεί ο Kreuser[Forfragen uber Homerow, σελ. 132] Ομοίως και ο Fourmontπου επισκέφθηκε την Ελλαδα το 1729-30 είδε λείψαν επιγραφών χαραγμένων προ 3000 ετών π. Χ . Στο ίδιο περίπου συμπέρασμα καταλήγει και ο Grafenhan , προσθέτων ότι οι επιγραφές είναι γραμμένες προ των Ολυμπιακών αγώνων.[Geschichte der class, Phil. I σελ. 48]
J. Franzius. Εκείνος όμως που δίνει την χαριστική βολή στους αμφισβητίες είναι ο J. Franzius, ο οποίος μελετήσας τις επιγραφές αποφαίνεται , ότι:
«ο ποιητής της Ιλιάδος και Οδυσείας εγνώριζε την γραφήν και την χρησιμοποιούσε ευκόλως»
Böckh . Ένας άλλος βαθύς μελετητής των Ελληνικών επιγραφών , ο μεγάλος Böckh, ομολογεί κατηγορηματικά ότι:
«κατά την γένεση των Ομηρικών Επών η γραφή ήτο γνωστή»[Elementa epigraphices Graecae σελ.30]
Το θέμα που μένει προς μελέτη είναι αν οι τεχνίτες του μαρμάρου εγνώριζαν την γραφή , οπότε αν δεν την γνώριζαν δικαιολογημένα δεν έδειχναν την δέουσα επιτηδειότητα και φιλοκαλία στην χάραξη των γραμμάτων επι του μαρμάρου. Ομοίως και οι νόμοι εχαράσσοντο επί ξύλου, λίθου, ή μετάλλου. Οι επί ξύλου επιγραφές είναι ευνόητον ότι οι πλείστες κατεστράφησαν , πλην της επιγραφής του λιμναίου οικισμού παρά το Δισπηλιό Καστοριάς, η οποία χρονολογείται στο 5260 π. Χ . Επιβεβαίωση τούτων είναι ο νομοθέτης Λυκούργος , ο οποίος λέγεται ότι είδε τον Όμηρο-παρότι τούτο δεν είναι πιθανόν-έγραψε τους νόμους του[Παυσαν΄. V4, 4, «Λυκούργον τον γράψαντα τοις Λακεδαιμονίοις νόμους»]
Τάκιτος . Ούτος ιστορεί,[Annal. IV,43. 4] ότι¨:
«επί Τιβερίου εσώζοντο τα πρωτότυπα της συνθήκης , καθ’ ήν οι Ηρακλήδες διένειμαν την Πελοπόννησον»
Συνέσιος. Ο επίσκοπος Πτολεμαίδος Συνέσιος
μνημονεύει αυτά τα έγγραφα[Επιστολ.57 «Απ’ Ευρυσθένους του καταγαγόντος Δωριέας εις Σπάρτην μέστι του εμού πατρός αι διαδοχαί ταις δημοσίαις ενεκολάφθησαν κύρβεσιν »]
Διονύσιος ο Αλικαρνασεύς γράφει ότι :
«Αι Ελληνικαί πόλεις διετήρουν είδος τι χρονικών, εφ’ ών οι λογογράφοι βραδύτερον, ήντλησαν πολλάς ειδήσεις»[Περί Θουκυδ.V,3 «Οσαι διεσώζοντο παρά τοις επιχωρίοις μνήμαι κατά έθνη τε και κατά πόλεις, εν ιεροίς, είτ’ εν βεβήλοις αποκείμεναι»]
Μετά από τις ως άνω αδιάσειστες μαρτυρίες έπανέρχονται οι κακόβουλοι αμφισβητίες και λένε : Εν τάξει είχαν την γραφήν και έγραφαν επιγραφές και άλλα δρά αποσπάσματα, αλλά δεν είχαν την δυνατότητα να γράψουν ολόκληρη Ιλιάδα και Οδύσσεια. Για να πεισθούν ζητούν λοιπόν τα χειρόγραφα επί φθαρτής ύλης των Ομηρικών Επών , τα οποία όμως λόγω του πανδαμάτορος χρόνου έχουν προφανώς καταστραφεί. Μόνον οι λίθινες και μεταλλικές επιγραφές αντέχουν στο πέρασμα του χρόνου και αυτές τις είδαν σπουδαίοι άνδρες, όπως ομολόγησαν .
Παυσανίας Ούτος στην πηγή του Ιππου είδε :
Τα έργα του Ησιόδου γραμμένα επάνω σε μολύβδυνες πλάκες[Παυσαν. IX, 31, 7]
Τέσσαρες Μάρτυρες. Ο Ηρακλείδης ο Ποντικός[Περί Πολτι. Όρα Gron. Thes. Σελ.2823], Δίων ο Χρυσόσοτομος[Λόγ. ΙΙΙ, 87, 2], Πλούταρχος[Βίος Λυκούργ. IV] και ο Αιλιανός [ Ποικίλ.Ιστορ. ΧIII ] ιστορούν ότι:
Ο Λυκούργος τα του Ομήρου Έπη παρά τοις εγκόνοις του Κρεωφύλου εντυχών και ταύτα εντιγράψας εις την Σπάρτην εκόμισεν.
Σύμφωνα με μαρτυρίες του Ηροδότου οι Έλληνες εχρησιμοποίουν ως γραφήν τα δέρματα ,εξ ού και οι περγαμηνές, που είχαν σε ευρεία χρήση οι Έλληνες της Περγάμου. Επίσης έγραφαν και σε ξύλινες πινακίδες ή και σε μεταλλικές τοιαύτες , όπως προαναφέρθηκε από αυτόπτες μάρτυρες τους αρχαίους συγγραφείς . Τις βιβλους αποκαλούσαν «διφθέρας » εξ ού και η σημερινή ονομασία των χρεωστικών βιβλίων των καταστημάτων ως «δευτέρια» .
Απόσπασμα Ευρυπίδου . Αυτός γράφει τα εξής:
«Εισίν γαρ, εισι διφθέραι μελεγγραφεις
πολλών γέμουσαι Λοξίου γηρυμάτων»
Αλλά και ο Ηρόδοτος μαρτυρεί ότι:
«Και τα βίβλους διφθέρας καλέουσι από του παλαιού οι Ιωνες , ότι κοτέ εν σπάνι βιβλίων εχρώντο διφθέρησι αιγέησι(δέρματα αιγών) και οιέσηι. Έτι δε και το καρ’ εμέ πολλοί των βραβάρων ες τοιαύτας διφθέρας γράφουσι»
Κατά τον Πλίνιο, ακόμη και στην Βαβυλώνα που είχαν παπύρους ομοίους προς την Αίγυπτο, όμως οι μακρυνοί Πάρθοι χρησιμοποιούσαν δέρματα ζώων για την γραφή. Ο Ησύχιος γράφει ότι και οι Κέλτες έγραφον επί δέρματος[Εν Λ. Βαρακάκαι.] .Να σημειωθεί ότι οι Ρωμαίοι επιμελήθησαν της γραφής ολίγον βραδύτερα από τους βαρβάρους. Και ενώ λοιπόν έγραφαν ακόμη και οι βάρβαροι, όπως ομολογεί ο Ηρόδοτος, είναι δυνατόν οι απείρως πιο πολιτισμένοι Έλληνες να αγνοούσαν την γραφή επί ξύλων, κεράμων, υφασμάτων, δερμάτων ή μεταλλικών πλακών ;
Wolf Ο Wolf νομίζει ότι
Η πρώτη απόπειρα γραφής εγένετο επί ξύλων και μετάλλων, φέρων σαν παράδειγμα την επί ξύλων χάραξιν των νόμων του Σόλωνος.[Prolegom.ad Homer,σελ. 60 ] Τούτο δεν σημαίνει ότι οι Έλληνες δεν έγραφαν σε άλλη γραφική ύλη(υφάσματα, δέρματα κ. α ) αλλά η επί ξύλου αναγραφή εγένετο για λόγους δημοσιεύσεως και αναγνώσεως από το κοινό , αλλά και διότι το ξύλο ήτο περισσότερο άφθαρτο και ανθεκτικό από ότι τα υφάσματα. Οι ξύλινες πινακίδες εκτίθονταν στο κοινό προς αν ανάγνωση, γεγονός που σημαίνει ότι η γραφή ήτο λίαν διαδεδομένη στα ευρύτερα λαϊκά στρώματα και δεν ήτο αποκλειστικό προνόμιο του ιερατείου , όπως συνέβαινε στην Αίγυπτο και αλλαχού. Αλλά και η επί μολύβδου χάραξη των Εργων του Ησιόδου στην Βοιωτία δεν σημαίνει ότι οι Βοιωτοί ηγνόουν τα δέρματα. Απλώς τούτο εγένετο για να είναι άφθαρτα στο διάβα του χρόνου.
Πάντως κατά τον Wolf ο πεζός λόγος ήρξατο από του 6ου αι. όχι διότι δεν γνώριζαν την γραφήν , αλλά διότι ακόμη δεν είχε ωριμάσει στην συνήθεια των ανθρώπων εκείνων ο πεζός λόγος.[Proleg. Ad Homer,σελ. 71] Οι άνθρωποι τότε είχαν ένα λόγο παραπλήσιον προς την ποίηση. Διότι η ποίηση είναι αυτόματος της ανθρωπίνης φύσεως, όπως ο χορός και το τραγούδι και η κίνηση. Γίνεται αυτόματα και ενστικτωδώς χωρίς τον εσωτερικό καταναγκασμό, διότι γεννάται εκ των έσω , και εκδηλώνεται χωρίς να απαιτεί πνευματική μόρφωση, αλλά μόνον φυσική κλίση. Κατά τον Wolf η ποίηση στην καθαρή της σημασία είναι ένα θαύμα, και η πίστη σ’ αυτήν είναι πίστη στο θαύμα. Η ποίηση είναι θείον δώρον αυτών που έχουν πρόσφορον νου και αγνή και επιτηδεία καρδιά. Είναι για τους αρχαίους δώρο των Μουσών, γι’ αυτό τις επικαλείται ο Όμηρος. Αντιθέτως ο πεζός λόγος ούτε θείον δώρον είναι ούτε προϊόν θερμής φαντασίας , αλλά «τελευταίον πόνων και μόχθων επιγέννημα»

Οι αρχαίοι δεν αρνούντο τα μυθικά πρόσωπα και την ιστορία τους διότι δεν έλεγαν ψέματα , ούτε είχαν δόλιους σκοπούς για να εξαπατήσουν τους συνανθρώπους τους . Οι σημερινοί όμως άνθρωποι επειδή οι ίδιοι είναι αναξιόπιστοι και έχουν σαν μέλημα την εξαπάτηση της κοινής γνώμης, δυσπιστούν και αμφιβάλλουν για ό,τιδήποτε γράφει η ιστορία και προϊστορία , ενώ δέχονται αδιαμαρτυρήτως ό,τι παράλογο και ψευδές παραθέτει το σαθρό και άθλιο σύστημα τους. Έτσι φθάσαμε στην αλλοίωση και στην παραχάραξη της ιστορίας-ακόμη δε και της επιστήμης- για να την φέρουν στα μέτρα τους και να την κάνουν «πολιτικά ορθή» Να σημειωθεί δε ότι τα Ομηρικά έπη διεδόθησαν σε όλη την Ελλάδα και τον τότε Ελληνικό Κόσμο. Πως πήγαν ως εκεί; Παράδειγμα έχουμε το νησί των Φαιάκων όπου ο Οδυσσεύς στο ανάκτορο του Αλκινόου άκουσε από τον αοιδό να τραγουδάει αποσπάσματα από τα έπη. Αλλά και ο ίδιος απήγγειλε αποσπάσματα των επών για να ευχαριστήσει τον βασιλιά Αλκίνοο και να αποδείξει ότι συμμετείχε στον Τρωικό Πόλεμο. Αυτοί προτιμούν τα ψέματα του ψευδο-Ιωσήπου και των σύγχρονων παραχαρακτών τύπου «Μπερνάλ» από τις αλήθειες των Ελλήνων συγγραφέων. Όμως η διαφορά τους από τους Έλληνες είναι ότι εκείνοι έχουν δυσώδη ψυχή , ενώ οι Έλληνες αγνή τοιαύτη. Οία δε η ψυχή τοιαύτη και η πέννα.

Η γλώσσα μας σε 303 πανεπιστήμια από την Ινδία ως τη Βενεζουέλα

Εμφανίσεις: 90
Τα ελληνικά είναι μια δύσκολη και λίγο ομιλούμενη γλώσσα. Ποιος γνωρίζει όμως πως στην Αυστραλία υπάρχουν 18 πανεπιστημιακές σχολές και 149 δημόσια σχολεία που διδάσκουν τη πιέστε για μεγέθυνση νεοελληνική γλώσσα, στην Ινδία δύο πανεπιστημιακές σχολές, στην Ιταλία 15 πανεπιστημιακές σχολές και τρία δημόσια σχολεία, στην Ισπανία 20 πανεπιστημιακές σχολές και τρία δημόσια σχολεία; Αλλά και στη Συρία, τη Λιθουανία, την Ιαπωνία, τη Νότιο Αφρική, τη Βενεζουέλα, τη Σλοβενία, τη Ρωσία, το Ισραήλ...



Διευθύνσεις και πληροφορίες για όλα τα ακαδημαϊκά, δημόσια και ιδιωτικά ιδρύματα που παρέχουν μαθήματα της ελληνικής γλώσσας στην Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό περιέχει ο οδηγός στην αγγλική με τον τίτλο «Institutions Offering Courses of Modern Greek in Greece and abroad» (Ιδρύματα που προσφέρουν μαθήματα νεοελληνικής γλώσσας στην Ελλάδα και το εξωτερικό) που εξέδωσε το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Διεθνών Εκπαιδευτικών Σχέσεων του υπουργείου Παιδείας.

Ο νεοεκδοθείς οδηγός παρέχει διευθύνσεις και πληροφορίες για 303 πανεπιστημιακές σχολές σ' ολόκληρο τον κόσμο και για 269 δημόσια σχολεία, αφενός για μαθήματα «νέας ελληνικής για ξένους» που παρέχονται με οργανωμένο τρόπο στην Ελλάδα (από ακαδημαϊκούς, δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς) και αφετέρου για τα πλήρη προγράμματα νεοελληνικών σπουδών, τα προσφερόμενα από πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο. Σε επίμετρο δίνονται: μικρή δειγματοληψία κοινοτικών (παροικιακών, εκκλησιαστικών κ.ά) σχολείων στην αλλοδαπή όπου διδάσκεται η ελληνική γλώσσα, βασική βιβλιογραφία εγχειριδίων και βοηθημάτων για τη διδασκαλία της νέας ελληνικής ως ξένης γλώσσας και τέλος οι διευθύνσεις των ελληνικών προξενικών αρχών στο εξωτερικό, όπου μπορούν να απευθύνουν οι ενδιαφερόμενοι τα σχετικά ερωτήματά τους.

Η νέα έκδοση αποτελεί πλήρη αναθεώρηση και συμπλήρωση της έκδοσης του 1995 με τον ίδιο τίτλο. Ο οδηγός ¬ όπως και οι δώδεκα μέχρι σήμερα εκδόσεις του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας ¬ διατίθεται μέσω του βιβλιοπωλείου της «Εστίας» ενώ το υλικό του θα είναι σύντομα προσπελάσιμο και στους επισκέπτες της ηλεκτρονικής σελίδας του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας στο διαδίκτυο (http://www.greeklanguage.gr).


Η Ομηρική Γεωγραφία της Αχαϊας
09 Οκτωβρίου 2009 17:35

της Ντόρας Κατσωνοπούλου
Αρχαιολόγου, Δρ. Πανεπιστημίου Cornell Ν . Υόρκης -Διευθύντριας Ερευνητικού Προγράμματος Αρχαίας Ελίκης

Η γεωγραφική περιοχή που είναι σήμερα γνωστή ως Αχαΐα, δεν κατελάμβανε την ίδια έκταση στην αρχαιότητα. Κατά τους ιστορικούς χρόνους, η Αχαΐα κατείχε κυρίως την παραλιακή και ημιορεινή ζώνη ανάμεσα στη Σικυώνα ανατολικά και στον Άραξο δυτικά, με τους ποταμούς Σύθα και Λάρισσο να αποτελούν τα σύνορα προς τη Σικυωνία και την Ηλεία αντίστοιχα. Το ανατολικότερο τμήμα της αρχαίας Αχαΐας μεταξύ Σικυώνος και Αιγείρας ανήκει σήμερα στην Κορινθία και η στενή λωρίδα νότια του Αράξου στην Ηλεία. Στο νότιο ορεινό τμήμα της, η αρχαία Αχαϊα δεν συμπεριελάμβανε την επαρχία Καλαβρύτων που τότε ανήκε στη βόρεια Αρκαδία.
Η Ομηρική Αχαΐα διέφερε ακόμη περισσότερο από τη σημερινή σε σχέση με εκείνη των ιστορικών χρόνων καθώς ε-κτεινόταν μεταξύ της Πελλήνης ανατολικά κοντά στο σημερινό Ξυλόκαστρο και του Αιγίου δυτικά. Δηλαδή η Ομηρική Αχαΐα ουσιαστικά κατελάμβανε τη ζώνη που αντιστοιχεί στη σημερινή Αιγιάλεια. Η περιοχή του Ξυλοκάστρου που σήμερα ανήκει στην Κορινθία, αποτελούσε τότε το ανατολικότερο τμήμα της.

H ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΧΑΪΑ
Την παλαιότερη μαρτυρία για την Αχαΐα ως ενιαία χώρα των Αχαιών βρίσκουμε στην ιστορία του Ηροδότου (5ος αι. π.Χ.), όπου απαριθμούνται οι Δώδεκα πόλεις της με φορά από ανατολάς προς δυσμάς ως εξής: Πελλήνη, Αίγειρα, Αιγαί, Βούρα, Ελίκη, Αίγιον, Ρύπες, Πατρέες,, Φαρέες, Ώλενος, Δύμη καί Τριταιέες. Είναι ενδιαφέρον ότι οκτώ από αυτές τις δώδεκα πόλεις (Αίγειρα, Βούρα, Κερύνεια, Ελίκη, Αίγιον, Ρύπες, Δύμη και Ώλενος), αναφέρονται σε απόσπα-σμα κειμένου του Αισχύλου που είναι παλαιότερο της ιστορίας του Ηροδότου κατά μερικές δεκαετίες. Οι πόλεις των Πατρών, Φαρών και Τριταίας αναφέρονται για πρώτη φορά από τον Ηρόδοτο. Από αυτές, οι Φαρές ήσαν νωρίτερα γνωστές ως πόλη της Ηλείας ενώ η Τριταία που αναφέρεται σαν Αχαϊκή αλλά και Αρκαδική πόλη, διαδραμάτισε σημα-ντικό ρόλο στην επανίδρυση της Αχαϊκής Συμπολιτείας κατά την πρώιμη Ελληνιστική περίοδο (3ος αι. π.Χ.) από κοι-νού με την Πάτρα, τη Δύμη και τις Φαρές.
Την Ηροδότεια διαίρεση της Αχαΐας σε δώδεκα πόλεις-επικράτειες, ακολουθούν ο γεωγράφος Στράβων (1ος αι. π.Χ.- 1ος αι. μ. Χ.) και ο περιηγητής Παυσανίας (2ος αι. μ.Χ.). Ο ιστορικός Πολύβιος (3ος-2ος αι. π.Χ.) γνωρίζει την ίδια διοικητική διαίρεση αλλά αναφέρει ότι η Ελίκη και η Ώλενος δεν υπήρχαν στην εποχή του. Η μεν Ελίκη γιατί είχε κα-ταστραφεί από το σεισμό του 373 π.Χ., η δε Ώλενος γιατί είχε παρακμάσει μπροστά στην άνοδο της γειτονικής της Δύμης. Στη θέση τους αναφέρονται το Λεόντιον και η Κερύνεια, το πρώτο ΒΑ της Τριταίας και η δεύτερη ΝΑ της Ελί-κης.

Η ΟΜΗΡΙΚΗ ΑΧΑΪΑ
Από την Αχαϊκή Δωδεκάπολη των ιστορικών χρόνων, όπως αυτή αναφέρεται στον κατάλογο του Ηροδότου, μόνο πέντε πόλεις είναι γνωστές στον Όμηρο: η Πελλήνη, η Υπερησίη (η μεταγενέστερη Αίγειρα), οι Αιγές, η Ελίκη και το Αίγιον. Αν και οι Αιγές δεν περιλαμβάνονται στον Κατάλογο των Πλοίων, είναι γνωστές στον Όμηρο ως κέντρο λατρείας του Ποσειδώνα μαζί με το κατεξοχήν κέντρο λατρείας του θεού που βρισκόταν στην Ελίκη (Ιλ. 8.201-204 και 20, 403-405) και όπου ο Ποσειδών λατρευόταν ως Ελικώνιος με την πρωταρχική του ιδιότητα ως θεού των υδάτων και της βλάστησης, όπως έχω δείξει σε δημοσιευμένες μελέτες μου επί του θέματος (1995 και 1999). Η Ελίκη, το Αίγιον, η Πελλήνη και η Υπερησίη (Αίγειρα) απαριθμούνται στον Νηών Κατάλογο (2. 573-575) ως πόλεις του μυκηναϊκού βασι-λείου του Αγαμέμνονα που έλαβαν μέρος στην εκστρατεία κατά της Τροίας.
Σύμφωνα με το Ομηρικό κείμενο, το βασίλειο του Αγαμέμνονα αποτελείται από ένδεκα πόλεις που βρίσκονται μεταξύ των Μυκηνών και της περιοχής του Αιγίου: Μυκήνες, Κλεωνές, Ορνειές και Αραιθυρέα στην Αργολίδα, Κόρινθος, Σι-κυών και Γονόεσσα στην Κορινθία, Πελλήνη, Υπερησία, Ελίκη και Αίγιον στην Αχαΐα. Το βασίλειο αυτό, ο Αιγιαλός όπως δηλώνεται στον καταληκτικό στίχο 575, δεν περιλαμβάνει καμία από τις Αχαϊκές πόλεις δυτικά του Αιγίου και διαφέρει σημαντικά από την ιστορική Αχαΐα που εκτείνεται δυτικά ως τα σύνορα με την Ηλεία. Εξάλλου η Ώλενος, οι Φαρές και η Δύμη, όλες πόλεις της δυτικής ιστορικής Αχαΐας ανήκουν, σύμφωνα με την Ομηρική γεωγραφία, στην Ηλεία. Ο πυρήνας, επομένως, της χώρας που μετεξελίχθηκε στη μετέπειτα γνωστή Αχαΐα βρίσκεται στον Ομηρικό Αιγιαλό (Αιγιάλεια) και στις παλαιές μυκηναϊκές πόλεις.
Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται και από τον Αχαϊκό αποικισμό της Δύσης στον οποίο πήραν μέρος μόνον πόλεις της ανατολικής Αχαΐας. Πρώτη η Ελίκη το 730 π.Χ., ηγήθηκε του αποικισμού στην Κάτω Ιταλία με την ίδρυση της διάση-μης αποικίας της Συβάρεως. Σε αυτή την πρωτοβουλία συμμετείχαν και άποικοι των Αιγών και της Βούρας. Το παρά-δειγμα της Ελίκης ακολούθησαν οι Ρύπες και το Αίγιον που ίδρυσαν τις αποικίες του Κρότωνα και της Καυλωνίας πριν από το τέλος του 8ου αι. π.Χ. Αλλά ακόμη και αργότερα, τις τελευταίες δεκαετίες του 7ου αι. π.Χ., μόνον Αχαιοί από τις πόλεις της ανατολικής Αχαΐας συμμετείχαν στην ίδρυση του Μεταποντίου και της Ποσειδωνίας που ήσαν θυγατρικές αποικίες της Συβάρεως στο Ιόνιο και στο Τυρρηνικό πέλαγος αντίστοιχα. Σε αυτές τις κινήσεις, καμία πόλη της δυτικής Αχαΐας δεν συμμετείχε.
Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγουμε και όταν επιχειρήσουμε επισκόπηση των ιστορικών γεγονότων στην Πελοπόννησο κατά τον 8ο και τον 7ο αιώνα π.Χ. Στις εξελίξεις με πρωτοβουλία του Αργους, ηγεμονικής πόλης στην Πελοπόννησο του 8ου αιώνα, μόνον οι πόλεις της ανατολικής Αχαϊας συμμετείχαν. Οι ίδιες αυτές πόλεις έστειλαν τις αποικίες στη Δύση, ακολουθώντας το παράδειγμα της Κορίνθου που ίδρυσε την Κέρκυρα και τις Συρακούσες, και επιχείρησαν να αποκτήσουν ηγεμονική θέση στην Πελοπόννησο. Το Αίγιον, για παράδειγμα, πολέμησε εναντίον των Αιτωλών για να επιτύχει τον έλεγχο του Κορινθιακού κόλπου. Η Πελλήνη και η Αίγειρα πολέμησαν κατά των Σικυωνίων. Η Αίγειρα μάλιστα που πριν ονομαζόταν Υπερησία, πήρε το νέο της όνομα μετά τη νίκη που επέτυχε κατά των Σικυωνίων το δεύτερο μισό του 7ου αι. π.Χ., χάρη στο τέχνασμα με τις αίγες, όπως διηγείται ο Παυσανίας (7.26.2-3).
Μια εξαιρετικώς ενδιαφέρουσα παρατήρηση είναι ότι στην περιοχή που ταυτίζεται ως Ομηρικός Αιγιαλός και εκτείνεται ανάμεσα στο Αργος και το Αίγιον, επικρατούν ονόματα πόλεων, περιοχών και προσώπων με την ίδια ρίζα αιγ. Για παράδειγμα, ο Αιγιαλεύς από τον οποίο πήρε το όνομά της η παράλια ζώνη της βορειοδυτικής Πελοποννήσου είναι ο αυτόχθων βασιλιάς της Σικυώνας, της οποίας το αρχαιότατο όνομα ήταν Αιγιάλη ή Αιγιαλοί (Παυσ. 2.6.5, Στρ. 8.6.25). Αιγιάλη ή Αιγιάλεια ονομαζόταν η κόρη του Αδράστου, πρώτου βασιλιά του Άργους που υπήρξε για μικρό διάστημα και βασιλιάς της Σικυώνας. Τρεις από τις πόλεις του Αιγιαλού φέρουν τα ονόματα Αίγιον, Αίγειρα και Αιγές. Το παλαιό όνομα Αιγιαλός, παρέμενε σε χρήση στην Αχαΐα ακόμη και κατά την ύστερη αρχαιότητα, όπως μας πληρο-φορούν οι αρχαίες πηγές (Παυσ. 2.5.6 και 7.1.4, Στρ. 8.7.1), δηλαδή πολλούς αιώνες μετά την εγκατάσταση των Αχαιών στον Αιγιαλό υπό την ηγεσία του Τισαμενού γιου του Ορέστη στα τέλη της Μυκηναϊκής περιόδου (12ος αι. π.Χ.) και τη μετονομασία της χώρας σε Αχαΐα.

Η ΙΩΝΙΚΗ ΕΛΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟ ΑΧΑΪΚΟ ΑΙΓΙΟΝ
Παρά το γεγονός ότι οι επήλυδες Αχαιοί υπό τονΤισαμενό εγκαταστάθηκαν στον Ιωνικό Αιγιαλό μετά τη σύγκρουση με τους Ίωνες Αιγιαλείς και έζησαν μαζί, ο ανταγωνισμός μεταξύ τους παρέμεινε ισχυρός. Η πλέον χαρακτηριστική ένδει-ξη αυτής της έχθρας υποδηλώνεται, πιστεύω, από τον ανταγωνισμό που παρατηρείται ανάμεσα στα δύο μεγαλύτερα ιερά της περιοχής, του Αχαϊκού Δία στο Αίγιον και του Ιωνικού Ποσειδώνα στην Ελίκη.
Το Αίγιον είχε ισχυρούς δεσμούς με το βασιλιά των Μυκηνών Αγαμέμνονα και τον βασιλικό οίκο των Ατρειδών που έλκει την καταγωγή του από τον Δία. Σύμφωνα με την παράδοση ο Δίας είναι πατέρας του Ταντάλου, πατέρα του Πέλοπα, πατέρα του Ατρέα ιδρυτή του οίκου των Ατρειδών και πατέρα του Αγαμέμνονα. Στο ιερό του Δία στο Αίγιον συγκέντρωσε ο Αγαμέμνων τους αρχηγούς των Ελλήνων για να συσκεφθούν προ της εκστρατείας κατά της Τροίας, ένδειξη της σπουδαιότητάς του ως Αχαϊκού ιερού στην περιοχή κατά την Υστερη Μυκηναϊκή περίοδο. Η απόφαση επομένως του εγγονού του Αγαμέμνονα Τισαμενού στα τέλη του 12ου αι. π.Χ. να αναζητήσει για τους διωγμένους Αχαιούς του καταφύγιο στον Αιγιαλό που εξουσιαζόταν από τους Ίωνες, πρέπει σε μεγάλο βαθμό να οφείλεται στο γεγονός ότι στην περιοχή του Αιγίου κατοικούσαν από παλιά ομόεθνοι Αχαιοί. Την ενωμένη δύναμη των παλαιών και νέων Αχαιών που κάτω από την ηγεμονία του ένδοξου απογόνου του Αγαμέμνονα θα μπορούσε να οδηγήσει σε κυριαρχία του Αιγιαλού, φαίνεται πως φοβήθηκαν οι Ίωνες και γι' αυτό δεν επέτρεψαν στους Αχαιούς την εγκατάσταση στην περιοχή τους. Στη μάχη που ακολούθησε, οι Αχαιοί νίκησαν και εγκαταστάθηκαν στον Ιωνικό Αιγιαλό διατηρώντας την ισχυρή πρωτεύουσα των Ιώνων, την Ελίκη, ως πρωτεύουσα πόλη και της νέας διοίκησης. Όμως ένα νέο στοιχείο σίγουρα προστέθηκε ως αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας στον Αιγιαλό: η συσπείρωση των Αχαιών γύρω από το ιερό του Δία στο Αίγιον και των Ιώνων γύρω από το ιερό του Ποσειδώνα στην Ελίκη.
Σε αντίθεση με τον Δία, ο Ποσειδών ήταν ο πανίσχυρος θεός των Ιώνων, πατέρας του Νηλέα και του Σελινούντα, βασιλιά των Αιγιαλέων και πατέρα της Ελίκης, συζύγου του Ίωνα. Το ιερό του στην Ελίκη ήδη από τους Μυκηναϊκούς χρόνους ήταν το κέντρο της Ιωνικής ομοσπονδίας και είχε πανελλαδική σπουδαιότητα την οποία φαίνεται πως διατή-ρησε μέχρι περίπου τον 6ο αι. π.Χ., οπότε με την ανάδυση της ενιαίας Αχαΐας η σημασία του περιορίστηκε πιθανότατα γύρω από την περιοχή της Ελίκης και από τους Ίωνες. Αυτή η ερμηνεία, θα μπορούσε ίσως να εξηγήσει και τα γεγονότα που παραδίδονται γύρω από την καταστροφή της Ελίκης τον 4ο αι. π.Χ. σε σχέση με το ιερό του Ποσειδώνα και τους Ίωνες πρεσβευτές από τη Μικρά Ασία. Όπως γνωρίζουμε από τις αρχαίες πηγές (Παυσανίας, Διόδωρος, Στράβων), όταν ήρθαν στην Ελίκη πρεσβευτές από την Ιωνία για να θυσιάσουν στο βωμό του Ποσειδώνα, οι Ελικείς δεν τους επέτρεψαν ή κατά άλλη εκδοχή τους συνέλαβαν μετά τη θυσία μέσα στο ιερό και τους κακομεταχειρίστηκαν προκαλώντας έτσι τη μήνι του θεού που τιμώρησε αργότερα την πόλη με καταστροφή από σεισμό και τσουνάμι. Έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον ότι οι Ελικείς δεν επέτρεψαν τη θυσία, παρότι οι πρέσβεις από την Ιωνία είχαν ζητήσει και λάβει τη σύμφωνη γνώμη του Κοινού των Αχαιών, με το επιχείρημα ότι το ιερό ανήκε σε εκείνους μόνον και όχι στο Κοινό των Αχαιών. Το περιστατικό της αποστολής των πρέσβεων που φαίνεται να έχει ιστορική βάση και συνέβη πιθανότατα κάπου στις αρχές του 4ου αι. π.Χ., όπως δείχνουν ιστορικά και αρχαιολογικά δεδομένα από την Ιωνία, καταδεικνύει τη σθεναρή ένωση των Ιώνων γύρω από την Ελίκη και το ιερό του Ελικωνίου Ποσειδώνα που αντιπροσώπευε ακόμη στον 4ο αιώνα το προγονικό ιερό για τη φυλή των Ιώνων. Αντίστοιχη σημασία για τους Αχαιούς πρέπει να είχε το ιερό του Δία στο Αίγιον.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
1. Από όσα παρουσίασα πιο πάνω, μπορούμε να συμπεράνουμε τα εξής:. Η Ομηρική Αχαΐα εκτεινόταν μεταξύ Πελλή-νης (κοντά στο Ξυλόκαστρο) προς ανατολάς και Αιγίου προς δυσμάς, κατελάμβανε δηλαδή την περιοχή που αντιστοι-χεί πρωτίστως στη σημερινή Αιγιάλεια η οποία διατηρεί και το αρχαιότατο όνομα της χώρας.

2. Ο σχηματισμός της ενιαίας ιστορικής Αχαΐαςξεκίνησε αρχικάαπό τον Αιγιαλό δηλαδή την Ομηρική Αχαΐα, αμέσως μετά τη λήξη της βασιλείας και την καθιέρωση της αριστοκρατίας γύρω στον 9ο αι. π.Χ. Ο 8ος αιώνας φαίνεται πως υπήρξε η κρίσιμη καμπή για την αυτονομία των Αχαϊκών πόλεων, όπως δείχνουν οι αποικισμοί και οι απόπειρες ηγε-μονίας στην Πελοπόννησο, που σταδιακά οδήγησε στην μετεξέλιξη της ενιαίας Αχαΐας.

3. Η ιστορική Αχαΐα φαίνεται πως γεννήθηκε τον 6ο αι. π.Χ., μετά την προσχώρηση και ένωση των πόλεων της δυτικής Αχαΐας. Τότε πρέπει να καθιερώθηκε και η Αχαϊκή Δωδεκάπολις, δηλαδή η Συμπολιτεία των Δώδεκα πόλεων της Αχαΐας που περιελάμβανε τις πόλεις του παλαιού Ομηρικού Αιγιαλού και τη νεότερη ένωση των πόλεων της δυτικής Αχαΐας. Μπορούμε να ορίσουμε ως terminus post για αυτή τη διαδικασία τον αποικισμό στη Δύση (8ος αι. π.Χ.) και ως terminus ante την αναφορά των πρώτων Αχαϊκών πόλεων στο απόσπασμα του Αισχύλου κατά τον πρώιμο 5ο αι. π.Χ.

4. Το ιερό του Ελικωνίου Ποσειδώνα στην Ελίκη που είναι και το αρχαιότερο ιερό της περιοχής, λειτούργησε ως πολι-τικό και θρησκευτικό κέντρο της Αχαΐας για πολλούς αιώνες από την ίδρυση της Ελίκης κατά την προϊστορική περίοδο (14ος αι. π.Χ.) μέχρι τον 6ο αι. π.Χ. Από αυτή την εποχή και μετά φαίνεται πως αναπτύχθηκε έντονος ανταγωνισμός με το ιερό του Δία στο Αίγιον σε σχέση με την πρωτοκαθεδρία στην Αχαϊκή Ομοσπονδία. Κατά την Κλασσική περίοδο και μέχρι την καταστροφή του 373 π.Χ., η σημασία του ιερού του Ποσειδώνα είχε πιθανότατα περιορισθεί σε αυτήν του Ιωνικού ιερού γύρω από την Ελίκη αντί του ομοσπονδιακού ιερού, όπως παλαιότερα. H καταστροφή του διοικητικού κέντρου της Ελίκης το 373 π.Χ. μαζί και του ιερού, έδωσε τη δυνατότητα στο γειτονικό Αίγιον να αναδειχθεί ως η νέα πρωτεύουσα πόλη της Αχαϊας στη θέση της Ελίκης με την ανασύσταση της Αχαϊκής Συμπολιτείας γύρω στο 280 π.Χ.
* Το παρόν άρθρο αποτελεί συνοπτική παρουσίαση
ευρύτερης μελέτης της Ντόρας Κατσωνοπούλου για τη δημιουργία της Αχαΐας στην αρχαιότητα και το ρόλο των πόλε-ων της Ελίκης και του Αιγίου.