ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Κυπριακό πρόβλημα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Το Κυπριακό πρόβλημα είναι πρόβλημα διεθνούς δικαίου λόγω της παράνομης Τουρκικής στρατιωτικής εισβολής και κατοχής του βόρειου τμήματος της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία. Aρχικά το Κυπριακό ήταν αποικιακό ζήτημα το οποίο οι Άγγλοι δημιούργησαν όταν στις 5 Νοεμβρίου 1914, προσάρτησαν την Κύπρο καθιστώντας την «αποικία του Στέμματος». Η Ελληνική προσφυγή στον ΟΗΕ για Εθνική αυτοδιάθεση των Ελλήνων της Κύπρου έκανε τους Άγγλους να σχεδίασουν και να μετατρέψουν το Κυπριακό από αποικιακό ζήτημα σε ελληνοτουρκική διαφορά.
Το Κυπριακό επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, ορισμένοι εκ των οποίων μεταβάλλονται κατά την μακρόχρονη πορεία του, την αντιπαράθεση ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, αλλά και τη γεωστρατηγική θέση της Κύπρου στο πέρασμα από την Ευρώπη στη Μέση Ανατολή (έχει χαρακτηριστεί το «αβύθιστο αεροπλανοφόρο» από τον Νιχάτ Ερίμ, στα νότια της Τουρκίας). Η θέση της Κύπρου καθιστούσε τον έλεγχο του εδάφους της θέμα ζωτικής σημασίας για τα συμφέροντα ξένων δυνάμεων, κυρίως της Μεγάλης Βρετανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά και της Σοβιετικής Ένωσης στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου.

Η γεωστρατηγική θέση της Κύπρου: «αβύθιστο αεροπλανοφόρο» στην Ανατολική Μεσόγειο. Κοντά στη Μέση Ανατολή, ιδανική για στρατιωτικές βάσεις των μεγάλων δυνάμεων

Αν αναλογιστεί κανείς και το γεγονός ότι τα πετρέλαια της Μοσούλης και της Σαουδικής Αραβίας κατευθύνονται επίσης στην Ανατολική Μεσόγειο, καθίσταται πασιφανές ότι η κεντρική θέση που κατέχει η Κύπρος, θα αποτελέσει στο μέλλον τη βασικότερη παράμετρο του παγκόσμιου ανταγωνισμού.^[1] Στο πλαίσιο αυτό, το κυπριακό ζήτημα σύμφωνα με τον Νταβούτογλου είναι για την Τουρκία, ζωτικής σημασίας από γεωστρατηγική άποψη. Ενδεικτικά αναφέρει πως ακόμη και εάν δεν υπήρχε ούτε ένας μουσουλμάνος Τούρκος εκεί, η Τουρκία οφείλει να διατηρεί ένα Κυπριακό ζήτημα.^[2]

Πίνακας περιεχομένων

 [Απόκρυψη] 

• 1 Το Κυπριακό από νομική άποψη
• 2 Οθωμανική Αυτοκρατορία και περίοδος της Αγγλοκρατίας
  • 2.1 1878-1955
  • 2.2 Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο
  • 2.3 Ένοπλος αντιαποικιακός αγώνας (1955-59)
  • 2.4 Οι πρώτες διακοινοτικές ταραχές(1958)
• 3 Ανεξαρτησία, τα πρώτα χρόνια (1960-63)
  • 3.1 Οι Συνθήκες Ζυρίχης-Λονδίνου
  • 3.2 Πολιτειακές δυσλειτουργίες
  • 3.3 Μυστικά σχέδια δράσης
    • 3.3.1 Τουρκοκυπριακό σχέδιο
    • 3.3.2 Σχέδιο Ακρίτας
  • 3.4 Συνταγματική Κρίση - Τα «Δεκατρία Σημεία»
• 4 Νέες ταραχές και εγκατάσταση ειρηνευτικής δύναμης (1963-1964)
  • 4.1 Τα Ματωμένα Χριστούγεννα του 1963
  • 4.2 Ειρηνευτικές πρωτοβουλίες και συνέχιση των ταραχών
  • 4.3 Τουρκική αεροπορική επιδρομή στην Τηλλυρία
  • 4.4 Συνέπειες
• 5 H Περίοδος 1964-1974
  • 5.1 Διακοινοτικές σχέσεις
  • 5.2 Σχέδιο Άτσεσον
  • 5.3 Αναφορά Πλάζα
  • 5.4 Σχέσεις Αθήνας-Λευκωσίας
  • 5.5 Το αίτημα για Ένωση
  • 5.6 Δικτατορία των Συνταγματαρχών
• 6 Πραξικόπημα και Τουρκική εισβολή (1974)
• 7 Τριάντα εννέα χρόνια στασιμότητας (1974-2013)
  • 7.1 Η διχοτόμηση του νησιού
  • 7.2 Οι αγνοούμενοι
  • 7.3 Το πρόβλημα των προσφυγικών περιουσιών
• 8 Σχέδιο Ανάν και Ένταξη στην Ε.Ε.
• 9 Βιβλιογραφία
• 10 Εξωτερικές Συνδέσεις
• 11 Παραπομπές

Το Κυπριακό από νομική άποψη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Κυπριακό πρόβλημα ήταν αρχικά ζήτημα αυτοδιάθεσης^[3] και αποαποικισμού^[4]. Οι βρετανικές κυβερνήσεις των Συντηρητικών, διαβλέποντας την απειλή που εγκυμονούσαν για τα αποικιακά συμφέροντά τους η αναγνώριση του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης των λαών και οι αυξανόμενες πιέσεις για την εφαρμογή του, επεδίωξαν και πέτυχαν να μετατρέψουν το Κυπριακό σε διακοινοτική και ελληνοτουρκική διαφορά ώστε να μειωθεί η πολιτική πίεση που δέχονταν. Εάν η Τουρκία εμπλεκόταν πολιτικά διεκδικώντας την Κύπρο, η Αγγλία θα μπορούσε στο διηνεκές να παρουσιάζεται ως διαμεσολαβητής και κηδεμόνας της Κύπρου^[5]. Όπως δήλωσε τον Ιούλιο του 1954 στη Βουλή των Κοινοτήτων ο Υπουργός Αποικιακών Υποθέσεων της Βρετανίας Χένρι Χόπκινσον, η Κύπρος ανήκε στις αποικίες "που λόγω των ιδιαίτερων περιστάσεών τους δεν μπορούν να ελπίζουν ότι κάποτε θα ανεξαρτητοποιηθούν πλήρως"^[6].
Με την προσφυγή της Ελλάδας στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών το 1954, με την οποία ζητούσε την εφαρμογή της αυτοδιάθεσης των λαών στην περίπτωση της Κύπρου, και τις παρεμβάσεις της Τουρκίας, της Βρετανίας και άλλων χωρών επί του θέματος, το Κυπριακό πρόβλημα απέκτησε διεθνή χαρακτήρα^[7].
Το Κυπριακό πρόβλημα σήμερα είναι πρόβλημα διεθνούς δικαίου που προκαλούν η παράνομη στρατιωτική κατοχή του βόρειου τμήματος της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία (καταδικάστηκε με το Ψήφισμα 1974/360 του Συμβουλίου Ασφαλείας^[8] του Ο.Η.Ε.), η βίαιη αλλοίωση της πληθυσμιακής σύνθεσης και της πολιτισμικής ταυτότητας της κατεχόμενης περιοχής, και οι ανεπιτυχείς, ως τώρα, προσπάθειες της κατοχικής δύναμης να προκαλέσει τη διεθνή αναγνώριση ανεξάρτητου τουρκοκυπριακού κράτους.

Οθωμανική Αυτοκρατορία και περίοδος της Αγγλοκρατίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υψώνοντας τη Βρετανική σημαία στη Λευκωσία, στην Πύλη της Πάφου, στις 12 Ιουλίου 1878, από την εφημερίδα Illustrated London News

1878-1955[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Κύπρος κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς στα 1571, ωστόσο στα χρόνια της παρακμής της, η Οθωμανική Αυτοκρατορία εκμίσθωσε την Κύπρο στην Αγγλία στην προσπάθειά της να εξασφαλίσει οικονομικούς πόρους για την αποπληρωμή των δανείων που είχε συνάψει το 1855 με την Αγγλία και τη Γαλλία. Η μυστική συμφωνία εκμίσθωσης του 1878 προέβλεπε ετήσιο χρηματικό ποσό (σε στερλίνες της εποχής), το οποίο θα καταβαλλόταν από τους Άγγλους στον σουλτάνο Αμπντούλ Χαμίτ Β΄. Η εδραίωση της βρετανικής κυριαρχίας στην περιοχή είχε σκοπό να αποθαρρύνει την περαιτέρω διείσδυση της Ρωσίας στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τη νοτιοανατολική Μεσόγειο^[9] σε μια εποχή που το άνοιγμα της διώρυγας του Σουέζ (1869) αναβάθμιζε γεωστρατηγικά την περιοχή ως πέρασμα στον δρόμο προς την Ινδία^[10].
Στα χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας είχε διαμορφωθεί στο νησί τουρκοκυπριακή κοινότητα δίπλα στην ελληνοκυπριακή, χωρίς γεωγραφικό διαχωρισμό, με ποσοστά 18% και 80% επί του πληθυσμού αντίστοιχα. Πριν την έναρξη των ένοπλων συγκρούσεων στα τέλη της δεκαετίας του 1950, από τα 619 χωριά της Κύπρου, 393 ήταν αποκλειστικά ή κυρίως ελληνοκυπριακά, 120 τουρκοκυπριακά και 106 μικτά. Οι μεγάλες πόλεις ήταν μικτές, με τις δύο κοινότητες να κατοικούν σε χωριστές συνοικίες. Η κάθε κοινότητα είχε τη γλώσσα και τη θρησκεία της, δικό της σύστημα εκπαίδευσης καθώς και δικό της Οικογενειακό και Κληρονομικό Δίκαιο^[11].
Η νέα βρετανική διοίκηση βελτίωσε σημαντικά τομείς κρατικής ευθύνης όπως η δικαιοσύνη, η αντιμετώπιση της εγκληματικότητας και οι υποδομές. Ωστόσο η συνεχιζόμενη φορολογική αφαίμαξη του πληθυσμού, το χαμηλό βιοτικό επίπεδό του, η διαιώνιση των συνθηκών αμάθειας και υπανάπτυξης και η αντίθεση της βρετανικής πολιτικής παράδοσης στη διατήρηση των αρμοδιοτήτων και προνομίων που είχε αποκτήσει η Εκκλησία κατά την Οθωμανική κυριαρχία συνέβαλλαν στην εδραίωση του αιτήματος της ελληνοκυπριακής πλειοψηφίας για ένωση με την Ελλάδα^[12], η οποία σιγά σιγά επεκτεινόταν εντάσσοντας διαρκώς νέα εδάφη στον κορμό που ανεξαρτητοποιήθηκε μετά την Επανάσταση του 1821.
Ήδη από τα οθωμανικά χρόνια ο Αρχιεπίσκοπος της αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Κύπρου ήταν διοικητικά και Εθνάρχης των Ελληνοκυπρίων. Τον ρόλο του ηγέτη των Ελληνοκυπρίων τον διατήρησε και επί Αγγλοκρατίας, παρά την κατάργηση του οθωμανικού συστήματος των millet (διοίκησης κατά έθνη). Πάγιο αίτημα όλων των Αρχιεπισκόπων Κύπρου, με πρώτο τον Σωφρόνιο Γ΄ ήδη κατά την υποδοχή του πρώτου Άγγλου αρμοστή στα 1879^[13], ήταν επίσης η Ένωση με την Ελλάδα. Το αίτημα αυτό το καθιστούσαν σαφές στους εκάστοτε Βρετανούς Κυβερνήτες και το κήρυτταν στις εκκλησίες.

Ελληνοκυπριακή διαδήλωση υπέρ της Ένωσης τη δεκαετία του 1930

Ως το 1914, η πάγια βρετανική απάντηση ήταν ότι η Κύπρος ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και ότι η συνθήκη του 1878 δεν επέτρεπε ενέργειες προς την κατεύθυνση της ένωσης. Όταν η Τουρκία βγήκε στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο με τις Κεντρικές Δυνάμεις, η Αγγλία προσάρτησε την Κύπρο στη βρετανική επικράτεια το 1914 και την προσέφερε ως αντάλλαγμα στην Ελλάδα στην περίπτωση που λάμβανε μέρος στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ^[14]. Η Κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη υπό την επιρροή του φιλογερμανού Βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄ όμως προτίμησε να κρατήσει ουδέτερη στάση και να μην απαντήσει^[15].
Με την άφιξή τους, οι Άγγλοι σύστησαν στην Κύπρο το Νομοθετικό Συμβούλιο, στο οποίο συμμετείχαν 9 εκλεγμένοι εκπρόσωποι των Ελληνοκυπρίων, 3 εκλεγμένοι εκπρόσωποι των Τουρκοκυπρίων και 6 διορισμένα μέλη. Η αναλογία ήταν τέτοια, ώστε οι ψήφοι των Τουρκοκυπρίων και των Άγγλων να ισούνται με αυτές των Ελληνοκυπρίων. Σε περίπτωση ισοψηφίας ο προεδρεύων Βρετανός Αρμοστής της Κύπρου είχε τη βαρύνουσα ψήφο, ενώ είχε και τη δυνατότητα με βασιλικά διατάγματα να παρακάμπτει εντελώς τις αποφάσεις του σώματος^[16]. Αυτό ακριβώς έγινε τον Οκτώβριο του 1931, όταν ο Βρετανός Κυβερνήτης επεχείρησε να θέσει σε εφαρμογή νέο φορολογικό νομοσχέδιο που είχαν καταψηφίσει οι Ελληνοκύπριοι βουλευτές και ένας Τουρκοκύπριος βουλευτής. Τότε ξέσπασαν εκτεταμένες ταραχές, κατά τις οποίες οι Ελληνοκύπριοι ζητούσαν την ενσωμάτωση της Κύπρου στην Ελλάδα. Ο Ε. Βενιζέλος δήλωσε ότι το Κυπριακό ήταν εσωτερική υπόθεση της Βρετανικής Κυβέρνησης και αρνήθηκε να αναμειχθεί^[17]. Οι Τουρκοκύπριοι από την άλλη, ενώ με τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923 η Τουρκία είχε παραιτηθεί από κάθε αξίωση επί της Κύπρου^[18], δεν ήθελαν να δουν το νησί να ενσωματώνεται στην Ελλάδα, όπως συνέβη με την Κρήτη μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους, όταν η ελληνική πλειοψηφία κατάφερε πρώτα να αυτονομηθεί το 1898 και στη συνέχεια να ενσωματωθεί στην Ελλάδα το 1913.

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1947 εκλέχτηκε αρχιεπίσκοπος Κύπρου ο γηραιός Μακάριος Β΄, ο οποίος στην ενθρόνισή του εκφώνησε ένθερμο λόγο υπέρ της ένωσης και τον επόμενο χρόνο ίδρυσε το «Εθναρχικόν Συμβούλιον προς προώθησιν του Εθνικού Ενωτικού Αγώνος»^[19]. Το 1948 επίσης εκλέχτηκε Μητροπολίτης Κιτίου ο μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄ (κατά κόσμον Μιχαήλ Μούσκος) και πρώτος Πρόεδρος Δημοκρατίας μετά την ανεξαρτησία. Τον Ιανουάριο του 1950, ως προϊστάμενος του Γραφείου Εθναρχίας της Αρχιεπισκοπής Κύπρου, οργάνωσε δημοψήφισμα στις εκκλησίες υπό την επίβλεψη των ιερέων. Το δημοψήφισμα είχε τη μορφή δημόσιας (φανερής) συλλογής υπογραφών^[20][21]. Το 95,7% αυτών που είχαν δικαίωμα συμμετοχής υπόγραψαν υπέρ της ένωσης. Το ίδιο έτος εξελέγη ο ίδιος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου.
Το 1949 τάχθηκε και το Α.Κ.Ε.Λ. ανοιχτά υπέρ της ένωσης. Μέσω οργανώσεων και Δημοτικών Συμβουλίων που έλεγχε, κατάγγειλε με υπόμνημα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. την καταπίεση των Ελλήνων της Κύπρου από τους Βρετανούς προβάλλοντας ταυτόχρονα και το αίτημα για ένωση. Παράλληλα, κάλεσε την Ελληνική Κυβέρνηση «να υποστηρίξει τον πανελλήνιο πόθο για την ένωση της Κύπρου με τη μητέρα Ελλάδα»^[22]. Ωστόσο οι ιδεολογικές διαφορές με την Εκκλησία απέτρεψαν τη συνεργασία μεταξύ των δύο ισχυρότερων οργανώσεων του κυπριακού Ελληνισμού. «Οπαδοί δογμάτων αντίθετων προς τον Χριστιανισμό» διαγράφηκαν από τους ενοριακούς καταλόγους τις παραμονές των αρχιεπισκοπικών εκλογών και επίσης αποκλείστηκαν από το Εθναρχικό Συμβούλιο^[23]. Το Α.Κ.Ε.Λ. απήχε καταγγέλοντας τις εκλογές ως «εκλογικό πραξικόπημα» και «μαύρη σελίδα της ιστορίας της Εκκλησίας»^[24].
Ως τα 1950, η μαχητικότερη εκδήλωση ενδιαφέροντος των Τούρκων για την Κύπρο ήταν ένα ψήφισμα των φοιτητών της Κωνσταντινούπολης που εξέφραζε την αντίθεσή τους στην προσάρτηση της Κύπρου στην Ελλάδα και την απειλή έκρηξης ταραχών^[25]. Toν Αύγουστο του 1954 ο ηγέτης της τουρκοκυπριακής μειονότητας, Δρ. Φαζίλ Κιουτσούκ, (αργότερα ο πρώτος αντιπρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας) δήλωνε ότι η Κύπρος έπρεπε να επιστραφεί στην Τουρκία και να αφήσουν οι Άγγλοι στους Τούρκους τη διαχείριση του αιτήματος των Ελληνοκυπρίων για αυτοδιάθεση^[26]. Δήλωνε ότι η Κύπρος είναι ιδιοκτησία της Τουρκίας, αγνοώντας πλήρως την πολιτική θέληση των κατοίκων του νησιού ωσάν να πρόκειται για αγοραπωλησία ακινήτων^[26].

Ένοπλος αντιαποικιακός αγώνας (1955-59)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1955 ξεκίνησε ένοπλος αγώνας κατά της Βρετανικής Κατοχής του νησιού από τους Ελληνοκύπριους κατοίκους υπό την ηγεσία της οργάνωσης ΕΟΚΑ με εντεταλμένο αρχηγό τον Κύπριο απόστρατο αξιωματικό του Ελληνικού Στρατού Γεώργιο Γρίβα ή «Διγενή», η οποία έθετε ως στόχο την ενσωμάτωση της Κύπρου στο ελληνικό κράτος («Ένωσις»). Οι Τουρκοκύπριοι, μην επιθυμώντας την Ένωση του νησιού με την Ελλάδα, τάχθηκαν κατά της αυτοδιάθεσης (που θα οδηγούσε στην προσάρτηση του νησιού στην Ελλάδα) και συντάχθηκαν με τους Άγγλους. Η βρετανική πολιτική εκμεταλλεύτηκε το γεγονός και ο πρωθυπουργός Άντονι Ήντεν παρότρυνε τον τουρκικό παράγοντα να εμπλακεί στο ζήτημα του μέλλοντος της Κύπρου^[27]. Έτσι η Τουρκία, επικαλούμενη την προστασία της τουρκοκυπριακής κοινότητας, πέτυχε να καταστεί ισότιμος συνομιλητής για τη διευθέτηση του προβλήματος επιδιώκοντας να αποτρέψει την ένωση και τη συνακόλουθη επέκταση της ελληνικής επικράτειας στα νότια θαλάσσια σύνορά της^[28]. Ήδη από το 1956, η Βρετανική Κυβέρνηση άρχισε να συζητά για χωριστή αυτοδιάθεση των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων, ελπίζοντας να αποτρέψει την ένωση με την Ελλάδα^[29]. Όταν άρχισε να διαγράφεται η πιθανότητα ανεξαρτητοποίησης, οι Τουρκοκύπριου προέβαλαν το αίτημα για διαίρεση του νησιού σε δύο κράτη («taksim», διχοτόμηση) και η νέα Βρετανική Κυβέρνηση του Χάρολντ Μακμίλαν από τον Ιανουάριο του 1957 άρχισε να προετοιμάζει τη διχοτόμηση επιδιώκοντας ουσιαστικά να αναγκάσει τους Ελληνοκυπρίους να εγκαταλείψουν του αίτημα για αυτοδιάθεση^[30]. Το 1955 ο Φαζίλ Κιουτσούκ είχε ιδρύσει το κόμμα «Η Κύπρος είναι Τουρκική» στην Κύπρο.

"Taksim" Χάρτης της διαίρεσης του νησιού όπως το εισηγήθηκε ο Τούρκος ηγέτης Φαζίλ Κιουτσούκ στο βιβλίο του το 1957 "The Cyprus Question – A Permanent Solution" (Το Κυπριακό Ζήτημα – Μια μόνιμη Λύση), στο οποίο αποτυπώνονται καθαρά οι σκέψεις και οι προσανατολισμοί του προς διχοτομηση της νήσου κατά μήκος του 35ου παραλλήλου.

Οι Βρετανοί ενοχλημένοι από τη δράση της εκκλησίας εξόρισαν στις 9 Μαρτίου 1956 τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τον Μητροπολίτη Κυρηνείας Κυπριανό στις Σεϋχέλλες για έναν χρόνο. Κατόπιν τους επετράπη να φύγουν από τις Σεϋχέλλες, όχι όμως και να γυρίσουν στην Κύπρο. Παράλληλα, οι ελληνικές κυβερνήσεις δίσταζαν να αντιπαρατεθούν με την Αγγλία λόγω της βοήθειας που αυτή είχε προσφέρει στα κυβερνητικά στρατεύματα εναντίον των κομμουνιστών από την απελευθέρωση και μετά. Χαρακτηριστική είναι η φράση, την οποία φέρεται να είπε ο Γεώργιος Παπανδρέου το 1950 (πριν την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα κατά των Βρετανών) ως Υπουργός Εσωτερικών στον τότε δήμαρχο Λευκωσίας: «Η Ελλάς αναπνέει με δύο πνεύμονας, τον μεν αγγλικόν, τον δε αμερικανικόν, και δι' αυτό δεν ημπορεί να πάθει ασφυξίαν λόγω του Κυπριακού»^[31]. Η κοινή γνώμη όμως και η Εκκλησία ήταν στο πλευρό των Ελληνοκυπρίων, γεγονός που δημιουργούσε πίεση στους πολιτικούς.

Οι πρώτες διακοινοτικές ταραχές(1958)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η αντιπαλότητα μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων εξελίχθηκε το 1958 σε ανοικτή ένοπλη σύγκρουση με νεκρούς και από τις δύο πλευρές. Επεισόδια είχαν σημειωθεί και παλιότερα, το 1912 και το 1956-1957, το καλοκαίρι του 1958 όμως η κλίμακα της εθνοτικής βίας ήταν πρωτοφανής, και επέδρασε καταλυτικά στην περαιτέρω εξέλιξη του Κυπριακού λόγω του ψυχολογικού κλίματος που δημιούργησε^[32]. Η κλιμάκωση των διακοινοτικών συγκρούσεων δημιουργούσε επίσης την εντύπωση στο εξωτερικό ότι η συμβίωση των δύο κοινοτήτων ήταν αδύνατη^[33].
Οι Τουρκοκύπριοι είχαν ήδη δημιουργήσει τις δικές τους μυστικές ένοπλες οργανώσεις, όπως τη Volkan ("Ηφαίστειο"). Αυτές το 1958 αντικαταστάθηκαν από την οργάνωση Τ.Μ.Τ. (Türk Mükavemet Teşkilatι, "Τουρκική Αντιστασιακή Οργάνωση"), η οποία ιδρύθηκε από το Γενικό Επιτελείο του Τουρκικού Στρατού με αξιωματικούς και όπλα του τουρκικού στρατού και Τουρκοκύπριους εθελοντές^[34]. Συνθήματα της ΤΜΤ ήταν "Η Κύπρος είναι τουρκική" και " Διχοτόμηση ή θάνατος"^[35].

Ένα από τα πολλά συμβάντα σημειώθηκε στις 12 Ιουνίου 1958, όταν ένοπλοι Τουρκοκύπριοι σκότωσαν οκτώ Ελληνοκύπριους χωρικούς στο Κιόνελι.

Στις 18 Οκτωβρίου 1959, ακταιωρός του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού συνέλαβε ανοικτά της Καρπασίας το τουρκικό πλοιάριο «Ντενίζ», που μετέφερε μεγάλες ποσότητες πυρομαχικών από την Τουρκία^[36]. Αποκαλύπτοντας με δραματικό τρόπο τα τουρκοκυπριακά σχέδια διχοτόμησης και την ενεργή ανάμειξη της Τουρκίας σε αυτά, το επεισόδιο του «Ντενίζ» ενέτεινε τους φόβους της Ελληνοκυπριακής κοινότητας. Από τον Ιανουάριο του 1959, παράλληλα με τα άλλα τουρκικά πλοιάρια που ήδη διεκπεραίωναν επί έξι μήνες οπλισμό, ξεκίνησε τις μυστικές μεταφορές οπλισμού και ένα 25 τόνων αλιευτικό τουρκικό πλοίο, που έμεινε γνωστό στην ιστορία με το όνομα «ΝΤΕΝΙΖ» και που, στα επιχειρησιακά σχέδια της ΤΜΤ, έφερε το κωδικό όνομα «Ελμάς». Το «ΝΤΕΝΙΖ», με καπετάνιο τον Ρεσάτ Γιαβούζ, μηχανικό τον Ογούζ Κόντογλου και ασυρματιστή τον μόνιμο αρχιλοχία διαβιβάσεων του τουρκικού στρατού Αλί Λεβέντ, ανακόπηκε από βρετανική ακταιωρό, φορτωμένο 6.000 βόμβες, 500 τυφέκια και ένα εκατομμύριο φυσίγγια, στις 18 Οκτωβρίου 1959, δηλαδή οκτώ μήνες μετά την υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου κι ενώ η Κύπρος τελούσε ακόμα υπό αγγλική διοίκηση^[37].
Με διαταγή του «εγκέφαλου» της ΤΜΤ ταγματάρχη Ισμαήλ Τάνσου (μέσω ασυρμάτου από την Άγκυρα) το πλήρωμα του «ΝΤΕΝΙΖ» προκάλεσε την αυτοβύθιση του σκάφους, ώστε «να μην ξεσπάσει διεθνές σκάνδαλο που θα έφερνε σε δύσκολη κατάσταση την τουρκική κυβέρνηση», όπως είπε ο ταγματάρχης Τάνσου. Όμως, η αγγλική ακταιωρός (mine-sweeper HMS Burmaston) πρόλαβε να περιμαζέψει από το αμπάρι του βυθιζόμενου «ΝΤΕΝΙΖ» δύο κιβώτια πυρομαχικών και να συλλάβει το τριμελές πλήρωμα του «αλιευτικού». Με παρέμβαση του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Φατίν Ρουστού Ζορλού προς τον Άγγλο ομόλογό του, διευθετήθηκε ώστε οι τρεις συλληφθέντες, αφού παραδεχτούν τις κατηγορίες που διαμόρφωσε ο Άγγλος εισαγγελέας και καταδικαστούν από το αγγλικό δικαστήριο της Κύπρου σε 9 μηνών φυλάκιση, να αποσταλούν αυθημερόν στην Τουρκία προς «έκτιση της ποινής τους». Καθησυχάζοντας τον ταγματάρχη Τάνσου για την «σύλληψη» του «ΝΤΕΝΙΖ», ο υπουργός Ζορλού τον βεβαίωσε ότι «η αποκάλυψη της μεταφοράς οπλισμού ίσως συνετίσει τους Άγγλους να είναι πιο συγκαταβατικοί απέναντι στους Τούρκους»^[38].
Οι εκκλήσεις του Μακαρίου και του Κιουτσούκ στις κοινότητές τους να παραδώσουν τα όπλα τους, δεν βρήκαν ανταπόκριση στους Τουρκοκύπριους. Αντίθετα έδωσαν την ευκαιρία στον Ραούφ Ντενκτάς να εναντιωθεί στον Κιουτσούκ και να αυξήσει την επιρροή της συγκρουσιακής μερίδας στην τουρκοκυπρική κοινότητα.^[39].
Φαινόμενα ενδοκοινοτικής βίας επίσης δεν έλειψαν. Με αφορμή δυο σοβαρά επεισόδια μεταξύ αριστερών και ανταρτών της ΕΟΚΑ που άφησαν δυο οπαδούς της Αριστεράς νεκρούς, το ΑΚΕΛ πραγματοποίησε τον Ιανουάριο του 1958 μαζικές συγκεντρώσεις, στις οποίες κατήγγειλε την ΕΟΚΑ για οργανωμένες επιθέσεις με στόχο το ίδιο το αριστερό κίνημα, και ζήτησε την παρέμβαση του Μακαρίου αλλά επανέλαβε παράλληλα την προσήλωσή του στον στόχο της Αυτοδιάθεσης-Ένωσης. Η ίδια η ΕΟΚΑ με ανακοινώσεις της απορρίπτει της κατηγορίες, δικαιολογεί τη στάση των ανταρτών λέγοντας ότι ενήργησαν ενώ βρίσκονταν σε αυτοάμυνα και αναφέρει ότι στόχοι της ΕΟΚΑ είναι μόνο πρόσωπα που υποσκάπτουν τον Αγώνα ανεξαρτήτως ιδεολογίας.^[40]. Το ζήτημα αυτό εξακολουθεί ακόμα και σήμερα να διχάζει έντονα την κυπριακή κοινωνία.

Ανεξαρτησία, τα πρώτα χρόνια (1960-63)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πληθυσμιακή σύνθεση της Κυπριακής Δημοκρατίας κατά την εγκαθίδρυσή της το 1960

Οι Συνθήκες Ζυρίχης-Λονδίνου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου

Τελικά οι Βρετανοί ενέδωσαν στον ελληνοκυπριακό αγώνα και συναίνεσαν στη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους. Τον Φεβρουάριο 1959 υπεγράφησαν μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας, Ελλάδας, Τουρκίας, ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής κοινότητας οι Συνθήκες Ζυρίχης-Λονδίνου, με τις οποίες ιδρυόταν ανεξάρτητο κράτος, η Κυπριακή Δημοκρατία. Οι Συνθήκες τέθηκαν σε ισχύ στις 16 Αυγούστου 1960 μετά από μια δεκαοκτάμηνη μεταβατική περίοδο, ενδεικτική των δυσκολιών στην εφαρμογή τους, κατά την οποία συντάχθηκε το Σύνταγμα, συγκροτήθηκε ο διοικητικός μηχανισμός του νέου κράτους και ρυθμίστηκε το θέμα των κυρίαρχων Βρετανικών βάσεων στην Κύπρο^[41].^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Αν και η ευφορία για την αποτίναξη του αποικιακού ζυγού ήταν μεγάλη, καμία από τις δύο κοινότητες δεν θεώρησε ότι οι συνθήκες ικανοποίησαν τους εθνικούς στόχους της ή ότι το καθεστώς που εγκαθίδρυαν θα μπορούσε να είναι κάτι περισσότερο από ένα μεταβατικό στάδιο προς την ένωση (για τους Ελληνοκύπριους) ή τη διχοτόμηση (για τους Τουρκοκύπριους). Για την επίτευξη των τελικών στόχων τους συνέχισαν να εργάζονται και οι δύο κοινότητες, η μεν Ελληνοκυπριακή εκμεταλλευόμενη την πλειοψηφία της για να επιβάλει αποφάσεις που υπερέβαιναν τις συνθήκες, η δε Τουρκοκυπριακή εκμεταλλευόμενη τα προνόμια που της έδιναν οι συνθήκες για να παρεμποδίζει τη λήψη σημαντικών αποφάσεων ώστε να φανεί ότι το ενιαίο κράτος των δύο εθνικών κοινοτήτων δεν μπορούσε να λειτουργήσει. Η ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν ανταποκρινόταν στα αιτήματα καμιάς από τις δύο εθνικές κοινότητες και υποσκαπτόταν και από τις δύο.
Η Μεγάλη Βρετανία από την πλευρά της, θέλοντας να δείξει πως μόνο με την κυριαρχία της στο νησί μπορούσαν να ζήσουν οι δύο κοινότητες ειρηνικά, δεν έβλεπε θετικά ούτε το ενιαίο ανεξάρτητο κράτος ούτε τη διχοτόμηση σε δύο ανεξάρτητα κράτη (ή κράτη που θα ενώνονταν με τις μητροπολιτικές χώρες των κοινοτήτων τους). Οι ΗΠΑ τέλος έβλεπαν με καχυποψία ένα νέο ανεξάρτητο κράτος στην Ανατολική Μεσόγειο, που έφευγε από την κυριαρχία μιας χώρας του ΝΑΤΟ και μπορούσε να προσχωρήσει στο Κίνημα των Αδεσμεύτων ή ακόμα και στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης.
Παρά την ανεξαρτησία δεν διαλύθηκαν οι ελληνοκυπριακές και τουρκοκυπριακές ένοπλες ομάδες, οι οποίες συνέχισαν τη δράση τους, και οι προσπάθειες των αρχών να εντοπίσουν παράνομα όπλα και πυρομαχικά δεν είχαν επιτυχία. Η Τ.Μ.Τ. μάλιστα πραγματοποίησε δολοφονίες Τουρκοκυπρίων αστυνομικών που υπηρετούσαν στη Βρετανική αποικιακή Αστυνομία και εργάζονταν για τον εντοπισμό παράνομου οπλισμού στην κοινότητά τους^[42].
Ο πρωταρχικός στόχος που επιτεύχθηκε από τους Τούρκους από το 1958 μέχρι και το 1959 ήταν ο εξοπλισμός, η εκπαίδευση και η οργάνωση, δύναμης 5.000 μαχητών της ΤΜΤ στην Κύπρο. Το 1960 ο οπλισμός που μεταφέρθηκε λαθραία από την Τουρκία στην Κύπρο, εξόπλιζε δύναμη 10.000. Σ’ αυτό το σημείο, είναι σημαντικά τα στοιχεία που αποκαλύφθηκαν 47 χρόνια αργότερα, στο βιβλίο του Μάνου Ηλιάδη «Το Απόρρητο Ημερολόγιο της ΚΥΠ για την Κύπρο» - 2007. (ΚΥΠ: Η ελλαδική «Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών»). Το βιβλίο περιέχει αντίγραφα γραπτών υπηρεσιακών εκθέσεων, που έστελνε το κλιμάκιο της ελλαδικής ΚΥΠ από την Κύπρο στον τότε πρωθυπουργό της Ελλάδος Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον υπουργό Εξωτερικών Ευάγγελο Αβέρωφ στην Αθήνα και που επιβεβαιώνουν με πλήθος λεπτομερειών πολλά στοιχεία για την ΤΜΤ, όπως τα αφηγούνται οι Τούρκοι πρωταγωνιστές και τουρκικές πηγές. Επί του θέματος των μυστικών τουρκικών εξοπλισμών, περιέχει και τα εξής στοιχεία: «Εκ των μέχρι τούδε υφισταμένων στοιχείων προκύπτει ότι, εκτός των εις χείρας των Τουρκοκυπρίων αστυνομικών και επικουρικών αστυνομικών περιστρόφων της βρετανικής διοικήσεως, η τουρκοκυπριακή μαχητική οργάνωσις ΤΜΤ διέθετε την εποχή της συνάψεως των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου μόνον 950 πιστόλια και περίστροφα. Ταύτα η ΤΜΤ. επρομηθεύθη, αρχομένου του 1957, και κατά τη διάρκειαν του 1958 εκ Τουρκίας, μέρος δε τούτων επωλήθησαν επιτοπίως υπό των Βρεττανών εις τας τουρκικάς οργανώσεις ΒΟΛΚΑΝ και ΤΜΤ. Εν συμπεράσματι, την εποχήν της συνάψεως των περί Κύπρου Συμφωνιών, η ΤΜΤ δεν διέθετε άνω των 1.000 πιστολίων και περιστρόφων. Κατά το εξάμηνον διάστημα μεταξύ Ιανουαρίου 1959 – Ιουλίου 1959 λαθραίως εισήχθησαν υπό των Τουρκοκυπρίων 6.000 όπλα, ήτοι βαρέα πολυβόλα, οπλοπολυβόλα, τυφέκια, πιστόλια και περίστροφα, ως και όλμοι των 2 και τριών ιντσών, ανελθόντος, ούτω, κατά Ιούνιον 1959 του αριθμού των υπό της τουρκικής κοινότητος κατεχομένων όπλων εις 7.000, μετά μεγάλου αριθμού σφαιρών. Μετά τον Ιούλιον 1959 μέχρι 2 Σεπτεμβρίου 1960 εσυνεχίσθη εις μεγάλην κλίμακα η λαθραία εισαγωγή όπλων και πυρομαχικών υπό Τουρκοκυπρίων, ώστε σήμερον να πιστεύεται ότι οι Τουρκοκύπριοι διαθέτουν όπλα ανερχόμενα εις 10.000 τεμάχια…». Οι Τούρκοι εξοπλίζονταν μετά την ανακύρηξη της Ανεξαρτησίας 16 Αυγούστου 1960^[43].

Πολιτειακές δυσλειτουργίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Αρχιεπίσκοπος και πρώτος Πρόεδρος της Κύπρου Μακάριος

Το πολίτευμα που προέβλεπαν οι Συνθήκες Ζυρίχης-Λονδίνου ήταν ιδιαίτερα δύσκαμπτο και στηριζόταν όχι στην αρχή της λαϊκής κυριαρχίας, όπως όλα τα σύγχρονα πολιτεύματα, αλλά στη δυαδική αρχή^[44], δηλαδή στη συνεργασία μεταξύ των δύο κοινοτήτων, τις οποίες διαχώριζε το Σύνταγμα με βάση την καταγωγή, τη γλώσσα, την πολιτιστική ταυτότητα ή τη θρησκεία. Σύμφωνα με το Σύνταγμα, ο Πρόεδρος θα ήταν Ελληνοκύπριος, ενώ ο Αντιπρόεδρος Τουρκοκύπριος, με καθένα από τους δυο να έχει δικαιώματα αναπομπής ή ακόμα και αρνησικυρίας (βέτο) στις αποφάσεις οποιουδήποτε πολιτειακού οργάνου. Πρώτος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας εξελέγη ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και αντιπρόεδρος ο Φαζίλ Κιουτσούκ, ηγέτης της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Το Υπουργικό Συμβούλιο και η Βουλή των Αντιπροσώπων επίσης απαρτίζονταν από μέλη και των δύο κοινοτήτων με αναλογία 7 προς 3. Αντίστοιχη αναλογία έπρεπε να εφαρμοστεί και στη στελέχωση της Δημόσιας Διοίκησης. Εκείνο που δεν προέβλεπε ουσιαστικά το Σύνταγμα ήταν η επίλυση διαφωνιών ανάμεσα στις δύο κοινότητες και η δυνατότητα αναθεώρησής του^[45]. Συνολικά, το Σύνταγμα λειτούργησε διχαστικά καθώς εμφάνιζε σε όλες τις περιπτώσεις δύο χωριστούς φορείς κρατικής εξουσίας που αισθάνονταν υπόλογοι στις οικείες εθνικές κοινότητές τους και ποτέ ένα ενιαίο κράτος υπόλογο στο σύνολο του κυπριακού λαού^[46]. Έτσι, δεν άργησαν να έρθουν τα πρώτα αδιέξοδα στην εξωτερική πολιτική, τη στελέχωση δημοσίων υπηρεσιών, την οργάνωση κυπριακού στρατού, την τοπική αυτοδιοίκηση, τα οικονομικά και άλλα ζητήματα.

• Στην εξωτερική πολιτική, ο Μακάριος προωθούσε τις σχέσεις της Κύπρου με τις αδέσμευτες χώρες και συμμετείχε μάλιστα τον Αύγουστο του 1961 στη Σύνοδο των Αδεσμεύτων Χωρών στο Βελιγράδι παρά τις αντιρρήσεις του Κιουτσούκ^[47].
• Στη στελέχωση της δημόσιας διοίκησης, η Κυβέρνηση κωλυσιεργούσε στον διορισμό Τουρκοκυπρίων με το επιχείρημα ότι δεν είχαν τα αναγκαία προσόντα. Τρία χρόνια μετά την ανεξαρτησία δεν είχε επιτευχθεί ακόμη η προβλεπόμενη αναλογία και στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Κύπρου εκκρεμούσαν το 1963 2.000 προσφυγές Τουρκοκυπρίων
• Στη σύσταση και οργάνωση του στρατού, οι Τουρκοκύπριοι απαιτούσαν συγκρότηση χωριστών στρατιωτικών σωμάτων μέχρι το επίπεδο του λόχου, ώστε να αποκλείσουν την παρουσία Ελληνοκύπριων στρατιωτών σε πληθυσμιακά αμιγείς περιοχές Τουρκοκυπρίων ^[48]. Στο θέμα αυτό χρησιμοποίησε το δικαίωμα βέτο για πρώτη φορά ο Αντιπρόεδρος Κιουτσούκ^[49].
• Στο θέμα της τοπικής αυτοδιοίκησης, οι Τουρκοκύπριοι με τη στήριξη της Τουρκίας επέμεναν στη σύσταση εθνικά αμιγών δήμων και τον γεωγραφικό διαχωρισμό του πληθυσμού ώστε να έχουν στα χέρια του κάποιους φορείς κρατικής εξουσίας, στους οποίους δε θα είχαν πρόσβαση οι Ελληνοκύπριοι. Το αίτημά τους είχε γίνει δεκτό και στο νέο Σύνταγμα είχαν περιληφθεί σχετικές διατάξεις. Ωστόσο η ελληνοκυπριακή πλευρά θεωρούσε τη δημιουργία αμιγών δήμων ως την αρχή της διαίρεσης του νησιού και αρνήθηκε να εφαρμόσει τις σχετικές διατάξεις^[50]. Μετά από απόρριψη σχετικού νομοσχεδίου από τους Τουρκοκυπρίους, η Κυβέρνηση διαλύει στα τέλη του 1963 τους Δήμους, αναλαμβάνει την περιουσία τους και διορίζει Συμβούλια Βελτιώσεως στη θέση τους^[51].
• Στα δημόσια οικονομικά, στα οποία οι νόμοι έπρεπε να εγκριθούν με χωριστές πλειοψηφίες από τους βουλευτές των δύο κοινοτήτων, οι Τουρκοκύπριοι βουλευτές αρνούνταν οποιαδήποτε συνεργασία για τη θέσπιση μόνιμου φορολογικού καθεστώτος. Αντιπρότειναν προσωρινούς νόμους βραχύχρονης ισχύος, ώστε να διατηρήσουν τη διαπραγματευτική τους δύναμη επί άλλων ζητημάτων στο νέο κράτος αφήνοντας σε εκκρεμότητα το φορολογικό ζήτημα^[52]. Ο Μακάριος καλούσε τις φοροεισπρακτικές υπηρεσίες να συλλέγουν τους φόρους ανεξάρτητα από την έγκριση του σχετικού νόμου ενώ ο Ντενκτάς καλούσε, αντίθετα, τους Τουρκοκυπρίους να μην πληρώνουν οποιοδήποτε φόρο στις αρχές της Δημοκρατίας^[53].

Αποτέλεσμα όλων των προαναφερθέντων διαφωνιών ήταν τελικά να μην λειτουργούν κρίσιμοι τομείς κρατικής ευθύνης και κατ' επέκταση το κράτος και το πολίτευμα. Στο μεταξύ ο Μακάριος, με δημόσιες δηλώσεις του δεν έκρυβε τη δυσαρέσκειά του για το καθεστώς της Ζυρίχης αλλά και για την αποτυχία του ενωτικού αγώνα. Οι δηλώσεις αυτές μπορεί να είχαν ως στόχο την ικανοποίηση του αισθήματος των οπαδών του, ενέτειναν όμως την καχυποψία των Τουρκοκυπρίων ως προς τις πραγματικές προθέσεις της Ελληνοκυπριακής πλευράς. Από διάφορες πηγές έχει αποδοθεί στον Μακάριο ότι σε ομιλία του στη γενέτειρα του Παναγιά στις 4 Σεπτεμβρίου 1962 διακήρυττε την ιδέα της εθνοκάθαρσης της Τουρκοκυπριακής μειονότητας λέγοντας "Μέχρις ότου εκδιωχθεί η μικρή αυτή τουρκική κοινότητα, ούσα τμήμα της τουρκικής φυλής, του φοβερού αυτού εχθρού του Ελληνισμού, το καθήκον των ηρώων της ΕΟΚΑ δεν θα μπορεί να θεωρηθεί ως περατωθέν"^[54]. Τέτοια αναφορά όμως δεν επιβεβαιώνεται από ελληνοκυπριακές πηγές, ενώ στον ελληνοκυπριακό τύπο της εποχής^[55] ο οποίος παρακολουθούσε στενά τις δραστηριότητες και κινήσεις του Μακαρίου δεν καταγράφεται επίσκεψη Μακαρίου στην Παναγιά στις 4 Σεπτεμβρίου 1962 ή εκφώνηση από μέρους του ομιλίας τη μέρα εκείνη.

Μυστικά σχέδια δράσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τουρκοκυπριακό σχέδιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όταν ξέσπασαν οι ταραχές του Δεκεμβρίου 1963, στο χρηματοκιβώτιο του γραφείου του αντιπροέδρου Κιουτσούκ βρέθηκαν μυστικά έγγραφα που περιέγραφαν τα σχέδια των Τουρκοκυπρίων^[56]. Το πρώτο από αυτά είχε υποβληθεί στον αντιπρόεδρο και περιέγραφε ένα «εθνικό πλάνο» «για να αποκτήσουν» οι Τουρκοκύπριοι «την πλήρη ελευθερία τους». Μεταξύ άλλων, το έγγραφο χαρακτήριζε τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου «προσωρινό ενδιάμεσο σταθμό» που έγινε αποδεκτός επειδή «αναγνωρίστηκαν τα δικαιώματα της Τουρκίας στην Κύπρο» και επέτρεπαν στους Τουρκοκυπρίους να ετοιμαστούν ώστε «να εκμεταλλευθούν τις γκάφες και τα λάθη των Ελλήνων» περιμένοντας «τη μέρα που θα αποφασίσουν να καταγγείλουν τις συμφωνίες, οπότε θα αποκτήσουμε την πλήρη ελευθερία μας». Για μια σειρά επώνυμους Τουρκοκυπρίους που αντιδρούσαν στη διχαστική πολιτική, το έγγραφο ανέφερε ότι «αν δεν πιστεύουν στον εθνικό αγώνα μας, πρέπει να τους αναγκάσουμε να σιωπήσουν».
Στο χρηματοκιβώτιο του Κιουτσούκ βρέθηκε και άλλο έγγραφο με ημερομηνία 14 Σεπτεμβρίου 1963 και τις υπογραφές των Κιουτσούκ και Ντενκτάς. Το έγγραφο προέβαινε σε απολογισμό των τριών χρόνων ανεξαρτησίας και προέβλεπε ότι «Οι Έλληνες ίσως καταγγείλουν ή προσπαθήσουν να καταργήσουν τις συμφωνίες του Λονδίνου και της Ζυρίχης και το σύνταγμα». Το ενδεχόμενο αυτό θα έπρεπε να απαντηθεί από την τουρκοκυπριακή κοινότητα με την «εγκαθίδρυση μιας Τουρκικής Δημοκρατίας». Μεταξύ άλλων βημάτων προβλεπόταν επίσης ότι «όταν αρχίσει η σύγκρουση, η διασκορπισμένη σ' όλο το νησί τουρκική κοινότητα πρέπει να συγκεντρωθεί δια της βίας σε μια περιοχή και να υποχρεωθεί να την υπερασπίσει». Η εγκαθίδρυση χωριστού κράτους συστήνεται όμως και για την περίπτωση που «οι Έλληνες συνεχίσουν την ... de facto κατάργηση του συντάγματος». Στη συνέχεια εξετάζονται τρόποι ώστε «να κάνουμε ακόμα πιο δύσκολη στους Έλληνες την εφαρμογή του συντάγματος σε κάθε τομέα» και προτείνεται επίσης «ν' αυξηθεί όσο γίνεται ο πληθυσμός των Τούρκων του νησιού με την είσοδο δήθεν τουριστών από την Τουρκία». Το έγγραφο κλείνει με τη βεβαιότητς πως θα εκδηλωθεί αργά ή γρήγορα συνταγματική κρίση και πως «μέχρι τότε, οι Έλληνες θα μας δώσουν πολλές ευκαιρίες σ' συτό το θέμα κι είναι φανερό από τώρα ότι τις περισσότερες ευκαιρίες θα μας τις δώσουν με τη συμπεριφορά τους».

Σχέδιο Ακρίτας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 21 Απριλίου 1966 η εφημερίδα "Πατρίς", φιλικά προσκείμενη στο Γεώργιο Γρίβα, δημοσίευσε το απόρρητο "Σχέδιο Ακρίτας"^[57], το οποίο φέρεται να είχε εκπονηθεί τα πρώτα χρόνια μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου από τον Υπουργό Εσωτερικών της Κυπριακής Κυβέρνησης Πολύκαρπο Γεωρκάτζη εν γνώσει του Μακάριου. Ο Γεωρκάτζης φέρεται να είχε συστήσει μυστική οργάνωση, της οποίας ηγείτο με το ψευδώνυμο «Ακρίτας» ^[58]. Το σχέδιο απευθυνόταν στα μέλη της οργάνωσης και η δημοσίευσή του πρέπει να οφείλεται στη διαμάχη Γρίβα-Μακάριου. Η ύπαρξη του σχεδίου αυτού δε διαψεύστηκε (ούτε επιβεβαιώθηκε) από την Κυπριακή Κυβέρνηση^[59]. Στην οργάνωση του Γεωρκάτζη φέρεται να ήταν μέλος και ο μέχρι πρότινος Πρόεδρος της Κύπρου Τάσος Παπαδόπουλος. Το κείμενο ήταν ανάλυση των στόχων της ελληνοκυπριακής πολιτικής και των μεθόδων που έπρεπε να ακολουθηθούν, για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί. Τελικός στόχος ήταν η Ένωση με την Ελλάδα. Επειδή όμως κάτι τέτοιο δεν ήταν εφικτό μετά την υπογραφή των Συνθηκών Ζυρίχης-Λονδίνου, θα έπρεπε πρώτα να αποδεσμευθεί η Κύπρος από αυτές τις Συνθήκες. Για να μπορέσει να αποδεσμευθεί η Κύπρος από τις συνθήκες θα έπρεπε να καταδειχθεί ότι η λύση που δόθηκε στο Κυπριακό με τις συνθήκες αυτές δεν ήταν δίκαιη και δεν έλυσε το πρόβλημα. Έπρεπε δηλαδή να προβληθούν και να τονιστούν οι δυσλειτουργίες του Συντάγματος και των Συνθηκών. Πολιτειακές δυσλειτουργίες θα εξυπηρετούσαν το σκοπό αυτόν. Σε αυτό το πλαίσιο θα έπρεπε να περάσει προς τη διεθνή κοινότητα η εντύπωση ότι, ενώ η συμβίωση των δύο κοινοτήτων είναι εφικτή, επικρατούσα είναι η ελληνοκυπριακή κοινότητα, η οποία θα όφειλε να είναι και ο βασικός συνομιλητής. Δεύτερος άμεσος στόχος ήταν, αφού καταδειχθούν οι δυσλειτουργίες του Συντάγματος, να καταστεί δυνατή η τροποποίησή του χωρίς τη συναίνεση ξένων κρατών. Για να γίνει αυτό θα έπρεπε να παρουσιαστεί η τροποποίηση του Συντάγματος ως απόρροια του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης των λαών και να μη συνδεθεί με την Ένωση, για να μην προκληθούν αντιδράσεις. Σε πρώτη φάση θα τροποποιούνταν οι διατάξεις που έδιναν δικαίωμα βέτο στους Τουρκοκυπρίους και θα αντικαθίσταντο από εγγυήσεις για τη μειονότητα. Η τελική φάση του σχεδίου προέβλεπε τη διενέργεια δημοψηφίσματος για την Ένωση με την Ελλάδα. Το σχέδιο αναφέρεται στη χρήση ένοπλης βίας μόνο ως άμυνα στις αντιδράσεις των Τουρκοκυπρίων. Βασικό όμως συμπέρασμα είναι ότι η συνταγματική κρίση ήταν επιθυμητή από τους εμπνευστές του σχεδίου και ότι τα 13 Σημεία του Μακάριου φαίνεται πως δε στόχευαν μόνο στην άρση του πολιτειακού αδιεξόδου, αλλά ήταν μέρος σχεδίου για τον μακροχρόνιο εξοβελισμό του τουρκοκυπριακού στοιχείου από τη διοίκηση της Κύπρου.

Συνταγματική Κρίση - Τα «Δεκατρία Σημεία»[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η κρίση πράγματι ξέσπασε στα τέλη του 1963. Στις 30 Νοεμβρίου 1963 ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος πρότεινε τροποποιήσεις στο Σύνταγμα (τα λεγόμενα «Δεκατρία Σημεία»), που αφορούσαν στη διανομή των εξουσιών ανάμεσα στην ελληνοκυπριακή και τουρκοκυπριακή κοινότητα και θα το καθιστούσαν, κατά την ελληνοκυπριακή άποψη, πιο λειτουργικό και αποτελεσματικό. Οι τροποποιήσεις που πρότεινε ο Μακάριος, μεταξύ άλλων, αφαιρούσαν το δικαίωμα βέτο από τον Ελληνοκύπριο πρόεδρο και τον Τουρκοκύπριο αντιπρόεδρο και άλλαζαν το σύστημα των χωριστών πλειοψηφιών, περιορίζοντας τα υπερπρονόμια της τουρκοκυπριακής κοινότητας σε εξασφαλισμένα δικαιώματα μειονότητας^[60].
Πριν ακόμα εκφράσει την άποψή της η τουρκοκυπριακή ηγεσία, έσπευσε η Τουρκική Κυβέρνηση στις 17 Δεκεμβρίου να επιδώσει έντονο και προσβλητικό υπόμνημα στον Μακάριο, με το οποίο απέρριπτε τα «Δεκατρία Σημεία»^[61]. Η τουρκοκυπριακή κοινότητα θεώρησε αυτές τις προτάσεις ως προσπάθεια αλλαγής της Συνθήκης Ζυρίχης-Λονδίνου και περιορισμού των δικαιωμάτων της.
Λόγω των βίαιων γεγονότων που ακολούθησαν, με καταλυτικές συνέπειες στην πορεία του Κυπριακού, η πρόταση των Δεκατριών Σημείων του Μακαρίου έχει γίνει επανειλημμένα αντικείμενο αναλύσεων και κριτικής αποτίμησης. Οι περισσότεροι αναλυτές τείνουν να τη θεωρούν λανθασμένη κίνηση, τόσο στον χρόνο που εκδηλώθηκε όσο και στην ουσία της^[62]. Η χρονική συγκυρία που επέλεξε ο Μακάριος για την πρωτοβουλία του ασφαλώς δεν ήταν τυχαία. Στις 17 Ιουνίου 1963, μετά από διαφωνία με τα ανάκτορα, είχε πέσει στην Ελλάδα η Κυβέρνηση Καραμανλή, η οποία είχε εκφράσει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την αντίθεσή της σε αλλαγή των Διεθνών Συμφωνιών για την Κύπρο ήδη από τον Απρίλιο του 1963^[63]. Οι εκλογές της 3ης Νοεμβρίου 1963 ανέδειξαν νικητή τον Γεώργιο Παπανδρέου, αλλά χωρίς κοινοβουλευτική αυτοδυναμία. Έτσι παρατάθηκε η κυβερνητική αστάθεια στην Ελλάδα. Όταν έληξε, τον Φεβρουάριο του 1964, η Κύπρος βρισκόταν στη δίνη των διακοινοτικών ταραχών και των συνεπειών τους. Σε όσες διεθνείς διασκέψεις είχαν γίνει ως τότε για την αντιμετώπιση της κρίσης, η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε από υπηρεσιακή κυβέρνηση.
Από την βρετανική πλευρά, ο Μακάριος έλαβε όχι μόνο την ενθάρρυνση του Ύπατου Αρμοστή (Πρέσβη της Μ. Βρετανίας στην Κύπρο) Άρθουρ Κλαρκ, ο οποίος ενέκρινε τις προτάσεις του Μακαρίου, αλλά και ενδείξεις ότι η Βρετανική Κυβέρνηση θα βοηθούσε να γίνουν δεκτές για συζήτηση στην Άγκυρα^[64]. Ωστόσο, η βρετανική θέση για το θέμα δεν ήταν στην πραγματικότητα τόσο απλή όσο πίστεψε ή ήθελε να πιστέψει ο Μακάριος^[65].
Το ψυχολογικό κλίμα μέσα στο οποίο λήφθηκε η απόφαση για την πρόταση συνταγματικών μεταρρυθμίσεων διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό και η λαϊκιστική καταδίκη των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου τόσο από το Κέντρο και την Αριστερά στην Ελλάδα όσο και από τον Γρίβα και τους οπαδούς του στην Κύπρο^[66]

Νέες ταραχές και εγκατάσταση ειρηνευτικής δύναμης (1963-1964)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα Ματωμένα Χριστούγεννα του 1963[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τη συνταγματική κρίση διαδέχονται αιματηρές διακοινοτικές ταραχές με αφορμή αστυνομικό έλεγχο Τουρκοκυπρίων από Ελληνοκύπριους αστυνομικούς. Στις αρχές Δεκεμβρίου 1963, έφθασαν στον υπουργό Εσωτερικών Π. Γιωρκάτζη βάσιμες πληροφορίες ότι επίκειται η διανομή 300 αυτόματων όπλων από τον τουρκοκυπριακό τομέα Λευκωσίας σε Τουρκοκύπριους εκτός της πόλης. Ο πληροφοριοδότης έδωσε και τους αριθμούς κυκλοφορίας των αυτοκινήτων^[67]. Οι υποψίες ενισχύθηκαν όταν οι Τουρκοκύπριοι υπουργοί πρότειναν ως μέτρο βελτίωσης των διακοινοτικών σχέσεων τη διενέργεια αστυνομικών ελέγχων σε αυτοκίνητα μόνο από αστυνομικούς της ίδιας κοινότητας με τους επιβάτες. Το Υπουργικό Συμβούλιο επέμεινε, ωστόσο, να διατηρηθούν οι μικτές περίπολοι και οι μικτοί έλεγχοι, ενώ ο διοικητής της Τ.Μ.Τ. Bozkurt έδωσε εντολή να μην σταματούν τα τουρκοκυπριακά αυτοκίνητα ή να αρνούνται την έρευνα της αστυνομίας^[68].
Στις 21 Δεκεμβρίου, αστυνομική περίπολος επιχείρησε να ερευνήσει αυτοκίνητο στο οποίο επέβαιναν Τουρκοκύπριοι στα όρια της Ελληνοκυπριακής και της Τουρκοκυπριακής συνοικίας της παλιάς πόλης. Οι Τουρκοκύπριοι αρνήθηκαν να υποβληθούν σε έρευνα, ακολουθώντας τις οδηγίες της Τ.Μ.Τ. και το επεισόδιο εξελίχθηκε σε συμπλοκή μεταξύ του Τουρκυπριακού πλήθους που άρχισε να συγκεντρώνεται στο σημείο του συμβάντος και των Ελληνοκύπριων αστυνομικών με αποτέλεσμα τον θάνατο δύο Τουρκοκυπρίων^[69]. Αυτή ήταν η σπίθα για την αναμενόμενη έκρηξη^[70]. Τα επεισόδια συνεχίστηκαν και την επόμενη μέρα καθώς πλήθος Τουρκοκυπρίων, πολλοί από τους οποίους ένοπλοι, άρχισε να περιφέρεται ανεξέλεγκτα στους δρόμους της παλιάς πόλης. Οι αρχικές εκκλήσεις του Προέδρου Μακαρίου και του Αντιπρόεδρου Κιουτσούκ αγνοήθηκαν και μέχρι το απόγευμα οι συγκρούσεις επεκτάθηκαν και σε άλλες συνοικίες της πρωτεύουσας. Μέχρι το επόμενο πρωί τα βίαια επεισόδια επεκτάθηκαν στη Λάρνακα. Παρά την αρχική αισιοδοξία για εκτόνωση της κρίσης, οι συγκρούσεις αναζωπυρώνονται στη Λευκωσία το επόμενο πρωί, όταν Ελληνοκυπριακές οικογένειες που κατοικούσαν στο στρατηγικής σημασίας προάστιο της Ομορφίτας, που κατοικείτο κυρίως από Τουρκοκύπριους, δέχεται σφοδρή επίθεση από Τουρκοκυπριακές ένοπλες ομάδες. Λίγο μετά, οι συγκρούσεις επεκτείνονται και στην Αμμόχωστο όταν Τουρκοκύπριοι χωροφύλακες επιχειρούν να καταλάβουν το αρχηγείο της χωροφυλακής. Συγκρούσεις αναφέρονται επίσης στην Κερύνεια^[71].
Η κατάσταση πλέον οδηγείται σε επικίνδυνη κλιμάκωση με την ΤΟΥΡΔΥΚ (το Τουρκικό στρατιωτικό απόσπασμα που εγκαταστάθηκε στην Κύπρο με βάση τη Συνθήκη Συμμαχίας) να βγαίνει, την ημέρα των Χριστουγέννων, από το στρατόπεδο της και να συμμετέχει στις συγκρούσεις υποστηρίζοντας την προσπάθεια των Τουρκοκυπρίων ενόπλων να ενισχύσουν τις οχυρώσεις τους γύρω από το Τουρκοκυπριακό χωριό Ορτακιοί. H ΕΛΔΥΚ εγκαταλείπει και αυτή το στρατόπεδο της προς υποστήριξη των Ελληνοκυπρίων αλλά επιστρέφει σε αυτό όταν ο Πρόεδρος Μακάριος αποδέχεται την κοινή παρέμβαση των Εγγυητριών Δυνάμεων για εκτόνωση της κρίσης.^[72] Στις 26 Δεκεμβρίου 1963 η ελληνοκυπριακή πλευρά παραδίδει στον Ερυθρό Σταυρό 800 γυναικόπαιδα Τουρκοκύπριους, που είχαν απομακρυνθεί από την περιοχή των μαχών, κυρίως στην περιοχή Ομορφίτας.^[73] Παράλληλα η Τουρκοκυπριακή πλευρά παραδίδει 26 Ελληνοκύπριους^[74].

Ειρηνευτικές πρωτοβουλίες και συνέχιση των ταραχών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 30 Δεκεμβρίου 1963 υπογράφηκε η πρώτη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός. Με την ίδια συμφωνία χαράχθηκε και η Πράσινη Γραμμή κατά μήκος του κέντρου της Λευκωσίας για να χωρίσει τις βόρειες τουρκοκυπριακές από τις νότιες ελληνοκυπριακές συνοικίες της^[75]. Ως ειρηνευτική δύναμη παρεμβλήθηκαν ανάμεσα στους αντιμαχόμενους Βρετανοί στρατιώτες των Βάσεων αναλαμβάνοντας το ρόλο του μεσολαβητή που επεδίωκαν εξαρχής.
Στις 15 Ιανουαρίου 1964 συνήλθε πενταμερής συνδιάσκεψη στο Λονδίνο για την εξεύρεση λύσης. Εκεί οι Τουρκοκύπριοι δεν ζητούσαν πια απλές ενισχύσεις των εγγυήσεων για την τήρηση του Συντάγματος αλλά τον γεωγραφικό διαχωρισμό των δυο κοινοτήτων με μετακίνηση πληθυσμών και την ομοσπονδοποίηση του κράτους. Αντίστοιχα, ούτε και οι Ελληνοκύπριοι ζήτησαν απλές τροποποιήσεις του Συντάγματος αλλά επεδίωξαν την ενοποίηση του κράτους και την κατάργηση των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίονου^[76]. Η υπέρβαση, και από τις δύο πλευρές, των αιτημάτων που είχαν προκαλέσει αρχικά την κρίση καθώς και η σπουδή τους, στο τραπέζι των συνομιλιών, να προτείνουν πολύ ευρύτερα μέτρα που ουσιαστικά καταργούσαν τις συνθήκες και το Σύνταγμα, δείχνει με τον πιο σαφή τρόπο πόσο λίγο ενδιέφερε και τις δύο πλευρές η τήρηση των Συμφωνιών. Το αποτέλεσμα ήταν η συνδιάσκεψη να οδηγηθεί ουσιαστικά σε αδιέξοδο και αποτυχία^[77]. Από τις 30 Δεκεμβρίου 1963 ο Δρ Κιουτσούκ είχε ήδη διακηρύξει ότι "το Σύνταγμα είναι νεκρό" και ότι δεν υπήρχε πλέον προοπτική συνύπαρξης των δυο κοινοτήτων στην Κύπρο ^[78]. Σε συνέντευξη του στη Le Monde στις 10 Ιανουαρίου 1964 προχωρά ακόμα ένα βήμα. "Θέλουμε" αναφέρει "χωριστό κράτος. Ήδη προχωρούμε προς την κατεύθυνση της δημιουργίας χωριστής διοίκησης, έχουμε δική μας αστυνομία και τηλεπικοινωνίες. Μετά τη Συνδιασκεψη του Λονδίνου, θα επεκτείνουμε την αυτονομία μας. Σε ότι αφορά εμάς, η Κυβέρνηση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου δεν υφίσταται πλέον"^[79].
Η Συνδιάσκεψη του Λονδίνου απέτυχε να ειρηνεύσει την Κύπρο και το ζήτημα μεταφέρθηκε στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, το οποίο με την απόφασή του αρ. 186/4-3-1964 εγκατέστησε για πρώτη φορά στην Κύπρο ειρηνευτική δύναμη 7.000 ανδρών, την ΟΥΝΦΙΚΥΠ^[80]. Εν τω μεταξύ ένοπλες παραστρατιωτικές ομάδες, η Τ.Μ.Τ. αλλά και ο τακτικός κυπριακός στρατός με μόνους τους Ελληνοκυπρίους συνέχισαν να συγκρούονται για πάνω από έξι μήνες στη Λευκωσία, την Πάφο, τον Άγιο Σωζόμενο, τα Καζιβερά, τη Λουρουτζίνα και αλλού^[81] και η επέμβαση των κυανοκράνων απέτρεψε πολλές φορές κλιμάκωση της έντασης^[82].
Δεύτερο κρίσιμο επεισόδιο θεωρείται αυτό που έγινε στην Αμμόχωστο στις 11 Μαΐου 1964, όταν τρεις Ελλαδίτες αξιωματικοί της ΕΛΔΥΚ και ένας Ελληνοκύπριος αστυνομικός εισήλθαν με ένα τζιπ υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες στον τουρκοκυπριακό τομέα της πόλης και επακολούθησε συμπλοκή με Τουρκοκυπρίους, κατά την οποία σκοτώθηκαν ένας αξιωματικός της ΕΛΔΥΚ και ο Ελληνοκύπριος αστυνομικός^[83]. Το περιστατικό αυτό έγινε αφορμή να αναζωπυρωθεί η βία και να ενταθούν οι ένοπλες συγκρούσεις και οι απαγωγές. Στο διάστημα αυτό πολλοί Τουρκοκύπριοι εγκατέλειψαν τα μεικτά χωριά στα οποία ζούσαν και κατέφυγαν σε θύλακες, οι περισσότεροι κοντά ή μέσα στις πόλεις. Στον φόβο που τους προξενούσαν οι ελληνοκυπριακές ένοπλες επιθέσεις προστέθηκε το οργανωμένο σχέδιο εξαναγκασμού τους από την τουρκοκυπριακή ηγεσία και την Τ.Μ.Τ. που προσπαθούσαν να επιτύχουν τη δημιουργία αμιγών θυλάκων και την de facto διχοτόμηση του νησιού. Οι ένοπλες αυτές ταραχές ενισχύονταν και από τις «ανεύθυνες, ανακριβείς και ιδιαίτερα συναισθηματικές περιγραφές του τοπικού τύπου»^[84].
Η Τουρκία και Ελλάδα ενεπλάκησαν ενεργά στη διαμάχη, η μεν πρώτη με την διενέργεια βομβαρδισμών (η προγραμματιζόμενη εισβολή απετράπη έπειτα από επέμβαση του αμερικανικού παράγοντα λόγω της ανοιχτής στήριξης της ΕΣΣΔ προς τον Μακάριο), η δε δεύτερη με την αποστολή στρατιωτικού σώματος πέραν των όσων προέβλεπαν οι Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου. Η Κυπριακή Κυβέρνηση ζήτησε από την Ελλάδα την αποστολή επιπλέον στρατού. Η Ελληνική Κυβέρνηση ανταποκρίθηκε, στέλνοντας 5.000 άνδρες υπό τη διοίκηση του Γρίβα, ο οποίος έτσι τον Ιούνιο του 1964 επέστρεψε στο νησί με τη διστακτικά σύμφωνη γνώμη του Μακάριου και τον Αύγουστο του ίδιου έτους ανέλαβε τη διοίκηση και της Εθνικής Φρουράς. Ο Γρίβας εστάλη, γιατί θεωρήθηκε ότι θα ήταν ο μόνος που θα μπορούσε να ελέγξει τους παραστρατιωτικούς, πράγμα το οποίο και πέτυχε.

Τουρκική αεροπορική επιδρομή στην Τηλλυρία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι ταραχές κλιμακώθηκαν στρατιωτικά στις αρχές Αυγούστου του 1964, όταν ελληνικές δυνάμεις και δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς επιτέθηκαν στον τουρκοκυπριακό θύλακα των Κοκκίνων στις βόρειες ακτές του νησιού. Αιτία της επίθεσης ήταν ότι ο παράκτιος θύλακας χρησιμοποιούνταν ως βάση για την εισαγωγή όπλων και μαχητών από την Τουρκία. Η Τουρκία αντέδρασε άμεσα στην επίθεση και η τουρκική Αεροπορία βομβάρδισε ελληνοκυπριακές θέσεις στην Τυλληρία με βόμβες ναπάλμ, καθιστώντας σαφείς τις προθέσεις της σε περίπτωση εμπλοκής. 55 Ελληνοκύπριοι σκοτώθηκαν, εκ των οποίων οι 28 πολίτες^[85].
Η αποστολή δυνάμεων του ΟΗΕ για την τήρηση της ανακωχής κατά μήκος της Πράσινης Γραμμής κατέδειξε ότι το κυπριακό πρόβλημα παρέμενε ενεργό και είχε προσλάβει έναν διεθνή χαρακτήρα, τον οποίο εξακολουθεί να διατηρεί ως τις μέρες μας. Παράλληλα αποτέλεσμα των συγκρούσεων αυτών ήταν η δημιουργία δύο «πράσινων γραμμών» ανάμεσα στις δύο κοινότητες, μιας γεωγραφικής και μιας ψυχολογικής ^[86]

Συνέπειες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η κρίση του 1963-64 επέδρασε καταλυτικά στην πορεία του Κυπριακού προβλήματος και είχε μακροχρόνιες συνέπειες που μπορούμε να συνοψίσουμε στα εξής σημεία:

• Εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά πρακτικές φυσικού διαχωρισμού Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων (θύλακες, «Πράσινη Γραμμή», μετεγκατάσταση πληθυσμών, κυρίως Τουρκοκυπρίων).
• Οι Τουρκοκύπριοι αξιωματούχοι αποχώρησαν από τα πολιτειακά όργανα του κράτους και οι υπάλληλοι δημοσίων υπηρεσιών, κρατικών και ημικρατικών οργανισμών εγκατέλειψαν τις θέσεις τους^[87].
• Το πρόβλημα διεθνοποιήθηκε και οδηγήθηκε στον Ο.Η.Ε.
• Εγκαταστάθηκε για πρώτη φορά στην Κύπρο ειρηνευτική δύναμη των Ηνωμένων Εθνών (ΟΥΝΦΙΚΥΠ) συμβάλλοντας όμως στη διαφύλαξη του de facto διαχωρισμού παρά στην επαναφορά των πραγμάτων στην προ της κρίσης ομαλότητα και νομιμότητα^[88].
• Σημειώθηκε η πρώτη ευρείας κλίμακας εμπλοκή των Η.Π.Α. στο Κυπριακό.
• Επιβεβαιώθηκε η διεθνής αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησής της παρά την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων από τα πολιτειακά όργανα^[89].
• Ενισχύθηκαν οι Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου και απετράπη η αμφισβήτησή τους^[90].

H Περίοδος 1964-1974[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Διακοινοτικές σχέσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χάρτης της κατανομής εθνοτήτων στην Κύπρο κατά το 1973 (πηγή:CIA). Οι τουρκοκυπριακοί θύλακες σημειώνονται με μωβ. Κατά το διάστημα 1964-1974 η κατανομή των θυλάκων παρουσίασε μικρή μεταβολή.

Μετά την κλιμάκωση της έντασης με την τουρκική επίθεση τον Αύγουστο του 1964 στην Τηλλυρία, τις ταραχές διαδέχτηκε αρχικά σχετική ηρεμία. Στο διάστημα μεταξύ 1964 και 1974 οι περίοδοι των διακοινοτικών εντάσεων εναλλάσσονταν με περιόδους διακοινοτικών συνομιλιών, οι οποίες όμως δεν κατέληγαν σε κάποιο αποτέλεσμα. Ο Μακάριος, όταν έχασε τον έλεγχο της Εθνικής Φρουράς, συνέστησε παραστρατιωτικές ομάδες και τις εξόπλισε με όπλα από την Τσεχοσλοβακία, κάτι που μαθεύτηκε και προκάλεσε διεθνείς αντιδράσεις το 1966 και το 1972, αναγκάζοντάς τον να παραδώσει τον βαρύτερο οπλισμό στις δυνάμεις του ΟΗΕ προς φύλαξιν. Η Κυπριακή Κυβέρνηση, φοβούμενη επέμβαση της Τουρκίας σε περίπτωση περαιτέρω ενόπλων ταραχών, άλλαξε πολιτική και επέβαλε το 1964 οικονομικές κυρώσεις (εμπάργκο) στους τουρκοκυπριακούς θύλακες περιορίζοντας τη διακίνηση αγαθών οι οποίες όμως μέχρι το τέλος του χρόνου ουσιαστικά τερματίζονται.^[91]. Το Νοέμβριο του 1967 ελληνοκυπριακές δυνάμεις επιτέθηκαν στους Τουρκοκυπρίους στις περιοχές Άγιος Θεόδωρος και Κοφίνου δυτικά της Λάρνακας ύστερα από εντάσεις και προκλήσεις μεταξύ των δύο πλευρών, με αποτέλεσμα τον θάνατο 22 Τουρκοκυπρίων και ενός Ελληνοκυπρίου. Η Τουρκία απείλησε να εισβάλει στο νησί και η εισβολή απετράπη μόνο με ανταλλάγματα την απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας από την Κύπρο και την ανάκληση του Γρίβα στην Ελλάδα. Πέρα από τις αδιέξοδες συνομιλίες, η Κυπριακή Κυβέρνηση δεν έκανε καμιά προσπάθεια σε πρακτικό επίπεδο προσέγγισης του τουρκοκυπριακού στοιχείου.
Στην εξωτερική πολιτική ο Μακάριος προσέγγισε το Κίνημα των Αδεσμεύτων, την Ε.Σ.Σ.Δ. και το Σύμφωνο της Βαρσοβίας υπολογίζοντας στην αντίδραση των τελευταίων σε μια τουρκική εισβολή. Πρόθεσή του ήταν να παρουσιάσει την Κύπρο ως μια ανεξάρτητη χώρα και να επισείσει το κίνδυνο γεωγραφικής επέκτασης του ΝΑΤΟ σε περίπτωση τουρκικής εισβολής. Η Ε.Σ.Σ.Δ. στην αρχή τάχθηκε με το μέρος του Μακάριου, θέλοντας να αποτρέψει την είσοδο της Κύπρου στο ΝΑΤΟ, αργότερα όμως αναγνώρισε ότι οι καλές σχέσεις με την Τουρκία λόγω των Στενών του Βοσπόρου ήταν προτιμότερες.
Στο μεταξύ οι τουρκοκυπριακοί θύλακες οργανώθηκαν με στρατό και κρατική διοίκηση, εγκαθιδρύοντας στις 24 Δεκεμβρίου 1967 ένα κράτος εν κράτει με την ονομασία "Προσωρινή Τουρκοκυπριακή Διοίκηση" κατά παράβαση των Συνθηκών Ζυρίχης-Λονδίνου και του Συντάγματος, που απαγόρευαν ρητά την αποσχιστική ανεξαρτητοποίηση μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας^[92]. Αυτό το κράτος εν κράτει διέθετε "βουλή" και "εκτελεστικό συμβούλιο"^[93], αλλά και αστυνομία, ταχυδρομείο, ραδιόφωνο, ακόμη και ποδοσφαιρική ομοσπονδία. Οι Τουρκοκύπριοι που ζούσαν εκτός θυλάκων είχαν περιορισμένα δικαιώματα σε σχέση με τους Ελληνοκύπριους και ταυτίζονταν μάλλον με την Τουρκοκυπριακή Διοίκηση παρά με το επίσημο κράτος της Κύπρου, το οποίο είχε περιέλθει εξ ολοκλήρου στους Ελληνοκυπρίους. Ακόμα και οι Τουρκοκύπριοι που ζούσαν εκτός θυλάκων υπηρετούσαν τη στρατιωτική τους θητεία στον τουρκοκυπριακό στρατό. Ο τουρκοκυπριακός εθνικισμός φούντωνε και η απομόνωση από τους Ελληνοκυπρίους αρκετές φορές επιδιωκόταν^[59]. Αρκετές φορές ένοπλες ομάδες Τουρκοκυπρίων εμπόδιζαν κατοίκους των θυλάκων να επιστρέψουν στα χωριά τους. Στο ζήτημα της τουρκοκυπριακής κοινότητας πάντως οι Ελληνοκύπριοι ακολουθούσαν μια μάλλον κοντόφθαλμη πολιτική. Ενώ διακήρυτταν ότι πρέπει πάση θυσία να αποφευχθεί η διχοτόμηση του νησιού, δεν τους ενοχλούσε ιδιαίτερα η δημιουργία των θυλάκων και η στεγανοποίηση των δύο κοινοτήτων· τούς αρκούσε που οι Τουρκοκύπριοι δεν παρενέβαιναν στη διοίκηση του επίσημου κράτους. Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες αυτού του διαχωρισμού δεν αποτελούσαν αντικείμενο συζήτησης^[59].

Σχέδιο Άτσεσον[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Dean Acheson

Το 1964, μεσουσών των ταραχών μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Λύντον Τζόνσον αναθέτει στον πρώην Υπουργό Εξωτερικών Ντην Άτσεσον να μεσολαβήσει για την εξεύρεση λύσης. Ο Άτσεσον καταστρώνει δύο σχέδια^[94], τα οποία όμως τελικά απορρίπτονται από τα εμπλεκόμενα μέρη. Βάση και των δύο σχεδίων ήταν η ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα έναντι ανταλλαγμάτων προς την Τουρκία. Το πρώτο σχέδιο προέβλεπε παραχώρηση στην Τουρκία της χερσονήσου της Καρπασίας για τη δημιουργία κυρίαρχης στρατιωτικής βάσης. Με τον τρόπο αυτόν εξασφαλιζόταν ότι δε θα χρησιμοποιηθεί η Κύπρος ως εφαλτήριο για επίθεση εναντίον της από τους Έλληνες. Παράλληλα θα παραχωρούνταν προνόμια αυτοδιοίκησης σε ορισμένες περιοχές στους Τουρκοκύπριους. Το σχέδιο αυτό απέρριψε ο Μακάριος, θεωρώντας το διχοτόμηση και εμμένοντας στην άνευ όρων Ένωση^[95], ενώ ο Γεώργιος Παπανδρέου ήταν πρόθυμος να το συζητήσει^[96]. Το δεύτερο σχέδιο προέβλεπε απλή εκμίσθωση της Καρπασίας στην Τουρκία και παραχώρηση του Καστελλόριζου από την Ελλάδα στην Τουρκία. Και αυτό το σχέδιο το απέρριψε ο Μακάριος, ενώ στη συνέχεια το απέρριψε και η Τουρκία, η οποία συζητούσε μόνο παραχώρηση κυρίαρχης βάσης ως αντάλλαγμα^[97][98]. Το Σχέδιο Άτσεσον έμεινε έτσι στην ιστορία για άλλους ως μεγάλη χαμένη ευκαιρία για το Κυπριακό, ενώ για άλλους ως πρώτη αποτυχημένη απόπειρα διχοτόμησης της Κύπρου.

Αναφορά Πλάζα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Μάρτιο του 1964, μαζί με την αποστολή ειρηνευτικής δύναμης, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ αποφάσισε και την ανάληψη μεσολαβητικής πρωτοβουλίας. Ανέθεσε τον ρόλο του μεσολαβητή στον Φιλανδό διπλωμάτη Σακάρι Τουομιόγια (Sakari Tuomioja), ο οποίος όμως κατά τη διάρκεια της αποστολής του πέθανε και τη θέση του πήρε ο Γκάλο Πλάζα (Galo Plaza), πρώην πρόεδρος του Εκουαδόρ. Ο Πλάζα υπέβαλε στις 26 Μαρτίου 1965 την αναφορά του στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ. Στην αναφορά του αυτή έκανε μια ανάλυση της κατάστασης στο νησί. Αφού κατέγραψε το ιστορικό του προβλήματος, παρουσίασε τις θέσεις των δύο κοινοτήτων. Σύμφωνα με την έκθεσή του, από την αρχή της μεσολαβητικής αποστολής καθημερινές ένοπλες συγκρούσεις παραστρατιωτικών ομάδων στο νησί εμπόδιζαν την εξεύρεση οποιασδήποτε λύσης ^[82] . Η ηρεμία που επικράτησε μετά τον Αύγουστο του 1964 δεν άλλαξε και πολλά, επειδή οι ηγεσίες των δύο κοινοτήτων συνέχισαν να έχουν διαμετρικά αντίθετες θέσεις, με τους Ελληνοκυπρίους να επιδιώκουν την Ένωση (σε θεωρητικό επίπεδο) και τους Τουρκοκυπρίους να εμμένουν σε γεωγραφικό διαχωρισμό των δύο λαών στο πλαίσιο ενός ομόσπονδου κράτους ^[99]. Ο Πλάζα στην έκθεσή του προχώρησε στην εκτίμηση των προτεινόμενων λύσεων. Την τουρκοκυπριακή λύση της γεωγραφικής διαίρεσης του νησιού και τη δημιουργία διζωνικής ομοσπονδίας την απέρριψε, διότι συνδεόταν με αθρόες μετακινήσεις πληθυσμών και θα είχε ως συνέπεια παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων των εμπλεκόμενων πληθυσμών ^[100]. Επίσης θεώρησε την επιστροφή στο καθεστώς των Συνθηκών Ζυρίχης-Λονδίνου ανέφικτη. Τα προβλήματα που ανέκυψαν με την εφαρμογή τους, άσχετα από το ποιος τα προκάλεσε, σε συνδυασμό με τα γεγονότα που μεσολάβησαν, απέκλειαν κατά την κρίση του την απρόσκοπτη εφαρμογή τους ^[101]. Τη λύση της Ένωσης επίσης δεν την προέκρινε, λόγω της έντονης αντίθεσης των Τουρκοκυπρίων ^[102], καταλήγοντας ότι τα μέρη θα έπρεπε να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις προς την κατεύθυνση ενός ανεξάρτητου κράτους χωρίς διαχωρισμό των κοινοτήτων αλλά με ιδιαίτερες εγγυήσεις για τα δικαιώματα της τουρκοκυπριακής μειονότητας ^[103]. Η έκθεση Πλάζα δεν ικανοποίησε την Τουρκία, η οποία την θεώρησε μεροληπτική υπέρ των Ελληνοκυπρίων και αρνήθηκε περαιτέρω μεσολάβησή του στο Κυπριακό.

Σχέσεις Αθήνας-Λευκωσίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι σχέσεις Αθήνας-Λευκωσίας δεν ήταν οι καλύτερες δυνατές. Ήδη οι Ελληνοκύπριοι θεωρούσαν τις Συνθήκες Λονδίνου-Ζυρίχης προδοσία από τη μεριά της Αθήνας του αγώνα για Ένωση, στάση που καταλόγιζε ως το τέλος της ζωής του ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στον Μακάριο^[104][105]. Η απουσία αντίδρασης στους τουρκικούς βομβαρδισμούς του Αυγούστου του 1964 απογοήτευσε εκ νέου την Κυπριακή Κυβέρνηση. Από την άλλη η Ελληνική Κυβέρνηση είχε καταστήσει από την αρχή σαφές, ότι δεν επιθυμούσε σύρραξη με την Τουρκία και ότι στη χάραξη της πολιτικής της όφειλε να λάβει υπ’ όψιν και τους ελληνικούς πληθυσμούς στην Τουρκία. Η ανησυχία αυτή εντάθηκε μετά το πογκρόμ κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης (Σεπτεμβριανά) το 1955. Στη διατάραξη των σχέσεων συντελούσε και η αντίληψη της Αθήνας, η οποία ήθελε να έχει το πάνω χέρι στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, πράγμα που ο Μακάριος δεν ήταν διατεθειμένος να δεχθεί. Η ανακοίνωση των «Δεκατριών Σημείων» από τον Μακάριο, που στάθηκαν η αιτία για τις ενδοκοινοτικές ταραχέην της Ελληνικής Κυβέρνησης, η οποία όχι μόνο δε θα είχε συμφωνήσει σε κάτι τέτοιο, αλλά και είχε προειδοποιήσει τον Μακάριο, ότι σε περίπτωση μονομερούς καταγγελίας των Συνθηκών, θα διαχώριζε δημόσια τη θέση της^[106]. Το ίδιο συνέβη και με το γεγονός που οδήγησε στην κλιμάκωση της έντασης, την επίθεση στον τουρκοκυπριακό θύλακα των Κοκκίνων. Ο τότε πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου έστειλε εμπιστευτικό σημείωμα στον Μακάριο με την περίφημη φράση «Μακαριώτατε, άλλα συμφωνούμεν και άλλα πράττετε» ^[107]. Ανησυχία στην Αθήνα δημιουργούσε επίσης η προσέγγιση Μακάριου-Ε.Σ.Σ.Δ., καθώς και η απήχηση του αριστερού ΑΚΕΛ ^[108]. Δεν είχαν περάσει 15 χρόνια από τη νίκη των κυβερνητικών στρατευμάτων με τη βοήθεια Άγγλων και Αμερικανών στον ελληνικό Εμφύλιο και η Ελλάδα ήταν σφιχτά προσδεδεμένη στο άρμα της Δύσης.

Το αίτημα για Ένωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το πάγιο αίτημα των Ελληνοκυπρίων από τις αρχές του αιώνα ήταν η «Ένωσις με τη μητέρα Ελλάδα» (υπό την έννοια της ενσωμάτωσης του νησιού στην Ελλάδα, όχι της δημιουργίας κάποιου είδους Κυπρο-Ελληνικής Ένωσης). Με αυτό το σύνθημα ξεκίνησε και η ΕΟΚΑ τον αγώνα της το 1955, αυτό ήταν και το ποθούμενο του ελληνοκυπριακού λαού και πολιτικής ηγεσίας το 1959. Η ελληνοκυπριακή κοινότητα αναγκάστηκε τελικά να συμβιβαστεί με τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου, συνεταιρικού κράτους με τους Τουρκοκύπριους, στη βάση των Συνθηκών Λονδίνου-Ζυρίχης, οι οποίες απέκλειαν το ενδεχόμενο μελλοντικής προσάρτησης του νησιού σε τρίτη χώρα. Ο Γρίβας κατηγορούσε ανοιχτά το Μακάριο ότι με την υπογραφή των Συνθηκών πρόδωσε τους ελληνοκυπριακούς πόθους. Ο Ελληνοκύπριος στρατηγός δεν σταμάτησε ποτέ να προβάλλει επιτακτικά το αίτημα αυτό. Αλλά και ο Μακάριος και οι υπόλοιποι Ελληνοκύπριοι πολιτικοί εξακολούθησαν να μιλούν σε κάθε ευκαιρία για Ένωση και μετά τις Συνθήκες. Αυτό ήταν και το επιχείρημα των Τουρκοκυπρίων, με το οποίο αρνούνταν την οποιαδήποτε τροποποίηση των Συνθηκών. Φοβούνταν ότι ένα άλλο μοντέλο διοίκησης θα επέτρεπε στους Ελληνοκυπρίους να επιτύχουν την ενσωμάτωση του νησιού στην Ελλάδα, με επακόλουθο, αν όχι το διωγμό της τουρκοκυπριακής κοινότητας, τουλάχιστον μια τύχη παρόμοια με αυτήν της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης.
Στην πορεία όμως δε γινόταν κάτι στην πράξη προς την κατεύθυνση αυτή. Ο Γρίβας και οι οπαδοί του κατηγορούσαν ανοιχτά τον Μακάριο, ότι ποτέ δε στόχευε στην Ένωση, παρά μόνο στην κατάληψη της εξουσίας. Έχοντας συγκεντρώσει στα χέρια του πολιτική και θρησκευτική εξουσία, δεν είχε κανέναν λόγο να τις παραχωρήσει σε άλλον. Η κατηγορία αυτή τού προσήφθη και από άλλους, όταν απέρριψε το Σχέδιο Άτσεσον, το οποίο προέβλεπε ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα το 1964^[109]. Η απάντηση του Μακάριου ήταν ότι οποιαδήποτε απόπειρα ένωσης θα είχε ως συνέπεια τη στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας και θα κατέληγε στο αντίθετο αποτέλεσμα, στη διχοτόμηση του νησιού.
Σύμφωνα με ορισμένους μελετητές με τον καιρό για πολλούς Ελληνοκυπρίους το κύριο ζητούμενο ήταν πλέον η κυριαρχία του ελληνικού στοιχείου στο νησί και όχι τόσο η (άμεση τουλάχιστον) Ένωση με την Ελλάδα, καθώς στην πράξη αρκετοί δε θα ήταν πρόθυμοι να υπαχθούν από τη μια μέρα στην άλλη στην Αθηναϊκή διοίκηση^[59]. Κατά τους ίδιους μελετητές σε αυτήν την απροθυμία συνέβαλε και η άνοδος του βιοτικού επιπέδου τους χάρη στη επιτυχημένη οικονομική πολιτική του Μακάριου, η οποία έκανε λιγότερο ελκυστική την ένωση με τη μαστιζόμενη από οικονομικά προβλήματα Ελλάδα^[59]. Ειδικά μετά τον εξοβελισμό του τουρκοκυπριακού στοιχείου από το κυπριακό κράτος, ένα μεγάλο μέρος των στόχων είχε (φαινομενικά) επιτευχθεί. Στην αναφορά του ο Γκάλο Πλάζα το 1965 διστάζει να δεχθεί ότι οι Ελληνοκύπριοι είναι διατεθειμένοι να «απορροφηθεί» η Κύπρος από την Ελλάδα, ενώ σε σχετική ερώτησή του η ελληνοκυπριακή ηγεσία και ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος δεν έδωσαν σαφή απάντηση ως προς το χρονοδιάγραμμα και τη μορφή της Ένωσης, αν αυτή καθίστατο κάποτε εφικτή. Μια σειρά από ρυθμίσεις, αλλαγές και παραχωρήσεις που θα έπρεπε να γίνουν δεν είχαν απασχολήσει σοβαρά την ελληνοκυπριακή ηγεσία^[110]. Η επικράτηση της δικτατορίας στην Αθήνα κατέστησε την προοπτική της Ένωσης ακόμα λιγότερο ελκυστική για ορισμένους Ελληνοκυπρίους. Τον Ιανουάριο του 1968 ο Αρχιεπίσκοπος εγκατέλειψε και επίσημα την γραμμή της Ένωσης, υποστηρίζοντας ως μόνη εφικτή λύση υπό τις δεδομένες συνθήκες το υπάρχον καθεστώς ανεξαρτησίας, προτιμώντας το εφικτό από το ευκταίο^[111]. Την ίδια στιγμή όμως το Ενωτικό ρεύμα παραμένει ισχυρό. Το 1967 η Κυπριακή Βουλή με ομόφωνο ψήφισμα της διατρανώνει την αποφασιστικότητα του Κυπριακού λαού να μην "αναστείλει .. τον αγώνα του, μέχρις ότου ο αγών αυτός ευοδωθεί δια της άνευ ενδιαμέσου σταθμού Ενώσεως ενιαίας και ολοκλήρου της Κύπρου μετά της Μητρός Ελλάδος" ενώ ο Βίας Μαρκίδης, εκ μέρους της Επιτροπής Αποκαταστάσεως της Δημοκρατίας στην Ελλάδα απαντούσε στις κατηγορίες των χουντικών περί ανθενωτικής δραστηριότητας του αντιχουντικού κινήματος στην Κύπρο λέγοντας "Ας γίνει η Ένωσις και ας μας συλλάβουν. Και μέσα στην φυλακήν θα γιορτάζωμεν για την εθνική μας αποκατάστασιν." ^[112].

Δικτατορία των Συνταγματαρχών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με την επιβολή στρατιωτικής δικτατορίας στην Ελλάδα το 1967 η κατάσταση περιπλέχτηκε ακόμη περισσότερο, καθώς οι Συνταγματάρχες διεκδικούν και πάλι το ρόλο του "Εθνικού Κέντρου" ως του ρυθμιστή της ακολουθητέας γραμμής στο Κυπριακό.
Οι σχέσεις Ελλάδας και Κύπρου μετά την εγκαθίδρυση της δικτατορίας της 21ης Απριλίου 1967 στην Αθήνα χειροτέρευαν διαρκώς. Οι Συνταγματάρχες παρενέβαιναν απροκάλυπτα στην πολιτική ζωή της Κύπρου πιέζοντας τον Μακάριο να αλλάξει τους Υπουργούς του, να σχηματίσει Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας ή και να παραιτηθεί.^[113]
Στις 8 Μαρτίου 1970 έγινε αποτυχημένη δολοφονική απόπειρα κατά του Μακάριου και ως ένας από τους υποκινητές θεωρήθηκε ο Πολύκαρπος Γεωρκάτζης. Στο νησί επανήλθε το Φθινόπωρο του 1971 ο Γρίβας, ο οποίος συνέστησε την παραστρατιωτική οργάνωση ΕΟΚΑ Β' με στόχο την ανάληψη αγώνα για την επίτευξη της Ένωσης. Μέσω των εφημερίδων που είχε υπό τον έλεγχό του κατηγορούσε τον Μακάριο ότι πρόδιδε τον αγώνα των Ελληνοκυπρίων για Ένωση για να μη χάσει τα αξιώματά του. Μετά τον θάνατο του Γρίβα τον Ιανουάριο του 1974 τα ηνία της οργάνωσης ανέλαβε πλέον η Χούντα. Έτσι είχαν δημιουργηθεί δύο στρατόπεδα στους Ελληνοκυπρίους. Η πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων ήταν στο πλευρό του Μακάριου, τον οποίο και εξέλεγε σε κάθε εκλογή με μεγάλα ποσοστά.
Στις 8 Μαρτίου του 1973 τρεις Μητροπολίτες της Εκκλησίας της Κύπρου, ο Κιτίου Άνθιμος, ο Κυρηνείας Κυπριανός και ο Πάφου Γεννάδιος καθαίρεσαν τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο από το εκκλησιαστικό του αξίωμα, επειδή σύμφωνα με τους εκκλησιαστικούς κανόνες δεν επιτρέπεται οι ιεράρχες να κατέχουν και πολιτειακό αξίωμα. Το Μακαριακό στρατόπεδο υποστηρίζει ότι η κίνηση αυτή είχε τη στήριξη της Αθήνας. Ο Μακάριος τότε με τη σειρά του συγκάλεσε Μείζονα και Υπερτελή Σύνοδο, στην οποία πήραν μέρος 13 προκαθήμενοι ορθοδόξων εκκλησιών μεταξύ άλλων από τα Πατριαρχεία Αλεξανδρείας και Αντιοχείας, η οποία αποκατέστησε τον Μακάριο και καθαίρεσε τους τρεις Μητροπολίτες στις 14 Ιουλίου του 1973.

Πραξικόπημα και Τουρκική εισβολή (1974)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Τουρκική εισβολή στην Κύπρο

Τον Ιούλιο του 1974 οργανώθηκε από τη Χούντα του Ιωαννίδη, επικεφαλής της οποίας ήταν (μετά την ανατροπή του Παπαδόπουλου στις 25 Νοεμβρίου του 1973) ο Δημήτριος Ιωαννίδης, και τους συνεργάτες της στην Κύπρο πραξικόπημα με στόχο την ανατροπή του Μακαρίου και την προσάρτηση της Κύπρου στην Ελλάδα. Το σχέδιο ήταν να ανατραπεί ο Μακάριος και την Προεδρία να αναλάβει με τη δύναμη των όπλων ο Νίκος Σαμψών, ακραιφνής εθνικιστής Κύπριος πολιτικός, παλαιός μαχητής της ΕΟΚΑ και της ΕΟΚΑ Β'. Στις 15 Ιουλίου ελληνικές στρατιωτικές μονάδες άρχισαν να βάλλουν κατά του προεδρικού μεγάρου στη Λευκωσία, όπου βρισκόταν ο Μακάριος, με σκοπό να τον σκοτώσουν. Αυτός όμως κατάφερε και διέφυγε, στην αρχή στην Πάφο και αργότερα στη βρετανική βάση του Ακρωτηρίου, απ' όπου και τον φυγάδευσαν οι Άγγλοι στο εξωτερικό. Στις 19 Ιουλίου εξεφώνησε λόγο ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, στον οποίο, αφού ευχαριστούσε τους Άγγλους για τη σωτηρία του, χαρακτήριζε το πραξικόπημα ως εισβολή της Χούντας στην Κύπρο και κατάλυση της ανεξαρτησίας της, ενώ ταυτόχρονα κάλεσε το Συμβούλιο Ασφαλείας να παρέμβει με όλα τα πρόσφορα μέσα για την αποκατάσταση της δημοκρατίας, ίσως για να προλάβει τον κίνδυνο εισβολής από μέρους της Τουρκίας αφού η Τουρκία δεν είναι μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας.

"I appeal to the members of the Security Council to do their utmost to put an end to this anomalous situation, which was created by the coup of Athens. I call upon the Security Council to use all ways and means at its disposal so that the constitutional order in Cyprus and the democratic rights of the people of Cyprus can be reinstated without delay."
[...]
"...the events in Cyprus do not constitute an internal matter of the Greeks of Cyprus. The Turks of Cyprus are also affected. The coup of the Greek junta is an invasion, and from its consequences the whole people of Cyprus suffers, both Greeks and Turks."

Το Συμβούλιο Ασφαλείας στη συνεδρία του δεν πήρε απόφαση, και στις 20 Ιουλίου 1974, έγινε το πρώτο μέρος της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο κατά παράβαση της Συνθήκης Εγγυήσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας και του καταστατικού χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Ο αμφιλεγόμενος αυτός λόγος του Μακάριου στο Συμβούλιο Ασφαλείας έχει χρησιμοποιηθεί κατά κόρον από την τουρκική και την ελληνική φιλοχουντική προπαγάνδα. Τόσο η πρώτη, η οποία δικαιολογεί την εισβολή ως χρέος της ως εγγυήτριας δύναμης από τις Συνθήκες Ζυρίχης-Λονδίνου, όσο και η δεύτερη, η οποία προσπαθεί να αποσείσει τις ευθύνες για τα γεγονότα από πάνω της, «αναγιγνώσκουν» στον λόγο αυτόν μια έκκληση του Μακάριου προς την Τουρκία να επέμβει για να τον αποκαταστήσει στην εξουσία. Κάτι τέτοιο πάντως δεν περιέχει η έκκληση, η οποία απευθύνεται αποκλειστικά στα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Η Κύπρος μετά την τουρκική εισβολή

Λίγες μέρες μετά η Κυβέρνηση Σαμψών παραιτήθηκε υπό το βάρος των εξελίξεων. Στη Γενεύη άρχισαν πυρετώδεις διαβουλεύσεις για την εξεύρεση ειρηνικής λύσης υπό την αιγίδα του Βρετανού Υπουργού Εξωτερικών Τζον Κάλαχαν. Η ελληνοκυπριακή πλευρά, εκπροσωπούμενη από τον Γλαύκο Κληρίδη, αξίωσε για πρώτη φορά μετά το 1963 εφαρμογή των Συνθηκών Ζυρίχης-Λονδίνου και του Κυπριακού Συντάγματος, κάτι που ως τότε η ίδια αρνούνταν κατηγορηματικά. Η Τουρκία αρνήθηκε και προέβαλε το πάγιο αίτημά της για γεωγραφικό χωρισμό του νησιού. Ενόσω διαρκούσαν οι διαπραγματεύσεις, η Τουρκία προχώρησε και στο δεύτερο κύμα εισβολής στις 14 Αυγούστου 1974, φθάνοντας ως τα σημερινά όρια των Κατεχομένων.
Η τουρκική εισβολή δημιούργησε χιλιάδες θύματα και αγνοούμενους, ενώ πάνω από 180.000 Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες εκδιώχθηκαν ή υποχρεώθηκαν να φύγουν από τις κατεχόμενες από τον Τουρκικό στρατό περιοχές [10]. Παράλληλα υπήρξε σταδιακή μετακίνηση πάνω από 50.000 Τουρκοκυπρίων από τις ελεύθερες στις κατεχόμενες περιοχές ειδικά μετά την άρση της απαγόρευσης τέτοιων μετακινήσεων με τη συμφωνία της Τρίτης Βιέννης του Αυγούστου 1975. Αποτέλεσμα των μετακινήσεων αυτών ήταν η ντε φάκτο δημιουργία δύο χωριστών περιοχών με εθνικά σχεδόν αμιγή πληθυσμό. Ιδιαίτερα κατά το δεύτερο κύμα εισβολής ο τουρκικός στρατός άφησε χιλιάδες Έλληνες και Ελληνοκυπρίους στρατιώτες και αμάχους νεκρούς ^[114] και λεηλάτησε τις περιουσίες τους^[115]. Άλλοι 1.500 περίπου παρέμειναν στις λίστες των αγνοουμένων. Το μεγαλύτερο μέρος των αμάχων Ελληνοκυπρίων εγκατέλειψαν τα χωριά τους στο άκουσμα της εισβολής και πριν την εμφάνιση των Τούρκων, φοβούμενοι για τη ζωή τους. Δεν έλειψαν και μεμονωμένα επεισόδια αντιποίνων των Ελληνοκυπρίων, όπως η εκτέλεση 80 περίπου Τουρκοκυπρίων αιχμαλώτων από το χωριό Τόχνη στην επαρχία Λάρνακας. Η εισβολή αποτέλεσε την υλοποίηση του αρχικού σχεδίου της Τουρκίας για Ταξίμ (taksim) τη γεωγραφική δηλαδή διχοτόμηση της Κύπρου μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων.
Στον κατεχόμενο Βορρά παρέμειναν αρχικά γύρω στους 20.000 Ελληνοκύπριοι αρνούμενοι να φύγουν. Η απομόνωσή τους από το τουρκοκυπριακό καθεστώς και η κακομεταχείριση οδήγησαν με τον καιρό τους περισσότερους από αυτούς στον Νότο ενώ πολλοί από αυτούς εκδιώχθηκαν στις ελεύθερες περιοχές από το κατοχικό καθεστώς.

Τριάντα εννέα χρόνια στασιμότητας (1974-2013)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η διχοτόμηση του νησιού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την κατάπαυση του πυρός, τον Αύγουστο του 1974, καταβλήθηκαν πολλές προσπάθειες για επανένωση της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι οποίες όμως δεν στέφθηκαν από επιτυχία. Η διαίρεση αυτή διατηρείται μέχρι σήμερα δια της βίας καθώς περισσότεροι από 40.000 Τούρκοι στρατιώτες εξακολουθούν να παραμένουν στο νησί, ενώ η Τουρκία ενθαρρύνει την παράνομη εγκατάσταση εποίκων ώστε να αυξήσει τα πληθυσμιακά ερείσματά της. Η διεθνώς αναγνωρισμένη Κυπριακή Δημοκρατία ασκεί έλεγχο μόνο στο νότιο τμήμα του νησιού, παρότι από νομική άποψη εξακολουθεί να εκπροσωπεί το σύνολο. Το κατεχόμενο βόρειο τμήμα, το οποίο αυτοανακηρύχθηκε ανεξάρτητο το 1983, έχει αναγνωριστεί διεθνώς μόνο από την Τουρκία με την ονομασία "Τουρκική Δημοκρατία της Βορείου Κύπρου" (τουρκικά: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti [KKTC]). Το Συμβούλιο Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών με τα ψηφίσματα (αποφάσεις) του 541/1983 και 550/1984 καταδίκασε ευθέως την ανακήρυξη της "ΤΔΒΚ" και κάθε αποσχιστική δραστηριότητα και κάλεσε όλα τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ να μην την αναγνωρίσουν.
Η Κυπριακή Δημοκρατία ενημέρωσε την διεθνή κοινότητα πως τα αεροδρόμια και λιμάνια του κράτους είναι κλειστά στις κατεχόμενες της από την Τουρκία περιοχές.^[116][117] Έτσι, η ΙΑΤΑ δεν αναγνωρίζει πτήσεις από τα κατεχόμενα και καμιά αεροπορική εταιρεία πλην των τουρκικών δεν εκτελεί δρομολόγια προς και από τα κατεχόμενα εδάφη. Η ιθαγένεια και τα ταξιδιωτικά έγγραφα της ΤΔΒΚ δεν αναγνωρίζονται από άλλα κράτη, με αποτέλεσμα οι κάτοικοί της που επιθυμούν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό να χρειάζονται ταξιδιωτικά έγγραφα της Τουρκίας. Στις 23 Απριλίου 2003 η τουρκοκυπριακή ηγεσία επέτρεψε την είσοδο στα Κατεχόμενα από ορισμένα οδοφράγματα της Πράσινης Γραμμής. Το νότιο τμήμα, οι ελεύθερες περιοχές, έχουν οικονομικά ανακάμψει, παρά τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετώπισαν μετά το 1974 λόγω των προσφύγων και της αποστέρηση του Βορρά, ο οποίος ήταν το ευφορότερο και πιο πλούσιο σε πλουτοπαραγωγικές πηγές τμήμα του νησιού. Αντίθετα ο Βορράς λόγω της διεθνούς απομόνωσης εξαρτάται αποκλειστικά από την οικονομική βοήθεια της Τουρκίας για να επιβιώσει.
Από το 1955 όταν εξελίχθηκαν τα Σεπτεμβριανά εναντίον του Ελληνισμού στην Κωνσταντινούπολη και έπειτα, με τις εκθέσεις Νιχάτ Ερίμ το 1956 που υποστήριξε πώς "η Ελληνική πλειοψηφία στο νησί είναι περιστασιακή" όπως και το επιτελικό σχέδιο τού Γραφείου Ειδικού Πολέμου του τουρκικού Γενικού Επιτελείου με τ’ όνομα «Kibris Istirdat Plani», «Σχέδιο Επανάκτησης Κύπρου» γραμμένο το 1957, μέχρι και το νυν υλοποιούμενο νεο-οθωμανικό «Στρατηγικό Βάθος» τού Νταβούτογλου, όλες ανεξαιρέτως και απαρεγκλίτως οι τουρκικές κυβερνήσεις, εκλελεγμένες ή πραξικοπηματικές, δεξιές ή αριστερές κεμαλικές, κεμαλο-ισλαμικές ή αμιγώς ισλαμικές, από τον Αντνάν Μεντερές και τον Φατίν Ρουστού Ζορλού (1955) μέχρι και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του Αχμέτ Νταβούτογλου (2013), εφαρμόζουν επεκτατική πολιτική εναντίον της Κύπρου.^[118].
Σε αντίθεση με τον Ελληνοκυπριακό λαό που όταν ρωτήθηκε, απέρριψε το τετελεσμένο γεγονός του γεωγραφικού χωρισμού, οι εκάστοτε ελληνοκυπριακές ηγεσίες από το 1977 και μετά έχουν αποδεχθεί το τετελεσμένο γεγονός του γεωγραφικού χωρισμού μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, τον οποίο οι Τουρκοκύπριοι θέλουν να διατηρήσουν. Το 1977 έχει επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ δύο ηγετών ότι η βάση λύσης θα είναι ομοσπονδιακού χαρακτήρα, χωρίς ουσιαστικά να ρωτηθεί ο λαός. Η διατύπωση αφήνει πολλά περιθώρια για ερμηνείες. Αυτό σημαίνει ότι εάν συσταθεί ομοσπονδιακό κράτος, ίσως να είναι δικοινοτικό (όπως και με το Σύνταγμα του 1960), με την πολιτειακή εξουσία να μοιράζεται ανάμεσα στις δύο κοινότητες^[119].

Οι αγνοούμενοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Οι αγνοούμενοι της Τουρκικής εισβολής

Μείζων παράγοντας του Κυπριακού προβλήματος είναι σήμερα οι αγνοούμενοι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι. Πρόκειται για στρατιώτες και πολίτες, των οποίων η τύχη αγνοείται. Οι περισσότεροι εξαφανίστηκαν μετά από εχθροπραξίες και έκτοτε δεν έδωσαν σημεία ζωής αλλά ούτε βρέθηκε και η σορός τους. Από ελληνοκυπριακής πλευράς αγνοούνται περί τους 1.500 (^[120]), ενώ από τουρκοκυπριακής περίπου 500. Το πρόβλημα των αγνοουμένων ανάγεται ήδη στην περίοδο των διακοινοτικών ταραχών που ξέσπασαν το 1963-1964, αλλά μεγιστοποιήθηκε το καλοκαίρι του 1974 με την τουρκική εισβολή. Για την τύχη τους έχουν γίνει πολλές εικασίες. Η ελληνοκυπριακή πλευρά για πολύ καιρό (και εν μέρει ακόμα) υποστήριζε ότι οι περισσότεροι Ελληνοκύπριοι αγνοούμενοι ζουν και είναι αιχμάλωτοι στην Τουρκία. Πολλές θεωρίες έχουν αναπτυχθεί γύρω από το ζήτημα, ενώ φέρεται να έχει οργανωθεί και αποστολή με τη συμμετοχή πρακτόρων της ελληνικής ΕΥΠ στην Ανατολία, προκειμένου να διερευνηθούν σχετικές πληροφορίες από «Κούρδους δραπέτες» που υποστήριξαν ότι ήταν συγκρατούμενοί τους. Αξιόπιστα στοιχεία που να στηρίζουν την εκδοχή ότι οι αγνοούμενοι είναι ζωντανοί δεν έχουν ως τώρα παρουσιαστεί^[121][122]. Κάποιοι από αυτούς βρίσκονται σίγουρα σε ομαδικούς τάφους εκατέρωθεν της Πράσινης Γραμμής, οι οποίοι δεν έχουν ανοιχθεί ακόμη από καμιά από τις δυο πλευρές. Τα τελευταία 2-3 χρόνια καταβάλλονται προσπάθειες διαλεύκανσης των περιπτώσεων αγνοουμένων μέσω της κοινής διερευνητικής επιτροπής αγνοουμένων^[123], η οποία είχε συσταθεί το 1981 αλλά ως τώρα δεν είχε να επιδείξει έργο, με τη βοήθεια πλέον σύγχρονων μεθόδων ανάλυσης DNA. Το καλοκαίρι του 2009 βρέθηκε ομαδικός τάφος 5 Ελληνοκυπρίων αγνοουμένων οι οποίοι εκτελέστηκαν κατά την τουρκική εισβολή. Στη δημοσιότητα δόθηκε και μία φωτογραφία τους λίγη ώρα πριν την εκτέλεσή τους.

Το πρόβλημα των προσφυγικών περιουσιών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένα ακόμη πρόβλημα που παραμένει άλυτο από την τουρκική εισβολή είναι οι περιουσίες των προσφύγων, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, που εγκατέλειψαν τα σπίτια τους και κατέφυγαν στην άλλη μεριά του νησιού. Στα εγκαταλελειμμένα ακίνητα εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες της άλλης κοινότητας ή και έποικοι χωρίς να καταβληθεί αποζημίωση στους αρχικούς ιδιοκτήτες. Το πρόβλημα είναι εντονότερο για τους Ελληνοκύπριους, γιατί τους απαγορεύθηκε και απαγορεύεται ακόμη η εγκατάσταση στα Κατεχόμενα από τις τουρκοκυπριακές αρχές. Το 1985 η ΤΔΒΚ απέκτησε Σύνταγμα, το οποίο στο άρθρο 159 προβλέπει ότι οι εγκαταλελειμμένες περιουσίες περιέρχονται στην κυριότητα της ΤΔΒΚ. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου με την απόφασή του της 28ης Νοεμβρίου 1996 στην υπόθεση «Τιτίνα Λοϊζίδου κατά Τουρκίας» έκρινε ότι το Σύνταγμα αυτό δεν έχει οποιαδήποτε ισχύ και ότι η Τουρκία ευθύνεται για παραβίαση του δικαιώματος της ιδιοκτησίας των Ελληνοκυπρίων προσφύγων και την καταδίκασε σε καταβολή αποζημίωσης^[124]. Η τουρκοκυπριακή ηγεσία σύστησε κατόπιν αυτών μια επιτροπή αποζημιώσεων, η οποία κρίνει αιτήματα Ελληνοκυπρίων περί προσβολής του δικαιώματος ιδιοκτησίας τους. Το ΕΔΑΔ έκρινε όμως πάλι ότι αυτή η επιτροπή δεν αποτελούσε επαρκές ένδικο βοήθημα για τους θιγόμενους για μια σειρά από λόγους, μεταξύ άλλων και διότι δεν προέβλεπε δυνατότητα αυτούσιας επιστροφής παρά μόνο χρηματικής αποζημίωσης^[125]. Τελικά με νεώτερη απόφασή του αναγνωρίζει ότι οι τροποποιήσεις που επήλθαν στη διαδικασία της επιτροπής ικανοποιούσαν τις αρχικές επιφυλάξεις που είχαν εκφραστεί στην προηγούμενη απόφαση του Δικαστηρίου και αφέθηκε να εξεταστεί σε μεταγενέστερη απόφαση κατά πόσο οι ρυθμίσεις αυτές είναι σύμφωνες με τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.^[126]. Οι Ελληνοκύπριοι ιδιοκτήτες των περιουσιών στα Κατεχόμενα στρέφονται τα τελευταία χρόνια δικαστικά με αγωγές ενώπιον των κυπριακών δικαστηρίων κατά αλλοδαπών αγοραστών των περιουσιών τους, τις οποίες εκποιούν οι Τουρκοκύπριοι ιδιώτες στους οποίες αυτές έχουν παραχωρηθεί από τις κατοχικές αρχές, σε τουρίστες ή αλλοδαπούς επιχειρηματίες. Τα κυπριακά δικαστήρια ως τώρα κάνουν δεκτές τις αγωγές κηρύσσοντας τις αγοραπωλησίες άκυρες και καταδικάζοντας τους αλλοδαπούς αγοραστές σε αποζημίωση. Στις 28 Απριλίου 2009, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Κοινοτήτων εξέδωσε απόφαση μετά από παραπομπή Αγγλικού Εφετείου με την οποία έκρινε ότι οι αποφάσεις που εκδίδονται από τα Κυπριακά Δικαστήρια για καταπάτηση Ελληνοκυπριακών περιουσιών στις κατεχόμενες περιοχές μπορούν να εγγραφούν και να εκτελεστούν στα υπόλοιπα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης^[127].
Διαφορετικά είναι τα πράγματα στον Νότο. Αντίθετα με τον Βορρά, η εγκατάσταση Τουρκοκυπρίων στον Νότο δεν περιορίστηκε ποτέ νομικά από την Κυπριακή Κυβέρνηση μετά το 1974. Οι περιουσίες των Τουρκοκυπρίων που εγκατέλειψαν τον Νότο τέθηκαν από την Κυπριακή Κυβέρνηση υπό κηδεμονία σύμφωνα με τον νόμο περί Τουρκοκυπριακών Περιουσιών 139/91 μέχρις ότου επιτευχθεί τελική διευθέτηση του Κυπριακού Προβλήματος. Με απόφασή του της 24ης Σεπτεμβρίου του 2004 στην υπόθεση «Arif Moustafa ν. Υπουργείου Εσωτερικών» το Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου έκρινε ότι από τη στιγμή που ένας Τουρκοκύπριος εγκατασταθεί οποτεδήποτε στις ελεύθερες περιοχές, έχει αξίωση επιστροφής της περιουσίας του από το κράτος^[128].

Σχέδιο Ανάν και Ένταξη στην Ε.Ε.[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λευκωσία, Πράσινη Γραμμή

Μια νέα δυναμική για επίλυση του κυπριακού προβλήματος με ενεργό ανάμιξη του διεθνούς παράγοντα δημιουργήθηκε με την αίτηση εισδοχής της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Καταβλήθηκαν τότε προσπάθειες από πολλές πλευρές να λυθεί το Κυπριακό πριν την ένταξη στην Ε.Ε., ώστε να μπει η Κύπρος ενωμένη στην Ενωμένη Ευρώπη. Αποκορύφωμα των προσπαθειών αυτών υπήρξε το σχέδιο που εκπόνησε ο ΟΗΕ, γνωστό ως Σχέδιο Ανάν. Το Σχέδιο προέβλεπε τη δημιουργία ενός ομοσπονδιακού κράτους με δύο ομόσπονδα κρατίδια, τον ελληνοκυπριακό Νότο και τον τουρκοκυπριακό Βορρά. Η εξουσία στην ομοσπονδία θα μοιραζόταν ανάμεσα στις δύο κοινότητες με ένα πολύπλοκο σχήμα και ο Πρόεδρος θα εναλλασσόταν ανά 20 μήνες, ενώ στο νομοθετικό σώμα οι δύο κοινότητες θα εκπροσωπούνταν ισοδύναμα. Το σχέδιο προέβλεπε αυστηρούς περιορισμούς στην ελευθερία εγκατάστασης μελών της εκάστοτε κοινότητας στο κρατίδιο της άλλης, προκειμένου να μην αλλοιωθεί η πληθυσμιακή καθαρότητα του κάθε κρατιδίου. Το σχέδιο υποβλήθηκε τον Απρίλιο του 2004 σε δύο ξεχωριστά δημοψηφίσματα, εγκρίθηκε από την τουρκοκυπριακή κοινότητα, αλλά απορρίφθηκε από τη συντριπτική πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων η οποία συντάχθηκε με την δημόσια τοποθέτηση του Προέδρου Τάσσου Παπαδόπουλου ότι το Σχέδιο θα κατέλυε την Κυπριακή Δημοκρατία και θα την υποκαθιστούσε με ένα αμφιβόλου βιωσιμότητας μόρφωμα. Η τοποθέτησή του συνοψίζεται στη φράση «Παρέλαβα Κράτος διεθνώς αναγνωρισμένο. Δεν θα παραδώσω Κοινότητα χωρίς δικαίωμα λόγου διεθνώς και σε αναζήτηση κηδεμόνα»^[129]. Παράλληλα όμως καταγγέλθηκε εκστρατεία παραπληροφόρησης και συκοφάντησης εκ μέρους του Προέδρου Τάσσου Παπαδόπουλου, άλλων κορυφαίων πολιτικών και μερίδας του τύπου κατά των υποστηρικτών του Σχεδίου Ανάν, ότι δήθεν είχαν λάβει χρήματα από τις ΗΠΑ για να στηρίξουν το σχέδιο και ότι ήταν προδότες^[130].
Μετά από αυτή την εξέλιξη το διεθνές ενδιαφέρον έχει εμφανώς ατονήσει. Ωστόσο το γεγονός ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι πλέον πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενώ συγχρόνως η Τουρκία διεκδικεί κι αυτή τη συμμετοχή της στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα έχει καταστήσει το κυπριακό πρόβλημα εσωτερικό ζήτημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης με απρόβλεπτες συνέπειες.
Από τη μια η θετική στάση των Τουρκοκυπρίων στο δημοψήφισμα ενίσχυσε τη διάθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να χαλαρώσει την απομόνωσή τους^[131]. Η Κύπρος εντάχθηκε στην Ε.Ε. ολόκληρη, ωστόσο εξαιρείται ρητά ο Βορράς από την εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου (του συνόλου δηλαδή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και νομολογίας), επειδή και για όσο διάστημα δεν τελεί υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πρόθεση όμως της Ε.Ε. είναι η οικονομική ενίσχυση των Τουρκοκυπρίων και η έκδοση Κανονισμού, ο οποίος θα επιτρέπει και θα ρυθμίζει το απ' ευθείας εμπόριο με τον τουρκοκυπριακό Βορρά. Ιδιαίτερη βαρύτητα κατά την εφαρμογή της πολιτικής αυτής έχει η αντίληψη ότι η απομόνωσή τους οφείλεται πλέον και στο «όχι» των Ελληνοκυπρίων στο σχέδιο Ανάν^[132]. Από την άλλη το Κυπριακό εξακολουθεί να παραμένει εμπόδιο στην ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. Ο λόγος είναι ότι από την εισβολή και μετά η Τουρκία αναγνωρίζει μόνο τα Κατεχόμενα («ΤΔΒΚ») ως νόμιμο διάδοχο του ανεξάρτητου Κυπριακού κράτους, ενώ αρνείται την οποιαδήποτε αναγνώριση στη διεθνώς αναγνωρισμένη επίσημη Κυπριακή Δημοκρατία. Η ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. χωρίς να έχει αναγνωρίσει και χωρίς να έχει καθόλου διπλωματικές σχέσεις με ένα από τα 27 κράτη-μέλη είναι ιδιαίτερα δυσχερής.

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

• Γλαύκος Κληρίδης, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία 1988.
• James Ker-Lindsay, Britain and the Cyprus Crisis 1963-64 (2004)
• Στέλλα Σουλιώτη, Fettered Independence, Cyprus 1878-1964
• Σπύρος Αθανασιάδης, Φάκελος ΤΜΤ, Λευκωσία 1998
• Richard A. Patrick, Political geography and the Cyprus conflikt 1963 – 1971, Waterloo/Ontario 1976 (U. of Waterloo Department of Geography publ. Series. 4) Κεφ. 3 και 4 στο διαδίκτυο
• Zenon Stavrinides, The Cyprus conflict: National identity and statehood, 1976 σσ. 55-87 στο διαδίκτυο
• Αναφορά του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ της 15/6/1964 προς το Συμβούλιο Ασφαλείας, έγγραφο υπ. αρ. S/5764.
• Αναφορά του ειδικού μεσολαβητή του ΟΗΕ για το Κυπριακό Galo Plaza της 26/3/1965 προς τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ [11]
• Μακάριος Δρουσιώτης, Η πρώτη διχοτόμηση: Κύπρος 1963-1964, Αλφάδι, Λευκωσία 2005 ISBN 9963-631-06-1 Βιβλιοκριτική στο ένθετο «Βιβλιοθήκη» της Ελευθεροτυπίας της 5/8/05
• Χαράλαμπος Τσαρδανίδης, Η Κυπριακή εξωτερική πολιτική: 1960- 1974, 2006 [12] (doc)
• Zenon Stavrinides, A Long Journey Into Night: The Cyprus Republic’s Pursuit of a "European" Solution to the Cyprus Problem [13] (doc)

Εξωτερικές Συνδέσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

• Το σχέδιο Αννάν από το κ. Κλόκκαρη
• Απόφαση Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Κύπρος ν. Τουρκία, 1η και 2η Διακρατική Προσφυγή, 10 Ιουλίου 1976
• The Missing Cypriots Page
• Κατεχόμενη Κύπρος: Οι Εκτοπισμένες Ελληνικές Κοινότητες
• Απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Κοινοτήτων, Αποστολίδης ν. Όραμς, Υπόθεση Αρ. C-420/07, 28 Απριλίου 2009
• Ελληνοκυπριακές σχέσεις: 50 χρόνια φαγούρας, άρθρο του Μακάριου Δρουσιώτη στην Ελευθεροτυπία της 11.7.2006
• Κανονισμός 866/2004 της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη διέλευση προσώπων και αγαθών από την Πράσινη Γραμμή
• "Αττίλας 1974" Ντοκιμαντέρ του Μιχάλη Κακογιάννη
• Κύπρος ώρα μηδέν. Από την ΕΟΚΑ Β΄ στο πραξικόπημα (Αρχείο ντοκιμαντέρ της Ε.Ρ.Τ. - προς το παρόν μη διαθέσιμο)
• ΟΗΕ και Κυπριακό (Αρχείο ντοκιμαντέρ της Ε.Ρ.Τ. - προς το παρόν μη διαθέσιμο)

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

1. Jump up ↑ Αχμέτ Νταβούτογλου, Το Στρατηγικό Βάθος, σελ 276 ISBN 978-960-7803-57-3
2. Jump up ↑ Αχμέτ Νταβούτογλου, Το Στρατηγικό Βάθος, σελ 279 ISBN 978-960-7803-57-3
3. Jump up ↑ Νομική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Κυπριακό πρόβλημα. http://www.law.gov.cy/law/lawoffice.nsf/dmlcyprusissue_gr/dmlcyprusissue_gr?OpenDocument. 
4. Jump up ↑ Γ. Κληρίδης, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία 1988, σ. 349.
5. Jump up ↑ Anthony Eden, “Memoirs, Full Circle, Cassell, London 1960 p.400”
6. Jump up ↑ D. Souter, "An Island Apart: A Review of the Cyprus Problem", Τhird World Quarterly 6, 1984, σ. 659.
7. Jump up ↑ T. W. Adams, "The American Concern in Cyprus", Αnnals of the American Academy of Political and Social Science 401, 1972, σ. 96˙ Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, Ιστορία χαμένων ευκαιριών (Κυπριακό, 1950-1963), τ. Α΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σ. 53.
8. Jump up ↑ http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/360(1974)
9. Jump up ↑ Ο ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1877-1878 είχε εντείνει τους φόβους των Βρετανών.
10. Jump up ↑ Π. Παπαπολυβίου, "Η Κύπρος στην περίοδο της Αγγλοκρατίας", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 11.
11. Jump up ↑ Δες π.χ. Έκθεση του Μεσολαβητή των Ηνωμένων Εθνών Γκάλο Πλάζα, παρ.17 και 18 [1]
12. Jump up ↑ Π. Παπαπολυβίου, "Η Κύπρος στην περίοδο της Αγγλοκρατίας", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 12.
13. Jump up ↑ Ι. Κουτσοχέρας, Το ιστορικό της Κύπρου, Αθήνα 1965, σ. 5˙ Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, Ιστορία χαμένων ευκαιριών (Κυπριακό, 1950-1963), τ. Α΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σ. 10.
14. Jump up ↑ Π. Παπαπολυβίου, "Η Κύπρος στην περίοδο της Αγγλοκρατίας", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 12. Η στρατηγική αξία της Κύπρου ως αναχώματος στη ρωσική διείσδυση στην περιοχή είχε εντωμεταξύ μειωθεί για τους Βρετανούς μετά την εδραίωσή τους στην Αίγυπτο, βλ. σχετικά D. Souter, "An Island Apart: A Review of the Cyprus Problem", Third World Quarterly 6, 1984, σ. 658.
15. Jump up ↑ Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, Ιστορία χαμένων ευκαιριών (Κυπριακό, 1950-1963), τ. Α΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σ. 11.
16. Jump up ↑ Π. Παπαπολυβίου, "Η Κύπρος στην περίοδο της Αγγλοκρατίας", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 11-12.
17. Jump up ↑ Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, Ιστορία χαμένων ευκαιριών (Κυπριακό, 1950-1963), τ. Α΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σ. 12.
18. Jump up ↑ Π. Παπαδημήτρης, "Η ρήξη με τους Τουρκοκύπριους", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 103.
19. Jump up ↑ Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, Ιστορία χαμένων ευκαιριών (Κυπριακό, 1950-1963), τ. Α΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σ. 17.
20. Jump up ↑ ΕΝΩΤΙΚΟ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ 15-22/1/1950 (in Greek, includes image of a signature page)
21. Jump up ↑ Κύπρος: το ενωτικό δημοψήφισμα που έγινε με υπογραφές (in Greek)
22. Jump up ↑ Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, Ιστορία χαμένων ευκαιριών (Κυπριακό, 1950-1963), τ. Α΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σ. 18-19.
23. Jump up ↑ Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, Ιστορία χαμένων ευκαιριών (Κυπριακό, 1950-1963), τ. Α΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σ. 29-30.
24. Jump up ↑ Π. Παπαδημήτρης, "Ο πρώτος πρόεδρος της Κύπρου, Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄ (1913-1977)", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 55.
25. Jump up ↑ Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, Ιστορία χαμένων ευκαιριών (Κυπριακό, 1950-1963), τ. Α΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σ. 26.
26. ↑ ^{Jump up to: 26,0 26,1} Από εφημερίδα Guardian Αγγλίας
27. Jump up ↑ Γ. Κληρίδης, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία 1988, σ. 38, 349. Στον ίδιο, σ. 44 αναφέρεται ότι ο Φ. Ρ. Ζορλού, υπουργός εξωτερικών της Τουρκίας κατά τα Σεπτεμβριανά, επικαλέστηκε στη μετέπειτα δίκη του ότι την ανάγκη αντίδρασης των Τούρκων την υπέδειξαν στην Κυβέρνηση Μεντερές οι Βρετανοί, οι οποίοι επίσης έκαναν σαφές ότι προτιμούσαν τη διχοτόμηση της Κύπρου από την ένωση με την Ελλάδα, αν τελικά αναγκάζονταν να αποσυρθούν από την Κύπρο.
28. Jump up ↑ G.D. Camp, "Greek-Turkish Conflict over Cyprus", Political Science Quarterly 95, 1980, σ. 46.
29. Jump up ↑ Γ. Κληρίδης, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία 1988, σ. 42.
30. Jump up ↑ Γ. Κληρίδης, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία 1988, σ. 47.
31. Jump up ↑ Άρθρο του Μακάριου Δρουσιώτη στην Ελευθεροτυπία της 11/7/2006
32. Jump up ↑ Ε. Χατζηβασιλείου, "Η κρίση του 1963: Ερωτήματα και αποτιμήσεις", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 116.
33. Jump up ↑ Π. Παπαπολυβίου, "Η Κύπρος στην περίοδο της Αγγλοκρατίας", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 19.
34. Jump up ↑ Σπύρος Αθανασιάδης "Φάκελος ΤΜΤ", Λευκωσία 1998. Στο βιβλίο παρατίθεται σε μετάφραση εκτενής συνέντευξη του Τούρκου Συνταγματάρχη Ισμαήλ Τανσού, ο οποίος το 1958 υπηρετούσε στο Γραφείου Ειδικού Πολέμου του Τουρκικού Στρατού, προς την Τουρκοκυπριακή εφημερίδα Halkin Sesi στις 26 Αυγούστου 1996.
35. Jump up ↑ Π. Παπαπολυβίου, "Η Κύπρος στην περίοδο της Αγγλοκρατίας", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 19.
36. Jump up ↑ D. Markides, "Η Μεταβατική Περίοδος, Φεβρουάριος 1959 - Αύγουστος 1960", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 25-26.
37. Jump up ↑ Κίνηση για Ελευθερία και Δικαιοσύνη στην Κύπρο, Αιματηρή Αλήθεια, σελ 56, Λευκωσία 2009
38. Jump up ↑ Κίνηση για Ελευθερία και Δικαιοσύνη στην Κύπρο, Αιματηρή Αλήθεια, σελ 56, Λευκωσία 2009
39. Jump up ↑ Ε. Χατζηβασιλείου, "Η κρίση του 1963: Ερωτήματα και αποτιμήσεις", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 116.
40. Jump up ↑ Nancy Crawshaw, The Cyprus Revolt
41. Jump up ↑ D. Markides, "Η Μεταβατική Περίοδος, Φεβρουάριος 1959 - Αύγουστος 1960", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 21-31.
42. Jump up ↑ D. Markides, "Η Μεταβατική Περίοδος, Φεβρουάριος 1959 - Αύγουστος 1960", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 25.
43. Jump up ↑ Κίνηση για Ελευθερία και Δικαιοσύνη στην Κύπρο, Αιματηρή Αλήθεια, σελ 48, Λευκωσία 2009
44. Jump up ↑ Α.Κ. Αιμιλιανίδης, "Το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 33.
45. Jump up ↑ G.D. Camp, "Greek-Turkish Conflict over Cyprus", Political Science Quarterly 95, 1980, σσ. 48-49.
46. Jump up ↑ Α. Χάματσου, "Η εκτελεστική εξουσία τα πρώτα χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας (1960-1963)", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 72.
47. Jump up ↑ Α. Κούπανου - Π. Παπαδημήτρη, "Χρονολόγιο 1960-1969", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 41.
48. Jump up ↑ Π. Παπαδημήτρης, "Η ρήξη με τους Τουρκοκύπριους", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 105-106.
49. Jump up ↑ Α. Κούπανου - Π. Παπαδημήτρη, "Χρονολόγιο 1960-1969", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 42.
50. Jump up ↑ D. Markides, The Divisive Problem of the Municipalities, 1957-1963
51. Jump up ↑ Α. Κούπανου - Π. Παπαδημήτρη, "Χρονολόγιο 1960-1969", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 44.
52. Jump up ↑ Π. Παπαδημήτρης, "Η ρήξη με τους Τουρκοκύπριους", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 105.
53. Jump up ↑ Π. Παπαδημήτρης, "Η ρήξη με τους Τουρκοκύπριους", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 105-106
54. Jump up ↑ Δες π.χ. Pierre Oberling "The road to Bellapais: the Turkish Cypriot exodus to northern Cyprus" σ.68, 1982
55. Jump up ↑ Εφημερίδα Φιλελεύθερος, 5/9/1962
56. Jump up ↑ Βλ. τα έγγραφα στον Γ. Κληρίδη, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία 1988, σσ. 212-222 και 499-505, όπου και τα τουρκικά πρωτότυπα. Από εκεί προέρχεται και η ανεπίσημη μετάφραση που παρατίθεται εδώ.
57. Jump up ↑ Το Σχέδιο Ακρίτας (στα Αγγλικά)
58. Jump up ↑ Ιός της Ελευθεροτυπίας με περαιτέρω παραπομπές
59. ↑ ^{Jump up to: 59,0 59,1 59,2 59,3 59,4} Zenon Stavrinides, The Cyprus Conflict
60. Jump up ↑ Τα 13 Σημεία του Μακάριου
61. Jump up ↑ Φ. Στυλιανού, "Τα 13 Σημεία", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 95.
62. Jump up ↑ Ε. Χατζηβασιλείου, "Η κρίση του 1963: Ερωτήματα και αποτιμήσεις", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 118.
63. Jump up ↑ Βλ. την από 19/4/1963 άκρως απόρρητη επιστολή του Υπουργού Εξωτερικών Ε. Αβέρωφ προς τον Μακάριο: Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, Ιστορία χαμένων ευκαιριών (Κυπριακό, 1950-1963), τ. Β΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σσ. 324-329˙ Γ. Κληρίδης, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία 1988, σσ. 163-166. Στην επιστολή γίνεται επανειλημμένα λόγος για «διαγραφομένους μεγάλους κινδύνους» και επισημαίνεται η πρόθεση «να διαχωρίσωμεν και δημοσία την γραμμήν μας αν επιδιωχθεί μονομερής κατάργησις των Συμφωνιών ή μέρους αυτών».
64. Jump up ↑ Αυτά αποδεικνύονται από πρόσφατα αποδεσμευμένα έγγραφα του Φόρεϊν Όφφις, τα οποία η επίσημη Βρετανική Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι αντανακλούν προσωπικές απόψεις του αξιωματούχου της. Βλ. σχετικά Φ. Στυλιανού, "Τα 13 Σημεία", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σσ.94-97.
65. Jump up ↑ Ε. Χατζηβασιλείου, "Η κρίση του 1963: Ερωτήματα και αποτιμήσεις", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 118. Ο Γ. Κληρίδης, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία 1988, σ. 181 μιλά για «σοβαρό λάθος κρίσεως» του Μακαρίου.
66. Jump up ↑ Ε. Χατζηβασιλείου, "Η κρίση του 1963: Ερωτήματα και αποτιμήσεις", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 118. Στην Ελλάδα, ο Γ. Παπανδρέου της Ένωσης Κέντρου μίλησε για «βλασφημίαν εναντίον της αιωνιότητος του Ελληνισμού» και ο Η. Ηλιού της Ε.Δ.Α. για «Ανταλκίδειο Ειρήνη».
67. Jump up ↑ Γ. Κληρίδης, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία 1988, σ. 238.
68. Jump up ↑ Γ. Κληρίδης, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία 1988, σ. 238-239.
69. Jump up ↑ Γ. Κληρίδης, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία 1988, σσ. 238-239.
70. Jump up ↑ R. A. Patrick, Political Geography and the Cyprus Conflict, Waterloo Ontario Canada 1976, σσ. 45 κ.εξ.
71. Jump up ↑ James Ker-Lindsay, Britain and the Cyprus Crisis 1963-64 (2004), σελ.24
72. Jump up ↑ James Ker-Lindsay, Britain and the Cyprus Crisis 1963-64 (2004), σελ.27
73. Jump up ↑ Γλαύκου Κληρίδη Η Κατάθεση Μου, Λευκωσία 1988, Τόμος 1, σσ.244
74. Jump up ↑ R. A. Patrick, Political Geography and the Cyprus Conflict, Waterloo Ontario Canada 1976, σ. 49
75. Jump up ↑ Α. Κούπανου - Π. Παπαδημήτρη, "Χρονολόγιο 1960-1969", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 45.
76. Jump up ↑ Βλ. Γ. Κληρίδης, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία 1988, σσ. 300-302 όπου και οι προτάσεις των δύο πλευρών.
77. Jump up ↑ Φ. Στυλιανού, "Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ και ο ρόλος της", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 123˙ J. Ker-Lindsay, Britain and the Cyprus Crisis 1963-64, Mannheim και Möhnesee 2004, σσ. 44-48˙ Γ. Κληρίδης, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία 1988, σσ. 253-254, 345.
78. Jump up ↑ New York Times, 30 Δεκεμβρίου 1963
79. Jump up ↑ Le Monde, 10 Iανουαρίου 1964, το απόσπασμα παρατίθεται στο βιβλίο της Στέλλας Σουλιώτη "Fettered Independence, Cyprus 1878-1964", Τόμος 1, Σελίδα 370
80. Jump up ↑ Φ. Στυλιανού, "Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ και ο ρόλος της", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 126
81. Jump up ↑ Α. Κούπανου - Π. Παπαδημήτρη, "Χρονολόγιο 1960-1969", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σσ. 45-47.
82. ↑ ^{Jump up to: 82,0 82,1} Έκθεση του Μεσολαβητή των Ηνωμέων Εθνών Γκάλο Πλάζα, παρ.49
83. Jump up ↑ Αναφορά του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ προς το Συμβούλιο Ασφαλείας, Doc. Nr. S/5764 της 15/6/1964, παρ.14 κ.εξ.
84. Jump up ↑ Αναφορά του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ προς το Συμβούλιο Ασφαλείας, Doc. Nr. S/5764 της 15/6/1964, παρ.69
85. Jump up ↑ Richard Patrick
86. Jump up ↑ Δες π.χ. Έκθεση του Μεσολαβητή των Ηνωμένων Εθνών Γκάλο Πλάζα, παρ.51
87. Jump up ↑ Ά. Χρυσοστόμου, "Ο κυπριακός στρατός", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 85.
88. Jump up ↑ Φ. Στυλιανού, "Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ και ο ρόλος της", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σσ. 128.
89. Jump up ↑ Φ. Στυλιανού, "Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ και ο ρόλος της", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 126.
90. Jump up ↑ Φ. Στυλιανού, "Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ και ο ρόλος της", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σσ. 126-127.
91. Jump up ↑ Patrick, Κεφάλαιο 4
92. Jump up ↑ G.D. Camp, "Greek-Turkish Conflict over Cyprus", Political Science Quarterly 95, 1980, σ. 47˙ Π. Παπαδημήτρης, "Η ρήξη με τους Τουρκοκύπριους", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 113.
93. Jump up ↑ Π. Παπαδημήτρης, "Η ρήξη με τους Τουρκοκύπριους", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 113.
94. Jump up ↑ Τα σχέδια Άτσεσον
95. Jump up ↑ Η κυπριακή άποψη για το Σχέδιο Άτσεσον, Το Βήμα της 13/1/2002
96. Jump up ↑ Η άποψη του Γεωργίου Παπανδρέου για το Σχέδιο Άτσεσον
97. Jump up ↑ Προδημοσίευση στην Ελευθεροτυπία της 16/4/2005 από το βιβλίο του Μακάριου Δρουσιώτη «Η Πρώτη Διχοτόμηση»
98. Jump up ↑ Άρθρο στην Καθημερινή της 24/8/02
99. Jump up ↑ Έκθεση του Μεσολαβητή των Ηνωμένων Εθνών Γκάλο Πλάζα, παρ.57
100. Jump up ↑ Έκθεση του Μεσολαβητή των Ηνωμένων Εθνών Γκάλο Πλάζα, παρ.153
101. Jump up ↑ [Έκθεση του Μεσολαβητή των Ηνωμένων Εθνών Γκάλο Πλάζα, παρ.129 [2]
102. Jump up ↑ [Έκθεση του Μεσολαβητή των Ηνωμένων Εθνών Γκάλο Πλάζα, παρ.146 [3]
103. Jump up ↑ [Έκθεση του Μεσολαβητή των Ηνωμένων Εθνών Γκάλο Πλάζα, παρ.155 κ.εξ.[4]
104. Jump up ↑ Άρθρο στην Καθημερινή της 26/11/2006 Ο Καραμανλής φέρεται να ρώτησε τον Μακάριο σε πολύ μεταγενέστερη συνάντησή τους: «Παπά μου, την ίδια συνθήκη δεν υπογράψαμε; Πώς γίνεται να βγήκες εσύ ήρωας κι εγώ προδότης;»
105. Jump up ↑ Βλ. και Άρθρο του Αλέξη Παπαχελά στο Βήμα της 2/7/2006
106. Jump up ↑ Επιστολή της 19/4/1963 του τότε Υπουργού Εξωτερικών Ευάγγελου Αβέρωφ προς τον Μακάριο, Καθημερινή της 17/11/02: «Eιδικώτερον ως προς ό,τι αφορά τα κυπριακά θέματα, είμεθα αποφασισμένοι να εξακολουθήσωμεν να σας βοηθώμεν καθ’ ον τρόπον επράξαμεν μέχρι τούδε, αλλά να διαχωρίσωμεν και δημοσία την γραμμήν μας αν επιδιωχθή μονομερής κατάργησις των Συμφωνιών ή μέρους αυτών.»
107. Jump up ↑ Χαράλαμπος Τσαρδανίδης, "Η Κυπριακή εξωτερική πολιτική: 1960- 1974", 2006, σελ. 48 (doc)
108. Jump up ↑ Χαράλαμπος Τσαρδανίδης, "Η Κυπριακή εξωτερική πολιτική: 1960- 1974", 2006, σελ. 47 (doc)
109. Jump up ↑ Άρθρο της Washington Star, 1964: "The Archbishop pays lip-service to the idea of Enosis and secretly opposes it" [5]
110. Jump up ↑ Αναφορά του μεσολαβητή του ΟΗΕ Galo Plaza, 1965, παρ. 94, 139-141
111. Jump up ↑ www.cyprus-conflict.net εξιστόρηση των γεγονότων
112. Jump up ↑ "Πρώτη Συνάντηση της ΕΑΔΕ (Επιτροπή Αποκατάστασης της δημοκρατίας στην Ελλάδα)" Λευκωσία 1967, σελ 3-4 - παρατίθεται στο "Για την Εθνική Ολοκλήρωση την Αυτοδιάθεση Ένωση", Σάββας Παύλου, Λάκης Πίγγουρας, Βάσος Φτωχόπουλος, Λευκωσία 1983, σελ.140
113. Jump up ↑ Βλέπε Ελευθεροτυπία, 14ης Ιουλίου 2008, «Πώς η χούντα παγίδευσε τον Μακάριο».
114. Jump up ↑ [6] Απόφαση Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Κύπρος ν. Τουρκία, 1η και 2η Διακρατική Προσφυγή, 10 Ιουλίου 1976
115. Jump up ↑ [7] Απόφαση Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Κύπρος ν. Τουρκία, 1η και 2η Διακρατική Προσφυγή, 10 Ιουλίου 1976
116. Jump up ↑ [8] Ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών 550: «Ανησυχεί σοβαρά για τις περαιτέρω αποσχιστικές ενέργειες στο κατεχόμενο τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, που είναι κατά παράβαση του ψηφίσματος 541 (1983), δηλαδή η υποτιθέμενη" ανταλλαγή των πρεσβευτών μεταξύ Τουρκίας και της νομικά άκυρης " τουρκικής Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου " και το ενδεχόμενο συμμετοχής της σε «συνταγματικό δημοψήφισμα » και « εκλογές », καθώς και από άλλες ενέργειες ή απειλές της δράσης με στόχο την περαιτέρω παγίωση του δήθεν ανεξάρτητου κράτους και τη διαίρεση της Κύπρου".
117. Jump up ↑ Κανόνας του διεθνούς δικαίου σε ένοπλες συγκρούσεις – Κύπρος, Δικαστικές αποφάσεις του ΕΔΑΔ σχετικά με την κατοχή
118. Jump up ↑ Ειρήσθω, Η Σημερινή, Λάζαρος Α. Μαυρος
119. Jump up ↑ Ειρήσθω, Η Σημερινή, Λάζαρος Α. Μαυρος
120. Jump up ↑ [9] www.missing-cy.org/home.html
121. Jump up ↑ Άρθρο του Μακάριου Δρουσιώτη στην εφημερίδα Ο Πολίτης της 29/10/2006
122. Jump up ↑ Άρθρο του Μακάριου Δρουσιώτη στην εφημερίδα Ο Πολίτης της 31/10/2006
123. Jump up ↑ Ελευθεροτυπία της 2/7/2005
124. Jump up ↑ Απόφαση του ΕΔΑΔ Λοϊζίδου κατά Τουρκίας
125. Jump up ↑ ΕΔΑΔ, απόφαση για το παραδεκτό της προσφυγής της 14/3/2005, Μύρα Ξενίδη – Αρέστη κατά Τουρκίας (pdf)
126. Jump up ↑ ΕΔΑΔ, οριστική απόφαση της 7/12/2006, Μύρα Ξενίδη-Αρέστη κατά Τουρκίας, σκέψη 37
127. Jump up ↑ Απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Κοινοτήτων, Αποστολίδης ν. Όραμς, Υπόθεση Αρ. C-420/07, 28 Απριλίου 2009
128. Jump up ↑ Ανώτατο Δικαστήριο Κύπρου, Arif Moustafa ν. Υπουργείου Εσωτερικών
129. Jump up ↑ Το διάγγελμα του Τάσσου Παπαδόπουλου στις 7 Απριλίου 2004
130. Jump up ↑ Μακάριος Δρουσιώτης, Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα (pdf)
131. Jump up ↑ Δηλώσεις του Γλαύκου Κληρίδη, Ελευθεροτυπία της 9/1/2007
132. Jump up ↑ Zenon Stavrinides, A Long Journey Into Night: The Cyprus Republic’s Pursuit of a ‘European’ Solution to the Cyprus Problem, σ. 12 (doc)

Ανακτήθηκε από "http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κυπριακό_πρόβλημα&oldid=4361993"

Κατηγορίες:

• Τουρκική εισβολή στην Κύπρο
• Κυπριακό πρόβλημα

Κρυμμένες κατηγορίες:

• Λήμματα που χρειάζονται παραπομπές με επισήμανση
• Λήμματα που χρειάζονται παραπομπές

 

H μαρτυρία του ταξχου ε.α. Θανάση Πολύζου, δκτή λόχου στις ηρωικές μάχες που έγιναν στο Ύψωμα Κολοκασίδη, το 1974!

Κύπρος, Αύγουστος 74: Μία Διαφορετική Ερμηνεία των Μαχών (Ιδιαίτερα του 336 ΤΕ) και Όσων έχουν Γραφεί για την Σωτηρία της Λευκωσίας και Όχι  Μόνον!

Αναρτήθηκε από το www.infognomonpolitics@gmail.com στις 24/1/14

Σχετ : Η προσφορά του 336ου Τάγματος Εθνοφυλακής στη διατήρησητης Λευκωσίας

[Δεν αναφέρω σκόπιμα άλλα στοιχεία, χωρίς να έχω κάποιο φόβο, πρόβλημα ή ενδοιασμό, γιατί θέλω να κριθούν ανεπηρέαστα αυτά και μόνον που γράφω, ούτε  επιδιώκω καλά λόγια  και προβολή. Μακρυά από μένα. Να προβληματίσω θέλω στέλνοντας κάποια μηνύματα, (σωστά  ή λάθος), προς τους νεότερους  και υπό - κατά την κρίση τους].
Ήμουν και εγώ κάπου εκεί κοντά. Δεν θέλω να αμφισβητήσω την παλικαριά και την αυτοθυσία των ανδρών του 336 ΤΕ (Αξκών - Οπλιτών του), που πιστεύω ότι πρέπει να προβάλλεται προκειμένου να αποτελεί λαμπρόν παράδειγμα αυτοθυσίας – λεβεντιάς και ανυποχώρητης παλικαριάς για  μίμηση από τους επερχόμενους, ούτε  την προσπάθεια και την ικανότητα του  κ. Αλευρομάγειρα (αν και βάζει μέσα λίγο περισσότερο από ότι πρέπει αυτοπροβολή. Έχω διαβάσει και σε πάρα πολλά άλλες ιστοσελίδες για την προσφορά του 336 ΤΕ ... με διάφορες μικροπαραλλαγές, γεγονός  που με προβληματίζει κάπως), αλλά νομίζω ότι αναγράφονται και μερικές  ανακρίβειες που δεν συνάδουν απόλυτα με το πνεύμα του αγώνα και της προσπάθειας που δόθηκε και έγινε εκεί και ευρύτερα  στην περιοχή  αυτή.

Βρίσκω δικαιολογημένα τα παράπονα και την δυσανασχέτηση των τότε ηρωικών οπλιτών του 211 ΤΠ και όχι μόνον, γιατί  στην εν λόγω εξιστόρηση απλά και μόνον αναφέρονται, (εννοείται όχι γιατί έβαλαν εναντίον των Τούρκων σε χρόνο εκεχειρίας ..,.. , χωρίς να υπάρχει λόγος ... ).  Δέον όμως να ληφθεί σοβαρά υπόψιν κάτι που και οι ίδιοι δεν μπορούν να αντιληφθούν- εκτιμήσουν, ότι ήταν Στρατιώτες θητείας που είχαν την πειθαρχία, προϋπήρχαν εκεί, ήταν δεμένοι μεταξύ τους, γνώριζαν με  λεπτομέρειες και ήταν εξοικειωμένοι με την περιοχή και με τις συνήθειες των Τούρκων και είχαν κάνει  βίωμα το έργο που έπρεπε να επιτελέσουν σε περίοδο Πολέμου – εχθροπραξιών, εφαρμόζοντάς το στην πράξη - πραγματικότητα επί τετραήμερο. [Μοναδική εμπειρία, που δεν υποκαθίσταται – αντικαθίσταται – αποκτιέται με οτιδήποτε άλλο ψυχολογικά –πραγματικά. Το βάπτισμα του πυρός που λένε, η αίσθηση και η εμπειρία ότι κάποιος απέναντι σε βάλει με πραγματικές σφαίρες .... ( Συνέχεια  στην παράγραφο 4  του ΥΓραφου, στο τέλος, για ευνόητους λόγους)] .

Το πάντρεμά τους βέβαια με τους εφέδρους από την Αμμόχωστο αποτέλεσε, πιστεύω,  από κάθε  άποψη  και  σε  αλληλοεπίδραση, την  καλύτερη  για την περίπτωση  συνταγή. (Άμυνα της Μονάδος σε κατοικημένη περιοχή  και σε Τομέα τον οποίο στον Α΄ Γύρο των εχθροπραξιών  κάλυπταν Τρείς ( 3 ) Λόχοι Τ/Φ,  ενώ στο Β` Γύρο (από το  βράδυ στις 23 Ιουλίου) προστέθηκαν άλλοι Τρείς (3) Λόχοι Τ/Φ (+)  Λόχος Υποστηρίξεως (+)  Λόχος  Διοικήσεως  του 336 ΤΕ (+) σοβαρός  αριθμός λοιπών Εφέδρων  και Οπλιτών θητείας  που αποσπάστηκαν εκεί ή δεν μπόρεσαν να μεταβούν στις Μονάδες  που ανήκαν, που σημαίνει  ότι ο Τομέας (της Μονάδος) απέκτησε πολύ μεγαλύτερη  πυκνότητα  στην επάνδρωση των επί μέρους Τομέων των Λόχων, ανάλογα  και με την Τακτική σοβαρότητα ενός  εκάστου, επί πλέον του γεγονότος, ότι το μισό  προσωπικό του είχε προηγούμενη  σοβαρή εμπειρία στον αγώνα αυτόν).

Για να γράψω τα παραπάνω έλαβα σοβαρά υπόψιν την παράγραφο για το ποιοι προϋπήρχαν στον τομέα του Τάγματος, τα αναφερόμενα  στο τέλος της επιστολής μου  και το γεγονός ότι η μεγαλύτερη πίεση των Τούρκων ασκήθηκε στον τομέα του Λγού Παπαχατζόπουλου. (Κατά βάση με Στρατιώτες θητείας).

[Έχω  πολύ μεγάλη  εκτίμηση  στην παλικαριά  των παιδιών από την Αμμόχωστο  και την αγάπη τους  για την Πατρίδα, όπως  και  για τα περισσότερα  παιδιά  από την  Κύπρο ... “Λεβεντογέννα, χωρίς υπερβολή”, που έδωσαν έναν αγώνα άδικο , αδικαιολόγητο, που δεν τους άξιζε. Και αυτό επειδή μερικοί που φορούσαν την τιμημένη στολή του Έλληνα Αξιωματικού, αποδείχθηκαν ανίκανοι, ευθυνόφοβοι και επαγγελματίες της κακιάς ώρας και του γλυκού νερού και ενήργησαν όπως δεν θα ενεργούσαν προδότες, ανθέλληνες, οι ίδιοι οι Τούρκοι. 

Πρώτον γιατί αποφάσισαν το Πραξικόπημα πέρα από κάθε λογική και πάρα πολλά  άλλα και δεύτερον, γιατί δεν διέταξαν από βραδύς την επιστράτευση και επάνδρωση των τοποθεσιών Αμύνης και την προώθηση των Μονάδων που είχαν απομακρυνθεί από τις έδρες των, λόγω του πραξικοπήματος, φοβούμενοι μήπως κατηγορηθούν ότι προκάλεσαν με τις κινήσεις τους την απόβαση των Τούρκων και δεν γίνουν Στρατηγοί ....  κλπ.  

Και δεν μιλάω για εμπλοκή της Ελλάδος σε πόλεμο με την Τουρκία, την πιπίλα που μας σερβίρουν κατά κόρον  διαρκώς τα  αξιολύπητα ανθρωπάκια του Δημητράκη Ιωαννίδη  για να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα, (δεν θα το έκαναν ούτε  μικρά παιδιά) που δεν έχουν καταλάβει ή δεν θέλουν να καταλάβουν ακόμη και σήμερα το τι κακό έκαναν στην Κύπρο, ρίχνοντας λάσπη όχι με την σέσουλα, ούτε με το φτιάρι, αλλά με ανατροπή σε όσους τους εναντιώνονται ή έχουν άλλη άποψη διαφορετική από την δική τους, παρασέρνοντας δυστυχώς και πολλούς αγνούς Έλληνες στην Ελλάδα και στην Κύπρο.

Με ένα Σμήνος Αεροπλάνων τα οποία δεν μπόρεσαν να ετοιμαστούν ποτέ στον χρόνο που επιβάλλετο, δύο Υποβρύχια και ένα Τάγμα Κυπρίων εφέδρων που έφθασε μέχρι την Ρόδο με πλοίο, θα ανέτρεπαν την κατάσταση που άρχισε να δημιουργείται και ΠΑΡΑέγερνε, από κάθε άποψη προς την πλευρά της Τουρκίας.

Βέβαια έφταιξε πάρα πολύ και η προϊστορία  αυτών που συνέβαιναν στην Κύπρο,  ιδιαίτερα  μετά το θάνατο του Γρίβα, αλλά και πριν, που είχε σαν αποτέλεσμα η  Εθνοφρουρά να είναι σχεδόν άοπλη - χαμένη από χέρι  και όχι μόνον. Για παράδειγμα, Η  3η ΑΤΔ  και η ΕΛΔΥΚ  ξεκίνησαν  μια λίαν σοβαρή νυκτερινή επίθεση  στις 20 Ιουλίου 74 εναντίον του Κιόνελι και αυτοί που την αποφάσισαν δεν γνώριζαν (γιατί  είχαν να ασχοληθούν με άλλα σοβαρότερα θέματα... τρομάρα τους......), ότι οι Τούρκοι είχαν κατασκευάσει μια αδιάβατη  Α/Τ τάφρο, που το προστάτευε, με αποτέλεσμα η επιχείρηση αυτή να αποτύχει .... κλπ,  να χαθεί πολύτιμος χρόνος για άλλες δραστηριότητες πάρα πολύ αναγκαίες - απαραίτητες, ενδεχομένως  να υιοθετούντο  καλύτερες και πιό αποτελεσματικές  λύσεις  και να υπάρξουν αρκετές απώλειες, που επηρέασαν σοβαρά ...  ] .

        Έκρινα  απαραίτητο να κάνω τις παραπάνω τοποθετήσεις – επισημάνσεις , ΠΑΝΤΑ  ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΜΟΥ για να μην θεωρηθεί ότι ήμουν ΚΑΙ άσχετος με την κατάσταση που επικρατούσε ΤΌΤΕ εκεί. Και  συνεχίζω σ` αυτά που έγραφα πριν από τις αγγύλες για το δημοσίευμα που αφορά στο 336 ΤΕ, ήτοι:  Τα  Α/Τ ΠΑΟ 90 χιλ. (τρία και όχι ένα) τα ζήτησε  και τα διέθεσε εξ όσων γνωρίζω αρχικά ο Δκτής του 212 ΤΠ και ο ΠΑΟτζής Οπλίτης  Κ/Δ είχε επικεφαλής τον Ανθλγό τότε Κοιμτζόγλου που αν δεν ήταν Αυτός εκεί δεν θα  έρριχνε κανένα ΠΑΟ από τα δύο (επανδρωμένα με Οκτώ Οπλίτες ), εναντίον των Πέντε (5) Τουρκικών Αρμάτων και του Λόχου που συνόδευε αυτά (Περιορισμένης δύναμης 50 – 60  ενστόλων), στον πεδινό χώρο μεταξύ της  Σχ.  Γρηγορίου  και  του κυρίως Υψ. Κολοκασίδη, δημιουργώντας  συγχρόνως  και την κατάλληλη  αποτροπή  μαζί  με την 187 ΜΠΠ.  Τα πυρά του Πυροβολικού τα γράφω με επιφύλαξη, γιατί ακόμη διερευνώνται. Υπάρχει σοβαρή μαρτυρία που λέγει ότι από 12:00-13:30 τελείωσαν τα πυρομαχικά της  Μοίρας και μέχρι να βρεθούν άλλα παρατηρήθηκε κενό υποστήριξης πυρών. Επίσης, ότι τα περισσότερα πυρά έγιναν από 18:30–19:00 ώρα, που πιστεύω και εγώ ότι επήλθε οριστικά η εκεχειρία στον τομέα αυτό.

Εγώ προσωπικά (έχω αντίληψη πραγματική για τα πυρά που εκτελέσθηκαν μέχρι στις 17:50–18:00 ώρα ), με τους  Καταδρομείς των ΠΑΟ 90 χιλ., αμφισβητώ ότι έγιναν πυρά Πυροβολικού  εναντίον των  Τούρκων, μετά τις 1200 ώρα. Τα τελευταία  κατ` εμέ  πυρά έπεσαν στη διασταύρωση των οδών Γρηγορίου Αυξεντίου και της οδού που ξεκινάει από εκεί (180 μέτρα ΒΑ της Σχ. Γρηγορίου)  και κατευθύνεται προς τον κόμβο Κολοκασίδη και προηγούμενα 4 φορές, μπροστά  από το Ύψ. Αρμένικα Μνήματα. Πιθανόν να έγιναν στον εν λόγω χρόνο βολές – πυρά ΝΔ  του Στρδου της  ΕΛΔΥΚ, χωρίς  να μπορώ να τις αντιληφθώ). [Για την ιστορία και πέραν των υπερβολών που αναγράφονται για το θέμα, κτυπήθηκαν σίγουρα δύο (2) Τούρκικα  Άρματα (το ένα λίγο πριν  κρυφτεί αριστερά  από τη Σχ. Γρηγορίου) και  ενδεχομένως  ένα τρίτο, με ερωτηματικό].

Το σπουδαιότερο βέβαια για  μένα είναι ότι δημιουργήθηκε κλίμα αποτροπής, γιατί εναντίον τους εκτοξεύτηκαν, τουλάχιστον από τους καταδρομείς, σίγουρα πάνω από 10  βλήματα ΠΑΟ  90 χιλ, με αποτέλεσμα να τα μαζέψουν οι Τούρκοι και να φύγουν πίσω.    

Δική μου εκτίμηση είναι ότι:

α . Οι Τούρκοι με την προαναφερθείσα ενέργειά τους το πολύ – πολύ να έπιαναν στον χρόνο αυτό και  μετά από το στραπάτσο που έπαθαν στο Στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ τα Υψ. Κολοκασίδη και τίποτε περισσότερο, πράγμα που θα τους βόλευε – εξυπηρετούσε πάρα πολύ για ευνόητους λόγους. Επί πλέον αναγράφεται ότι στο Υψ. Μον Μπαρνάς  υπήρχε μια  σοβαρή δύναμη αποτροπής  το 386 ΤΕ και του 212 ΤΠ (;) που διέθεταν μεταξύ των άλλων και δύο ΠΑΟ 106 χιλ., πιθανόν και άλλα Α/Τ.
β. Η “μητέρα”  των Μαχών  από 14 – 16  Αυγούστου 1974, στην περιοχή  των Υψ. ΕΛΔΥΚ --- Κολοκασίδη (υπό την ευθύνη της ΕΛΔΥΚ και του  212 ΤΠ αντίστοιχα)  και  των συνοικισμών  Αγίων Δομέτιου, Παύλου, Ανδρέα, Μάρωνα, Τιμίου  Σταυρού και Παναγίας Φανερωμένης, που είχαν υπό την σκέπη - προστασία τους  την περιοχή (υπό την ευθύνη του 336 ΤΕ, με προσωπικό ολόκληρου του 336ΤΕ, Λόχο του 211ΤΠ, Λόχο της Σχολής Εφέδρων Αξκών, Λόχο  της Πύλης Πάφου και διάφορα άλλα μικροτμήματα, μεταξύ αυτών και Επίλεκτη Ομάδα Οπλιτών θητείας του 3ου Λόχου / 399 ΤΠ, στην ΣΥΤΑ, από τον πρώτο γύρο, καθώς και μεμονωμένους Οπλίτες άλλων Μονάδων και Επίστρατους Λευκωσιάτες εθελοντές ή μή, κατά το “ Συν Αθηνά και χείρα κίνει” ), ήταν για μένα η  μάχη  που δόθηκε στο Στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ (υπό τον Υποδιοικητή της, με τους  2ο – 4ο Λόχους Τ/Φ, το Λ. Δκσεως, Δρία Μηχανικού και Δρία του ΛΒΟ = 300 (+) Αξκούς και Οπλίτες και υπό την κάλυψη κατά το δυνατόν Τμήματος του 1ου Λόχου 212 ΤΠ και Τμήματος Εφέδρων  από την Λεμεσό (; για ταυτότητα),  από τη Σχ. Γρηγορίου  και  ενδεχομένως  άλλων Μικροτμημάτων) , που εάν δεν είχε μπεί στο μάτι των Τούρκων ( θεωρώντας  τη δύναμή τους  πολλαπλάσια της υφισταμένης και κατά συνέπεια απειλή για οποιαδήποτε άλλη σοβαρή ενέργειά τους με τις δυνάμεις που διέθεταν στην περιοχή και διέθεσαν τελικά, εκτός των άλλων, για την εξάλειψή της), τότε πραγματικά θα υφίστατο, νομίζω, τεράστιο πρόβλημα για ολόκληρη την Λευκωσία και για ευνόητους λόγους .

Επίσης ο τομέας του 211 ΤΠ και μετά του 336 ΤΕ δεν μπορούσε να αρχίζει αριστερά από το δεξιό όριο του Στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ, γιατί το Ύψωμα Αρμένικα Μνήματα ανήκε στο 212 ΤΠ. Συνεπώς τα όρια του 336 ΤΕ άρχιζαν από το υφιστάμενο Ρέμα αμέσως δυτικά της Εκκλησίας του Αγίου Δομετίου (δυτικά της Λεωφόρου Δημοκρατίας), που παρεμβάλλεται με το Στρατόπεδο της ΤΟΥΡΔΙΚ.  Η υπάρχουσα – απομένουσα  δύναμη της ΕΛΔΥΚ, συν άλλα μικρά Τμήματα  πραγματοποίησαν  την σύμτυξή τους από τον Πεδινό χώρο μεταξύ της Σχολής Γρηγορίου και του κυρίως Υψ. Κολοκασίδη  από 14:00 – 15:00 ώρα, την 16/8/74, (για την ακρίβεια στις 14:30 ώρα) και όχι στις 18:00 ώρα.

             Κατόπιν  αυτών  δημιουργούνται  τα εξής  ερωτηματικά  που χρειάζονται απάντηση:  Από Ποιόν, Πως και από Ποιά ώρα ανατέθηκε η επιτήρηση – έλεγχος  του  τομέα  που κάλυπτε το Ύψωμα Αρμένικα Μνήματα στο 366 ΤΕ, μετά την σύμπτυξη της ΕΛΔΥΚ και από Ποιά ώρα και Πως  το 336 ΤΕ  υλοποίησε την εν λόγω επέκταση των ορίων του.

Τέλος, θέλω να αναφερθώ σε ένα θέμα το οποίο απορρέει από την δήλωση-διαμαρτυρία-παράπονο του  εφέδρου  Ανθλγού τότε  Κωνσταντίνου  Κωνσταντίνου, Διμοιρίτου 30  Αξκών – Οπλιτών, που κάλυπτε ένα τμήμα του μετώπου του  211ΤΠ – 336 ΤΕ, του Λόχου Λιγουδιστιανού, από την Αγορά του Αγίου Ανδρέα – Πίσω από τα Δικαστήρια.  (Η εν λόγω διαμαρτυρία  μπορεί  να βρεθεί με την βοήθεια Internet από τα στοιχεία που δίδονται στην τελευταία παράγραφο της επιστολής μου – β1).

Το κάνω αυτό, γιατί πιστεύω απόλυτα, συνειδητά και με πάθος, ότι πρέπει περιγράφοντας κάποια περιστατικά – διεξαγωγή μάχης  να αναδεικνύουμε  τις εξαιρετικές πράξεις  - παλικαριές  με σεμνότητα  και χωρίς φανφάρες – υπερβολές, καθώς  και τα λάθη που έγιναν ή τις ενέργειες που έπρεπε να γίνουν για  αντιμετώπιση δύσκολων στιγμών και δεν έγιναν, ώστε να  γίνουμε πραγματικά και  όπως  πρέπει  ωφέλιμοι – χρήσιμοι προς τους νεότερους συναδέλφους (συμπεριλαμβανομέ νων  και  των Οπλιτών), καθώς  και στους  επερχόμενους  Έλληνες και όχι  απλά  ευχάριστοι  και Ελληναράδες  χωρίς ουσία και πολλά μπλά – μπλά. Γιατί έχει αξία δηλαδή (;) να προβάλλουμε δυσανάλογα  τις ενέργειες του Τμήματός μας για να δημιουργήσουμε εντυπώσεις  και να διαφημίσουμε το άτομό μας, όταν χάθηκε το 38% του Νησιού και υπάρχουν νεκροί, αγνοούμενοι και τραυματίες συνάδελφοί μας που ήταν λιγότερο τυχεροί από εμάς;

Επί πλέον τρελαίνομαι, όπως ο εν λόγω Ανθλγός, όταν διαπιστώνω από κάποιους καπελώματα , μειώσεις ή και παραλείψεις –  εξαφανίσεις  στην κυριολεξία  άλλων Τμημάτων – Προσώπων, προκειμένου να προβληθούν δικά  τους Τμήματα και το πολύ χειρότερο, άτομα, αδικώντας άλλα Τμήματα που έδρασαν, είχαν Νεκρούς – Αγνοούμενους – Τραυματίες και προσπάθησαν να κάνουν κατά το δυνατόν το καθήκον τους  προς την Πατρίδα. Δεν το συζητώ βέβαια, όταν ερμηνεύονται  ή υποτίθεται μαρτυρούνται  διάφορες πράξεις  ή παραλείπουμε να αναφερθούν  άλλες  Τμημάτων ή Προσώπων με πολιτικά κριτήρια  ή ακόμη και κριτήρια ανάλογα με τον τόπο καταγωγής των. Αυτά για μένα αποτελούν  την χειρότερη ατιμία - ξευτίλα – ξεπεσμό του  ανθρώπου Έλληνα και εννοείται ότι αφορά  και στους Κυπρίους.
Κι όμως δυστυχώς αυτά συμβαίνουν και τα συνάντησα στην μικρή μου ενασχόληση  εδώ και 4 μήνες, για το τί έγινε τότε στην Κύπρο, ψάχνοντας ορισμένα στοιχεία ή διερευνώντας άλλα για επιβεβαίωση -διασταύρωσή των, κατά το δυνατόν κλπ, θέλοντας να είμαι απόλυτα έντιμος για ότι θα γράψω (αν τελικά γράψω) πρώτα απ` όλα απέναντι στον εαυτό μου.

            Στην τελευταία παράγραφο της επιστολής του ο εν λόγω λεβέντης – μαχητής  - ανήσυχος – δραστήριος  - υπεύθυνος  Ανθλγός  αναφέρει ευθαρσώς μια δύσκολη κατάσταση που αντιμετώπισε μετά την εκεχειρία, την οποία παραλλήλισε με αυτήν που αντιμετώπισαν οι υπερασπιστές φυλακίων στα “Παλλούκια”, σε συνδυασμό και με τον χρόνο εκδήλωσης της επίθεσης τωνΤούρκων  εκεί στις 170430/8/74 το πρωί, που εμένα με κάνει από την εμπειρία μου να σκεφθώ μήπως οι εν λόγω υπερασπιστές αιφνιδιάστηκαν με αποτέλεσμα να έχουν σοβαρές απώλειες – αγνοουμένους – τραυματίες και απώλειες δύο φυλακίων . [...  Τους έπιασαν στον ύπνο; (πανεύκολο και όχι δύσκολο ...).  Δεν είχαν σχέδιο αντιμετώπισης των Τούρκων κατά την διάρκεια της νύκτας και ιδιαίτερο κατά την διάρκεια της ημέρας;  Δεν είχαν εξασφαλισμένη  δυνατότητα άμεσης  αντίδρασης; ... ].  Και σταματάω εδώ για να μην μπω σε ξένα χωράφια, λέγοντας μιά δική μου πατέντα “ότι Τμήματα που βρίσκονται μπροστά  σε καίρια σημεία για μια τοποθεσία Αμύνης και δέχονται την μεγάλη πίεση του εχθρού ή πιθανόν να δεχθούν αυτήν, τα φροντίζουμε ιδιαίτερα για να μπορέσουν να τον αντιμετωπίσουν επιτυχώς. Για παράδειγμα τους στέλνουμε Α/Τ (;), Α/Α (;), χειροβομβίδες (;), ενδεχομένως ξεκούραστο προσωπικό, εφόσον υπάρχει, με Αξκό που μπορεί να τους κρατήσει μαζί του ... κλπ. Βέβαια το μεγάλο πρόβλημα στην περίπτωση αυτή είναι ποιός θα δώσει τέτοια διαταγή, γιατί αποδείχθηκε ότι δεν έχουν όλοι αυτήν τη δυνατότητα  και για ευνόητους λόγους.
Στην πράξη πολλά τμήματα που βρίσκονταν μπροστά και δέχονταν μεγάλη πίεση εγκατελείφθησαν στην τύχη τους, όπως για παράδειγμα η ΕΛΔΥΚ. Φέρανε ολόκληρη Μοίρα καταδρομών ... κλπ  και δεν σκέφθηκαν να βρούν 2 ή 3 τρελούς Αεροπόρους, (αν και πιστεύω ότι οι περισσότεροι Αεροπόροι μας υπό αυτήν την έννοια είναι τρελοί ...) για να στείλουν από την Ελλάδα αθορύβως και χωρίς να προκαλέσουν  ό,τι  έλειπε για να  αντιμετωπιστούν οι Τούρκοι  αποτελεσματικά, (ενώ  οι Τούρκοι έχοντας στην αρχή λίαν περιορισμένο χώρο, έρριξαν από αέρος πολύ μεγάλο όγκο Αλεξιπτωτιστών, όπλων, πυρομαχικών ... κλπ  και δεν συζητάω  τι μετέφεραν με  Ε/Π, λόγω και της εγγύτητος των ακτών τους ..... και ό,τι άλλο θα μπορούσαν επί πλέον να μεταφέρουν, αν χρειαζόταν ...).  Τι  έλειπαν: Α/Τ (ακόμη και μιάς χρήσεως), Α/Α  Πολυβόλα, μερικά σύγχρονα όπλα  και  πυρομα χικά και να τα ρίξουν  την νύκτα  σε κατάλληλο χώρο κοντά στην Λευκωσία ....... κλπ, ( όπως μαθαίνουμε στην εκπαίδευση του Ανταρτοπολέμου).   Αλλά αυτοί οι επιτελείς είπαμε ήταν κατάλληλοι για  άλλες δουλειές, μεγάλες κουβέντες, πολύ μπλά – μπλά, Πατριδοκαπηλία  και από  παραγωγική – σωστή – υπεύθυνη  δουλειά  άστα  να πάνε .                                                                                                           

            Ακούστε μιά δήλωση – μαρτυρία ανεπίσημη , που περιήλθε σε γνώση μου, η οποία μπορεί και να διαψευσθεί , αλλά επειδή είναι ενδεικτική της κατάστασης που αποτελούσε πραγματικότητα τον καιρό εκείνον την αναφέρω και ας μην είναι διασταυρωμένη . ( Έχει σχέση και με το έργο --- λειτουργία  των αρμοδίων  επιτελών ) : Την Μιά  Μηλιά στον 2ο γύρο της εισβολής  κάλυπτε μπρο στά από άλλες δυνάμεις  Αμυντικά εγκετεστημένο το 399 ΤΠ του Μπογαζίου  Αμμοχώστου .

 ( Μιά Μονάδα Οπλιτών θητείας , αρκετά σοβαρή , με πολύ  καλά παλικάρια και καλή  μπορώ να πω  εκπαίδευση , έχοντας όμως  το γνωστό πρόβλημα που αφορούσε στα θέματα εξοπλισμού , εξάσ κησης  στις  βολές ... κλπ ) .  Διέθετε  τουλάχιστον 12  Α/Τ  και ενδεχομένως  άλλα , καθώς και υπο στήριξη πυρών από τρείς Μοίρες Πυροβολικού ( όπως  αναφέρεται στο σχετικό δημοσίευμα “ Οι έξι ημέρες  που  έκοψαν την Κύπρο στα δύο ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ  www.e-grammes.gr › ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ › Κύπρος‎ 23 Αυγ 2010 -”.

            Οι Τούρκοι εξόρμησαν από το Τουρκοκυπριακό χωριό Χαμίτ Μάντρες  στις 140700 / 8 / 74 με  πολλά  Άρματα  και  ΠΖ σε τρείς  κατευθύνσεις , με αντίστοιχα Τμήματα . Το ένα ενήργησε στο Κέντρο  και τα υπόλοιπα δύο εκατέρωθεν των δύο άκρων της  Αμυντικής Διάταξης . Αυτό που ενήρ γησε  από το Κέντρο , πέρασε μέσα  από το διάδρομο του Ν/Π . [ Τώρα θα μου πείτε τι χρειαζόταν  ο διάδρομος ... ;;;  . Λέγεται μάλιστα , ότι στην άκρη της εισόδου στο διάδρομο του Ν/Π ευρίσκετο λίγο πριν την έναρξη της επίθεσης Ερπυστριοφόρο των ΟΗΕ . ( Είναι γνωστή η αλητεία των περισ σοτέρων ανδρών του ΟΗΕ , αποδεδειγμένα και εννοείται με το αζημείωτο ........... χρήματα , χασίς , γυναίκες – άνδρες ... κλπ ) ] .                                                                                                              Εκεί είχαμε  και τον 1ο Ήρωα  νεκρό στην Κύπρο , με την έναρξη του 2ου Γύρου των εχθρο πραξιών, (με  το  ξεκίνημα  της  επίθεσης  των Τούρκων ) , τον  Στρατιώτη  Παναγιώτη  Φωτίου του Αντώνη , ένα γνήσιο – αληθινό Παλικάρι , (ηλικίας 18 χρ. 7 μηνών και 14 ημερών ) , από το Βασίλι  Καρπασίας, ( το πιθανότερο  να  τον πυροβόλησε  έλεύθερος  σκοπευτής , που τον είχε επισημάνει από  τις  προηγούμενες  μέρες  ), αδελφός  ενός  άλλου  Μεγάλου  Παλικαριού του Τμήματος που  ήμουν υπεύθυνος, του  Δεκ. Φώτη  Φωτίου ,( φαίνεται  ότι  ήταν κληρονομιά  της  οικογένειας “η Παλικαριά” ), που  βρισκόταν  στον ίδιο χρόνο  σε άλλο μέτωπο επιχειρήσεων της  Κύπρου και όχι μαζί μου.  Αν ξαναγράψω θα αναφερθώ με περισσότερα στοιχεία γι` Αυτόν και για το πως  αντέδρα σε  μόλις έμαθε τον θάνατο του αδελφού του  .

            Και  τώρα η  δήλωση – μαρτυρία  από υψηλόβαθμο Στέλεχος  της Μονάδος : “Δεν λειτούργ ησε  κανένα ή σχεδόν  κανένα  Α/Τ  από τα υπάρχοντα στην  εν λόγω  τοποθεσία”. Για τις  Μοίρες Πυροβολικού δεν γνωρίζω αν πρόλαβαν να κάνουν ή αν έκαναν καθόλου πυρά . ( Γιατί ρε γαμώτο ; Γιατί ;  Η  καλή  λειτουργία τους  θα μας  εξασφάλιζε  τα ΠΑΝΤΑ, .... την σωτηρία  πολλών  Μονά δων που διαλύθηκαν στη συνέχεια εκεί , το πιθανότερο την Αμμόχωστο  και τις περιοχές της Μεσα ορίας που τελικά κατελήφθησαν).  Και το αποτέλεσμα: Οι Τούρκοι  δεν χρειάστηκε να ενεργήσουν   διαδοχικά , όπως  το  έκαναν  εναντίον του  Στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ  και αλλού , δύο  ή  και τρείς επιθέσεις – αναγνωρίσεις για να βρούν την κατάλληλη  συνταγή  και να πετύχουν αυτό που  επεδίω καν , αλλά  μέσα σε  1  -  1 . 30` ώρα  με τον  αστείο  στρατό τους  πάτησαν – διέλυσαν στην κυριολεξία την  εγκατεστημένη εκεί Αμυντικά Μονάδα . ( Τώρα θα μου  πείτε τι είμασταν εμείς  ;  Απάντηση : Δώστε την μόνοι σας .  Εγώ ό,τι ήταν να πω σας  το είπα .... ή Χρειάζεται να πούμε και  κάτι  άλλο ... ;;; !!! ) .  Εμένα μου  κόβεται η ανάσα .  Μου φαίνεται αδιανόητο .  Δεν μπορώ να το καταλάβω  και δεν θέλω να κάνω άλλα σχόλια. Μπορώ μόνον να σας πω τι έκανα εκεί στην Κύπρο  αμέσως  μετά  τον πόλεμο . Κάτι ανάλογο με αυτό που έκανε ο Ανθλγός στο “Τριμελές” με τα πυρο μαχικά που του  έλειπαν .  Βρέθηκαν στο Τμήμα μου  από  Εφέδρους  που προσκολήθηκαν σ` αυτό  όπλα  με  αρκετά πυρομαχικά που δεν δούλευαν πχ.  Δύο Γερμανικές  Τουρτούρες , ένα πολυβόλο 0,30 και άλλα αυτόματα όπλα ( κινέζικα ...κλπ ). Μέθοδος – Τρόπος επισκευής των ¨: Τα έπαιρναν τεχνίτες Έφεδροι σε τσουβάλι με μικρές άδειες , τα πήγαιναν στο χωριό τους τα επισκεύαζαν και τα έφερναν πίσω . Θα μου πείτε – μιλάτε για ακραίες λύσεις  και ότι αυτό δεν ήταν Στρατός . ΟΚ  θα μπορούσα  να το παίξω  και εγώ  Κυριλέ , όπως ......., αλλά σε  μηδέν χρόνο είχα στο Τμήμα μου σο βαρά  όπλα που δούλευαν σαν Ελβετικά  ρολόγια .  Αυτό  μπορούσε  να γίνει και με τους  Σ/Α , τα Α/Τ  ....... κλπ , με άλλο τρόπο ).  Με δυό λόγια θέλω να πω ότι δεν έπρεπε τότε , αλλά και σήμερα να υπάρχουν σε Μονάδες Όπλα και μέσα που δεν δουλεύουν. ( Υπήρχαν και υπάρχουν σ` αυτές  κα τάλληλο προσωπικό – Πληθώρα : Τεχνίτες Οχημάτων, Ηλεκτρονικοί , Σιδεράδες ... κλπ και διατίθε ντο – διατίθενται τα  απαραίτητα μικροποσά  που απαιτούνται για  την προμήθεια των  αναγκαίων ανταλλακτικών και μικρουλικών για την επισκευή – αποκατάσταση της λειτουργίας των ).

            Αναφέρω τα παραπάνω , επαναλαμβάνοντας για να μην παρεξηγηθώ , όχι για να αμφισβητή σω  την ανδρεία – παλικαριά και το τεράστιο έργο  που προσέφεραν οι παραπάνω μαχητές–Νεκροί ή  Ζωντανοί ήρωες  συμπεριλαμβάνοντας  εννοείται  και τους  Διοικητές  των, πραγματικούς υπερα σπιστές της Λευκωσίας ( όχι μυθικοί , όπως αναγράφονται κάπου – ούτε για κάποιον  σωτήρα ..... όπως  προβάλλεται από μερικούς ... ) .                                                                                                               Το  ίδια  πιστεύω  και για τους  Αξλούς – Οπλίτες  του 399ΤΠ  και για τον Διοικητή του , ο οποίος επίσης , πιστεύω ότι θα  προσπάθησε για το καλύτερο , .... ( Συνέχεια στην παράγραφο  5 του ΥΓραφου , στο τέλος , για  ευνόητους  λόγους )  .

            Και επανέρχομαι στο κυρίως θέμα της επιστολής μου :

            Εγώ, προσωπικά , θέλω να συγχαρώ τον εν λόγω  τότε  έφεδρο  Ανθλγό  Κωνσταντίνο Κωνσταντίνου ( σήμερα Υπλγό ) και τους Αξκούς – Οπλίτες που ανήκαν τότε στη δύναμή του γι` αυτό που επιτέλεσαν εκεί με αυτοθυσία – παλικαριά και ιδιαιτέρως τον ίδιο γιατί αποφάσι σε να πεί, πολύ σωστά, μερικές αλήθειες σεβόμενος την μεγάλη ευθύνη που είχε τότε και  δεν απεμπολεί  για  χάρη  κανενός , αφού  ήταν όρκος – υπόσχεση  τιμής στην υπηρεσία της Πατρί δος , προβάλλοντας συγχρόνως την αγάπη – εκτίμηση και  ευγνωμοσύνη του για τους συναδέλ φους  (τότε ) που τον βοήθησαν – συμπαραστάθηκαν να την φέρει σε πέρας .  Επί πλέον βγάζει δικαιολογημένα και κάποια πικρία για  την ανάγκη που αισθάνθηκε , χωρίς ο ίδιος να λυγίσει,  της παρουσίας  κάποιου  μεγαλύτερου - προισταμένου ..... και για τους υφισταμένους του και για λήψη οδηγιών – κάλυψη αναγκών σε πυρομαχικά και ενδεχομένως άλλα θέματα . Ίσως να έδωσε και καλύτερες λύσεις από αυτούς , όπως στο θέμα της έλλειψης πυρομαχικών .

      Τα ίδια με τα παραπάνω ισχύουν και για τους Οπλίτες θητείας  που ανήκαν τότε  στον  1ο Λόχο / 211 ΤΠ  και στη συνέχεια ( από 23 Ιουλίου 74 ) υπήχθησαν στο 366 ΤΕ και  έχω αναφερ θεί εκτενέστερα  . (..... . Νομίζω ότι ο Σύνδεσμος  και ο εν λόγω Υπλγός μπορούν  να τα βρούν μεταξύ τους , χωρίς να δημιουργούνται πικρίες και διαμαρτυρίες ... ) .

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΛΟΓΟΥΣ ΠΙΣΤΕΥΩ ΌΤΙ ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ ΝΑ ΚΑΛΥ ΨΟΥΝ ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΕΚΕΙΝΗΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΟΙ ΚΑΙ  ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΕΛΕΓΧΟΝΤΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΤΑΥΡΩΝΟΝΤΑΣ  ΑΡΚΕΤΕΣ ΦΟΡΕΣ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ  ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΧΑΣΟΥΝ  ΕΚΤΟΣ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΞΩΘΕΝ ΚΑΛΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ.( Γιατί οι άνθρωποι που αντιμετώπισαν αυτά  ζουν και γνωρί ζουν αν έγινε ή δεν έγινε κάτι με αποτέλεσμα να αναφύονται, χωρίς να υπάρχει λόγος , διαμαρτυρίες – παράπονα όπως αυτά  του Συνδέσμου Μαχητών του 1ου Λ./211ΤΠ  και του εν λόγω τότε Ανθλγού ) .

             Αν χρειαστεί θα επανέλθω με περισσότερες θέσεις – απαντήσεις και στοιχεία . ( Σας ζητώ    περισσότερα αυθεντικά, κατά το δυνατόν, στοιχεία για τα πυρά που εκτέλεσε στις 16 / 8 /74  , μετά τις 0930  ώρα η  187 ΜΠΠ  στην περιοχή της ΕΛΔΥΚ – 212 ΤΠ και ενδεχομένως τα στοιχεία των Αξκών που χρησιμοποιήθηκαν  ως  ΠΑΠ αυτής   από διάφορες  θέσεις .  Επίσης τα στοιχεία του Αξκού  ΠΑΠ  της Μοίρας , που διατέθηκε το πρωί στις 17/8/74 και περί ώρα 0830 – 1000  στον διοικητή του 3ου Λόχου (-2 ) / 399ΤΠ (+) Δρία Εφέδρων του 386 ΤΠ (; ), που ήταν εγκατεστημένοι Αμυντικά επί του κυρίως Υψ. Κολοκασίδη – 180 ( και αυτή για μένα ήταν η σωστή χρησιμοποίηση του ΠΑΠ ) . Υπόψιν, ότι στο Υψ, αυτό την ίδια ημέρα και περί ώρα 0700 – 0800 οι Τούρκοι  εκτέλε σαν, απ` ότι φάνηκε για την πλάκα τους και όχι μόνον , πυρά με όλμους 81 χ, για περίπου 30 – 45 λεπτά . Είχαν την πολυτέλεια να  δοκιμάζουν  πρώτα αντιδράσεις  και μετά  να ενεργούν ... , χωρίς  να μπορούμε εμείς να ανταποδίδουμε  όπως έπρεπε ) .

     Για όσους ενδιαφέρουν τα παραπάνω και θέλουν - αναζητούν περισσότερα Στοιχεία προτείνω να διαβάσουν – ακούσουν δια του Internet τα ακόλουθα :

α. Εις Μνήμην των Ηρώων του 1974 - εσχάτη γραμμή ανασχέσεως

esxatianasxesi.blogspot.com/2013/07/1974-1-211-1974-1974.html‎

20 Ιουλ 2013 - ... του 1974 : Η άγνωστη ιστορία του 1ου λόχου του 211 Τάγματος Πεζικού ... ιστορία", όπως προβλήθηκε από τον ΑΝΤ1 Κύπρου, στις 20/7/2012 ( Υπόψιν σας ότι στον εν λόγω τομέα υπήρχαν και άλλα τμήματα ) .

................................................................................................................................................................β1. Μαρτυρία από το πεδίο της μάχης » Σύγχρονη Άποψη

magazine.apopsi.com.cy/2008/07/331. [ Αναγράφεται στο τέλος του εν λόγω εγγράφου . Σίγουρα ο Διοικητής του 336 ΤΕ και οι συν αυτώ κάλυπταν δικαιολογημένα το τμήμα  που δεχόταν την μεγα λύτερη Πίεση στον τομέα ευθύνης των , όπως επιβάλλετο  και την περίπτωση να πάθουν Ένας ή και Δύο εξ αυτών κάποιο ατύχημα  ...... ( Δκτής , Υπδκτής ,Δκτής 1ου Λ./ 211τπ υπεύθυνος όλου του τομέα στον 1ο Γύρο) . Ο Ανθλγός που αναφέρεται στην εν λόγω μαρτυρία – διαμαρτυρία  δεν ορκίσθηκε απ` ότι φαίνεται στα φυλακισμένα Μνήματα, ούτε ο Λγός του Λιγουδιστιανός ή ότι ο  Λιγουδιστιανός .. ............ δεν τον ενημέρωσε σχετικά και για την αλλαγή που επήλθε στη διοίκηση – ΖΕ ευθύνης του Τάγματος . Ο σχολιασμός καλύπτει και άλλες περιπτώσεις ] .                         

β2.  Τελετή διδυμοποίησης ΕΛΔΥΚ και Μαχητών του 1ου Λόχου του 211 ...

antistasi.org › ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ( Απλά αναφέρεται για λόγους δεοντολογίας , η δήλωση – διαμαρτυρία του ίδιου Ανθλγού , στο τέλος του εν λόγω εγγράφου  για τον Σύνδεσμο “Μαχητές Α` Λόχου 211ΤΠ  1974”, χωρίς να την σχολιάσω ) .               ‎

...............................................................................................................................................................

γ. Αναρτήθηκε από ΑΡΓΥΡΗΣ ΧΑΛΑΡΗΣ στις 6:36 π.μ. Δεν υπάρχουν σχόλια:     

Ετικέτες  Α ΜΟΙΡΑ Η ΜΑΧΗ ΣΤΟ ΥΨΩΜΑ ΚΟΛΟΚΑΣΙΔΗ ΚΥΠΡΟΣ 74  [ Επίσημη άποψη της Α` Μοίρας Κ/Δ για το πως χρησιμοποιήθηκαν τα ΠΑΟ 90 χ.  Και  να μην γραφεί  κάτι διαφορετικό εκ  των  υστέρων  γιατί θα είναι τουλάχιστον άκαιρο - ανέντιμο . ( Α/Τ είχαν ζητήσει όλοι οι  Διοικη τές . Το θέμα  είναι που  διατέθηκαν και  ποιός τελικά τα διέταξε ... κλπ ) .  Το ότι τα δύο ΠΑΟ 90χ,  πήραν διαταγή να ταχθούν, αρχικά , στην εν λόγω διασταύρωση δεν έχει αναφερθεί μέχρι τώρα που θενά αλλού . Δική μου εκτίμηση είναι ότι κάλυπταν στον χρόνο  εκείνο την περίπτωση να “ξεχυθού ν” κάποια  μεμονωμένα  Τούρκικα  άρματα προς την Λευκωσία από το μέτωπο ... , ή  διά της οδού Γρηγορίου  Αυξεντίου ή δια της Λεωφόρου  Δημοκρατίας  που θα είχε ως αποτέλεσμα να υπερκερα στούν οι Τοποθεσίες  Αμύνης  της ΕΛΔΥΚ  και του 212ΤΠ, ( εννοείται και ο Τομέας του 336 ΤΕ ) και στις 1500 ώρα διατάχθηκαν να επανέλθουν στο ΣΔ / 212 ΤΠ ( Ford  Kολοκασίδη ) για τα περαι τέρω . Είχε  πλέον γίνει  γνωστός  ο προσανατολισμός της δύναμης των Τουρκικών Αρμάτων   που είχαν καταλάβει το Στρδο τη ΕΛΔΥΚ και θα ήταν  εκτός τακτικής αντίληψης και επιδιώξεών τους στον  χρόνο  εκείνο  και ενώ είχε  αποφασισθεί εκεχειρία από 1600 ώρα ( επίσημα )να χρησιμοποιή σουν  Άρματα-ΠΖ  στην  κατεύθυνση   Σχ. Γρηγορίου , Οδός Γρηγόρη  Αυξεντίου – Υψ. Αρμένικα Μνήματα ,  Δυτικός Τομέας  Λευκωσίας.
Επίσης  ψάχνω  να βρώ  εδώ και 4 μήνες  ποιός ήταν ο  κοντός Κύπριος Επίστρατος (;) που χειριζόταν  το πενηντάρι  και  κτυπούσε με  αυτό το Τούρκικο πεζικό που ακολουθούσε τα  Άρματα από το Ύψωμα 190  Κολοκασίδη ( Σκουπιδότοπο ) εκεί που είχαν ταχθεί  τελικά  και τα δύο ΠΑΟ των 90 χ, με τους Κ/Δ  και δεν μπορώ να τον  βρώ ].

................................................................................................................................................................

δ. Για όσους θέλουν να βρούν και να δουν τις τοποθεσίες που αναγράφονται στην επιστολή μου , μπορούν διά του Internet να επιλέξουν τους “Χάρτες Λευκωσίας”, στη συνέχεια το “ΛΕΥΚΩΣΙΑ  HOLIDAY  INN – Χάρτες  Google – Google maps”, ( εμφανίζεται κοινός Χάρτης )  και μετά  με επιλογή  του  μικρού  πλαισίου , στην άνω  δεξιά πλευρά του τον “Χάρτη από Δορυφόρο”, επιτυγχά νεται την απεικόνιση τους εδάφους ή των κατοικημένων τόπων , όπως είναι στην πραγματικότητα .

( Με πίεση επάνω στο χάρτη του δείκτη – γροθιά , με το αριστερό “ποντικιού” μπορεί να γίνει μετα τόπισή του στον τόπο που θέλουμε, εκτός από την αναγραφή του στο επάνω παραλληλεπίπεδο πλαί σιο και πίεση του  δείκτη  δίπλα στο  ΜΠΛΕ πλαίσιο με την ρακέτα ) .

            Μία μικρή βοήθεια για ανεύρεση 2-3 χαρακτηριστικών σημείων :                                                    Ξεκινώντας από τον Κόμβο Κολοκασίδη : Αμέσως βόρεια βρίσκεται το Ύψ. 180 . Αμέσως Δυτικά , εκεί που έχει κατασκευασθεί το Ινστιτούτο Νευρολογίας , ήταν το Ύψ. 190 – Σκουπιδότο πος . ( Αμέσως ΒΑ αυτού βρίσκεται το Υψ.  190 – ΣΥΤΑ ) . Ο δρόμος που αρχίζει από τον Κόμβο και κατευθύνεται προς Βορρά , συναντά την Οδό Γρηγορίου Αυξεντίου και σχηματίζει με αυτήν Διασταύρωση . Αμέσως Δυτικά αυτής η Σχ. Γρηγορίου και Ανατολικά το Νεκροταφείο  Αρμένικα  Μνήματα και λίγο Ανατολικότερα το Ομώνυμο Ύψωμα .

            ΒΑ της  Σχ. Γρηγορίου και του Υψ, μπροστά από αυτήν , σε μικρή απόσταση βρίσκεται το παλαιό Στρδο της ΕΛΔΥΚ και ΒΑ αυτού , σε απόσταση 800 μέτρα το Στρατόπεδο της ΤΟΥΡΔΥΚ . Νότια του Κόμβου Κολοκασίδη και σε απόσταση 600 μ,  βρίσκεται το Ύψ.  Μον Μπαρνάς . ( Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την  Κλίμακα κάτω Αριστερά  στο Χάρτη , με Υποδεκάμετρο, για να εκτιμήσετε τις αποστάσεις που σας ενδιαφέρουν ) .

            Με  τον  ίδιο  τρόπο  μπορείτε να βρείτε  οποιαδήποτε τοποθεσία  ή  κατοικημένο τόπο σας ενδιαφέρει στην Κύπρο .          

            Παρακαλώ, τέλος, όσους διαβάσουν την παραπάνω επιστολή μου  να την συστήσουν και σε άλλους, ιδιαίτερα  Στρατιωτικούς.

Σας ευχαριστώ                                                                                   
Με  εκτίμηση

 ΥΓ : ( Γράφω ορισμένα εδώ για να αποσυμφορήσω το κυρίως κείμενο της επιστολής μου προκειμέ νου αυτό να γίνει πιό εύληπτο – κατανοητό  ) .          

1.  Γράφοντας – εξιστορώντας και κρίνοντας ορισμένα γεγονότα,( προσπάθεια κάνω για ένα τεράσ τιο  θέμα με πολλές  πτυχές ), επιζητώ  από  τον εαυτό  μου – συνείδησή μου , χωρίς να χρωστάω τίποτε σε κανέναν, να γίνω χρήσιμος – ωφέλιμος , για τους νεώτερους Έλληνες και ιδιαίτερα για τους  Στρατιωτικούς  που δεν πρέπει να  ξεχνούν ΠΟΤΕ  ότι φέρουν την τιμημένη στολή του Έλληνα Αξκού  και ότι βρίσκονται ΠΑΝΤΑ στην υπηρεσία της Πατρίδος και των Ελλήνων προετοι μάζοντας το Οποιοδήποτε Τμήμα τους ΜΟΝΟΝ  για τον πόλεμο ..... και ανησυχώντας για τα κενά -  ατέλειες που υπάρχουν σ` αυτό  ΣΑΝ  ΑΥΤΟΣ ( ο Πόλεμος ) ΝΑ  ΑΡΧΙΖΕ  ΑΥΡΙΟ . Θέλω επίσης να τους επισημάνω ότι  δεν είναι περισσότερο  Έλληνες από τους Υπόλοιπους  και ότι στο Τμήμα τους θα υπηρετούν Έλληνες όλων των πολιτικών αποχρώσεων και δεν έχουν δικαίωμα, θα ήταν τουλάχιστον ΑΝΕΝΤΙΜΟ να τους μεταχειρίζονται ανάλογα με τα ΠΟΛΙΤΙΚΆ  τους φρονήματά . ( Στον Πόλεμο για την σωτηρία της Πατρίδος θα είναι δίπλα – δίπλα και θα καλύπτουν - στηρίζουν  ο ένας τον άλλον.... , χωρίς φρονήματα ) .

            ΤΈΛΟΣ να τονίσω – επισημάνω με όλη μου τη δύναμη ότι η αγάπη προς την Πατρίδα και τους Υπόλοιπους Έλληνες βγαίνει από τις πράξεις μας και την υπεύθυνη - έντιμη αντιμετώπιση της δουλειάς μας και δια του παραδείγματος και όχι με το πολύ Μπλά – Μπλά και την Πατριδοκαπηλία , προς ίδιον , κατά κανόνα, όφελος και εις βάρος των Υπολοίπων .                                                        

2.  Οι παραπάνω – παρακάτω  παρατηρήσεις – συμπεράσματα δεν αναφέρονται μόνον  στο 336ΤΕ και το 211ΤΠ  αλλά και  στον τομέα του 212 ΤΠ , την ΕΛΔΥΚ  και  τις άλλες Μονάδες  που συμμε τείχαν στην μεγάλη  ομολογουμένως  αυτήν προσπάθεια για  την σωτηρία της  Λευκωσίας και όχι μόνον .

3.  Οι  περιγραφές  που  αφορούν  στην δραστηριότητα  του 336 ΤΕ ( κυρίως )  και των Υπολοίπων Μονάδων  που δραστηριοποιήθηκαν στο Δυτικό Τομέα της Λευκωσίας καλύπτονται και από τα δύο παρακάτω δημοσιεύματα. Τα χρησιμοποιώ για να κρίνω – σχολιάσω δυό τρία σημεία , με τον τρόπο που  εγώ  τα αντιλαμβάνομαι  και  μπορεί  αν θέλει  κάποιος να τα σχολιάσει  με επιχειρήματα ή να κάνει και ερωτήσεις . ( Δεν δίνω το Ε mail μου για να μην γίνει άσχημη  χρησιμοποίηση .... , χωρίς να έχω ιδιαίτερο πρόβλημα ) .

α. Κύπρος 1974: Η προσφορά του 336ου Τάγματος Εθνοφυλακής στη ...

www.efylakas.com › ΑΚΤΙΒΙΣΜΟΣ‎    26 Ιουν 2010 ( Τα περισσότερα δημοσιεύματα ακολουθούν  τη γραμμή – σειρά  τούτου).

β. olympios: Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ (14-16 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1974)

olympios1.blogspot.com/2010/08/14-16-1974.html‎  11 Αυγ 2010 ( Υπάρχουν και άλλα δημοσιεύμ.)

            (1). Σε παράγραφο του ( α ) σχετικού που περιλαμβάνεται στις δραστηριότητες  23 Ιουλίου 74, αναφέρεται  η Υποστήριξη  που είχε η Μονάδα από πλευράς  Πυροβολικού ... κλπ . Θέλω να εξάρω το γεγονός , ότι τις συντεταγμένες  για αιτήσεις βολών τις έδινε  ουσιαστικά ο Δκτής της Μο νάδος .  Δηλ ο  ΠΑΠ  βρισκόταν  δίπλα  στον  Δκτή της Μονάδος  που γνώριζε να δίνει συντεταγμέ νες  και να κρίνει – αξιολογεί τις απειλές , καθορίζοντας προτεραιότητες ..... κλπ  καλύπτοντας έτσι άμεσα και λίαν αποτελεσματικά  τις Υπομονάδες του .  Ότι δηλ το καλύτερο .  Εννοείται βέβαια ότι από το Παρατηρητήριο της Μονάδος , μπορούσε να ελέγχει  Άμεσα τον Τομέα του  ή  τουλάχιστον τις πιό κρίσιμες περιοχές του . ( Οπωσδήποτε είχε χάρτη , το αναφέρω απλά για να το επισημάνω ,γιατί  το θεωρώ πολύ σοβαρό , εκτός του ότι χάρτη  είχε και ο ΠΑΠ του Πυροβολικού ) .

            Σε  μιά παράγραφο  πιό πάνω από την προηγούμενη αναφέρεται  στο Λόχο  Υποστηρίξεως .  ... κλπ , με  Δκτή  τον  Ανθλγό  Αντώνη  Καρρά . Δεν  προσδιορίζεται η θέση του , εκτός  αν αυτός βρισκόταν εντός του Προεδρικού Μεγάρου ( ; .... και δεν μπορώ να αντιληφθώ τη θέση του ).

            (2). Σε παράγραφο του ( β ) σχετικού που περιλαμβάνεται στις δραστηριότητες 15  Αυγ.74, αναφέρεται στις 1500 ώρα απειλή ρήγματος μεταξύ του 336 ΤΕ και ΕΛΔΥΚ από Άρματα Μ 48.......

κλπ  και παρακάτω σε άλλη παράγραφο , ότι η κατάσταση ήταν κρίσιμη ( που ; ) και πιό κάτω ακό μη σε περιοχή (;)  που καλυπτόταν από Λόχο 100 ανδρών (;) υπό τον Κύπριο Ανθλγό  Α. Καρρά (;) του Λόχου Υποστηρίξεως (;) που δεν είχε Τομέα στο ΠΟΤ , σύμφωνα με το σχετικό σχεδιάγραμμα (;) στο δημοσίευμα .του (α) σχετικού .

            Ο  εν λόγω  Ανθλγός  ανέφερε στον κ. Αλευρομάγειρα ( απευθείας ; αν δεν ανήκε σε Λόχο ; γιατί απ` ότι φαίνεται δεν ανήκε σε Λόχο , ούτε ήταν Δκτής Λόχου με Τομέα ), για κινούμενα  Άρμα τα εναντίον του στα 200 μέτρα ..... ενώ δεν είχε Α/Τ , ούτε υπήρχαν άλλα στην Περιοχή .

            Και  τότε του δόθηκε  Λακωνική – ξεκάθαρη  διαταγή από τον Δκτή Τάγματος (;) ενώ  είχε την λύση του Πυροβολικού ...... που έλεγε μεταξύ των άλλων , ... “ Σταματήστε τα με ότιδήποτε... . Με τά  σωματά σας”.......... που ακούγεται  ομολογουμένως  εντυπωσιακό !!!.... . [ Κάτι νομίζω εδώ  δεν γράφεται  σωστά  και το πιθανότερο να μην  ελέγχθει έτσι από τον  Διοικητή , εκτός αν ο Δκτής  ήταν μαζί  στο  ίδιο  όρυγμα με  αυτόν που  διατάσσει , “ περίπτωση  του  ΗΡΩΑ  Λγού  Σταυριανάκου  στο  Στρδο της  ΕΛΔΥΚ” , ή  είναι  αποφασισμένος  και  έχει  προετοιμάσει  τους Στρατιώτες  του να  χρησιμοποιήσουν Α/Τ  Law μιάς χρήσεως , ή  Α/Τ Νάρκες που θα τις ρίπτουν  την τελευταία στιγμή στις Ερπύστριες , ( ενδεχομένως ορισμένες  από αυτές να έχει μεριμήσει ώστε να τοποθετηθούν  μεμονωμένες  μπροστά  από την  διάταξη με καλή παραλλαγή ,  σε υποχρεωτικά περάσματα ), ή  Βόμβες  Μολότωφ  μέσα από τα ορύγματα ή πίσω από αυτά , ( από Ομάδες  κατάλ

ληλα διατεταγμένες ), γιατί διαφορετικά δεν τους έδινε  εναλλακτική λύση , από το να πεθάνουν ή να  συλληφθούν  σίγουρα  αιχμάλωτοι ή να διαφύγουν  την τελευταία στιγμή  κατά τρόπο μαγικό  , εκτός αν μπορούσαν να σταματήσουν  τα Άρματα  με το σώμα τους .... ] .

            Ο  Ανθλγός στη συνέχεια  κλήθηκε να δώσει  συντεταγμένες  στο Πυροβολικό ......... ή  το πιθανότερο να  τις έδωσε ο Δκτής ( σύμφωνα με το άλλο (α) σχετικό ) ; ( Αν ο Ανθλγός είχε Χάρτη και  Επικοινωνία  απευθείας  με το Πυροβολικό θα μπορούσε να το κάνει ή να έδωσε τις εν λόγω συντεταγμένες δια του Δκτή Τάγματος – ΠΑΠ.  Αν ακολουθήθηκε τελικά η διαδικασία που αναφέ ρεται (;) θα αποτελεί  οπωσδήποτε σοβαρό επίτευγμα, ( γνωρίζω την εκεί πραγματικότητα γι` αυτό διατηρώ  τους  ενδοιασμούς - επιφυλάξεις μου )  και μάλιστα  λίαν αποτελεσματικό , αφού με την πρώτη βολή κτυπήθηκε Άρμα . ( Χάθηκαν υψώματα – τοποθεσίες ,  ΑΝΕΥ  ΛΟΓΟΥ ,  επειδή δεν δόθηκαν συντεταγμένες ή σωστές  συντεταγμένες στο Πυροβολικό εναντίον Αρμάτων ή  Άρματος που  κτυπούσαν  εκ του ασφαλούς  και από απόσταση Υψώματα ή  Ύψωμα ή  εκινούντο χωρίς να δέχονται πυρά , με αποτέλεσμα στο τέλος να τα  πατήσουν). ( Και το χειρότερο ακόμη να μην έχουν τα Πυροβόλα πυρομαχικά για να εκτελέσουν τις αιτήσεις που εδίδοντο , αν εδίδοντο ) .

            Εννοείται  ότι δεν υπάρχουν κανόνες , ούτε Υψώματα κατά παραγγελία και ότι πάντα στις περιπτώσεις  αυτές  παίζει ρόλο η  διαμόρφωση των Υψωμάτων , η οργάνωση  του εδάφους  και η διάταξη των Τμημάτων .( Βέβαια  ένα  καλά  και  σκληρά – υπεύθυνα  εκπαιδευμένο  ρεαλιστικά

Τμήμα μπορεί να ανταποκριθεί σε οποιοδήποτε Ύψωμα και Αγώνα προσαρμοζόμενο ανάλογα στις ιδιαιτερότητές του ).

            Σε παράγραφο πιό  κάτω αναφέρεται σε κάποιον Ανθλγό που ήταν στην περιοχή , ο οποίος λέγει ότι κατόρθωσε και επέφερε ως ΠΑΠ πλήγματα στον εχθρό, τόσο σε προσωπικό,όσο και υλικό . ( Το ερώτημα το δικό μου βέβαια είναι ποιός έδινε τελικά εκεί συντεταγμένες για να κτυπήσουν τα πυροβόλα ; ) . Δική μου εκτίμηση είναι ότι δινόταν από τον Διοικητή της Μονάδος , δια του ΠΑΠ ή  κατόπιν  αποδοχής – εγκρίσεώς του . ( Και για έναν επί πλέον λόγο , ότι ήταν  κατά πως φαίνεται αποτελεσματικά ) .

            Για μένα οπωσδήποτε όλοι οι Αξκοί , ακόμη και οι Διμοιρίτες πρέπει να φέρουν Χάρτη, να γνωρίζουν – διαβάζουν  αυτόν  και να μπορούν  να δίνουν σωστές συντεταγμένες . Επίσης , υπό ορι σμένες  προυποθέσεις , όπως ΠΧ  σε αγώνα εντός κατοικημένων περιοχών , είναι δυνατή η χρησιμο ποίηση βάσει σχεδίου αυτοσχέδιων βομβών τύπου “ Μολότωφ”, κατά τρόπο αποτελεσματικό .

            (3).  Σε  πολλά  σημεία  του δημοσιεύματος ( “α” σχετικού κυρίως , αλλά και του “β” ), λέγε ται ότι οι Τούρκοι χρησιμοποίησαν ευρέως , μεταξύ των άλλων Αεροπορία και Πυροβολικό . ( Σίγουρα χρησιμοποίησαν ευρέως Όλμους 4,2 in  και 81 – 60 χ. ) .

            Έχω έναν ενδοιασμό για το αν χρησιμοποίησαν τόσο πολύ Πυροβολικό .

            Στην τοποθεσία του Στρδου της  ΕΛΔΥΚ  και του 212 ΤΠ, στις 16/8/74  και από ώρα 0930  μέχρι το πέρας των εχθροπραξιών πιστεύω ότι δεν χρησιμοποίησαν Πυροβολικό. ( Και ευτυχώς , αν και οι  Όλμοι 4,2 in  ήταν κάτι ανάλογο .... και το υποκαθιστούσαν όπως πρέπει – κατάλληλα ) .  Η

Αεροπορία τους ( δύο – 2  Αφοι ) , πέρασαν μόνον μιά φορά  ευτυχώς πολύ χαμηλά στις 1430 ώρα περίπου , όταν ο όγκος της συμπτυσσόμενης ΕΛΔΥΚ (+) , πάνω από 200 άτομα ακροβολισμένα σε ευθεία γραμμή , βρισκόταν στον πεδινό χώρο, μετά τη Σχ. Γρηγορίου, κινούμενα προς τα Υψώματα 180-190 Κολοκασίδη , χωρίς να τα προσβάλουν , γιατί δεν πρόλαβαν να τους δούν .

            (4). Περί το μέσον έως  το τέλος σχεδόν του  (β) σχετικού και πριν ή  δίπλα από το διάγραμμα της τοποθεσίας Αμύνης , αναγράφονται διάφορες μαρτυρίες, ( νομίζω ότι δεν έχουν σχέση με τον  συγγραφέα του δημοσιεύματος ... ) , όπως και σε άλλα 2 ή 3 ακόμη δημοσιεύματα, που καλύπτουν ανάλογα την δραστηριότητα του 336 ΤΕ και αναφέρουν ως γεγονός ότι δόθηκαν εντολές σε Δκτές Λόχων  από Αξκούς εκτός της Δκσης του Τάγματος  --  έγιναν συστάσεις από ΟΗΕδες για να  εγκαταλείψουν τις θέσεις  τους  λόγω.... κλπ  και το πιό απίθανο ακόμη  ότι δόθηκε εντολή  στο Διοικητή του 336 ΤΕ δια μέσου του Διοικητή των Φυλακών !!! από την Κυβέρνηση !!! για να εγκαταλείψει την  Λευκωσία !! ! , επειδή αυτή δεν πήρε τα όπλα να πολεμήσει εκεί και εγκατέλειψε την Λευκωσία ( το τελευταίο  είναι δικό μου ) ....  κλπ  ανοησίες , όπως  ότι θα τους  επιτίθετο μέσα σε κατοικημένο τόπο μία τεθωρακισμένη  Μεραρχία !!!  .... κλπ για να ακολουθήσουν οι  υπερήφανες δηλώσεις  κάποιου Λοχία ,   του  κ. Αλευρομάγειρα .....    κλπ .

             Προτείνω στον κ. Αλευρομάγειρα με όλο το σεβασμό , για ότι μπόρεσε  και έκανε εκεί , να ελέγξει τα εν λόγω δημοσιεύματα και να τα επιβεβαιώσει ή διαψεύσει ή ανασκευάσει, γιατί νομίζω ότι δημιουργούνται άσχημες εντυπώσεις , χωρίς λόγο . (  Εννοείται ότι δεν αμφισβητώ τις πολύ  καλές  προθέσεις  αυτών  που τα δήλωσαν  και αυτών που τα αναπαρήγαγαν – δημοσίευσαν .... , αλλά νομίζω ότι χρειάζεται προσοχή .... ) .  Εννοείται επίσης, ότι δεν αναφέρομαι  στην τιμή να είναι ο κ. Αλευρομάγειρας   Αξκός του Ελληνικού Στρατού  και ανηψιός του ηρωικού Συνταγματάρχη  Βουδικλάρη, του οποίου δεν συμβαίνει να γνωρίζω την ιστορία , αλλά για τα υπόλοιπα .

            (5).  Για την 4η παράγραφο στα  προλεγόμενα  του (α) σχετικού θέλω να ρωτήσω, σύμφωνα με ότι γράφεται : Δηλαδή ο κ. Αλευρομάγειρας πιστεύει ότι φταίει Μόνον το ΓΕΕΦ – Επιτελείο του ( και εξ  όσων γνωρίζω όχι όλοι ) για το τραγικό – εγκληματικό σφάλμα να ζητά διαρκώς την άδεια για οποιαδήποτε  ενέργειά  του Επιτελείου στην Αθήνα , ή ότι είχαν  καταστεί ανδρείκελα της κατά στασης των Αθηνών ( δημητράκη ιωαννίδη ... κλπ ) σε επίπεδο απαράδεκτης – ανεγκέφαλης εξάρτη σης για Έλληνες Αξκούς  ;   Ποιός το επέβαλε αυτό ; και βεβαίως είναι απορίας άξιο γιατί ενώ ήδη οι Τούρκοι  είχαν αρχίσει την Αποβίβαση – Αεραπόβασή τους  και είχαν πλήρη συνείδηση του γεγο νότος  τούτου  δεν ενεργούσαν όπως  έπρεπε , αλλά με  απαράδεκτη  και πάλι καθυστέρηση . ( Δεν είναι δυνατόν να γίνεται προσπάθεια να δικαιολογηθούν τα αδικαιολόγητα ή να είμαστε και με τον Χωροφύλαξ και με τον Αστυφύλαξ ) .

            (6). Όσον αφορά στα διάφορα συμπεράσματα που αναφέρονται επίσης στο (α) σχετικό :

                (α). Συμφωνώ με όσα αναγράφονται για  την απόσυρση το 1967 της Ελληνικής Μεραρχία ς από την Κύπρο και ότι αυτά συμβαίνουν και θα συμβαίνουν όταν είμαστε υποχωρητικοί απέναντι στους Τούρκους και όχι όπως επιβάλλεται Αυστηροί και Προσεκτικοί , κινούμενοι κατάλληλα, πρός  όλες τις κατευθύνσεις, [ ΗΠΑ – Ρωσία – Κίνα - Ευρώπη – Ευρωπαική Ένωση – ΟΗΕ – ΝΑΤΟ – Αρμόδια  Διεθνή  Δικαστήρια – Λοιπούς  Αρμόδιους  Διεθνείς Οργανισμούς -  Κράτη που δεν συμ παθούν και δεν θέλουν τους Τούρκους, ..... κλπ )  και με όλους τους τρόπους – μέσα , ανάδειξη όλων των παραβάσεων – παραβιάσεων – ενοχλήσεων , ακόμη και των πιό μικρών δίνοντας την έκταση – σημασία  που χρειάζεται – απαιτείται και για να μην παίρνουν θάρρος για να προβάλουν περισσότερα ] και με όλους τους δυνατούς τρόπους - μέσα κατάλληλη χρησιμοποίηση των δυνάμε ων  που μας στηρίζουν – υποστηρίζουν , όπως πχ οι απόδημοι Έλληνες , οι Χριστιανικοί Λαοί  και από τις Μουσουλμανικές χώρες , αυτές που έχουμε παραδοσιακά φιλία και αλληλουποστήριξη , καθότι οι Τούρκοι θα εξοπλίζονται διαρκώς  και θα επιζητούν  αφορμές για να  προωθήσουν  αμετα νόητα – ύπουλα – υπόγεια την επεκτατική τους πολιτική  ΠΧ.  ΑΟΖ, Δ. Θράκη , την Κύπρο.... κλπ .

( Δεν συζητώ βέβαια ότι πρέπει διαρκώς να προετοιμαζόμαστε για πόλεμο , ώστε να είμαστε σε θέση όχι μόνον , αν χρειαστεί να τους αντιμετωπίσουμε , αλλά και να τους δώσουμε ένα γερό μάθη μα .... . Χρειάζεται βέβαια διαρκής εγρήγορση και όχι εφησυχασμός ) .

                (β). Ο  Κίσιντζερ  καλά έκανε , όπως  και ο κάθε Κίσιντζερ ή Νταβούτογλου ή ..... . Κοιτά ζουν σύμφωνα με το μυαλό τους ..... κ.α , που ενδεχομένους να καλλιεργούν – πλασάρουν κατάλλη λα οι  Αντίπαλοί μας , για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα της  χώρας των . ( Και η πιπίλα αυτή πρέπει να σταματήσει , γιατί μας αποσπά την προσοχή και μας αποπροσανατολίζει ) . Το πρόβλημά μας δημιουργείται από το τι κάνουμε εμείς , αν κοιτάζουμε πχ  το συμφέρον της Πατρίδος  μας ή των Εταιρειών ... κλπ .

                (γ).  Συμφωνώ  επίσης , με  ότι αναγράφεται για την έλλειψη  ενημέρωσης , ψυχολογικής προετοιμασίας  και  εκπαίδευσης  της  Εφεδρείας , αν  και  εκτός των άλλων αποτελούσε  μία πολύ μεγάλη για τον αντίπαλό μας αποτροπή . Τα αποτελέσματα , λόγω της έλλειψης αυτής , τα είδαμε στην πράξη. ( Αυτό εννοείται ότι πρέπει να το καταλάβουν – συνειδητοποιήσουν όλοι οι Έλληνες  και  ιδιαίτερα σήμερα που οι Τούρκοι μας θεωρούν λόγω της κρίσης αδύναμους.  Αφορά  και στην τεράστια δύναμη της  Εθνοφυλακής  .  Επίσης  πιστεύω  απόλυτα ότι  αφορά  ακόμη  περισσότερο στους Έλληνες Κυπρίους, ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΤΙΓΜΗ  που θα δοθεί η οποιαδήποτε λύση για  την αντιμετώπιση του προβλήματος  που δημιουργήθηκε , ΑΝ  ΥΠΑΡΞΕΙ  ΠΟΤΕ  ΛΥΣΗ . Οι  Τούρκοι κατά την γνώμη μου είναι ΑΡΠΑΚΤΙΚΑ και τα θέλουν όλα δικά τους  και δεν πιστεύω ότι θα συνεναίσουν  ποτέ σε μια δίκαιη – ειρηνική λύση στην Κύπρο ...... . Συνεχώς  θα  έχουν  παράλο γες  απαιτήσεις , θα απειλούν , εκβιάζουν  και θα προετοιμάζονται . ( Απόδειξη  ότι  διατηρούν τον Στρατό κατοχής ακόμη στην Κύπρο , χωρίς οποιαδήποτε μείωση  και δεν συζητώ καθόλου για τους επόίκους ......) .  Η  απάντηση  σ` αυτούς μέχρι να  ....... πρέπει να είναι  η διαρκής – υπεύθυνη  προετοιμασία – προπαρασκευή για πόλεμο και “ Το Μολών Λαβέ ” ( Και δεν αξίζει να τους φοβό μαστε γιατί αποδείχθηκε ότι έχουν στρατό της πλάκας  και ούτε θα μπορέσουν να φτιάξουν ποτέ , αρκεί εμείς να είμαστε αυτοί που πρέπει “ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΣΤΡΑΤΟΣ” ) .

                Το ερώτημα βέβαια που τίθεται για την Κύπρο, πριν τον Ιούλιο του 74, είναι ποιός θα καλούσε την Εφεδρεία για ενημέρωση – προετοιμασία – εκπαίδευση , αφού είχε δημιουργηθεί εκείνο το απίθανο κλίμα , της έλλειψης εμπιστοσύνης του ενός προς τον άλλο και ότι η Εθνοφρου ρά εξυπηρετούσε κυρίως τις απόψεις του Γρίβα – ΕΟΚΑ Β`... κλπ , ενώ δεν συνέβαινε αυτό σε πολύ μεγάλο βαθμό και εννοείται ότι δεν εξυπηρετούσε ούτε τον Μακάριο . Δεν είχαν πουλήσει όλοι οι Αξκοί την αγνή Πατριωτική τους συνείδηση και τα πιστεύω τους για τον Στρατό και την Ελλάδα στους πατριδοκάπηλους και στον διάβολον και δεν υπονοώ τον Μακάριο ) .

               (δ). Συμφωνώ  απολύτως  με τον κ. Αλευρομάγειρα στο ότι αυτά τα κακέκτυπα – επιτήδει ων – πατριδοκάπηλων – ελαστικής συνείδησης αξκών που διέλυσαν τις Μονάδες στην Κύπρο  και έγινε  ότι έγινε , διέλυσαν στη συνέχεια, για να επιβιώσουν και όχι μόνον ....( Μερικοί έκαναν και καριέρα και μπορείτε να αντιληφθείτε πως  ) -- δικαιολογήσουν  τα αδικαιολόγητα και  άλλα πολλά αίσχη, και τις Μονάδες του Ελληνικού  Στρατού , για αρκετές δεκαετίες  και δεν γνωρίζω εάν αυτές  έχουν  ακόμη συνέλθει . Μερικοί από αυτούς έχουν το θράσος να επισκέπτονται ακόμη και σήμερα την Κύπρο, ενώ είναι γνωστοί για την διπλωματική λαμογιά τους και να το παίζουν ήρωες , να δια δίδουν τις γνωστές  αηδίες τους  και να ρίχνουν λάσπη όπου χρειάζεται – προκαλώντας , για  ευνόη τους  λόγους .  Είναι  αυτό που ήξεραν  να κάνουν ως  άριστοι – αδίστακτοι  συνωμότες – λαμόγια , καλύτερα  από  κάθε άλλον , για να εκθέσουν – διαβρώσουν  όσους  είχαν τον ανδρισμό να έχουν διαφορετική  άποψη  και να τους αντιμετωπίσουν όπως  τους  άξιζε , λίαν επιεικώς  ως ζωντόβολα , χωρίς να τους λογαριάζουν και να μην τους συγχωρήσουν ποτέ γι` αυτό που έκαναν στην Κύπρο .

4.  Συνέχεια από παράγραφο της 1ης σελίδας : [Μοναδική εμπειρία , που δεν υποκαθίσταται – αντικαθίσταται – αποκτιέται με ότι δήποτε άλλο ψυχολογικά – πραγματικά . Το βάπτισμα του πυρός που λένε , η αίσθηση και η εμπειρία ότι κάποιος απέναντι σε βάλει με πραγματικές σφαίρες ....... και η όποια δυνατότητα έχεις να αντιδράσεις , θέλοντας να νικήσεις και να ανταποκριθείς  περισσότερο αποτελεσματικά , με λογική, ασφάλεια - χωρίς λάθη , ψυχολογία και σύμφωνα με την εκπαίδευσή σου, αποδεχόμε νος κατά το δυνατόν και τον κίνδυνο που διατρέχεις .

 Εφόσον η πειθαρχία , η εκπαίδευση – εκγύμναση  και η ψυχολογική – σωματική  προετοιμασία - σκληραγωγία – αντοχή που επιτεύχθηκε - έγινε ,  ήταν αυτή που έπρεπε από την ειρήνη και βρίσκε ται εν εξελίξει ( όπως συμβαίνει με τους Οπλίτες θητείας ) τότε ευκολότερα μπορούν να εφαρμοσ τούν τα  παραπάνω .  Και εν προκειμένω  ιδιαίτερα για την  Άμυνα : Εφαρμογή της  αρχής   ( που λέγει) “ότι η επίθεση είναι η καλύτερη Άμυνα” , έστω και αν αυτή δεν μπορεί να εφαρμοστεί  διαφο ρετικά , ή μη μόνον δια των πυρών, που εκδηλώνονται  την κατάλληλη στιγμή και κατά το δυνατόν αιφνιδιαστικά και με όγκο , ώστε να επιτευχθεί –  επιβληθεί επί του αντιπάλου , εκτός των άλλων και ψυχολογικά υπεροχή  ΠΧ .

            Οι Τούρκοι  στις 1545` -1600 ώρα περίπου, μετά την κατάληψη της ΕΛΔΥΚ – σταθεροποίη σή τους  (1400 – 1530 ) και σίγουρα νωρίτερα από την Σχ. Γρηγορίου ( δια επιτελών ), άρχισαν  να κατοπτεύουν και διερευνούν λίαν προσεκτικά  και με κατάλληλη χρησιμοποίηση δύο ( 2 ) Αρμάτων τον πεδινό χώρο και τα γύρω Υψώματα ,μεταξύ  της Σχ. Γρηγορίου και του κυρίως Υψ. Κολοκασί δη – 180 , αμέσως βόρεια της ομώνυμης Αντιπροσωπείας .  Η αναγνώριση – διερεύνηση  αυτή και για ύπαρξη – αντίδραση Α/Τ κράτησε μέχρι στις 1700 ώρα περίπου ( ΑΝΕΝΟΧΛΗΤΑ ;;; !!! ) , οπότε με το 2ο Άρμα , ( ευρίσκετο επί της Οδού Γρ. Αυξεντίου , πίσω από το Δυτικό Τμήμα της Σχ. Γρηγορίου ) , που κάλυπτε το 1ο  ( το οποίο είχε φθάσει κινούμενο πάρα πολύ σιγά και με στάσεις  Αμέσως Νότια του Υψ. Αρμένικα Μνήματα , επί της οδού Γρ. Αυξεντίου) , άρχισε να εκτελεί βολές  διερευνητικές – σκοπευμένες επί του Υψ. Αρμένικα Μνήματα . Παράλληλα και πολύ ενωρίτερα επί του ιδίου Υψώμ.  εντάθηκαν τα πυρά που εκτοξεύοντο από Όλμους 4,2 in -  81 x και Ελεύθερους  Σκοπευτές .  Προφανώς εκεί αντελήφθησαν την μοναδική απειλή  γι` αυτούς και κατόπιν τούτου σε λίγο χρόνο περί ώρα 1800 εκτόξευσαν  επίθεση με Ουλαμό Αρμάτων και Λόχο περιορισμένης δύνα μης ( 50 – 60 ανδρών ) , για κατάληψη  των Υψ. Κολοκασίδη , πιστεύοντας  ότι η επόμενη σοβαρή  αντίσταση γι` αυτούς βρίσκεται επί του Υψ. Μον Μπαρνάς , απόδειξη ότι όλα τους τα πυρά και διά των Αρμάτων τα εκτόξευαν εναντίον του εν λόγω Υψώματος . Όταν προχώρησαν στον κάμπο με σχηματισμό τριγώνου και το πρώτο Άρμα που εκινείτο μπροστά από τα άλλα 150 μέτρα περίπου , έφθασε πριν και επί του Υψ. 180 – Κολοκασίδη , άρχισε ΞΑΦΝΙΚΑ  να βάλλεται από το Υψ. 190 – Σκουπιδότοπο , από ένα ΠΑΟ 90χ, Κ/Δμέα  και στη συνέχεια και από 2ο ( άλλο), με αποτέλεσμα στην αρχή να κτυπηθεί στην πίσω άκρη ή  στην ερπύστρια ( υπάρχουν διιστάμενες απόψεις ) και στη συνέχεια γυρίζοντας πίσω περί τα  70 μέτρα από το Ύψωμα 180 , να κτυπηθεί ξανά κέραια και να πάρει φωτιά .  ΟΙ  ΤΟΥΡΚΟΙ  ΥΠΕΣΤΗΣΑΝ  ΠΛΗΡΗ  ΑΙΦΝΙΔΙΑΣΜΟ  γιατί άρχισαν να γίνονται πυρά με τα δύο ΠΑΟ 90 χ και εναντίον των υπολοίπων Αρμάτων , με αποτέλεσμα να τα μαζέψουν και να φύγουν πίσω , εκτός από το Άρμα που βρισκόταν Νότια του Υψώματος Αρμέ νικα Μνήματα , αποδεδειγμένα .

 ( Προφανώς είχαν πιστέψει ότι δεν υπάρχει άλλη αντίσταση ή Α/Τ στην περιοχή . Για την ιστορία κτυπήθηκε αποδεδειγμένα και άλλο ένα Άρμα λίγο πριν κρυφτεί αριστερά από την Σχ. Γρηγορί ου ) .  Από σοβαρή μαρτυρία Πυροβολητή και Άλλου Υψηλόβαθμου Στελέχους στην περιοχή λέγεται ότι κτυπήθηκε και ένα 3ο Άρμα περί το μέσον του Πεδινού χώρου , αμέσως δυτικά  από το δρόμο,( εννοείται από το Πυροβολικό )  χωρίς να ακινητοποιηθεί , γεγονός που αμφισβητείται από τους Καταδρομείς υπηρέτες των ΠΑΟ και ότι από την 187 ΜΠΠ εκτοξεύτηκε από τις 1830 – 1900 ώρα

 ( τέλος εχθροπραξιών ) πολύ μεγάλος όγκος πυρών εναντίον των Τούρκων . ( Όλα όσα αναγράφον ται παραπάνω και αφορούν στα πυρά του Πυροβολικού βρίσκονται υπό διερεύνηση  και παρακα λούνται  όσοι γνωρίζουν σχετικά να συμβάλλουν, κατά  το δυνατόν υπεύθυνα με έγκυρα στοιχεί α ) . Υπόψιν σας , ότι κατά το χρόνο που εκτελούντο τα πυρά από τα δύο ΠΑΟ 90 χ  εναντίον των Τούρκικων Αρμάτων – ΠΖ , επί των Υψ. Κολοκασίδη και Αρμένικα Μνήματα δεν υφίστατο κανένα άλλο Τμήμα , η μή μόνον ένας ηρωικός κοντός Επίστρατος (; ) , πίσω από τους Κ/Δμείς  ο οποίος γατζωμένος επάνω σε ένα Πολύβόλο 0,50 χ έβαζε διαρκώς εναντίον των Τούρκων . ( Ο εν λόγω ΑΝΑΖΗΤΕΙΤΑΙ ) ] .

            Περίπτωση ανάλογη με τα παραπάνω είναι και τα πυρά που εκτοξεύτηκαν εναντίον των Τούρκων στις 17/8/74 το πρωί από τον 1ο Λόχο του 336ΤΕ που εδέχετο κυρίως την επίθε σή των , τους  γειτονικούς του Λόχους , του Πυροβολικού  και των ΜΑΡΜΟΝ  ΧΑΡΡΙΚΤΟΝ , για την απόκρουσή των που τελικώς επιτεύχθηκε .

5.  Συνέχεια από παράγραφο που αφορά στο 399 ΤΠ ( δύο σελίδες πριν το τέλος της κύριας επιστο λής μου :  

          Το ίδια πιστεύω και για τους Αξλούς – Οπλίτες του 399ΤΠ και για τον Διοικητή του , ο οποί ος  επίσης , πιστεύω ότι θα προσπάθησε για  το καλύτερο ,  αλλά ποιός τον άκουγε ή  ποιός ασχολή θηκε ή ακόμη – ακόμη μπορούσε να ασχοληθεί μαζί του, για να επαυξήσει την μαχητική ικανότητα της Μονάδος του ,(να βελτιώσει την λειτουργικότητα των Όπλων της )  και επί πλέον , δεν έκανε  άμυνα εντός  κατοικημένης  περιοχής , δεν είχε κάν τα λίγα Α/Τ όπλα της ΕΛΔΥΚ , που δούλευαν. Υπόψιν ότι οι Μονάδες στην Κύπρο δεν διέθεταν τεχνικούς για να ελέγξουν την καλή λειτου ργία των Α/Τ και ο έλεγχος της καλής λειτουργίας των όπλων εξαρτάτο από κάποια τεχνική υπηρε σία (;) ... Και σταματάω εδώ, γιατί δεν  κατέχω πλήρως το αντικείμενο . Θα μου πει κάποιος ότι θα μπορούσαν να δοκιμάσουν τα όπλα  αυτά  κάπου εκεί κοντά με πραγματικές βολές ...  . .Απάντηση: Θα μπορούσαν, χωρίς να γνωρίζω την πραγματικότητα – δυσκολίες που αντιμετώπιζε η Μονάδα στο χρόνο εκείνο ... κλπ .
 Επανέρχομαι , (για λόγους συναισθηματικούς ), μόνον για λίγο ή όσο είναι απαραίτητο , χω ρίς να θέλω να ξεφύγω από το κυρίως θέμα μου , που αφορά στις Μονάδες – Λόχους – Τμήματα , που συνέβαλαν στην σωτηρία της  Λευκωσίας ,  και να πω δυό λόγια για τα παλικάρια του 399 ΤΠ ( Παιδιά ηλικίας 19 και 20 χρόνων ), που  στον λίγο χρόνο  που μπόρεσαν  να αντιμετωπίσουν τους Τούρκους , δημιούργησαν σκηνές μεγάλης ανδρείας , σε άμεση επαφή  μαζί τους και ενώ εκινούντο μεταξύ των Αρμά των τους . Σκηνές εφάμιλες αυτών που συναντήσαμε μετά από δύο ημέρες στο Στρδο της ΕΛΔΥΚ, όταν και πάλι τα Τούρκικα Άρματα , μετά από τεράσ τιες αναλογικά απώλειες =  ΉΤΤΑ  τους , κατώρθωσαν να  εισβάλουν στο Στρδό τους .  Πχ.  Αναφέρονται οι περιπτώσεις  του Σαλπιγκτή της Μονάδος , ο  οποίος  κτυπούσε τους Τούρκους  μέχρι την τελευταία στιγμή με  ένα Πολυβόλο 0,50 χ  και ενός Στρατιώτη μας, που τον κάλεσε με νοήματα ένας Τούρκος Αρματιστής, υπό την απειλή  Όπλου να ανέβει στο Άρμα του και πήγε ( ο φανατικός Μουσουλμάνος ) να τον σκοτώσει  εξ  επαφής , βάζοντάς  του  το όπλο  στο στήθος , όταν ανεβαίνοντας στο Άρμα αποκαλύ φθηκε ο Σταυρός που έφερε στον λαιμό του. Το όπλο του  όμως έπαθε εμπλο κή , (!!!... δεν είμαι  φανατικός Χριστιανός . Πιστεύω  όμως  και  προσπαθώ να  είμαι σωστός Χριστιανός ... )  και  έτσι μπόρεσε  ο  Στρατιώτης μας , ενεργώντας ψύχραιμα και ακαριαία να τον κτυπήσει με όλη τη δύναμή του , στο κράνος – κεφάλι του   και έτσι να μπορέσει να διαφύγει.
Και τώρα νομίζω , ότι επιβάλλεται, να αναφέρω τα απαραίτητα ( κατά την γνώμη μου ) για την περίπτωση, αλλά και γενικότερα σχετικά συμπεράσματα που αν και κατόπιν εορτής δεν παύουν να είναι χρήσιμα, για  τυχόν εχθροπραξίες  με τους Τούρκους, (δεν θα το έλεγα πιθανές, αν και μερι κές φορές γίνονται υπέρ το δέον προκλητικοί και χρειάζεται να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί ... , χωρίς να επηρεαζόμαστε από τους λεονταρισμούς τους  ) μέχρις ότου  βρεθεί – δοθεί οριστική λύση στο πρόβλημα , αν και εφόσον βρεθεί: Συναντήσαμε από μεμονωμένα άτομα , μικρά Τμήματα , Λόχους , Μονάδες περιορισμένης δύναμης ... κλπ ,  σκηνές  Άφθαστης – Μοναδικής  ανδρείας – Παλικαριάς , σε όλα τα πεδία αντιπα ράθεσης με τους Τούρκους , χωρίς όμως την απαραίτητη συνοχή , την έγκαιρη – κατάλληλη ενεργο ποίησή τους , με βάση τα σχέδια και σε συντονισμό – συνδυασμό με άλλα γειτονικά ή ενδεδειγμένα  Τμήματα , τον κατάλληλο εξοπλισμό και βαριά όπλα ,( κυρίως Α/Τ και Α/Α ), και στο τέλος – τέλος την κατάλληλη ψυχολογική  προετοιμασία που επιβάλλεται στις περιπτώσεις αυτές. [ Το αντίθετο μάλιστα , έπρεπε να αντιμετωπισθεί – ξεπεραστεί η διχαστική – αρνητική ψυχολογία που είχε δημι ουργηθεί λόγω πραξικοπήματος μεταξύ Μακαριακών - Γριβικών ( Ήπιων ή Ακραίων και από τις δύο παρατάξεις ), πράγμα καθόλου εύκολο , για να μην πω ότι σε ορισμένες, ευτυχώς λίγες περιπτώ σεις , δεν μπόρεσε να ξεπεραστεί , με αποτέλεσμα Τμήματα που προβλέπονταν  να μην συγκροτη θούν ή να μην μπορέσουν να αποκτήσουν την απαιτούμενη συνοχή , αγωνιστική διάθεση , εγρήγορ ση και φανατισμό – πάθος απέναντι στους Τούρκους .  Αρκετοί δηλαδή ήταν  εκείνοι , ( μεταξύ των ενστόλων  και  ιδιαίτερα  των εφέδρων) που υπέστησαν ψυχολογικό - συνειδησιακό  σοκ – αιφνιδια σμό , βλέποντας  τους Τούρκους Αλεξιπτωτιστές, σαν σε κακό όνειρο, να πέφτουν δυτικά του Κιόνε λι, στη συνέχεια εκείνου του Πραξικοπήματος που άμβλυνε – θόλωσε τη διάθεση – δυνατότη τα για άμεση δυναμική αντίδραση , όπως θα μπορούσε να είχε γίνει – επιτευχθεί και επιβάλλετο με ευνόη τα αποτελέσματα , για την συνολική – αναμενόμενη απόδοση των Τμημάτων- Μονάδων . Τεράστια “συμβολή” σ` αυτό , όπως έχει αναφερθεί και στην αρχή της επιστολής μου, μπορώ να πω την μεγα λύτερη,  είχε και η αχαρακτήριστη – προδοτική  ολιγορία που επέδειξαν τα  Γενικά  Επιτελεία της ΕΦ και των Αθηνών, ώστε να πάρουν έγκαιρα και άμεσα τα ενδεικνυόμεναμέτρα)] . 
Και ένα γενικό συμπέρασμα που ισχύει για όλους τους Έλληνες  και που ανέδειξε – κατέδει ξε τόσο  κραυγαλέα  και αδυσώπητα η πραγματικότητα της  Κύπρου ( Ιούλιο – Αύγουστο 74 ), ότι για μιά τέτοια προσπάθεια, όπως αυτή που έγινε για την αντιμετώπιση της εισβολής  εκεί , η  Πατρί δα μας έχει ανάγκη όλους – συνειδητά – υπεύθυνα – συμμετοχικά στον υπέρτατο βαθμό ( και όχι μόνον την απλή, με βάση τον νόμο, παρουσία μας ), από τον πιό μικρό , έως τον πιό , δυνάμενο να προσφέρει, μεγάλο . Τυχόν δε απουσία έστω και του ενός θα γίνεται αισθητή, ιδιαίτερα στο πεδίο της μάχης ή για την ασφάλεια – επιτήρηση κάποιων ευαίσθητων χώρων – περιοχών, από τους Εφέδ ρους – εθνοφύλακες ( αν χρειαστεί ) και αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε όταν καλούνται –  καλούμε θα περιοδικά  και σύμφωνα με το πρόγραμμα  των  Επιτελείων για ενημέρωση – εκπαίδευση – προε τοιμασία ( ψυχολογική – σωματική ) ... κλπ , στοιχεία  απαραίτητα για  να  μπορέσουν να αταποκρι θούν με τον τρόπο που προανέφερα .

6.      Τελειώνοντας  θα  επαναλάβω  κάτι που  συνάντησα στην εν λόγω προσπάθειά μου  και μου έκανε μεγάλη εντύπωση, καθότι  αντιπροσωπεύει πλήρως τα περισσότερα Τμήματα που πολέμησαν  τον εισβολέα στην Κύπρο, εκτός εννοείται των Τμημάτων που υπερασπίστηκαν την Λευκωσία και όχι μόνον . (  Συμπεριλαμβανομένης και της Τριλοχίας  στο Στρδο της ΕΛΔΥΚ , με  βάση τις δυσα νάλογες απώλειες που είχαν  οι Τούρκοι στην προσπάθειά τους να το καταλάβουν ) .

Εμείς ήμασταν πάντα με τον Έκτορα

Που ήξερε πως δεν έχει ελπίδα,

Μα βγήκε από τα Τείχη και σκοτώθηκε,

Για της ψυχής του την Πατρίδα!