Μια σύντομη ιστορία της D-Day (Aπόβαση στην Νορμανδία ) την 6 Ιουνίου 1944
(Σημείωση :Το «D» ,κωδικός της επιχείρησης-της D-Day σημαίνει επίσης day. Αυτή είναι μια μικρή λεπτομέρεια που δεν αλλάζει κάτι, αλλά είναι βέβαιο ότι πολλοί έχουν την απορία. Είναι η σύντμηση για το «μέρα 0». Η 5η Ιουνίου ήταν η D-1, η 7η Ιουνίου ήταν η D+1 κλπ).
Στις πρώτες πρωινές ώρες της D-Day, 6 Ιουνίου 1944, οι συμμαχικές δυνάμεις αποβιβάσθηκαν στις ακτές της Νορμανδίας της Γαλλίας , για να απελευθερώσουν την Ευρώπη από τη Γερμανία του Χίτλερ.Εννέα (9) συμμαχικά έθνη μεταξύ των οποίων και Ελλάδα (…με πολεμικά πλοία και αρκετά εμπορικά πλοία ως παρακάτω) αποτελούμενα από πάνω από 150.000 στρατεύματα, όπου συνάντησαν μεγάλη αντίσταση από τα γερμανικά στρατεύματα. 23.000 αλεξιπτωτιστές από τις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία πέταξαν με αεροσκάφη και ανεμόπτερα. Πάνω από 5.000 συμμαχικά πλοία χρησιμοποιήθηκαν επίσης για να υποστηρίξουν την εισβολή , που ονομαζόταν “Επιχείρηση Overlord » (Επικυρίαρχος).Μέχρι το φως της ημέρας οι ακτές ήταν υπό τον έλεγχο των Συμμάχων.Μέσα στις επόμενες πέντε ημέρες, οι Σύμμαχοι έφεραν πάνω από 326.000 στρατεύματα, 54.000 οχήματα και 104.000 τόνους προμήθειες στην περιοχή για τη στρατιωτική επιχείρηση,Οι συμμαχικές δυνάμεις είχαν σχεδόν 10.000 θύματα και περισσότερους από 4.000 νεκρούς μέχρι το τέλος των μαχών.Λεπτομέρειες υπάρχουν στα παρακάτω κείμενα ,βίντεο και φωτογραφίες.
*** 4 ΧΑΡΤΕΣ “ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ” ΤΩΝ ΣΥΜΜΑΧΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ
Παρακάτω τέσσερεις (4) χάρτες-για να αντιληφθούμε κατά την ανάγνωση την όλη πορεία των επιχειρήσεων – που δείχνουν από ποια λιμάνια της Αγγλίας ξεκίνησαν οι συμμαχικές δυνάμεις ,σε ποια σημεία αποβιβάσθηκαν στην Νορμανδία της Γαλλίας ,ποιες Μονάδες συμμετείχαν ,ποιοι ήταν Διοικητές των Μεγάλων Σχηματισμών ,ποια προγεφυρώματα δημιούργησαν (ροζέ χρώμα στον τρίτο χάρτη) και προς τα που κατευθύνθηκαν μέχρι την Γερμανία.
13 πράγματα που (πιθανώς) δεν ξέρατε για την Απόβαση στη Νορμανδία
Άγνωστες πτυχές της D-Day.
Η Απόβαση στη Νορμανδία (ευρέως γνωστή και ως D-Day, ή, με το κωδικό όνομά της, Επιχείρηση Overlord) ήταν μία από τις πιο κρίσιμες και κομβικές επιχειρήσεις του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αμφίβια επιχείρηση της ιστορίας, και ο αντικειμενικός της σκοπός, ο οποίος επετεύχθη, ήταν η δημιουργία ενός Συμμαχικού προγεφυρώματος στη Γαλλία που θα άνοιγε τον δρόμο για τη «Μεγάλη Σταυροφορία», για την απελευθέρωση της Ευρώπης από τις ναζιστικές δυνάμεις.
Οι αποβάσεις της 6ης Ιουνίου 1944 ήταν η πρώτη φάση της επιχείρησης Overlord. Στο τέλος της ημέρας εκείνης, 156.000 στρατιώτες των Συμμάχων (κυρίως αμερικανικά, βρετανικά και καναδικά στρατεύματα) βρίσκονταν στη Νορμανδία, παρά της αντίξοες καιρικές συνθήκες και τη σκληρή γερμανική άμυνα, με το προγεφύρωμα να εδραιώνεται και να ενισχύεται τις επόμενες ημέρες. Στις επιχειρήσεις που ακολούθησαν την απόβαση συμμετείχαν και πολωνικές και γαλλικές δυνάμεις, ενώ στο όλο εγχείρημα υπήρξε και ελληνική συμμετοχή, υπό τη μορφή ναυτικών δυνάμεων, με τις κορβέτες «Τομπάζης» και «Κριεζής», επίτακτα πλοία του εμπορικού ναυτικού και το αντιτορπιλικό «Ναβαρίνο».
H «D-Day» άφησε το δικό της αποτύπωμα στην ιστορία και την ποπ κουλτούρα- δεν είναι τυχαίο πως πρόκειται για ένα από τα πιο ευρέως γνωστά γεγονότα της στρατιωτικής ιστορίας παγκοσμίως, που έχει απαθανατιστεί, μεταξύ άλλων, και σε κινηματογραφικές υπερπαραγωγές όπως η «Διάσωση του Στρατιώτη Ράιαν». Ωστόσο, όπως είθισται σε τέτοιες περιπτώσεις, υπάρχουν πολλές άγνωστες πτυχές: Ας ρίξουμε μια ματιά σε κάποιες εξ αυτών, με βάση στοιχεία από το επίσημο blog του US Department of Veterans Affairs, αφιερώματατου BBC, το Imperial War Museum και αλλού.
1: Η επιτυχία ίσως να οφείλεται (και) σε μια πρόγνωση καιρού
Η «D-Day» κανονικά είχε προγραμματιστεί να είναι η 5η Ιουνίου, αλλά οι άσχημες καιρικές συνθήκες είχαν ως αποτέλεσμα ο Αϊζενχάουερ να αποφασίσει να καθυστερήσει την εισβολή. Ο επικεφαλής μετεωρολόγος του «Άικ», ο Βρετανός σμηναγός Τζέιμς Σταγκ, παρά τις προβλέψεις συναδέλφων του, επέμενε στην πρόγνωση για έντονη θαλασσοταραχή και ισχυρούς ανέμους. Ο καιρός την 6η Ιουνίου, αν και πάλι «δύσκολος», ήταν σαφώς βελτιωμένος, και θεωρείται από πολλούς ως βασικός παράγοντας της τελικής επιτυχίας.
2: Τα αποβατικά σκάφη (ΑΒΑΚ) είχαν σχεδιαστεί αρχικά για χρήση στους βάλτους της Λουϊζιάνα
Ο Άντριου Χίγκινς, επιχειρηματίας και πρώην αξιωματικός της εθνοφρουράς της Νεμπράσκα, δυσκολευόταν να μεταφέρει ξυλεία από τους βάλτους της Λουϊζιάνα, καθώς τα σκάφη που χρησιμοποιούνταν, των αρχών του 20ού αιώνα, κολλούσαν στα ρηχά νερά. Για να λύσει το πρόβλημα σχεδίασε ένα ειδικό σκάφος και συνέχισε να το βελτιώνει για τις επόμενες δεκαετίες. Εν τέλει έκλεισε συμβόλαιο με την κυβέρνηση των ΗΠΑ, που αγόρασε πάνω από 20.000 από τα σκάφη αυτά, για να τα χρησιμοποιήσει ως αποβατικές ακάτους (ΑΒΑΚ). Τα σκάφη αυτά χρησιμοποιήθηκαν στη βόρεια Αφρική, την Ιταλία, τη Νορμανδία και τον Ειρηνικό.
3: Μεταξύ αυτών που αποβιβάστηκαν ήταν ο γιος ενός προέδρου των ΗΠΑ- και ήταν ο πιο ηλικιωμένος της απόβασης
Ο Θίοντορ Ρούζβελτ Τζούνιορ, γιος του γνωστού, μεταξύ άλλων, και ως ιδιαίτερα σκληροτράχηλου και «κάουμποϊ» προέδρου Θίοντορ «Τέντι» Ρούζβελτ, είχε ήδη πολεμική εμπειρία, καθώς είχε πολεμήσει και στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου είχε τραυματιστεί. Με τον βαθμό του ταξιάρχου είχε ήδη ηγηθεί δυνάμεων στη βόρεια Αφρική και στη Σικελία, και ήταν γνωστός ως ένας ανώτατος αξιωματικός που προτιμούσε να βρίσκεται συχνά στην πρώτη γραμμή. Απεστάλη στην Αγγλία για να συμβάλει στην επιχείρηση, και, παρά το προχωρημένο της ηλικίας του (στα 56) ζήτησε να αποβιβαστεί στην ακτή με το πρώτο «κύμα» των αποβατικών δυνάμεων, αίτημα που εν τέλει έγινε δεκτό. Ήταν ο μεγαλύτερος ηλικιακά μεταξύ αυτών που συμμετείχαν στο πρώτο εκείνο «κύμα», ο μόνος ανώτατος αξιωματικός σε αυτό και επίσης ο μόνος πατέρας που συμμετείχε με τον γιο του (λοχαγός Κουέντιν Ρούζβελτ) στην απόβαση. Είχε μακροχρόνια προβλήματα υγείας (καρδιακά και αρθρίτιδα), ενώ τον ταλαιπωρούσαν τα τραύματα που είχε υποστεί στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο- αποβιβάστηκε με ένα πιστόλι και ένα μπαστούνι. Όταν διαπίστωσε πως τα δεδομένα ήταν διαφορετικά από αυτά που είχαν προβλεφθεί, αυτοσχεδίασε και άλλαξε επί τόπου τα σχέδια, οδηγώντας στην επιτυχία της επιχείρησης, ενώ επίσης περιφερόταν στις γραμμές και έλεγε ανέκδοτα κλπ στους άνδρες για να τους τονώσει το ηθικό- και σε κάποιες περιπτώσεις κάνοντας και ο ίδιος τον «τροχονόμο» για την κίνηση των δυνάμεων, κάτω από εχθρικά πυρά. Πέθανε από καρδιακή προσβολή έναν περίπου μήνα μετά την απόβαση.
4: Τόσο ο Αϊζενχάουερ όσο και ο Τσώρτσιλ φοβούνταν πολύ το ενδεχόμενο ήττας
Ο Αϊζενχάουερ είχε προετοιμάσει μια επιστολή που θα ανοιγόταν σε περίπτωση αποτυχίας της εισβολής. Όπως έγραφε, «οι αποβάσεις μας στην περιοχή του Χερβούργου- Χάβρης απέτυχαν να δημιουργήσουν ικανοποιητικό προγεφύρωμα και απέσυρα τα στρατεύματα. Η απόφασή μου για επίθεση εκείνη τη χρονική στιγμή, σε εκείνα τα σημεία, βασίστηκε στις καλύτερες διαθέσιμες πληροφορίες. Εάν αποδοθεί φταίξιμο, είναι αποκλειστικά δικό μου». Η επιστολή είχε τιτλοφορηθεί «σε περίπτωση που νικήσουν οι Ναζί».
Ο Τσώρτσιλ, από πλευράς του, γνώριζε από τέτοιες ήττες, καθώς ήταν οι δικές του αποφάσεις που είχαν οδηγήσει στην τρομακτική ήττα και τις απώλειες δεκάδων χιλιάδων στρατιωτών στην επιχείρηση στην Καλλίπολη κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Για τον λόγο αυτό είχε απομακρυνθεί από τη θέση του Πρώτου Λόρδου του Ναυαρχείου, και η αποτυχημένη εκείνη εισβολή αποτελούσε μεγάλο προσωπικό βάρος για τον ίδιο. Η απόβαση στη Νορμανδία του θύμιζε πολύ την ατυχή εκείνη επιχείρηση, και το βράδυ της 5ης Ιουνίου είχε πει στη γυναίκα του «συνειδητοποιείς πως, όταν ξυπνήσεις το πρωί, ίσως έχουν σκοτωθεί 20.000 άνδρες;».
5: Η συλλογή πληροφοριών από το BBC
Από το 1942 ακόμα, το BBC είχε ξεκινήσει μια πρωτοβουλία συλλογής φωτογραφιών και καρτποστάλ από τις ακτές της Ευρώπης, από τη Νορβηγία ως τα Πυρηναία. Στην πραγματικότητα σκοπός ήταν η συλλογή πληροφοριών για να βρεθεί ποιες ακτές ήταν οι καταλληλότερες για απόβαση. Εκατομμύρια φωτογραφίες έφτασαν στη βρετανική στρατιωτική ηγεσία, και με τη βοήθεια της γαλλικής Αντίστασης και αναγνωρίσεων από αέρος, επελέγησαν τα καλύτερα σημεία για τη D-Day.
6: Ο στρατός- φάντασμα
Οι Σύμμαχοι κατέβαλαν μεγάλες προσπάθειες να παραπλανήσουν τους Γερμανούς ως προς το σημείο της απόβασης, υποδεικνύοντας πως θα ήταν κοντά στο Καλαί και όχι στη Νορμανδία: Στο πλαίσιο της προσπάθειας αυτής δημιούργησαν ψεύτικους στρατούς στο Κεντ (επιχείρηση Fortitude) με ομοιώματα οχημάτων (μεταξύ των οποίων φουσκωτά άρματα μάχης), ενώ διέρρεαν παραπλανητικές πληροφορίες μέσω διπλών πρακτόρων. Σκοπός ήταν οι Γερμανοί να πιστέψουν ότι επιχειρήσεις θα γίνονταν στο Πα Ντε Καλαί και τη Νορβηγία.
7: Μια πολυεθνική επιχείρηση
Το 1944 πάνω από 2 εκατ. στρατιώτες, από πάνω από 12 χώρες, βρίσκονταν στη Βρετανία στο πλαίσιο των προετοιμασιών για την εισβολή. Ο κύριος όγκος των δυνάμεων που πραγματοποίησαν την απόβαση ήταν από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία και τον Καναδά, ωστόσο στην επιχείρηση συμμετείχαν επίσης αυστραλιανές, βελγικές, τσέχικες, ολλανδικές, γαλλικές, ελληνικές, νεοζηλανδικές, νορβηγικές, ροδεσιανές και πολωνικές ναυτικές, αεροπορικές ή χερσαίες δυνάμεις.
8: Εισβολή από θαλάσσης και αέρος
Η επίθεση πραγματοποιήθηκε σε δύο σκέλη: Τις αποβάσεις στις ακτές και ρίψεις 18.000 αλεξιπτωτιστών τα ξημερώματα, πίσω από τις ακτές, προκειμένου να υποστηρίξουν τις δυνάμεις που αποβιβάζονταν. Οι συμμαχικές αεροπορικές δυνάμεις πραγματοποίησαν πάνω από 14.000 εξορμήσεις για να υποστηρίξουν την επιχείρηση, με τη Luftwaffe σε μεγάλο βαθμό να μην μπορεί να αντιδράσει, καθώς είχε επιτευχθεί αεροπορική υπεροχή πριν την εισβολή. Στο θαλάσσιο σκέλος, την επιχείρηση «Ποσειδών» (Neptune) συμμετείχαν 7.000 πλοία, που μετέφεραν και συνόδευαν τα στρατεύματα και βομβάρδιζαν τις γερμανικές αμυντικές θέσεις.
9: Το Τείχος του Ατλαντικού
Η Ναζιστική Γερμανία είχε οχυρώσει τις ακτές της βόρειας Γαλλίας, με τις οχυρώσεις εκείνες να λαμβάνουν το όνομα «Τείχος του Ατλαντικού». Ωστόσο αρκετά τμήματά τους ήταν ημιτελή ή ανεπαρκώς επανδρωμένα. Μέλη της γαλλικής Αντίστασης και της βρετανικής SOE (Special Operations Executive) παρείχαν πληροφορίες και έκαναν σαμποτάζ, συμβάλλοντας και στις προσπάθειες παραπλάνησης της ναζιστικής ηγεσίας, ώστε να μην διαθέσει για την αντιμετώπιση της απόβασης δυνάμεις που ίσως να την είχαν σταματήσει. Σημειώνεται πως ο λόγος που οι αμερικανικές δυνάμεις υπέστησαν μεγάλες απώλειες στην ακτή «Όμαχα» ήταν επειδή οι ναυτικοί και αεροπορικοί βομβαρδισμοί δεν αποδείχτηκαν ιδιαίτερα αποτελεσματικοί και επειδή είχαν απέναντί τους ιδιαίτερα εμπειροπόλεμα γερμανικά στρατεύματα.
10: Η λάθος εντύπωση του Ρόμμελ και ο ύπνος του Χίτλερ
Γενικότερα, οι προγνώσεις για τις καιρικές συνθήκες ήταν τέτοια που ο Ρόμμελ (η «Αλεπού της Ερήμου» της βόρειας Αφρικής) εκτιμούσε πως δεν θα γινόταν εισβολή- σε βαθμό που πήγε στη Γερμανία για να πάει δώρο στη σύζυγό του ένα ζευγάρι παπούτσια για τα γενέθλιά της. Όταν έγινε η απόβαση, ο ίδιος ήταν ακόμα εκεί. Επίσης, όταν τα συμμαχικά στρατεύματα χτύπησαν τις ακτές της Νορμανδίας, ο Χίτλερ κοιμόταν, και κανείς από τους στρατηγούς του δεν τολμούσε να διατάξει την αποστολή ενισχύσεων χωρίς την άδειά του, ούτε να τον ξυπνήσει- με αποτέλεσμα οι Γερμανοί να χάσουν κρίσιμο χρόνο. Όταν ο «Φύρερ» ξύπνησε, κατά τις 10, αρχικά χάρηκε, καθώς θεώρησε ότι μπορούσε να επιτευχθεί μια αποφασιστική νίκη.
11: Ένας απρόσμενος αιχμάλωτος
Ένας αιχμάλωτος που οι στρατιώτες των Συμμάχων δεν περίμεναν να πιάσουν ήταν ο Γιανγκ Κιουνγκτζόνγκ, ένας Κορεάτης που είχε στρατολογηθεί από τους Ιάπωνες το 1938, σε ηλικία 18 ετών. Αιχμαλωτίστηκε από τους Σοβιετικούς το 1939, στο πλαίσιο στρατιωτικών συγκρούσεων μεταξύ ΕΣΣΔ και αυτοκρατορικής Ιαπωνίας, και απεστάλη να πολεμήσει τους Γερμανούς. Εκεί αιχμαλωτίστηκε ξανά, αυτή τη φορά από τους Γερμανούς, το 1943, που τον στρατολόγησαν ξανά. Εν τέλει αιχμαλωτίστηκε από Αμερικανούς στη Νορμανδία. Μετά τον πόλεμο μετακόμισε στο Ιλινόι, όπου πέθανε το 1992.
12: Οι δυνάμεις της Βρετανικής Κοινοπολιτείας ήταν περισσότερες
Οι δυνάμεις της Βρετανικής Κοινοπολιτείας ήταν περισσότερες από τις αμερικανικές κατά τη D-Day: Από τους 156.000 άνδρες που αποβιβάστηκαν στη Γαλλία στις 6 Ιουνίου, οι 73.000 ήταν Αμερικανοί και οι 83.000 Βρετανοί και Καναδοί. Επίσης, η ναυτική δύναμη της Κοινοπολιτείας ήταν μεγαλύτερη από την αντίστοιχη αμερικανική.
13: Από τη «Διάσωση του Στρατιώτη Ράιαν» στο heavy metal και τους «Δαίμονες της Νορμανδίας»
Η απόβαση στη Νορμανδία έχει αποτελέσει αντικείμενο άπειρων βιβλίων, ταινιών, ντοκιμαντέρ, βιντεοπαιχνιδιών κλπ. Μεταξύ τους είναι προφανώς η «Διάσωση του Στρατιώτη Ράιαν», πολλά βιντεοπαιχνίδια θεματολογίας Β′ Παγκοσμίου Πολέμου (Call of Duty, Medal of Honor, Company of Heroes κλπ)- αλλά πέραν αυτών, υπάρχουν και heavy metal τραγούδια που έχουν γραφτεί για τη Νορμανδία, όπως το «The Longest Day» των Iron Maiden και το «Primo Victoria» των Sabaton. Επίσης, μεταξύ των βιβλίων που έχουν γραφτεί για τη D-Day υπάρχει και ένας ασυνήθιστος τίτλος, το «Οι Δαίμονες της Νορμανδίας» (original τίτλος: «The Devils of D-Day»), από τον διάσημο συγγραφέα λογοτεχνίας τρόμου Γκράχαμ Μάστερτον. Στο επίκεντρό του βρίσκεται ένα κατάμαυρο αμερικανικό άρμα μάχης, σφραγισμένο και εγκαταλειμμένο σε ένα από τα πεδία των μαχών της Νορμανδίας, που ανήκε σε μια μυστηριώδη, σκοτεινή δύναμη 13 ιδιαίτερα φονικών, μαύρων αρμάτων- και που η συνεχιζόμενη μακάβρια, απόκοσμη παρουσία του στοιχειώνει την περιοχή, εμπνέοντας απύθμενο κακό, δεκαετίες μετά.
Σαν σήμερα, 6 Ιουνίου 1944: Τι θα γινόταν εάν είχε αποτύχει η απόβαση στη Νορμανδία;
Μαρία Δεδούση – CNN Greece
Είναι κάποιες μέρες που είναι de facto μονοθεματικές. Διάφορα πράγματα συνέβησαν σαν σήμερα τα τελευταία 77 χρόνια, αυτά που καταγράφει κάθε μέρα τούτη η στήλη, αλλά σχεδόν κανένα δεν θα είχε σημασία αν δεν είχε υπάρξει η 6η Ιουνίου 1944. Η μέρα που έγινε η Απόβαση στη Νορμανδία. Την ξέρετε κυρίως ως D-Day…
Το «D» στο D-Day, σημαίνει επίσης day. Αυτή είναι μια μικρή λεπτομέρεια που δεν αλλάζει κάτι, αλλά είναι βέβαιο ότι πολλοί έχουν την απορία. Είναι η σύντμηση για το «μέρα 0», αν προτιμάτε. Η 5η Ιουνίου ήταν η D-1, η 7η Ιουνίου ήταν η D+1 και πάει λέγοντας.
Η απόφαση για το ποια θα ήταν η «μέρα 0» πάρθηκε από τον Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, διοικητή των συμμαχικών δυνάμεων στη δυτική Ευρώπη, ή τέλος πάντων ότι είχε απομείνει από αυτήν, την Αγγλία δηλαδή.
Στο μεταξύ έγιναν πολλά και διάφορα που δεν χωράνε σε ένα δημοσιογραφικό κείμενο, τα έχει καταγράψει η ιστορία, άπειρες πηγές, άπειρες πληροφορίες, μαρτυρίες, ντοκουμέντα, αλλά και ταινίες και βιβλία μυθοπλασίας που προσπαθούν να συναγωνιστούν σε φαντασία την πραγματικότητα εκείνης της μέρας. Δύσκολο.
Από τους 160.000 άντρες που αποβιβάστηκαν στη Νορμανδία εκείνη τη μέρα, oι 10.000 σκοτώθηκαν επί τόπου. Πολύ περισσότεροι τις επόμενες μέρες. Οι απώλειες ήταν αναμενόμενες, οι άντρες ήξεραν που πήγαιναν, ο Αϊζενχάουερ έστειλε σε κάθε έναν από αυτούς μια επιστολή την προηγούμενη της Απόβασης:
«Σε λίγο θα λάβετε μέρος σε μια μεγάλη σταυροφορία, την οποία έχουμε προετοιμάσει εδώ και πολλούς μήνες. Τα μάτια του κόσμου είναι στραμμένα επάνω σας. Δεν θα δεχτούμε τίποτα λιγότερο από την απόλυτη νίκη. Καλή Τύχη!», τους έγραφε.
Το γράμμα που δεν στάλθηκε ποτέ
Ο Αϊζενχάουερ έκανε αυτό που έπρεπε και είπε αυτά που έπρεπε να πει. Ο ίδιος, όμως, είχε πολλές και σοβαρές αμφιβολίες για την Απόβαση. Έχοντας πολεμήσει τους Γερμανούς σε πολλά μέτωπα, τους θεωρούσε -και όχι άδικα- έναν «πολύ καλά εκπαιδευμένο, άριστα εξοπλισμένο και πάντα ετοιμοπόλεμο εχθρό».
Έτσι, ο Αϊζενχάουερ έγραψε ένα ακόμα γράμμα, που ήρθε πρόσφατα στη δημοσιότητα.
«Η Απόβασή μας στη Γαλλία απέτυχε να διασφαλίσει ένα ασφαλές πάτημα και αναγκάστηκα να αποσύρω τα στρατεύματα. Η απόφασή μου να επιτεθώ αυτή τη στιγμή και σε αυτό το σημείο, είχε ληφθεί με βάση τις υπάρχουσες πληροφορίες. Οι άντρες, ο στρατός ξηράς, το ναυτικό και η αεροπορία, έκαναν ότι καλύτερο μπορούσαν να τούς επιβάλουν η γενναιότητα και η αφοσίωση στο καθήκον. Η ευθύνη για την αποτυχία είναι μόνο δική μου».
Δεν υπάρχει άλλη επεξήγηση. Μόνο αυτή:
Ευτυχώς, δεν χρειάστηκε να το στείλει ποτέ.
Και αν είχε πράγματι συμβεί;
Για το τι θα είχε συμβεί εάν η Γερμανία κέρδιζε τον πόλεμο, έχουν ειπωθεί επίσης πολλά, είναι ένα αγαπημένο σενάριο στη λαϊκή κουλτούρα, ίσως ακριβώς επειδή είναι μόνο σενάριο. Εφιαλτικό, χωρίς αμφιβολία, αλλά στον κόσμο αρέσουν τα θρίλερ.
Μια από τις πιο πιθανές εξελίξεις, εάν είχε αποτύχει η απόβαση, είναι η απόσυρση των ΗΠΑ από τη συμμαχία και τον πόλεμο κατά της Γερμανίας.
ΑΥΤΟ ΘΑ ΑΦΗΝΕ ΤΟΥΣ ΒΡΕΤΑΝΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΣΟΒΙΕΤΙΚΟΥΣ ΜΟΝΟΥΣ ΝΑ ΠΟΛΕΜΟΥΝ ΤΟ ΡΑΪΧ ΑΠΟ ΔΥΟ ΜΕΤΩΠΑ, ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΣΥΝΤΟΜΑ ΘΑ ΓΙΝΟΝΤΑΝ ΕΝΑ: ΤΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ, ΚΑΘΩΣ Η ΒΡΕΤΑΝΙΑ ΔΕΝ ΘΑ ΕΙΧΕ ΠΛΕΟΝ ΚΑΜΙΑ ΙΣΧΥ, ΑΠΟΜΟΝΩΜΕΝΗ ΚΑΙ ΑΠΟΔΥΝΑΜΩΜΕΝΗ ΚΑΙ ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΣΤΑ ΔΥΤΙΚΑ.
Φυσικά η εξέλιξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν πολυπαραγοντική, όπως όλα τα ιστορικά γεγονότα, όπως εξάλλου και η ίδια η απόβαση στις ακτές της Νορμανδίας. Συχνά αρκεί ένας λάθος άνεμος για να ακυρώσει μια σωστή απόφαση, ή και το αντίθετο.
Στο ανατολικό μέτωπο οι Σοβιετικοί κατάφεραν να γυρίσουν το παιχνίδι στο Στάλιγκραντ και για πολλούς αυτό ήταν το σημείο στο οποίο κρίθηκαν όλα. Θα μπορουσε να έχει συμβεί αυτό, όμως, εάν η Βέρμαχτ είχε αποδεσμευτεί στα δυτικά και είχε ενισχύσει τις δυνάμεις της με εφεδρείες στη Ρωσία;
Κανείς δεν ξέρει και κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα. Η ιστορία δεν γράφεται με υποθέσεις.
Η Απόβαση στη Νορμανδία
Από Αντιστράτηγο ε.α. Ιωάννη Κρασσά
«Δὲν ὑπάρχει δόξα στὸν πόλεμο ποὺ νὰ ἀξίζει τὸ αἶμα ποὺ κοστίζει». Ντουάϊτ Ἀϊζενχάουερ, Στρατηγός και Πρόεδρος τῶν ΗΠΑ.
Την 06:30 της 6ης Ιουνίου του 1944, ημέρα Τρίτη, γνωστής ως D–Day,1 οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο εκτόξευσαν την μεγαλύτερη απόβαση στην παγκόσμια ιστορία, με την επωνυμία «Επικυρίαρχος(OVERLORD)». Το γιγαντιαίο εγχείρημα είχε ως σκοπό την απελευθέρωση της Ευρώπης από τα ναζιστικά στρατεύματα. Υπήρξε το αποτέλεσμα ενός αριθμού δύσκολων, δαπανηρών, περίπλοκων και συνδυασμένων επιχειρήσεων στην ξηρά, στον αέρα και στην θάλασσα.
Οι Ηγεσίες
Ο 54άχρονος Στρατηγός 4 αστέρων του στρατού των ΗΠΑ Ντουάϊτ Αϊζενχάουερ(Dwight David Eisenhower), ορίσθηκε Ανώτατος Διοικητής της Συμμαχικής Εκστρατευτικής Δυνάμεως. Η επιλογή του ξάφνιασε γιατί δεν διέθετε πολεμική πείρα και το 1941 ήταν ακόμη ταξίαρχος. Η επιτυχημένη διεύθυνση της αποβατικής επιχειρήσεως “ΠΥΡΣΟΣ” στην Βόρεια Αφρική το 1942, σε συνδυασμό με τον ήρεμο χαρακτήρα του και τoν τρόπο που ασκούσε την διοίκηση, οδήγησαν τον Ρούσβελτ να του αναθέσει το απαιτητικό αυτό καθήκον. Μετά τον πόλεμο εξελέγη 34ος Πρόεδρος των ΗΠΑ(1953-1961). Το υποκοριστικό του ήταν «Άϊκ». Απεβίωσε το 1969.
Διοικητής των χερσαίων αποβατικών δυνάμεων ανέλαβε ο 57άχρονος Βρετανός Στρατηγός Μπέρναρντ Μοντγκόμερι (Bernard Law Montgomery), γνωστός ως «Μόντυ». Το άστρο του άρχισε να ανατέλλει μετά την νίκη επί των Γερμανο-ιταλικών δυνάμεων, στο Ελ Αλαμέιν στην Βόρεια Αφρική τον Οκτώβριο του 1942. Επέδειξε ηγετικά και στρατηγικά προσόντα, υπήρξε τίμιος και εγκρατής, αλλά συγχρόνως αλαζόνας και πεισματάρης. Απεβίωσε το 1976.
Ανώτατος Διοικητής των Γερμανικών Δυνάμεων Δυτικής Ευρώπης ήταν ο Στρατάρχης Γκέραρντ Φον Ρούστεντ(Karl Gerd Von Rundstedt). Στρατάρχης της Βέρμαχτ, Διοικητής Ομάδος Στρατιών κατά την εισβολή στην Πολωνία το 1939, στην Γαλλία το 1940, στην Σοβιετική Ένωση το 1941 και Ανώτατος Διοικητής του Δυτικού Μετώπου το 1944. Ο 70άχρονος(γεννημένος το 1875) Πρώσος Στρατάρχης, ήταν γόνος στρατιωτικής οικογένειας, είχε κερδίσει με την αξία του «τα γαλόνια του», έχαιρε της εκτιμήσεως του Φύρερ και της αναγνωρίσεως των υφισταμένων του. Την 1η Ιουλίου 1944, όταν ζήτησε την σύμπτυξη του μετώπου, ο Χίτλερ τον αντικατέστησε. Στην ερώτηση του Αρχήγου των Γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων, Στρατάρχου Βίλχελμ Κάιτελ, «Τι νομίζεις ότι πρέπει να κάνουμε τώρα ;» του απάντησε «Να κάνετε ειρήνη ηλίθιοι». Ο Ρούστεντ δεν παραπέμφθηκε να δικαστεί για εγκλήματα πολέμου. Απεβίωσε το 1953.
Ο 54άχρονος Γερμανός Στρατάρχης Έρβιν Ρόμελ(Johannes Erwin Eugen Rommel), ανέλαβε Διοικητής των γερμανικών δυνάμεων (2 στρατιές) που αμυνόντουσαν κατά μήκος των γαλλικών, έως και των νορβηγικών ακτών. Υπήρξε ο πιο δημοφιλής στρατηγός στην Γερμανία κατά τον Β΄ΠΠ. Κέρδισε τον σεβασμό των αντιπάλων του για τις θεαματικές του νίκες στο θέατρο της Βόρειου Αφρικής. Από τότε του είχε δοθεί το προσωνύμιο «Η Αλεπού της Ερήμου». Ο Ρόμελ κατηγορήθηκε για την συνωμοσία κατά του Χίτλερ της 20ης Ιουλίου 1944. Του έδωσαν την επιλογή να αυτοκτονήσει, προκειμένου να αποφύγει τον διασυρμό μιας δίκης και την δίωξη της οικογένειάς του.
Αϊζενχάουερ Μοντγκόμερι Ρούστεντ Ρόμελ
Η Σχεδίαση των Επιχειρήσεων
Η συμμαχική σχεδίαση ήταν ενιαία για όλες τις εμπλεκόμενες δυνάμεις. O Βρετανός Αντιστράτηγος Φρειδερίκος Μόργκαν(Frederick Morgan) τοποθετήθηκε Επιτελάρχης του Ανώτατου Συμμαχικού Διοικητού [(COSSAC) Chief of Staff to the Supreme Allied Commander]. Το κύριο μέλημά του αφορούσε στην επιλογή της ακτής αποβάσεως. Η περιοχή του Καλαί διέθετε πολλούς λιμένες, για την εκφόρτωση των οχημάτων και του βαρέος υλικού, βρίσκονταν στην μικρότερη απόσταση από τις ακτές της Βρετανίας και αποτελούσε την προσφορότερη από πλευράς τοπογραφικών χαρακτηριστικών λύση. Στις ακτές της Νορμανδίας δεν υπήρχαν λιμενικές εγκαταστάσεις, αλλά το εύρος τους επέτρεπε την απόβαση πολλών στρατευμάτων και για την άμυνά τους είχαν εγκατασταθεί λιγότερες εχθρικές δυνάμεις. Μετά την επιλογή των ακτών της Νορμανδίας ως χώρου αποβάσεως, η όλη σχεδίαση και η προπαρασκευή της επιχειρήσεως προσαρμόσθηκαν στα δεδομένα της.
Το γερμανικό σχέδιο αμύνης προέβλεπε άμυνα επί των ακτών και τήρηση ισχυρών εφεδρειών για την εξάλειψη τυχόν προγεφυρωμάτων. Σ’ αυτό το σημείο υπήρχε διχογνωμία στην γερμανική διοίκηση. Ο Ρόμελ υποστήριζε ότι η επίθεση πρέπει να αποκρουσθεί επί των ακτών αποβάσεως, όπου θα έπρεπε να διατεθούν όλες οι δυνάμεις. Θεωρούσε πολύ δύσκολη την εξάλειψη των προγεφυρωμάτων, λόγω της πληθώρας σε μέσα και προσωπικό που διέθεταν οι Σύμμαχοι. Ο Ρούστεντ είχε την άποψη ότι δια έγκαιρων αντεπιθέσεων ήταν δυνατή η καταστροφή των αποβατικών δυνάμεων. Την ίδια γνώμη είχε και ο Χίτλερ, με αποτέλεσμα να δεσμευτούν οι 5 από τις 9 τεθωρακισμένες μεραρχίες που στάθμευαν στην Γαλλία, ως εφεδρείες, οι οποίες θα διατίθεντο μόνο μετά από έγκριση της ανώτατης γερμανικής διοικήσεως. Οι γερμανικές ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις διατήρησαν την διοικητική αυτοτέλειά τους, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ενότητα διοικήσεως.
Οι Αντίπαλες Δυνάμεις
Για την πραγματοποίηση της αποβατικής επιχειρήσεως συγκεντρώθηκε μια κολοσσιαία δύναμη. Τα σύνολο του προσωπικού των συμμάχων, που συμμετείχε στην απόβαση έφθασε τα 3,5 εκατομμύρια άνδρες, ενώ οι μάχιμες μονάδες ανήλθαν σε 30 Μεραρχίες(1 εκατομμύριο άνδρες).2 Για την μεταφορά τους χρησιμοποιήθηκαν 7.000 αποβατικά και 2.000 εμπορικά πλοία. Ο αποβατικός στόλος υποστηρίχθηκε από 1.200 πολεμικά πλοία, ενώ 13.000 αεροσκάφη όλων των αποστολών, συμμετείχαν σε πληθώρα αεροπορικών επιχειρήσεων. Η παραγωγή όλων αυτών των μέσων στηρίχθηκε κυρίως στην αμερικανική βιομηχανία, ενώ η μεταφορά προσωπικού και υλικών κατέστη δυνατή χάρις στους εμπορικούς στόλους των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας. Από ελληνικής πλευράς συμμετείχαν οι κορβέτες «Κριεζής» και «Τομπάζης».
Οι Γερμανοί διέθεταν 58 μεραρχίες, εκ των οποίων 40 πεζικού, 9 τεθωρακισμένες και 8 μηχανοκίνητες, συνολικής δυνάμεως ενός περίπου εκατομμυρίων ανδρών. Οι περισσότερες μονάδες ήταν μειωμένης συνθέσεως, με ελλείψεις σε μέσα και οπλισμό, ενώ το προσωπικό ήταν μεγαλύτερων ηλικιών και από διάφορα κατεχόμενα κράτη. Το κυριότερο όμως είχαν χάσει την αποφασιστικότητα και το ηθικό τους. Ο γερμανικός στρατός το 1944, δεν είχε καμία σχέση με αυτόν που κατέλαβε την Γαλλίας σε 3 εβδομάδες το 1940. Κατά μήκος των ακτών επί μήκους 3.000 χιλιομέτρων κατασκευάσθηκαν χιλιάδες μόνιμα έργα οχυρώσεων και παράκτια πυροβολεία. Τοποθετήθηκαν εκατομμύρια νάρκες επί των ακτών και ποντίσθηκαν πλήθος εμποδίων στις παραλίες με σκοπό την απαγόρευση προσγειαλώσεως των αποβατικών σκαφών. Η ισχυρή αυτή αμυντική γραμμή ονομάσθηκε «Τείχος του Ατλαντικού», η αξία του οποίου μεγιστοποιήθηκε από την προπαγάνδα του Γ΄ Ράιχ.
Προπαρασκευή
α. Επί τρεις μήνες, πριν την ημέρα της αποβάσεως, 2.000 βομβαρδιστικά αεροσκάφη βομβάρδιζαν το συγκοινωνιακό δίκτυο (κυρίως το σιδηροδρομικό), τις αποθήκες εφοδίων και τα κέντρα επικοινωνιών του εχθρού, σε βάθος 200 χιλιομέτρων από τις ακτές.
β. Χιλιάδες ομοιώματα πλοίων, οχημάτων, πυροβόλων και αρμάτων μάχης, τοποθετήθηκαν απέναντι από το Καλαί, προκειμένου να παραπλανήσουν τους Γερμανούς για την επιλεγείσα ακτή αποβάσεως.
γ. Για την αντιμετώπιση της ελλείψεως λιμένων προετοιμάστηκαν προκατασκευασμένοι συναρμολογούμενοι τεχνητοί λιμένες, στους οποίους έδωσαν την κωδική ονομασία «Μουριές (Mulberry Harbors)». Επρόκειτο για επιπλέουσες υπερκατασκευές από οπλισμένο σκυρόδεμα, μήκους 70, ύψους 10 και πλάτους 20 μέτρων. Είχαν δυνατότητα εκφορτώσεως 2.500 οχημάτων και 12.000 τόνων υλικών ημερησίως.
δ. Διαμορφώθηκαν ειδικά άρματα μάχης τα οποία είχαν δυνατότητες πλεύσεως, διανοίξεως ναρκοπεδίων και ζεύξεως τάφρων.
ε. Κατασκευάσθηκαν δύο υποθαλάσσιοι αγωγοί καυσίμων από την Βρετανία στην Γαλλία (Επιχείρηση Πλούτων), χάρις των οποίων, μέχρι το τέλος του πολέμου, μεταφέρθηκαν 850 εκατομμύρια λίτρα πετρελαίου.
Η όλη επιχείρηση προετοιμάσθηκε με πολύ μυστικότητα, μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια. Η τραγική κατάληξη της επιχειρήσεως στην Διέππη3 το 1942, αποτέλεσε ένα καλό μάθημα, προκειμένου να μην επαναληφθούν τα ίδια λάθη.
Η Ημερομηνία Αποβάσεως.
Την εποχή εκείνη οι καιρικές συνθήκες ήσαν δυσμενείς. Οι μετεωρολογικοί σταθμοί στην Γροιλανδία και την Ισλανδία παρείχαν πληροφορίες τις οποίες δεν διέθεταν οι Γερμανοί. Σύμφωνα με τους Βρετανούς μετεωρολόγους, η 6η Ιουνίου θα αποτελούσε ένα διάλειμμα της κακοκαιρίας που επικρατούσε εκείνες τις ημέρες. Οι αποβάσεις εξαρτώντο επίσης και από τις παλίρροιες του στενού της μάχης και τις φάσεις της σελήνης. Οποιαδήποτε αναβολή θα μετέθετε την επιχείρηση για τουλάχιστον 15 με 20 ημέρες, με τεράστιες επιπτώσεις. Ο Αϊζενχάουερ ανέλαβε προσωπικά την ευθύνη για την ημερομηνία ενάρξεως της όλης επιχειρήσεως.
Η Διεξαγωγή
Την 6η Ιουνίου πραγματοποιήθηκε “Η δια του Στενού της Μάγχης Επίθεσις” από το πρώτο αποβατικό και αεροαποβατικό κύμα (156.000 άνδρες). Η ενέργεια αυτή, υπό την ονομασία «Επιχείρηση Ποσειδών(NEPTUNE), αποτέλεσε το πλέον κρίσιμο μέρος του όλου εγχειρήματος. Έξι(6) Μεραρχίες Πεζικού4 αποβιβάσθηκαν σε προκαθορισμένες παραλίες,5 στην χερσόνησο Κοταντέν, στις ακτές της Νορμανδίας της Βόρειου Γαλλίας, επί μήκους 80 χιλιομέτρων. Τις πρώτες πρωινές ώρες της ίδιας ημέρας οι άνδρες από τρεις(3) μεραρχίες αλεξιπτωτιστών (2 ΗΠΑ, 1 Μεγάλη Βρετανία)6 προσγειώθηκαν στα μετόπισθεν των γερμανικών δυνάμεων, προκειμένου να εμποδίσουν την αποστολή ενισχύσεων προς τις ακτές. Για αυτή την επιχείρηση χρησιμοποιήθηκαν 1.213 πολεμικά πλοία και 4.216 αποβατικά. Συμμετείχαν επίσης 736 βοηθητικά και 864 εμπορικά σκάφη.
Οι Απώλειες
Οι απώλειες της πρώτης ημέρας ανήλθαν σε 10.000 εκ των οποίων οι 2.500 ήσαν νεκροί. Τις περισσότερες απώλειες είχε η Iη Μεραρχία Πεζικού των ΗΠΑ στην ακτή αποβάσεως «ΟΜΆΧΑ». Οι γερμανικές απώλειες ήσαν περίπου οι ίδιες. Η επιχείρηση θεωρήθηκε ότι ολοκληρώθηκε την 30η Ιουνίου 1944, όταν πλέον το προγεφύρωμα απέκτησε βάθος 45 χιλιομέτρων. Μέχρι τότε είχαν μεταφερθεί στην Γαλλία 850.000 άνδρες, 150.000 οχήματα και 570.000 τόνοι εφοδίων.
Οι Συνέπειες
Η απελευθέρωση της Ευρώπης κατέστη δυνατή γιατί ο Τσώρτσιλ δεν παραδόθηκε, μετά την κατάρρευση της Γαλλίας, τον Ιούνιο του 1940, ο Στάλιν δεν συνθηκολόγησε, όταν οι Γερμανοί έφτασαν στα περίχωρα της Μόσχας, τον Δεκέμβριο του 1941 και τέλος ο Ρούζβελτ αποφάσισε να στηρίξει γενναία σε πρώτο χρόνο και τους δύο και στην συνέχεια να συμμετάσχει στον πόλεμο, ύστερα από την επίθεση της Ιαπωνίας κατά των ΗΠΑ, στο Περλ Χάρμπορ, τον Δεκέμβριο του 1941.
Η απόβαση της Νορμανδίας επιβεβαίωσε τον κανόνα ότι ο επιτιθέμενος διατηρεί το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού. Οι σύμμαχοι παραπλάνησαν τους Γερμανούς σχετικά με την ακτή αποβάσεως, το που, με τον χρόνο εκδηλώσεως της ενέργειας, το πότε και με τα μέσα που διέθεταν, το πως. Όσο ο Χίτλερ επιτίθετο νικούσε, όταν σταμάτησε άρχισαν οι ήττες, η Νορμανδία αποτέλεσε την αρχή του τέλους του. Ένδεκα μήνες μετά η Γερμανία παραδόθηκε άνευ όρων. Η αποχώρηση των Βρετανών από την Ευρωπαϊκή Ένωση πιθανόν να οφείλεται και στο γεγονός ότι, η Γαλλία που απελευθέρωσαν και η Γερμανία που νίκησαν αποτελούν σήμερα το διευθυντήριο της Ευρώπης.
Αντιστράτηγος ε.α. Ιωάννης Κρασσάς Ιούνιος 2021
1 Το “D” σημαίνει απλώς “ημέρα”. Ως «D-Day» νοείται η ημέρα κατά την οποία αρχίζει κάθε στρατιωτική επιχείρηση. Ο όρος «D-Day» παραπέμπει στην 6η Ιουνίου 1944, την ημέρα αποβάσεως στην Νορμανδία.
2 1,8 εκατομμύριο στρατιώτες ήσαν από τις ΗΠΑ, 1,2 εκατ. από το Ηνωμένο Βασίλειο, 50.000 από τον Καναδά, 40.000 από την Γαλλία, 25.000 από την Πολωνία. Συμμετείχε επίσης προσωπικό από την Αυστραλία. Νέα Ζηλανδία, Νορβηγία, Τσεχοσλοβακία και την Ελλάδα.
3 Η απόβαση που πραγματοποίησαν τον Αύγουστο του 1942 τα Συμμαχικά στρατεύματα εναντίον του κατεχόμενου από τις δυνάμεις της ναζιστικής Γερμανίας μικρού γαλλικού λιμένα της Διέππης. Η επιχείρηση στέφθηκε από πλήρη αποτυχία.
4 2 Αγγλικές, 3 Αμερικανικές, 1 Καναδική.
5 Ακτή UTAH (Γιούτα),4η Μεραρχία Πεζικού(ΜΠΖ) ΗΠΑ, ακτή OMAHA(Ομάχα), 1η και 29η ΜΠΖ ΗΠΑ, ακτή GOLD(χρυσός), 50η ΜΠΖ Ηνωμένου Βασιλείου(ΗΒ), ακτή JUNO(Ήρα), 3η ΜΠΖ Καναδά, ακτή SWORD (ξίφος), 3η ΜΠΖ ΗΒ.
6 Η 82η και η 101η Μεραρχίες Αλεξιπτωτιστών ΗΠΑ, προσγειώθηκαν δυτικώς της ακτής αποβάσεως UTAH και η 6η Μεραρχία Αλεξιπτωτιστών ΗΒ ανατολικά της ακτής αποβάσεως GOLD.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ
1. “Η ΔΙΑ ΤΟΥ ΣΤΕΝΟΥ ΤΗΣ ΜΑΓΧΗΣ ΕΠΙΘΕΣΙΣ” Gordon Harrison, ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΡΑΤΟΥ, Αθήνα 1978.
2. WORLD WAR II, THE SECOND FRONT, DOUGLAS BOTTING, TIME LIFE BOOKS
3. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ 2Οου ΑΙΩΝΟΣ, “ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΧΡΥΣΟΣ ΤΥΠΟΣ”, Αθήνα 1968
Απόβαση στη Νορμανδία
 | Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
| Απόβαση στη Νορμανδία | |||
|---|---|---|---|
| Β' Παγκόσμιος Πόλεμος | |||
 Αποβατικό LCVP από το πλοίο USS Samuel Chase αποβιβάζει στρατιώτες της 1ης Μεραρχίας του Στρατού των ΗΠΑ το πρωί της 6ης Ιουνίου 1944, στην Παραλία Όμαχα. | |||
| Χρονολογία | 6 Ιουνίου 1944 | ||
| Τόπος | Γαλλικά παράλια | ||
| Έκβαση | Αποφασιστική νίκη των Συμμάχων | ||
| Αντιμαχόμενοι | |||
| Ηγετικά πρόσωπα | |||
| Δυνάμεις | |||
| |||
| Απολογισμός | |||
| |||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Η Απόβαση στη Νορμανδία με κωδική ονομασία Επιχείρηση Ποσειδών (Operation Neptune/Operation Overlord) ήταν η Συμμαχική απόβαση στα παράλια της Γαλλίας, που έλαβε χώρα στις 6 Ιουνίου 1944, μέρα γνωστή (εσφαλμένα) και ως D-Day.[1] Αντικειμενικός σκοπός της απόβασης ήταν να δημιουργήσει προγεφύρωμα από την Καν έως το Χερβούργο, μέσω του οποίου οι Σύμμαχοι θα περνούσαν στρατεύματα από τη Μεγάλη Βρετανία στην ηπειρωτική Ευρώπη ούτως ώστε να ανακουφιστεί το Ανατολικό Μέτωπο από τη γερμανική πίεση.
Η Μάχη της Νορμανδίας, δηλαδή η Επιχείρηση Όβερλορντ (Operation Overlord) που ακολούθησε, τελείωσε στις 19 Αυγούστου 1944, όταν τα συμμαχικά στρατεύματα πέρασαν τον Σηκουάνα. Αρχιστράτηγος, επικεφαλής του όλου εγχειρήματος, είχε οριστεί ο Αμερικανός στρατηγός Ντουάιτ Αϊζενχάουερ.
Η αρχική επίθεση έγινε σε δυο φάσεις: Κατά τα μεσάνυχτα 5ης προς 6η δυο αμερικανικές αερομεταφερόμενες μεραρχίες και μια βρετανική έπεσαν στα μετόπισθεν και την αυγή ακολούθησε αμφίβια απόβαση συμμαχικών δυνάμεων που ξεκίνησε κατά τις 6:30. Η διεξαγωγή της απόβασης απαίτησε τη μεταφορά στρατευμάτων και υλικού από την Αγγλία και την Ουαλία με μεταγωγικά αεροπλάνα και πλοία, καθώς και υποστήριξη πυρών από αέρα και θάλασσα. Έγιναν επίσης ναυτικές επιχειρήσεις αντιπερισπασμού και παρενόχλησης προκειμένου να μην επέμβει το Γερμανικό Ναυτικό στις περιοχές που θα γινόταν η απόβαση, ενώ η θάλασσα της Μάγχης αποναρκοθετήθηκε από τις γερμανικές νάρκες και ποντίσθηκαν νέες.
Στην επιχείρηση έλαβαν μέρος πάνω από τρία εκατομμύρια άνθρωποι, από τους οποίους οι 195.700 ήταν το προσωπικό των συμμαχικών σκαφών. Η απόβαση έλαβε χώρα στη χερσόνησο Κοταντέν, την ανατολική όχθη του ποταμού Ορν και τον κόλπο του Σηκουάνα, σε πέντε παραλίες με τα κωδικά ονόματα Γκολντ (Gold), Τζούνο, (Juno), Όμαχα (Omaha), Σουόρντ (Sword) και Γιούτα (Utah). Θεωρήθηκε ότι ολοκληρώθηκε στις 30 Ιουνίου 1944, όταν πια είχε εδραιωθεί το προγεφύρωμα των Συμμάχων. Μέχρι τότε είχαν συνολικά μεταφερθεί 850.000 άνδρες, 148.000 οχήματα και 570.000 τόννοι προμηθειών στις γαλλικές ακτές από 7.000 πλοία, από τα οποία μόλις 59 βυθίστηκαν.[2]
Οργάνωση της επιχείρησης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Απαρχές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Βρετανοί πίεζαν από νωρίς για συμμαχική απόβαση σε ευρωπαϊκό έδαφος. Είχαν και ως απροσδόκητο σύμμαχο τον Στάλιν, που πίεζε για τη δημιουργία δεύτερου μετώπου, ώστε να ανακουφιστεί το ρωσικό από τη γερμανική πίεση. Οι Αμερικανοί, ωστόσο, ήταν πολύ περισσότερο επιφυλακτικοί: Γνώριζαν ότι επιχείρηση τέτοιου μεγέθους χρειαζόταν πολύ προσεκτική προετοιμασία, για να μη καταλήξει σε τραγική αποτυχία (όπως είχε συμβεί στη Διέππη (Dieppe) με τους Καναδούς το 1942). Αποφασίστηκε ότι προείχε η κατάληψη ολόκληρης της Βόρειας Αφρικής πριν γίνει δυνατή μια απόβαση σε οποιοδήποτε σημείο της Ευρώπης. Στη Διάσκεψη της Καζαμπλάνκας τον Ιανουάριο του 1943 διαπιστώθηκε ότι το κλίμα είχε εξελιχτεί πλέον έτσι που να επιτρέπει το σχεδιασμό μιας μεγάλης αποβατικής επιχείρησης στην Ευρώπη. Αρχικά προτάθηκε ότι τον Αύγουστο του 1943 θα ήταν δυνατή η δημιουργία μιας «γέφυρας» μεταξύ Βρετανίας και της χερσονήσου Κοταντέν (Cotentin Peninsule) στη Νορμανδία, απ' όπου θα ήταν δυνατή η έναρξη μιας επιχείρησης μεγάλης κλίμακας. Ωστόσο, ύστερα από πιο ώριμες σκέψεις, το σχέδιο αυτό κρίθηκε υπερβολικό και εγκαταλείφθηκε.[3]
Δημιουργία του COSSAC[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ήδη, από τον Δεκέμβριο του 1942 είχε συγκροτηθεί μια μικτή ομάδα, η οποία ονομάστηκε αρχικά "COSSAC" από τα αρχικά των λέξεων «Chief of Staff to Supreme Allied Commander» (Αρχηγός Επιτελείου Ανώτατης Συμμαχικής Διοίκησης). Επικεφαλής αυτής της ομάδας ορίστηκε ο Βρετανός υποστράτηγος Φρέντερικ Ε. Μόργκαν (Frederic E. Morgan), ο οποίος ηγήθηκε των εξής αξιωματικών, κατά κλάδο:
- Ναυτικός κλάδος: Υποναύαρχος Π. Λ. Βάιαν (P. L. Vian) (Βρ), Πλοίαρχος Χ. Τζ. Ράιτ (H. J. Wright) (ΗΠΑ)
- Κλάδος Στρατού Ξηράς: Στρατηγός Κ. Α. Γουέστ (C. A. West) (Βρ), Συνταγματάρχης Τζ. Τ. Χάρρις (J. T. Harris) (ΗΠΑ)
- Κλάδος Αεροπορίας: Ρ. Γκράχαμ (R. Graham) (Βρ) Ταξίαρχος Ρ. Κ. Καντή (R. C. Candee) (ΗΠΑ)
- Κλάδος Διοίκησης: Στρατηγός Ν. Μπράουντζον (N. C. D. Brownjohn) (Βρ), Συνταγματάρχης Φ. Λ. Ρας (F. L. Rash) (ΗΠΑ)
- Κλάδος Κατασκοπείας: Στρατηγός Π. Γκ. Χουάιτφοoρντ (P.G. Whitefoord) (Βρ)
Μέχρι να οριστεί επικεφαλής της επιχείρησης, το καθεστώς του COSSAC ήταν αρκετά περίεργο, καθώς ο Μόργκαν και οι περί αυτόν οργάνωναν επιχείρηση με πολλές στρατιωτικές μονάδες, οι οποίες δεν είχαν καν ακόμη συγκροτηθεί, ενώ και τα αποβατικά σκάφη που υπολόγιζαν να χρησιμοποιήσουν, όχι απλά δεν είχαν κατασκευασθεί, αλλά δεν είχαν καν σχεδιαστεί. Η μέθοδος που ακολουθούσαν ήταν η εξής: Στην Ουάσιγκτον έδρευε η συντονιστική Επιτροπή Αρχηγών Επιτελείων (CSS). Αυτή γνωστοποιούσε στο COSSAC τα προβλήματα που έπρεπε να αντιμετωπιστούν και το COSSAC πρότεινε σχετικές λύσεις. Η αλληλογραφία μεταξύ αυτών των φορέων βρίσκεται σε αρχεία, τα οποία αποτελούν "ένα από τα μεγαλύτερα επιτελικά μνημεία που έχουν ποτέ οικοδομηθεί".[4]
Το Επιτελείο αυτό παρουσίασε το πρώτο αποτέλεσμα των εργασιών του στη διάσκεψη του Κεμπέκ τον Μάιο του 1943.[5] Το πρώτο θέμα που αντιμετώπισαν ήταν ο προσδιορισμός της θέσης της απόβασης: Η Ολλανδία απορρίφθηκε λόγω των πλημμυρών στις ακτές της, το Βέλγιο είχε κατάλληλες ακτές αλλά με πολύ ισχυρά παράκτια ρεύματα, η Βρετάνη εμφάνιζε καταλληλότατες ακτές, αλλά ήταν σχετικά απομακρυσμένη από την Αγγλία ενώ οι επικοινωνίες με την υπόλοιπη Γαλλία ήταν προβληματικές. Έτσι, ο κλήρος έπεσε στη Νορμανδία και τις δύο περιοχές της, την Άνω (Haute) και την Κάτω (Basse). Συγκροτήθηκαν δύο ομάδες του COSSAC καθεμιά από τις οποίες υποστήριζε αντίστοιχα τις δύο αυτές περιοχές, επιχειρηματολογώντας σχετικά με την καταλληλότητά τους. Τα επιχειρήματα της ομάδας για την Κάτω Νορμανδία επικράτησαν κι έτσι επιλέχτηκαν οι περιοχές της χερσονήσου του Κοταντέν και του Καλβαντός ως οι πλέον κατάλληλες.
Δημιουργία του SHAEF[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Τσώρτσιλ, διαβλέποντας από νωρίς ότι οι Αμερικανοί θα αξίωναν την ηγεσία της επιχείρησης Όβερλορντ, πράγμα που δε θα μπορούσε να τους αρνηθεί, πήρε την πρωτοβουλία και πρότεινε στον Ρούζβελτ, κατά τη διάσκεψη του Κεμπέκ, τον διορισμό Αμερικανού επικεφαλής της επιχείρησης, αγνοώντας το γεγονός πως είχε ήδη προτείνει στον Άλαν Μπρουκ την ηγεσία της. Ο Ρούζβελτ, φυσικά, συμφώνησε αμέσως και, ενώ αρχικά προόριζε ως επικεφαλής τον Στρατηγό Μάρσαλ, τελικά επικράτησε ο Ντουάιτ («Άικ») Αϊζενχάουερ. Ο επίσημος διορισμός του έγινε τον Ιανουάριο του 1944 και ο «Άικ» εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο δημιουργώντας το «Ανώτατο Αρχηγείο των Συμμαχικών Εκστρατευτικών Δυνάμεων» (Supreme Headquarters of Allied Expeditionary Forces, SHAEF). Το COSSAC εντάχθηκε στο SHAEF και ο Μόργκαν ονομάστηκε «Deputy Chief of Staff».
Το αρχικό σχέδιο του Μόργκαν (για το οποίο και ο ίδιος είχε εκφράσει επιφυλάξεις) δεν άντεξε στις επικρίσεις. Πρώτος και βασικός επικριτής του ήταν ο επικεφαλής των χερσαίων δυνάμεων, Βρετανός στρατηγός Μπέρναρντ Μοντγκόμερυ, ο οποίος παρενέβη τόσο δυναμικά («ή το σχέδιό σας θα αλλάξετε ή εμένα»), ώστε αυτό αναθεωρήθηκε σημαντικά: Οι αρχικά τρεις μεραρχίες κρούσεως έγιναν εννέα και αντί μίας αερομεταφερόμενης μεραρχίας θα χρησιμοποιούνταν τρεις. Αναθεωρήθηκε, επίσης, και η αρχική ημερομηνία πραγματοποίησης της επιχείρησης: Αντί της 1ης Μαΐου αποφασίστηκε να ξεκινήσει την 1η Ιουνίου, για να ενισχυθούν οι δυνάμεις με τη βιομηχανική παραγωγή ενός ακόμη μηνός. Εν τω μεταξύ οι δυνάμεις που είχαν ήδη αρχίσει να συγκεντρώνονται στη Βρετανία ήταν κολοσσιαίες: Περίπου 3,5 εκατ. άνδρες και 20 εκατ. τόνοι υλικού. Έτσι, έλεγαν για τη Βρετανία: «Αν το νησί δε βουλιάζει, το οφείλει στα αερόστατα της αντιαεροπορικής άμυνας που το κρατούν στην επιφάνεια». Οι Βρετανοί και οι Αμερικανοί, παρόλ' αυτά, κατάφεραν να επιλύσουν τα τεράστια προβλήματα που δημιούργησε η συσσώρευση αυτή για την στέγαση/σίτιση των ανδρών και την αποθήκευση του υλικού.
Λιμένες Μάλμπερι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ουίνστον Τσώρτσιλ
Ένα βασικό πρόβλημα της μεταφοράς - κυρίως του υλικού - ήταν η έλλειψη κατάλληλων λιμένων στην περιοχή. Οι μεγάλοι λιμένες (Χερβούργο, Χάβρη, Καλαί) της Νορμανδίας κατέχονταν από τους Γερμανούς και ήταν ουτοπικό να ζητηθεί η κατάληψή τους (σε καλή κατάσταση) πριν ή κατά την απόβαση, καθώς μάλιστα το Χερβούργο και η Χάβρη είχαν άριστα οργανωθεί αμυντικά. Αποφασίστηκε, λοιπόν, ύστερα από ιδέα του Τσώρτσιλ, η κατασκευή δύο προκατασκευασμένων λιμανιών, τα οποία ονομάστηκαν "λιμένες Μάλμπερι" (Mulberry harbours): Ένα στην Παραλία Όμαχα (Μάλμπερι Α) και ένα στην Αρρομάνς, στην Παραλία Γκολντ (Μάλμπερι Β). Η ιδέα ήταν απλή: Τα προκατασκευασμένα πλωτά μεταλλικά τμήματα θα ρυμουλκούνταν μέχρι τις γαλλικές ακτές και εκεί θα στερεώνονταν με τη βοήθεια μπετονένιων αρμών και θα συνδέονταν με μεταλλικούς διαδρόμους με την ακτή. Η υπερδομή θα προστίθονταν αργότερα. Απαιτούμενος χρόνος κατασκευής: Μόλις δύο εβδομάδες. Η δυναμικότητα καθενός υπολογίστηκε ίση με αυτή του λιμένα του Ντόβερ. Τα λιμάνια αυτά πράγματι κατασκευάστηκαν αλλά, στις 19 Ιουνίου 1944, ισχυρή θύελλα κατέστρεψε μεγάλα τους τμήματα. Στην Αμερικανική ζώνη αποφασίστηκε η εγκατάλειψή του, στη Βρετανική ζώνη επισκευάστηκε και συνέχισε να χρησιμοποιείται μέχρι την ολοκλήρωση των επιχειρήσεων.
Το σχέδιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η απόβαση αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί σε αρχικά τέσσερις διαφορετικούς τομείς (παραλίες). Αργότερα προστέθηκε και μια πέμπτη (η Παραλία Γιούτα), με το σκεπτικό ότι ήταν πολύ κοντά (μόνο 60 χλμ) στο μεγάλο και σημαντικό λιμάνι του Χερβούργου.[6] Στις δύο δυτικότερες (Παραλία Γιούτα και Παραλία Όμαχα) θα αποβιβάζονταν Αμερικανοί, στην τρίτη (Παραλία Γκολντ) Βρετανοί, στην τέταρτη (Παραλία Τζούνο) Καναδοί και Βρετανοί και στην πέμπτη, ανατολικότερη (Παραλία Σουόρντ) Βρετανοί και μια μικρή μονάδα των «Ελεύθερων Γάλλων». Οι δυνάμεις κάθε τομέα είχαν συγκεκριμένους αντικειμενικούς στόχους. Παράλληλα θα ρίπτονταν με αλεξίπτωτα η 82η και 101η Αμερικανικές Αερομεταφερόμενες Μεραρχίες, η 6η Βρετανική Αερομεταφερόμενη Μεραρχία και το 1ο Καναδικό Σύνταγμα Αλεξιπτωτιστών, ενώ θα γινόταν και αερομεταφορά στρατευμάτων με ανεμόπτερα.
Ο διάπλους της Μάγχης και η φάση εφόδου της απόβασης έλαβαν την κωδική ονομασία Επιχείρηση Ποσειδών.[7]
Οι νορμανδικές ακτές παρουσιάζουν την ιδιομορφία της έντονης παλίρροιας. Για να αποβιβαστούν όλες οι δυνάμεις υπό τις ίδιες συνθήκες, ως ώρα απόβασης στις Παραλίες Όμαχα και Γιούτα ορίστηκε η 06:30, ενώ η απόβαση των βρετανικών και γαλλικών δυνάμεων είχε προγραμματιστεί μεταξύ των ωρών 07:00 και 08:00.[8]
Οι θέσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραλία Γιούτα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην παραλία αυτή αποβιβάστηκε το VII Αμερικανικό Σώμα Στρατού. Βασικά εμπόδια σε αυτόν τον τομέα δεν ήταν τόσο τα παράκτια έργα και οι δυνάμεις αμύνης, όσο τα φυσικά εμπόδια που θα συναντούσαν οι αποβατικές δυνάμεις κατά την προώθησή τους στο εσωτερικό, καθώς το έδαφος συχνά πλημμύριζε και υπήρχαν πολλοί φράκτες, ενώ οι δρόμοι ήταν περιτριγυρισμένοι από πυκνή και υψηλή βλάστηση. Οι ντόπιοι αποκαλούν αυτούς τους φυσικούς φράχτες «μποκάζ» (bocage). Το εμπόδιο αυτό αποδείχτηκε καθοριστικό, καθώς πίσω οι φράχτες αυτοί χρησίμευσαν για ενέδρες από το γερμανικό πεζικό, εφοδιασμένο με αντιαρματικά όπλα, καθώς και καμουφλαρισμένα τανκ τα οποία δεν έδιναν στόχο στα αεροπλάνα.
Παραλία Ομάχα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αποτελούσε τον σύνδεσμο μεταξύ αμερικανικών και βρετανικών δυνάμεων και, ταυτόχρονα, σημαντικό κόμβο μεταξύ της χερσονήσου του Καραντέν και της πεδιάδας της Καν. Ήταν η πιο καλά φυλασσόμενη περιοχή, γι' αυτό αποφασίστηκε η συμμετοχή της 1ης Αμερικανικής Μεραρχίας, που είχε πολεμική εμπειρία, στην επιχείρηση αυτού του τομέα. Το έδαφος παρουσίαζε αρκετές δυσκολίες: Σε αντίθεση με τις άλλες ζώνες εφόδου δεν ήταν επίπεδο, αλλά εμφάνιζε λοφίσκους, απότομες κρημνώδεις πλαγιές και εξογκώματα που ήταν άμεσα αναγνωρίσιμα και από τη θάλασσα. Η φύση του εδάφους ήταν τέτοια που επέτρεπε στους αμυνόμενους στην ακτή να την εποπτεύουν με ευκολία, ενώ τα περάσματα προς το εσωτερικό ήταν ιδιαίτερα στενά. Επιπλέον, οι Γερμανοί είχαν κατασκευάσει μια σειρά πολυβολείων που δέσποζαν της ακτής και των περασμάτων, τα οποία έπρεπε να καταληφθούν με άμεση έφοδο. Εδώ σημειώθηκε και μια σημαντική παράλειψη του συμμαχικού τμήματος πληροφοριών: Σχεδόν πίσω από την Παραλία Όμαχα στάθμευε η 352η γερμανική Μεραρχία πεζικού, η οποία πιστευόταν ότι βρισκόταν 20 μίλια πιο μέσα, κοντά στο Σαιν-Λο. Την απόβαση στην παραλία αυτή ανέλαβε το 5ο Αμερικανικό Σώμα Στρατού. Αντικειμενικός σκοπός του η εδραίωση ενός προγεφυρώματος μεταξύ των θέσεων Πορ-αν-Μπεσσέν (Port-en-Bessin) και ποταμού Βιρ (Vire), ώστε να μπορέσει να προωθηθεί προς Σαιν-Λο και Κομόν (Caumont) και να αποκόψει τις γερμανικές επικοινωνίες.
Παραλία Γκολντ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αποτελούσε τον αντικειμενικό σκοπό της 50ής Μεραρχίας του 2ου Βρετανικού Σώματος Στρατού. Πρώτος αντικειμενικός σκοπός η κατάληψη της λουτρόπολης Αρρομάνς, όπου προβλεπόταν η κατασκευή του πρόχειρου λιμανιού «Μάλμπερι Β» και να προωθηθεί προς τον κόμβο της Μπαγιέ (Bayeux), διατηρώντας την επαφή με τους Αμερικανούς της Όμαχα και τους Καναδούς της Παραλίας Τζούνο. Η αντίσταση που αντιμετώπισαν οι Βρετανοί ήταν λυσσαλέα, ωστόσο κατάφεραν να την ξεπεράσουν, κύρια χάρη στον εξοπλισμό τους με τα λεγόμενα "Funnies" (αστεία) της 79ης θωρακισμένης μεραρχίας: Επρόκειτο για τροποποιημένα άρματα μάχης Σέρμαν Μ4 "Crab", τα οποία στο πρόσθιο τμήμα τους έφεραν δύο μακρείς μεταλλικούς βραχίονες, συνδεδεμένους με ένα κύλινδρο. Σε αυτόν ήταν δεμένα μακριά συρματόσχοινα ή αλυσίδες. Όταν ο κύλινδρος περιστρεφόταν, τα συρματόσχοινα κτυπούσαν το έδαφος σαν μαστίγια, εξουδετερώνοντας, κατ' αυτό τον τρόπο, τις νάρκες που ενδεχομένως υπήρχαν στο έδαφος. Η χρήση αυτού του άρματος περιόρισε κατά πολύ τις ανθρώπινες απώλειες[εκκρεμεί παραπομπή].
Παραλία Τζούνο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εδώ αποβιβάστηκε η 3η Καναδική μεραρχία. Οι Καναδοί έφεραν πολύ βαριά την ήττα και εξουδετέρωση της 2ης καναδικής μεραρχίας στην απόβαση της Διέππης το 1942. Από αυτή την αποτυχία, ωστόσο, είχαν διδαχτεί πολλά. Η γερμανική αντίσταση στο Κουρσέλ-συρ-Μερ (Courselles-sur-Mer) κάμφθηκε σύντομα και οι Καναδοί προέλασαν σχεδόν αυθημερόν, προς τον αντικειμενικό τους στόχο, το αεροδρόμιο του Καρπικέ (Carpiquet) στα δυτικά της Καν, επιτυγχάνοντας τη βαθύτερη διείσδυση της 6ης Ιουνίου και έχοντας σχετικά χαμηλές απώλειες.
Παραλία Σουόρντ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στη θέση αυτή αποβιβάστηκε η 3η Βρετανική μεραρχία πεζικού και μικρές γαλλικές δυνάμεις. Αντικειμενικός της σκοπός η προέλαση προς την Καν και η ευθυγράμμισή της με τις αερομεταφερόμενες ομάδες ανατολικά του ποταμού Ορν. Οι γέφυρες του Ορν είχαν καταληφθεί από τις αερομεταφερόμενες (με ανεμοπλάνα) δυνάμεις του ταγματάρχη Τζον Χάουαρντ. Παρόλ' αυτά, αντικειμενικός σκοπός όπως η Καν ήταν ανέφικτος για τη δύναμη μιας μεραρχίας, έστω και αν αυτή έκαμψε την παράκτια αντίσταση και ενισχύθηκε από τις αερομεταφερόμενες: Οι Γερμανοί σταμάτησαν την προέλαση των Βρετανών αρχικά με την 21η Μεραρχία Πάντσερ, η οποία ενισχύθηκε από τη 12η Μεραρχία Πάντσερ SS.
Οι αντίπαλοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Γερμανικές δυνάμεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Ρωσικό μέτωπο είχε, στην κυριολεξία, απορροφήσει τις γερμανικές δυνάμεις. Το 1943, η Γερμανία έχασε περίπου 2 εκατ. στρατιώτες εκεί και, όπως είναι φυσικό, στο μέτωπο που οι Γερμανοί έκριναν πως παρουσιάζει μικρότερο κίνδυνο, οι δυνάμεις δεν είναι ούτε πολλές ούτε ισχυρής δυναμικότητας. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η κίνηση του πυροβολικού γινόταν αποκλειστικά με άλογα, οι παλαιότερα μηχανοκίνητες μεραρχίες χρησιμοποιούσαν ποδήλατα για τις μετακινήσεις τους. Σε αναφορά στρατηγού αναγράφεται ότι από τα 57 οχήματα της μονάδας του τα 50 ανήκαν σε διαφορετικές μάρκες και μοντέλα, ενώ το υπόλοιπο υλικό δεν υστερούσε σε αυτόν τον τομέα: Υπήρχε εξοπλισμός γερμανικής, γαλλικής, πολωνικής, ιταλικής, τσεχικής και ρωσικής κατασκευής. Αυτό δημιουργούσε πολύ σοβαρό πρόβλημα στον ανεφοδιασμό των μονάδων. Το προσωπικό τους, επίσης, δεν ήταν ομοιογενές: Πολλές μονάδες συγκροτούνταν από θεραπευμένους τραυματίες, εφέδρους παλαιών κλάσεων, ασθενείς (ένα τάγμα το αποτελούσαν αποκλειστικά στομαχικοί, που έπρεπε να τρέφονται μόνο με άσπρο ψωμί), από πολύ νέους με ελλιπή εκπαίδευση και από «Οσττρούππεν" (Osttruppen), δηλαδή εθελοντές από τις ανατολικές κατακτημένες χώρες[9]. Ο επίσημος αμερικανός ιστορικός Τζ.Α.Χάρισον αναφέρει τις ακόλουθες εθνικότητες: Γάλλους, Ιταλούς, Κροάτες, Ούγγρους, Ρουμάνους, Πολωνούς, Φινλανδούς, Λεττονούς, Λιθουανούς, Βορειοαφρικανούς, Νέγρους, Ασιάτες, Ρώσους, Ουκρανούς, Ρουθηνούς,Βάζακους, Βορειοκαυκάσιους, Γεωργιανούς, Αζέρους, Αρμένιους, Τουρκομάνους, Τάταρους και Φίνους του Βόλγα[10]. Αντίθετα, επαρκές προσωπικό και καλό εξοπλισμό διέθεταν οι μονάδες των Ένοπλων SS (Waffen SS). Εκεί που οι Γερμανοί δεν υστερούσαν ήταν στην ηγεσία των μεγάλων μονάδων: Γενικός Διοικητής των στρατευμάτων στο Δυτικό Μέτωπο ήταν ο Στρατάρχης Γκερντ φον Ρούντστεντ, την περιφρούρηση των γαλλικών ακτών και την ενίσχυση του «Τείχους του Ατλαντικού»" είχε αναλάβει ο Στρατάρχης Έρβιν Ρόμελ, ως διοικητής της Ομάδας Στρατιών Β, και την ηγεσία της 7ης Γερμανικής Στρατιάς είχε ο στρατηγός Φρίντριχ Ντόλμαν (Friedrich Dollmann). Ωστόσο, οι διοικητές των μονάδων δεν βρίσκονταν στο επίπεδο της ανώτατης ηγεσίας τους και διέπραξαν σημαντικά σφάλματα στην αντιμετώπιση της εισβολής.
Μονάδες Στρατού ξηράς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- 716η Μεραρχία Πεζικού (στατική): Αποτελείτο κυρίως από παλαίμαχους «ανίκανους για ενεργό υπηρεσία» και απελευθερωθέντες φυλακισμένους.
- 352η Μεραρχία Πεζικού: Αντίθετα με την πιο πάνω, διέθετε άνδρες πολύ καλά εκπαιδευμένους και πεπειραμένους στη μάχη.
- 91η Αερομεταφερόμενη (Luftlande) Μεραρχία: Κανονική μεραρχία πεζικού, με άνδρες εκπαιδευμένους και εξοπλισμένους για μεταφορά τους από αέρος.
- 709η Μεραρχία Πεζικού (στατική): Όπως και η 716η διέθετε αρκετές μονάδες Οσττρούππεν[11], υπό γερμανική ηγεσία.
- 243η Μεραρχία Πεζικού (στατική): Διοικητής ο Στρατηγός Χάιντς Χέλμιχ (Heinz Hellmich), αποτελούμενη από το 920ό Σύνταγμα Πεζικού (δύο τάγματα), το 921ό και 922ο Συντάγματα Πεζικού. Η μεραρχία αυτή είχε αναλάβει τη φύλαξη της δυτικής πλευράς της χερσονήσου του Κοταντέν.
- 711η Μεραρχία Πεζικού (στατική): Περιλάμβανε τα 731 και 744 Συντάγματα Πεζικού. Είχε αναλάβει τη φύλαξη της δυτικής πλευράς της περιοχής του Κω (Pays de Caux).
- 30ή ταχυκίνητη Ταξιαρχία: Διοικητής ο Συνταγματάρχης φον ουντ τσου Άουφζες (Freiherr von und zu Aufsess), αποτελούμενη από τρία τάγματα που μετακινούνταν με ποδήλατα.
Ναυτικό, Αεροπορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι τομείς στους οποίους οι Γερμανοί υστερούσαν σημαντικά ήταν το Ναυτικό και η Αεροπορία: Το Ναυτικό διέθετε ελάχιστα σκάφη επιφανείας (τρία ανέπαφα αντιτορπιλικά και δύο δεκάδες τορπιλοβόλα), σχετικά μικρό αριθμό καλά εξοπλισμένων και επανδρωμένων υποβρυχίων (48), διαμοιρασμένων, όμως, μεταξύ γαλλικών και νορβηγικών ακτών: Η έκταση που μπορούσαν να καλύψουν ήταν τεράστια σε σχέση με τον αριθμό τους. Το μοναδικό μεγάλο σκάφος του Γερμανικού ναυτικού, το θωρηκτό Τίρπιτς, παρέμενε αποκλεισμένο στα φιόρδ της Νορβηγίας. Επρόκειτο για δύναμη ολοσχερώς ανεπαρκή για να αντιμετωπίσει τα 6.900 σκάφη κάθε τύπου που διέθεταν οι Σύμμαχοι. Στην Αεροπορία η κατάσταση ήταν ακόμα χειρότερη: Ο επικεφαλής του 3ου Αεροπορικού στόλου (Luftflotte No 3) Χούγκο Σπέρρλε διέθετε μόλις 891 αεροσκάφη κάθε τύπου, από τα οποία μόνο 500 μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε επιχειρήσεις (150 βομβαρδιστικά και 266 καταδιωκτικά, τα υπόλοιπα άλλων τύπων).[12] Οι Σύμμαχοι υπολόγιζαν την αεροπορική υπεροχή τους σε 15:1, αλλά οι Γερμανοί υπολόγιζαν, πιο σωστά, την αεροπορική υπεροχή των Συμμάχων σε 50 προς 1, καθώς οι Σύμμαχοι διέθεταν περίπου 13.500 αεροσκάφη κάθε τύπου έτοιμα για επιχειρήσεις[εκκρεμεί παραπομπή].
Συμμαχικές δυνάμεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ηγεσία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Στρατηγός Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, Ανώτατος Αρχηγός Συμμαχικών Δυνάμεων
- Στρατάρχης Αεροπορίας Σερ Άρθουρ Τέντερ (Arthur Tedder), Υπαρχηγός
- Στρατηγός Μπέρναρντ Μοντγκόμερυ (Bernard Montgomery), Αρχηγός δυνάμεων Στρατού ξηράς
- Στρατάρχης Αεροπορίας Σερ Τράφφορντ Λι-Μάλλορι (Trafford Leigh-Mallory), Αρχηγός Αεροπορικών δυνάμεων
- Ναύαρχος Σερ Μπέρτραμ Ράμσεϊ (Bertram Ramsay), Αρχηγός Ναυτικών δυνάμεων
- Στρατηγός Όμαρ Μπράντλεϊ (Omar Bradley), επικεφαλής 1ης Αμερικανικής Στρατιάς
- Στρατηγός Μάιλς Ντέμπσεϊ (Miles Dempsey), επικεφαλής 2ης Βρετανικής Στρατιάς
Στρατός ξηράς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- 6η Αερομεταφερόμενη Μεραρχία
- 1ο Βρετανικό Σώμα Στρατού: 3η Μεραρχία Πεζικού, 27η Θωρακισμένη Ταξιαρχία, 3η Καναδική Μεραρχία Πεζικού, 2η Καναδική Θωρακισμένη Ταξιαρχία
- 30ό Βρετανικό Σώμα Στρατού: 50ή Μεραρχία Πεζικού, 8η Θωρακισμένη Ταξιαρχία, 79η Θωρακισμένη Μεραρχία
- 5ο Σώμα Στρατού ΗΠΑ: 1η και 29η Μεραρχία Πεζικού
- 4ο Σώμα Στρατού ΗΠΑ: 4η Μεραρχία Πεζικού,101η Αερομεταφερόμενη Μεραρχία ΗΠΑ,82η Αερομεταφερόμενη Μεραρχία
- 4ο Σύνταγμα Αερομεταφερόμενων Καταδρομέων SAS (Special Air Service), δύναμη των Ελεύθερων Γάλλων
Συνολικά, στην επιχείρηση της Απόβασης την 1η ημέρα, υπολογίζεται ότι η συνολική δύναμη των στρατευμάτων που έλαβαν μέρος ανήλθε από 130.000 έως 156.000 άνδρες[εκκρεμεί παραπομπή].
Αεροπορική δύναμη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Υπολογίζεται ότι ο Στρατάρχης Λι-Μάλλορι είχε στη διάθεσή του περίπου 13.500 αεροσκάφη και ανεμόπτερα παντός τύπου.
Ναυτικές δυνάμεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην απόβαση έλαβαν μέρος περίπου 5.333 σκάφη κάθε τύπου, οργανωμένα σε 57 νηοπομπές[εκκρεμεί παραπομπή]. Η Ελλάδα συμμετείχε με τίς κορβέτες Κριεζής και Τομπάζης, με κυβερνήτες τους πλωτάρχες Κιοσσέ και Παναγιωτόπουλο αντίστοιχα. Η επιχείρηση διάπλου της Μάγχης όφειλε να οργανωθεί με μεγάλη προσοχή, καθώς η Μάγχη είναι "δύσκολη θάλασσα", οι Γερμανοί είχαν ποντίσει ναρκοπέδια και υπήρχε πάντα ο κίνδυνος των Γερμανικών υποβρυχίων: Οι στόχοι ήταν τόσοι, που λίγοι μόνον ικανοί κυβερνήτες θα μπορούσαν να προκαλέσουν πραγματική πανωλεθρία στον Συμμαχικό στόλο. Ευτυχώς, ο Χίτλερ περίμενε την απόβαση στο Πα-Ντε-Καλαί και θεώρηση ότι η επιχείρηση Ποσειδών ήταν απλός αντιπερισπασμός. Έτσι ούτε συγκέντρωσε τις δυνάμεις του εκεί ούτε και τις ενίσχυσε.
Οι επιχειρήσεις χρονολογικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
5 Ιουνίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
22:00΄: Αρχίζει η προκαταρκτική φάση της επιχείρησης, δηλαδή ο διάπλους της Μάγχης.
6 Ιουνίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
00:05΄: Οι Συμμαχικές δυνάμεις αρχίζουν το βομβαρδισμό των παράκτιων πυροβολαρχιών μεταξύ Χάβρης και Σερμπούρ.
00:10΄: Ρίπτονται με αλεξίπτωτο οι πρώτες ομάδες αναγνώρισης. Ο υπολοχαγός Πουλ (Poole) είναι ο πρώτος στρατιωτικός των Συμμαχικών δυνάμεων που πατά σε Γαλλικό έδαφος.
00:20΄: Οι Βρετανοί κομμάντος του ταγματάρχη Χάουαρντ (Howard) καταφθάνουν με ανεμοπλάνα και επιτίθενται κατά γεφυρών στον ποταμό Ορν.
01:00΄: Η 82η Αερομεταφερόμενη Μεραρχία των ΗΠΑ προσεδαφίζεται στα δυτικά της κωμόπολης Σαιντ Μερ Εγκλίζ.
01:10΄: Φθάνουν στο γερμανικό Αρχηγείο του 84ου Σώματος στο Σαιν-Λο οι πρώτες αναφορές για την παρουσία Αμερικανών αλεξιπτωτιστών στο γαλλικό έδαφος.
01:30΄: Η 101η Αερομεταφερόμενη Μεραρχία των ΗΠΑ προσεδαφίζεται κοντά στη Παραλία Γιούτα.
01:50΄: Το κύριο σώμα της 6ης Βρετανικής Αερομεταφερόμενης Μεραρχίας προσεδαφίζεται ανατολικά του ποταμού Ορν.
02:45΄: Τα στρατεύματα που προορίζονται για την Παραλία Όμαχα επιβιβάζονται στα αποβατικά.
03:00΄: Τα μεγάλα συμμαχικά σκάφη φθάνουν στις προκαθορισμένες θέσεις προκειμένου να υποστηρίξουν με τα πυροβόλα τους την απόβαση.
03:20΄: Καταφθάνει, με ανεμόπτερα, ο βαρύς εξοπλισμός των Αερομεταφερόμενων Μονάδων.
03:25΄: Οι Γερμανοί παρατηρητές αναφέρουν την παρουσία των Συμμαχικών δυνάμεων στις ακτές της Νορμανδίας.
03:50΄: Οι Βρετανοί αλεξιπτωτιστές επιτίθενται στο χωριό Ρανβίλ (Ranville).
04:30΄: Η κωμόπολη Σαιντ Μερ Εγκλίζ καταλαμβάνεται από το 505ο Σύνταγμα του Αμερικανικού Στρατού και γίνεται η πρώτη Γαλλική κωμόπολη που ελευθερώνεται από τους Γερμανούς.
04:45΄: Οι Βρετανοί εξουδετερώνουν τα παράκτια πυροβόλα στην περιοχή της Μερβίλ (Merville).
05:30΄: Τα συμμαχικά πολεμικά σκάφη ανοίγουν πυρ εναντίον των γερμανικών παράκτιων οχυρωμάτων.
06:00΄: Αμερικανικά βομβαρδιστικά επιτίθενται εναντίον των παράκτιων οχυρώσεων στις θέσεις των Γιούτα και Όμαχα.
06:30΄: Αποβιβάζονται οι πρώτοι Αμερικανοί στρατιώτες στις Γιούτα και Όμαχα.
07:00΄: Το Γερμανικό ραδιόφωνο αναφέρει την απόβαση.
07:10΄: Οι Αμερικανοί καταδρομείς του 2ου Συντάγματος επιτίθενται κατά του ακρωτηρίου του Οκ (Pointe du Hoc) στο άκρο της Παραλίας Γιούτα.
07:30΄: Οι Βρετανοί αποβιβάζονται στις παραλίες Γκολντ και Σουόρντ.
07:35΄: Οι Καναδοί αποβιβάζονται στην παραλία Τζούνο.
09:00΄: Ο Στρατηγός Αϊζενχάουερ εγκρίνει τη δημόσια ανακοίνωση της απόβασης στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
09:15΄: Ο Στρατηγός Όμαρ Μπράντλεϊ (Omar Bradley) αντιμετωπίζει σφοδρή αντίσταση στην Παραλία Όμαχα και ζητά ενισχύσεις.
09:30΄: Ο Γάλλος ταγματάρχης Κιφέρ (Kieffer) απελευθερώνει το κτήριο του Καζίνο στη Ρίβα Μπέλλα (Riva Bella). Απελευθερώνεται το χωριό Ερμανβίλ (Hermanville), παρακείμενο της Παραλία Σουόρντ.
09:45΄: Οι Αμερικανοί εκκαθαρίζουν ολοσχερώς την Παραλία Γιούτα.
12:00΄: Ο Τσώρτσιλ ανακοινώνει, σε ομιλία του στη Βουλή, την απόβαση των Συμμαχικών δυνάμεων.
13:00΄: Τα στρατεύματα της Παραλίας Γιούτα ενώνονται με την 101η Αερομεταφερόμενη.
13:30΄: Τα στρατεύματα στην Παραλία Όμαχα αρχίζουν να κινούνται προς το εσωτερικό.
14:30΄: Γερμανική αντεπίθεση με άρματα μάχης της 21ης Μεραρχίας Πάντσερ.
15:00΄: Η 12η Μεραρχία Πάντσερ SS διατηρεί τις θέσεις της νότια της Καν.
16:00΄: Βρετανικά άρματα μάχης καταφθάνουν στην Αρρομάνς-λε-μπαιν (Arromanches-les-Bains).
18:00΄: Τα αμερικανικά στρατεύματα της Παραλία Ομάχα προωθούνται στο εσωτερικό. Απελευθερώνεται το χωριό Σαιν-Λωράν (Saint-Laurent).
20:00΄: Η 21η Μεραρχία Πάντσερ καταφθάνει στο Λυκ-συρ-Μερ ανάμεσα στις παραλίες Τζούνο και Σουόρντ.
22:00΄: Ο Στρατάρχης Ρόμελ επιστρέφει στο Αρχηγείο του. Η 21η Μεραρχία Πάντσερ ανακόπτει την Βρετανοκαναδική προέλαση στο δάσος του Λεμπισέ (Lebisay).
7 Ιουνίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Η πρώτη μεγάλη πόλη που απελευθερώθηκε στη Γαλλία ήταν η Μπαγιέ (Bayeux). Κατελήφθη τα ξημερώματα της 7ης Ιουνίου από τη βρετανική δύναμη καταδρομέων "Sherwood" (Sherwood Rangers)[13] Εκεί βρίσκεται σήμερα το Βρετανικό Στρατιωτικό Νεκροταφείο όπου, σε κάθε επέτειο, γίνονται τελετές με την συμμετοχή Παλαιμάχων, και ένα από τα πολλά Μουσεία της Αποβάσεως.
- Ο Πρόεδρος Ρούζβελτ προσεύχεται από ραδιοφώνου για την ευόδωση της επιχείρησης.
- Η ηγεσία του εγχειρήματος παρατηρεί ότι κανείς από τους αρχικούς αντικειμενικούς στόχους δεν έχει επιτευχθεί, εκτός από την εδραίωση των αρχικών θέσεων απόβασης. Οι πληροφορίες, ωστόσο, μιλούν για κακή οργάνωση των αμυνομένων, καθώς οι Γερμανοί δεν κατάφεραν να οργανώσουν αντεπίθεση για να "πετάξουν τους εισβολείς στη θάλασσα" όπως είχε διατάξει ο Χίτλερ, ενώ οι δυνάμεις τους φαίνονται πολυδιασπασμένες. Δίνεται εντολή για αναδιοργάνωση των συμμαχικών μονάδων.
9-11 Ιουνίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το αρχικό μέτωπο της απόβασης επεκτείνεται. Η 2η Μεραρχία προωθείται εγκαθιστώντας μέτωπο 4,5 χλμ. βόρεια του Τρεβιέρ (Trevieres) και καταλαμβάνει θέση - κλειδί στο δάσος του Σερισύ (Cerisy). Δεξιά και αριστερά της προωθούνται παρόμοια οι 1η και 29η Μεραρχία.
12 Ιουνίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αρχίζει προώθηση δυνάμεων προς το Χερβούργο, καθώς η 352ή Γερμανική Μεραρχία, που κρατά τις θέσεις της από τις 6 του μήνα, αρχίζει να εμφανίζει σημεία κάμψης.
13 Ιουνίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Καταφθάνουν, σε διαρκώς αυξανόμενους ρυθμούς, γερμανικές ενισχύσεις. Η ταχεία ανάπτυξη των Συμμαχικών δυνάμεων από τις παραλίες της απόβασης προς το εσωτερικό ανακόπτεται. Ο Χίτλερ πραγματοποιεί την απειλή του κατά του Λονδίνου εκτοξεύοντας, από αρκετά βορειανατολικότερα σημεία, τα ιπτάμενα βλήματα V-1.
14 Ιουνίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Στρατηγός Σαρλ ντε Γκωλ φθάνει στη Μπαγιέ και εγκαθιστά εκεί την Προσωρινή Κυβέρνηση της Γαλλίας.
17 Ιουνίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι Ρούντστεντ και Ρόμελ οργανώνουν αντεπίθεση εναντίον των δυνάμεων του Μοντγκόμερι. Ζητούν από τον Χίτλερ να τους επιτραπεί να αναδιπλώσουν τις δυνάμεις τους εκτός βεληνεκούς των βαρέων πυροβόλων των πολεμικών σκαφών. Ο Χίτλερ αρνείται.
18 Ιουνίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 7ο Σώμα Στρατού αποκόπτει όλους τους δρόμους από και προς τη Χερσόνησο του Κοταντέν.
19 Ιουνίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ξεσπά έντονη καλοκαιρινή θύελλα στη Μάγχη, η οποία θα διαρκέσει τέσσερεις ημέρες. Οι πρόχειροι λιμένες "Μάλμπερι" υφίστανται σοβαρές καταστροφές. Οι Αμερικανοί αποφασίζουν να εγκαταλείψουν το δικό τους στην Παραλία Όμαχα, οι Βρετανοί της Παραλίας Γκολντ, αντίθετα, αποφασίζουν την επισκευή και επαναχρησιμοποίησή του. Η απώλεια των λιμένων προκαλεί σημαντικές ανησυχίες, καθώς δεν είναι δυνατή η ενίσχυση των αποβιβασθέντων με άνδρες και υλικό.
26 Ιουνίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι Βρετανοί οργανώνουν την «Επιχείρηση Έπσομ» (Operation Epsom) για να εγκαταστήσουν ένα προγεφύρωμα στον ποταμό Οντόν, δυτικά της Καν. Το εγχείρημα αποτυγχάνει και η στασιμότητα στα μέτωπα παραμένει.
27 Ιουνίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι Αμερικανικές δυνάμεις απελευθερώνουν το Χερβούργο. Ωστόσο, το γερμανικό Μηχανικό έχει επιφέρει τέτοιες καταστροφές στο λιμάνι, που θα χρειαστούν περισσότερες από τρεις εβδομάδες μέχρι να μπορέσει να επαναχρησιμοποιηθεί με ικανοποιητικές αποδόσεις.
28 Ιουνίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πεθαίνει από καρδιακή ανακοπή ο επικεφαλής της 7ης Γερμανικής Στρατιάς, στρατηγός Ντόλμαν.
1 Ιουλίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι Σύμμαχοι έχουν εδραιώσει προγεφύρωμα πλάτους 70 χλμ. και έχουν αποβιβάσει περίπου 1 εκατ. άνδρες και 180.000 οχήματα κάθε τύπου. Το βάθος, ωστόσο, αυτού του προγεφυρώματος δεν ξεπερνά τα 25 χλμ., ενώ στα περισσότερα σημεία δεν υπερβαίνει τα 5 μόλις χλμ. Η φάση εφόδου ολοκληρώθηκε.
Η ελληνική συμμετοχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην απόβαση συμμετείχαν δύο ελληνικά πλοία του τότε Βασιλικού Πολεμικού Ναυτικού, οι κορβέτες «Τομπάζης» και «Κριεζής», με πλήρωμα 155 ανδρών. Κυβερνήτης του πρώτου πλοίου ήταν ο πλωτάρχης Γεώργιος Παναγιωτόπουλος και του δεύτερου ο Δημήτριος Κιοσσές, μετέπειτα ναύαρχος και Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού. Ο ύπαρχος του «Κριεζής», Γρηγόριος Παυλάκης, τιμήθηκε το 2004 με τον τίτλο του Ιππότη της Τιμής της Γαλλικής Δημοκρατίας, σε επετειακή τελετή που έγινε στη Γαλλία.[14]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ D-Day ονομάζεται η πρώτη μέρα οποιασδήποτε απόβασης, όχι μόνο της συγκεκριμένης
- ↑ Keegan 2001.
- ↑ «US Army History, COSSAC plan». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2009.
- ↑ Καρτιέ 1964.
- ↑ History Learning, COSSAC plan
- ↑ U.S. Army History: D-Day
- ↑ «D-Day Museum, Portsmouth». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2009.
- ↑ «ibiblio: War in Western Europe». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιουνίου 2007. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2009.
- ↑ Gilles Perrault, Le grand jour, Ed. Cerres, Paris, 1994
- ↑ Καρτιέ 1964, σελ.164.
- ↑ Ονομάζονταν έτσι εθελοντές από τις "ανατολικές χώρες" (κύρια Σοβιετικές Δημοκρατίες)
- ↑ Καρτιέ 1964, ό.π.
- ↑ WW II Battlefields
- ↑ Ό Πάτμιος Γρηγόρης Παυλάκης τιμήθηκε με το παράσημο της λεγεώνας της τιμής, Εφημερίδα "Πατμιακή", ηλεκτρ. έκδοση 8-6-2004
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Καρτιέ, Ρεϊμόν (1964). Ιστορία του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου,τόμος β΄. ΑΘΗΝΑ: ΠΑΠΥΡΟΣ.
- Keegan, John (2001). The Oxford Companion to World War II. Oxford University Press.
|
Σχόλια
Χρησιμοποιήστε τον διακόπτη για να τα ενεργοποιήσετεΣΤΟΡΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ
Μάχη του Ατλαντικού
| Μάχη του Ατλαντικού | |||
|---|---|---|---|
| Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος | |||
 | |||
| Χρονολογία | 1940 – 1944 | ||
| Τόπος | Ατλαντικός | ||
| Αποτέλεσμα | Νίκη των Συμμαχικών δυνάμεων | ||
| Αντιμαχόμενοι | |||
| |||
.svg){kind=small}
Ο όρος Μάχη του Ατλαντικού αναφέρεται στο σύνολο των πολεμικών επιχειρήσεων που έλαβαν χώρα στον Ατλαντικό ωκεανό κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και που διήρκεσαν από το 1939 μέχρι τη στρατιωτική κατάρρευση της Ναζιστικής Γερμανίας το 1945, θεωρούμενη έτσι ως η μακροβιότερη μάχη του πολέμου. Βέβαια μπορεί στο χώρο αυτό να μη συνέβησαν μεγάλες ναυμαχίες ή αεροναυμαχίες όπως αντίθετα δόθηκαν την ίδια περίοδο στον Ειρηνικό ωκεανό, υπήρξε όμως ένα τεράστιο πεδίο κυρίως ανθυποβρυχιακών αγώνων επικυριαρχίας αλλά και επιβίωσης με τεράστιες καταστροφές.
Η πατρότητα του όρου αυτού αποδίδεται στον τότε πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Ουίνστον Τσώρτσιλ[1] Στην διάρκεια της μάχης αυτής το Γερμανικό Πολεμικό Ναυτικό (Kriegsmarine) χρησιμοποίησε δυνάμεις επιφανείας αλλά, κυρίως, υποβρύχια για να εξουδετερώνει τις αντίπαλες νηοπομπές που προέρχονταν από τις ΗΠΑ και το Νότιο Ατλαντικό με κατεύθυνση κύρια το Ηνωμένο Βασίλειο και (αργότερα) τη Σοβιετική Ένωση. Οι Γερμανοί στο πεδίο αυτό βοηθήθηκαν ελάχιστα από το Ιταλικό Βασιλικό Ναυτικό (Regia Marina), το οποίο ενεπλάκη από τον Ιούνιο του 1940. Αναφέρθηκε ελάχιστη εμφάνιση Ιαπωνικών υποβρυχίων στον Ατλαντικό.
Το υπόβαθρο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Όταν στις 18 Νοεμβρίου 1918 ο γερμανικός στόλος κατέπλευσε στο Σκάπα Φλόου για να παραδοθεί, το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό έμοιαζε να βρίσκεται στο απόγειο της δόξας του: Διέθετε 61 μεγάλα σκάφη μάχης (έναντι 40 της Γαλλίας και 39 των ΗΠΑ) και εμφανιζόταν ως το ισχυρότερο Ναυτικό σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα πράγματα όμως δεν ήταν ακριβώς έτσι: Η Βρετανία όφειλε να περιφρουρεί θαλάσσιες οδούς τεραστίων αποστάσεων, καθώς τα τότε συμφέροντά της εκτείνονταν από την Ευρώπη και την Αφρική μέχρι την Ινδία και την Άπω Ανατολή, ενώ έπρεπε να προστατεύει και τα περίπου 2.500 εμπορικά σκάφη της. Με τον τρόπο αυτό όμως γινόταν όλο και περισσότερο εξαρτημένη από τις διά θαλάσσης εισαγωγές της, ενώ οι τεράστιες δαπάνες στις οποίες υποβλήθηκε για τη διεξαγωγή του Α' Παγκοσμίου Πολέμου την είχαν καταστήσει αδύναμη για να μπορέσει να συντηρήσει τα τρέχοντα επίπεδα ισχύος της. Η αμυντική της πολιτική βασίστηκε στο γεγονός ότι για την επόμενη δεκαετία δεν θα υπήρχε νέα μεγάλη σύρραξη στα εδάφη των συμφερόντων της. Για το λόγο αυτό δέχτηκε να υπογράψει τις ναυτικές συμφωνίες της διάσκεψης της Ουάσιγκτον το 1922, με τις οποίες απεμπολούσε, ουσιαστικά, το χαρακτηρισμό του Βασιλικού Ναυτικού ως του ισχυρότερου στον κόσμο. Συμφώνησε, επίσης, να μη ναυπηγηθούν νέα μεγάλα πολεμικά σκάφη την επόμενη δεκαετία, εξαιρουμένων όσων ήταν ήδη υπό ναυπήγηση (επρόκειτο για τα θωρηκτά "Ρόντνεϊ" και "Νέλσον", που περατώθηκαν το 1927). Η ισχύς του Βασιλικού Ναυτικού περιορίστηκε ακόμη περισσότερο στη ναυτική διάσκεψη του Λονδίνου το 1930, καθώς μετά από αυτή υιοθετήθηκαν, για οικονομικούς λόγους, περιορισμοί στην εκπαίδευση των πληρωμάτων.[2]
Όταν οι Εθνικοσοσιαλιστές του Χίτλερ κατέλαβαν την εξουσία το 1933, η Γερμανία διέθετε μόνον ένα στρατό ξηράς 100.000 ανδρών, χωρίς βαρέα πυροβόλα και άρματα μάχης. Δεν υπήρχε καθόλου πολεμική αεροπορία, καθώς την απαγόρευε η Συνθήκη των Βερσαλλιών, ενώ είχε καθυστερήσει σημαντικά το εξοπλιστικό πρόγραμμα του Ναυτικού της: Τα υποβρύχια ήταν ολοσχερώς απαγορευμένα, ενώ κανένα πολεμικό σκάφος δε μπορούσε να υπερβεί τους 10.000 κ.ο.χ. Εκείνη την εποχή διέθετε έξι ελαφρά καταδρομικά (6.000 κ.ο.χ. το καθένα), 12 τορπιλοβόλα, ενώ από τα θωρηκτά κλάσης "Ντόιτσλαντ" μόνο το ίδιο το "Ντόιτσλαντ" ήταν έτοιμο, τα άλλα δύο, "Άντμιραλ Σερ" και "Άντμιραλ Γκραφ Σπέε" ήταν ακόμη στα ναυπηγεία, χωρίς να έχει γίνει παραγγελία για περισσότερα.[3]
Στον αντίποδα η Βρετανία, όπως προαναφέρθηκε, ήταν ισχυρά εξαρτημένη από τη θάλασσα για την οικονομία της: Εισήγαγε τρόφιμα και πρώτες ύλες απαραίτητες για την επιβίωση των κατοίκων της, ενώ οι πλουτοπαραγωγικοί πόροι της ήταν, κατά κύριο λόγο, οι αποικίες της. Η Ναζιστική Γερμανία, γνωρίζοντας την ανάγκη των Βρετανών να ανεφοδιάζονται από το εξωτερικό, μόλις δέχτηκε την κήρυξη πολέμου από τη Βρετανία και τη Γαλλία (Σεπτέμβριος 1939, αμέσως μετά την εισβολή της στην Πολωνία αποφάσισε να κάνει τους Βρετανούς να λιμοκτονήσουν και να γονατίσουν από την άποψη εξοπλισμού και πρώτων υλών επιβάλλοντάς τους ναυτικό αποκλεισμό. Αυτό ακριβώς είχε αποπειραθεί να επιτύχει και ο Κάιζερ Βίλχελμ (Γουλιέλμος) κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.[4] Αν η Ναζιστική Γερμανία είχε καταφέρει να εμποδίσει τα εμπορικά πλοία να μεταφέρουν τρόφιμα, πρώτες ύλες, στρατεύματα και τον εξοπλισμό τους από τη Βόρεια Αμερική προς τη Βρετανία, η έκβαση του Πολέμου θα ήταν ριζικά διαφορετική: Η Βρετανία θα είχε υποταγεί λιμοκτονώντας, ενώ τα στρατεύματά της δε θα ήταν δυνατό να εξοπλιστούν με άρματα μάχης και οχήματα αμερικανικής κατασκευής.
Όταν κηρύχτηκε ο πόλεμος, οι στόλοι και των δύο χωρών ήταν σχετικά ανέτοιμοι. Ο Χίτλερ γνώριζε ότι το Ναυτικό του ήταν κατά πολύ υποδεέστερο σε δυνάμεις σε σχέση τόσο με το βρετανικό όσο και με το γαλλικό (Marine Nationale). Οι Γάλλοι, μάλιστα, είχαν ανανεώσει πρόσφατα τα σκάφη τους και διέθεταν έναν από τους πλέον σύγχρονους στόλους στην Ευρώπη. Οι Βρετανοί διέθεταν βέβαια ακόμη 12 θωρηκτά, 5 αεροπλανοφόρα και 53 καταδρομικά, αλλά τα περισσότερα από αυτά ήταν "απομεινάρια" του Πρώτου πολέμου: Μόνο τα "Χουντ" και "Ρινόουν" μπορούσαν να φθάσουν την ταχύτητα των σύγχρονων γερμανικών θωρηκτών, ενώ το μοναδικό σύγχρονο αεροπλανοφόρο, το "Αρκ Ρόαγιαλ" μετέφερε πεπαλαιωμένα αεροσκάφη. Συνολικά η Βρετανία διέθετε μόνο 7 εροπλανοφόρα, από τα οποία τρία ήταν τόσο πεπαλαιωμένα που ένα τους καταστράφηκε από βόμβες που έπεσαν κοντά του χωρίς να το πλήξουν.[5]
Με την έναρξη του πολέμου το Σεπτέμβριο του 1939 το εξοπλιστικό πρόγραμμα του γερμανικού στόλου άλλαξε. Ενώ το αρχικό πρόγραμμα προέβλεπε ομογενή στόλο σκαφών επιφανείας, δόθηκε εντολή να περατωθούν μόνον όσα σκάφη επιφανείας είχαν ήδη ξεκινήσει να κατασκευάζονται ενώ η κατασκευή όσων είχαν μόνο σχεδιαστεί ματαιώθηκε. Αντίθετα, ξεκίνησε ένα "βαρύ" πρόγραμμα κατασκευής υποβρυχίων: Ενώ το έως τότε πρόγραμμα προέβλεπε την κατασκευή 2 - 4 υποβρυχίων μηνιαία, το νέο πρόγραμμα προέβλεπε αυτό τον αριθμό να εκτοξεύεται στα 20 - 25 σκάφη ανά μήνα. Ιδιαίτερο βάρος δόθηκε στους τύπους VIIC και IXC. Τα VIIC είχαν μικρό εκτόπισμα (μόνο 570 κ.ο.χ.) αλλά μπορούσε να μεταφέρει 12-14 τορπίλες και είχε σχετικά μεγάλη ακτίνα δράσης. Για τον Ντένιτς ήταν ιδεώδες: Ελαφρύ και εύχρηστο, ευκίνητο, δύσκολο να εντοπιστεί τη νύκτα.[6] Ο δεύτερος τύπος έφτανε τους 740 κ.ο.χ. και ενώ ήταν λιγότερο ευκίνητο, είχε μεγαλύτερη ακτίνα δράσης και μετέφερε περισσότερες τορπίλες.
Οι δυνάμεις επιφανείας των Γερμανών ήταν πραγματικά κατά πολύ υποδεέστερες των αντίστοιχων βρετανικών τόσο ποιοτικά όσο, κυρίως, ποσοτικά. Βέβαια, οι Βρετανοί ήσαν υποχρεωμένοι να περιφρουρούν θαλάσσιες οδούς και 2.500 εμπορικά πλοία και ούτε αυτοί βρίσκονταν σε καλή κατάσταση: Τα περισσότερα σκάφη τους ήταν πεπαλαιωμένα ενώ είχε μειωθεί και ο αριθμός τους. Παρόλ' αυτά ο Χίτλερ αποφάσισε να ακολουθήσει τακτική που θα του επέτρεπε να παρακάμψει το εμπόδιο των υποδεέστερων δυνάμεων: Έθεσε ως κύριο στόχο των θαλάσσιων δυνάμεων τα εμπορικά σκάφη που μετέφεραν εφόδια στη Βρετανία (και αργότερα και την Σοβιετική Ένωση). Για την επίτευξη του στόχου κινητοποίησε κυρίως υποβρύχια, νάρκες και μια ειδική ομάδα σκαφών, μετασκευασμένων εμπορικών με εξοπλισμό και θωράκιση καταδρομικού, τα οποία επονομάστηκαν "βοηθητικά καταδρομικά" (Hilfskreuzer, HSK). Την ίδια αποστολή είχαν αναλάβει και ορισμένες "μεγάλες" μονάδες του Γερμανικού στόλου, όπως τα δύο "θωρηκτά τσέπης" "Άντμιραλ Γκραφ Σπέε" και "Ντόιτσλαντ" (θα μετονομαστεί σε "Λύτσοβ" λίγο αργότερα). Το κύριο βάρος ήταν προγραμματισμένο να πέσει στον υποβρυχιακό στόλο, τον οποίο διοικούσε από το 1936 ο Ναύαρχος Καρλ Ντένιτς. Είναι αξιοπρόσεκτο επίτευγμα για τη Γερμανία το ότι συνολικά κατασκευάστηκαν και μπήκαν σε πολεμική υπηρεσία 1153 υποβρύχια όλων των τύπων.
Το 1935 οι Βρετανοί υπέγραψαν την περίφημη "Ναυτική Συμφωνία" (Naval Agreement) με τη Γερμανία: Σε αυτή προβλεπόταν ότι η Γερμανία θα είχε τη δυνατότητα κατασκευής σκαφών ισότιμων με τα βρετανικά, ενώ ήρε την απαγόρευση ναυπήγησης υποβρυχίων (αν και οι Γερμανοί είχαν ήδη κατά παράβαση της συνθήκης ναυπηγήσει αρκετά μικρά σκάφη). Έτσι κατασκευάστηκαν τα "Σάρνχορστ" και "Γκνάιζεναου", 32.000 κ.ο.χ., τα οποία οι Βρετανοί χαρακτήρισαν ως "βαρέα καταδρομικά", άρχισαν να κατασκευάζουν τα "Άντμιραλ Χίππερ" και "Πριντς Όιγκεν" ενώ ξεκίνησε και μεγαλύτερη προσπάθεια ναυπήγησης υποβρυχίων με παράλληλη βελτίωση των δυνατοτήτων τους.
Το σύστημα πληροφοριών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σε συγκρούσεις όπως αυτή, το σύστημα πληροφοριών έπαιξε ζωτικό ρόλο, καθώς και από τις δύο πλευρές, κατά διαστήματα, ήταν δυνατή η αποκρυπτογράφηση των σημάτων του αντιπάλου. Η Βρετανική επιχείρηση που ασχολήθηκε με αυτά τα θέματα πήρε την κωδική ονομασία "Επιχείρηση Ultra". Η δυνατότητα που απέκτησαν οι Βρετανοί να αποκρυπτογραφούν τα, ως τότε θεωρούμενα απαραβίαστα, σήματα που οι Γερμανοί κωδικοποιούσαν με τη συσκευή "Enigma" αποτέλεσε σημαντικό πλεονέκτημα, ιδιαίτερα όταν, το Μάιο του 1941, απέκτησαν μια τέτοια συσκευή από υποβρύχιο που αιχμαλώτισαν. Οι "Enigma" του ναυτικού έφεραν ένα στροφέα (ρότορα) περισσότερο από τις συμβατικές, πράγμα που καθιστούσε την αποκωδικοποίηση των μηνυμάτων από το Μπλέτσλεϊ Παρκ (στέγη της "Ultra") αρχικά αδύνατη. Έτσι οι Βρετανοί, γνωρίζοντας πού περίπου βρίσκονταν τα γερμανικά υποβρύχια, αναπρογραμμάτιζαν τα δρομολόγια των νηοπομπών τους, απομακρύνοντάς τις από τους "λύκους".[7]
Το 1942 οι Γερμανοί, αντιλαμβανόμενοι ότι τα μηνύματά τους πρέπει να αποκρυπτογραφούνται, επέφεραν σημαντικές αλλαγές στις "Enigma" και οι ειδικοί του Μπλέτσλεϊ Παρκ έκαναν κυριολεκτικά αγώνα δρόμου για να διατηρήσουν το πλεονέκτημά τους. Η προσωρινή διακοπή αποκρυπτογράφησης επέφερε αύξηση των βυθίσεων των συμμαχικών εμπορικών πλοίων. Το πρόβλημα έγινε εντονότερο για τα συμμαχικά σκάφη καθώς οι ΗΠΑ ενεπλάκησαν μεν στη σύγκρουση μετά το Περλ Χάρμπορ αλλά καθυστέρησαν σημαντικά στη λήψη μέτρων, όπως τη δημιουργία νηοπομπών και τη συσκότιση των παράκτιων πόλεών τους.[8] Ο Καρτιέ αναφέρει χαρακτηριστικά ότι η Φλόριντα αρνήθηκε να υπακούσει στις εντολές συσκότισης για να μη πειραχτεί ο τουρισμός της. Η περίοδος αυτή αποτέλεσε τη "δεύτερη ευτυχισμένη περίοδο" για τα γερμανικά υποβρύχια, καθώς το πρώτο μισό του 1942 κατάφεραν να βυθίσουν περισσότερα από 500 συμμαχικά εμπορικά σκάφη.
Το πρόβλημα της αποκρυπτογράφησης των γερμανικών μηνυμάτων (των οποίων η πολυπολοκότητα αυξανόταν διαρκώς) λύθηκε οριστικά με την κατασκευή του υπολογιστή Colossus Mark II στο Μπλέτσλεϊ Παρκ από τον Άλαν Τούρινγκ και τους συνεργάτες του το 1943.
Οι φάσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Έναρξη της σύγκρουσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Την έναρξη της μάχης του Ατλαντικού σηματοδότησε η βύθιση του υπερωκεανίου "Αθίνια" (Athenia), 13.581 κ.ο.χ. της εταιρείας "Donaldson Atlantic" από το υποβρύχιο U-30 με κυβερνήτη τον Φριτς - Γιούλιους Λεμπ (Fritz-Julius Lemp).[9] Το "Αθίνια" τορπιλίστηκε και βυθίστηκε 250 μίλια δυτικά του Ντόνεγκαλ (Ιρλανδία). και ενώ εκτελούσε το δρομολόγιο Γλασκώβη - Νέα Υόρκη. Ο Σκώτος πλοίαρχος Τζέιμς Κουκ ήταν έμπειρος ναυτικός που υπηρετούσε σε αυτή τη γραμμή από το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και απέστειλε το εξής λακωνικό τηλεγράφημα στην εταιρεία του ύστερα από τον τορπιλισμό: "Τορπιλιστήκαμε 250 μίλια δυτικά του Inistrahull, Donegal. Επιβάτες και πλήρωμα, εκτός όσων φονεύθηκαν από την έκρηξη, επιβιβάστηκαν στις λέμβους και περισυνελλέγησαν από παραπλέοντα σκάφη." Το σκάφος μετέφερε 1.400 επιβάτες από τους οποίους 311 Αμερικανοί. Σκοτώθηκαν 112 άτομα. Ο Τσώρτσιλ, που τότε υπηρετούσε ως Πρώτος Λόρδος του Ναυαρχείου, δήλωσε στη Βουλή των Κοινοτήτων ότι ο τορπιλισμός έγινε χωρίς καμιά προειδοποίηση και ότι η ενέργεια αυτή πρέπει να στιγματιστεί ως απάνθρωπη. Ο τορπιλισμός αυτός προκάλεσε σοκ στους αμερικανικούς κύκλους αλλά και στην κοινή γνώμη. Σε σύσκεψη στο Λευκό Οίκο εξετάστηκε το ενδεχόμενο να συνοδεύονται με νηοπομπές όσα σκάφη μεταφέρουν στον Ατλαντικό Αμερικανούς πολίτες.[10] Το ενθουσιώδες πλήρωμα του πλοιάρχου Λεμπ νόμισε ότι το "Αθίνια" ήταν εξοπλισμένο εμπορικό - καταδρομικό, αλλά αυτή η ενέργεια έκανε το Ναυαρχείο να πιστέψει ότι οι Γερμανοί είχαν προχωρήσει στην έναρξη υποβρυχίου πολέμου χωρίς όρια.[11] Ακολούθησε η βύθιση του εμπορικού Bosnia από το υποβρύχιο U-47 του Γκίντερ Πρίεν στις 5 Σεπτεμβρίου 1939. Για να αντιμετωπιστεί αυτή η απειλή, οι Βρετανοί οργάνωσαν για μια ακόμη φορά το σύστημα των νηοπομπών: Τα εμπορικά πλοία ταξιδεύουν σε ομάδες συνοδευόμενα από ένα ή δύο πολεμικά σκάφη εξοπλισμένα για ανθυποβρυχιακό πόλεμο (αντιτορπιλικά ή κορβέτες). Η πρώτη νηοπομπή, OG1, οργανώθηκε στη διαδρομή Ην. Βασίλειο - Γιβραλτάρ τον Οκτώβριο, ενώ εκείνη την εποχή, λόγω της απώλειας των U-42 και U-45 ο Ντένιτς διέθετε μόνο τρία από τα προβλεπόμενα εννέα υποβρύχια εναντίον της νηοπομπής. Η επόμενη, HG3, η οποία ήταν ασυνόδευτη, έχασε τρία από τα 27 πλοία της. Συνολικά τον Οκτώβριο του 1939 βυθίστηκαν 22 βρετανικά, συμμαχικά και ουδέτερα σκάφη (ανεξαρτήτως αιτίας) και δύο γερμανικά υποβρύχια.[12] Τον επόμενο μήνα, καθώς ο Τσώρτσιλ ζητούσε από τα αεροπλανοφόρα να εντείνουν τις περιπολίες και τα σμήνη παράκτιας περιπολίας να επιτίθενται κατά των εντοπιζόμενων υποβρυχίων, αυτό έγινε αλλά τα μεν αεροσκάφη δε διέθεταν πληρώματα κατάλληλα εκπαιδευμένα ούτε αποτελεσματικές ανθυποβρυχιακές βόμβες ενώ η χρήση αεροπλανοφόρων έθετε τα πολύτιμα για τη Βρετανία σκάφη αυτά σε θανάσιμο κίνδυνο.[11]
Στο μεταξύ η γερμανική προπαγάνδα δε μένει απαθής: Ο Völkischer Beobachter (Λαϊκός παρατηρητής), επίσημη εφημερίδα του Εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος την επόμενη ημέρα της βύθισης του Αθίνια αναγράφει ότι "ο κ. Τσώρτσιλ εβύθισε το Αθίνια με μια καταχθόνια μηχανή, αδιαφορώντας για τη ζωή 1.400 ανθρώπων, προκειμένου να προκαλέσει διπλωματικό επεισόδιο μεταξύ Γερμανίας και ΗΠΑ". Όσο κι αν ακούγεται περίεργο, οι Γερμανοί έγιναν πιστευτοί σε μεγάλο τμήμα της διεθνούς κοινής γνώμης και μόνο κατά τη διεξαγωγή της Δίκης της Νυρεμβέργης διαλύθηκαν όλες οι αμφιβολίες, καθώς ο Χίτλερ επέβαλε ποινή επίπληξης στον πλοίαρχο Λεμπ, έβαλε να παραποιήσουν το ημερολόγιο του σκάφους και επέβαλε όρκο σιωπής στο πλήρωμα του U-30[13] Τη βύθιση του Αθίνια ακολουθεί το ατμόπλοιο "Ρόγιαλ Σεπτρ" (Royal Sceptre) από το υποβρύχιο U-48 με κυβερνήτη τον Χέρμπερτ Σούλτσε (Herbert Schultze), ο οποίος έστειλε και τηλεγράφημα στο Βρετανικό Ναυαρχείο (υπόψιν κ. Τσώρτσιλ προσωπικώς), ανακοινώνοντας τη θέση βύθισης του σκάφους 300 μίλια νότια του ακρωτ. Φινιστέρου και ζητώντας να ληφθεί μέριμνα για την περισυλλογή των επιζώντων (εννέα μέλη του πληρώματος και ο Πλοίαρχος είχαν φονευθεί από τα πυρά του υποβρυχίου). Ακολουθούν, ανάμεσα στις άλλες, δύο σημαντικές βυθίσεις: Το Σεπτέμβριο το υποβρύχιο U-29 βυθίζει το μετασκευασμένο σε αεροπλανοφόρο "Καράτζους" (Courageous) ενώ στις 14 Οκτωβρίου τορπιλίζεται μέσα στο αγκυροβόλιό του το θωρηκτό "Ρόγιαλ Όακ" (Royal Oak) στο Σκάπα Φλόου (Ορκάδες). Την εξαιρετικής τόλμης αυτή επιχείρηση έφερε σε αίσιο πέρας ο κυβερνήτης του υποβρυχίου U-47 Γκίντερ Πρίεν (Günther Prien).
Στην πραγματικότητα τα υποβρύχια του Ντένιτς ήταν ακόμη αδύνατο να επιβάλουν τον προβλεπόμενο ναυτικό αποκλεισμό της Βρετανίας: Είχαν πολύ μικρή ακτίνα δράσης και μπορούσαν να πλεύσουν μόνο μέχρι τις Βρετανικές ακτές - δε γινόταν καν λόγος για εξόδους στον Ατλαντικό σε μεγάλες αποστάσεις από τις ακτές, ενώ μικρός ήταν και ο αριθμός τους: Διέθεταν μόνο 57 ετοιμοπόλεμα σκάφη. Για το λόγο αυτό οι Γερμανοί στις αρχές έδωσαν σημαντικό βάρος στον αποκλεισμό με χρήση ναρκών: Δε χρησιμοποίησαν μόνο ναρκοπέδια αλλά και μια νέα εφεύρεση. Τον Οκτώβριο του 1939 δύο σκάφη στον Τάμεση ανατινάχτηκαν χωρίς να υπάρχει προφανής λόγος. Στις 22 Νοεμβρίου 1939, όμως, ένα γερμανικό αεροσκάφος εντοπίστηκε να ρίχνει κάτι με αλεξίπτωτο στον ποταμό. Η έρευνα που ακολούθησε οδήγησε στην ανακάλυψη του αντικειμένου που είχε ριφθεί και είχε πέσει στο βούρκο των οχθών του ποταμού κοντά στην περιοχή Σουμπέρινες (Shoeburyness): Επρόκειτο για μια μαγνητική νάρκη. Οι δύο πυροτεχνουργοί του Ναυτικού Ούβρις και Λιούις προσπάθησαν να την απενεργοποιήσουν διαπιστώνοντας τελικά ότι δεν ήταν οπλισμένη και την παρέδωσαν για εξέταση στα εργαστήρια του Ναυτικού.[13] Εκεί αποκαλύφθηκε η τεχνική που χρησιμοποιούσε το όπλο και οι Βρετανοί οργάνωσαν τον απομαγνητισμό των σκαφών τους (degaussing) με τη χρήση ηλεκτρομαγνητών, ώστε να μην έλκουν τις παραπλέουσες μαγνητικές νάρκες. Οι Γερμανοί απάντησαν χρησιμοποιώντας τις νάρκες που ενεργοποιούνταν με πίεση (pressure-activated) και οι Βρετανοί θέλησαν να απαντήσουν ρίπτοντας επιπλέουσες νάρκες στο Ρήνο, αλλά αντιμετώπισαν το βέτο των Γάλλων, που φοβήθηκαν γερμανικά αντίποινα με βομβαρδισμό γαλλικών πόλεων.[14]
Τα σκάφη επιφανείας δε μένουν αδρανή: Τα δύο θωρηκτά "τσέπης" και τα βαρέα καταδρομικά του στόλου επιφανείας του Αρχιναυάρχου Έριχ Ρέντερ ξεχύνονται τον Αύγουστο του 1939 στους ωκεανούς με τον ίδιο στόχο: Την καταβύθιση όσων σκαφών μεταφέρουν εφόδια προς τη Βρετανία. Ωστόσο η αρχική επιφυλακτικότητα (ή ελπίδα) του Χίτλερ να συνάψει συμφωνία με τη Βρετανία τους απαγορεύει να αρχίσουν αμέσως την αποστολή τους. Η τελική διαταγή επίθεσης κατά βρετανικών σκαφών δίνεται μόνο στις 26 Σεπτεμβρίου, ενώ η "γενική επίθεση κατά εμπορικών σκαφών" παίρνει το πράσινο φως μόνο στις 16 Οκτωβρίου. Ο κυβερνήτης του Ντόιτσλαντ είναι συνετός και ύστερα από ολιγόμηνη παρουσία στον Ατλαντικό επιστρέφει - προς ανακούφιση του Ρέντερ - στη Γερμανία στα τέλη Νοεμβρίου, έχοντας λίγες καταβυθίσεις στο ενεργητικό του. Την ίδια περίοδο ύστερα από σύντομη ναυμαχία τα δύο καταδρομικά βυθίζουν το μετασκευασμένο σε καταδρομικό πρώην εμπορικό Ραβαλπίντι (23 Νοεμβρίου) στο Βόρειο Ατλαντικό. Το άλλο θωρηκτό τσέπης, με κυβερνήτη τον Πλοίαρχο Χανς Λάνγκσντορφ (Hans Langsdorff) συνεχίζει τις περιπολίες του. Οι Βρετανοί ανησυχούν πολύ για την παρουσία του μοναχικού θωρηκτού στον Ατλαντικό και το αναζητούν απεγνωσμένα, αλλά ο Λάνγκσντορφ έχει αντιληφθεί τις βρετανικές προθέσεις και κάνει ένα κύκλο στον Ινδικό με στόχο να χαθούν τα ίχνη του. Εντοπίζεται στο Νότιο Ατλαντικό στις αρχές Δεκεμβρίου.
Το θωρηκτό, ύστερα από ναυμαχία με τα "Έξετερ" (ελαφρύ καταδρομικό, Βρετανία), "Αίας" (αντιτορπιλικό, Βρετανία) και "Αχιλλεύς" (αντιτορπιλικό, Νέα Ζηλανδία) καταφεύγει στο Μοντεβιδέο όπου και αυτοβυθίζεται. Ο Χίτλερ είναι έξαλλος με τον Πλοίαρχό του (ο οποίος αυτοκτόνησε την επόμενη μέρα από τη βύθιση του σκάφους του) και διατάσσει τη μετονομασία του ως τότε Ντόιτσλαντ (=Γερμανία) σε Λύτσοβ (Lützow) καθαρά για λόγους γοήτρου.
Συνολικά, το 1939 βυθίζονται από τα γερμανικά πολεμικά και υποβρύχια 114 πλοία συνολικής χωρητικότητας 420.000 κόρων.
Επέκταση: 1940 - 1942[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ύστερα από την κατάληψη της Νορβηγίας (Απρίλιος 1940) αρχικά και της Γαλλίας (Ιούλιος 1940) τα γερμανικά υποβρύχια απέκτησαν νέες βάσεις εξόρμησης, γεγονός που από μόνο του αύξησε την ακτίνα δράσης των υποβρυχίων, καθώς μείωνε τις αποστάσεις που έπρεπε να διανύσουν. Οι Γερμανοί εγκαθιστούν ναυτικές βάσεις στη Βρέστη, στο Λοριάν και στη Λα Ροσέλ (στην πραγματικότητα στην παρακείμενη Λα Παλίς), μειώνοντας την προς τον Ατλαντικό απόσταση κατά 450 ναυτ. μίλια (περίπου 720 χλμ). Επιπλέον, η Λουφτβάφε απέκτησε νέα αναγνωριστικά αεροσκάφη ναυτικών στόχων, τα Focke-Wulf Fw 200 'Kondor', με μεγαλύτερη ακτίνα δράσης και δυνατότητες επίθεσης κατά των σκαφών.[15] Αν ο Χέρμαν Γκαίρινγκ είχε δεχτεί την πρόταση του Ρέντερ για στενή συνεργασία των δύο όπλων, οι συνέπειες θα ήταν ολέθριες για τους Συμμάχους. Ευτυχώς γι' αυτούς, ο Γκαίρινγκ ("κάθε τι που πετά μου ανήκει") αρνείται να θέσει υπό τις διαταγές ενός ναυτικού τους αεροπόρους του. Έτσι οι προσπάθειες αυτές παραμένουν ασυντόνιστες και έχουν μικρή αποτελεσματικότητα. Οι εξελίξεις αυτές υποχρεώνουν τις συμμαχικές δυνάμεις να τροποποιήσουν τα σχέδια μεταφορών τους και να απασχολήσουν σκάφη επιφανείας για την προστασία των νηοπομπών τους. Η ανετοιμότητα των γερμανικών υποβρυχίων είναι ακόμη εμφανής τους πρώτους μήνες του 1940: Βυθίζονται 9 συμμαχικά σκάφη συνολικής χωρητικότητας 36.000 κ.ο.χ. (με αντίστοιχη απώλεια ενός υποβρυχίου) τον Ιανουάριο και 17 σκάφη 75.000 κ.ο.χ. με απώλεια 2 γερμανικών υποβρυχίων το Φεβρουάριο. Το Μάρτιο του 1940 ο απολογισμός είναι ιδιαίτερα πενιχρός: 2 μόνο σκάφη 11.000 κ.οχ. και ένα γερμανικό υποβρύχιο. Αυτό οφείλεται στο ότι οι Γερμανοί απέσυραν τα περισσότερα υποβρύχιά τους για την προετοιμασία της εκστρατείας κατά της Νορβηγίας.[16] Τα γερμανικά υποβρύχια επανεμφανίζονται σε πλήρη δράση τον Ιούνιο του 1940. Η απώλεια της Νορβηγίας για τους Συμμάχους στοιχίζει ακριβά: Οι διαδρομές τους απλά υπερφαλαγγίζονται από τα εχθρικά σκάφη - είναι υποχρεωμένοι να ακολουθήσουν νέους, τους οποίους οφείλουν να προστατεύουν. Ακριβά στοίχισε βέβαια και στο γερμανικό ναυτικό, το οποίο έχασε δέκα συνολικά από τα 25 περίπου αντιτορπιλικά που διέθετε. Στο τέλος του 1940, όμως, ο Ντένιτς υιοθετεί μια νέα τακτική, που οι Σύμμαχοι ονόμασαν "τακτική των λύκων" (Wolfpack tactic): Μια ομάδα υποβρυχίων παρακολουθεί στενά τη νηοπομπή - στόχο, καλώντας παράλληλα και άλλα παραπλέοντα σκάφη. Τα υποβρύχια αναδύονται και επιτίθενται κατά των εμπορικών από την επιφάνεια, όπου έχουν σημαντικά αυξημένη ταχύτητα (18 κόμβοι έναντι μόλις 8 εν καταδύσει) ενώ παράλληλα αχρηστεύεται και το σύστημα εντοπισμού υποβρυχίων. Η κατάσταση για τους Συμμάχους επιδεινώνεται: Έχοντας κυβερνήτες ιδιαίτερα παράτολμους και ικανούς όπως ο Γκίντερ Πρίεν, ο Όττο Κρέτσμερ (Otto Kretschmer), ο Γιόαχιμ Σέπκε (Joachim Schepke), ο Βόλφγκανγκ Λυτ (Wolfgang Lüth), ο Ένγκελμπερτ Έντρας (Engelbert Endrass)[17] και άλλοι, επιτυγχάνουν σημαντικές βυθίσεις και γίνονται εθνικοί ήρωες στη Γερμανία. Από τον Ιούνιο έως τον Οκτώβριο του 1940 βυθίζονται 270 συμμαχικά πλοία. Οι Γερμανοί κυβερνήτες υποβρυχίων αποκαλούν αυτή την περίοδο (Ιούνιος 1940 - Φεβρουάριος 1941) "η ευτυχισμένη περίοδος" ("Die Glückliche Zeit").[8] Επιπλέον, το ισχυρότερο ναυτικό της ηπειρωτικής Ευρώπης, το Γαλλικό, παραμένει αδρανές (ύστερα από συμφωνία και μετά την κατάληψη της Γαλλίας) στο ναύσταθμο της Τουλόν. Ο Χίτλερ έχει απαλλαγεί, έτσι, από τον ισχυρότερο στόλο που θα μπορούσε να αντιμετωπίσει στο πλάι του Βρετανικού, ενώ ο επίσης ισχυρότατος Ιταλικός στόλος δεν αποφασίζει να βγει από τους ναυστάθμους του, παρά την κήρυξη πολέμου το 1940 κατά των Αγγλογάλλων. Ωστόσο αυτό σημαίνει ότι οι Βρετανοί είναι υποχρεωμένοι να διατηρούν ισχυρές δυνάμεις στη Μεσόγειο, ώστε να αντισταθμίσουν την απώλεια του Γαλλικού στόλου.
Αεροναυμαχία του Τάραντα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Επειδή ακριβώς ο ιταλικός στόλος δεν αποφασίζει να βγει από τα αγκυροβόλιά του, αλλά παραμένει σε αυτά και αποτελεί διαρκή απειλή για τα σκάφη που πλέουν στη Μεσόγειο, οι Βρετανοί οργανώνουν την "Επιχείρηση Κρίση" (Operation Judgement), η οποία εκτελείται στις 11/12 Νοεμβρίου 1940: Δύο αεροπλανοφόρα, τα "Ιλούστριους" και "Ιγκλ" θα επιτεθούν στη ναυτική μοίρα που εδρεύει στον Τάραντα.
Δυστυχώς, το "Ίγκλ", ύστερα από την αποστολή του στο Αιγαίο για την αεροπορική κάλυψη μικρότερων πολεμικών σκαφών και ανθυποβρυχιακό πόλεμο, επιστρέφοντας δέχεται επίθεση από ιταλικά αεροσκάφη. Οι βόμβες τους δεν το πλήττουν, όταν όμως επιστρέφει στην Αλεξάνδρεια και εξετάζεται διαπιστώνονται σοβαρές αβαρίες στην καρένα του, οι οποίες είναι, μεταξύ άλλων, υπεύθυνες για την επιμόλυνση των δεξαμενών καυσίμων αεροσκαφών.[18] Αποσύρεται από την ενεργό δράση και μπαίνει στο ναυπηγείο για εκτεταμένες επισκευές. Έτσι στο Ναύαρχο Άντριου Κάνινγκαμ (Andrew, Viscount Cunningham of Hyndhope)[19] απομένει μόνο το "Ιλούστριους", στο οποίο μεταφέρει όσα σκάφη του "Ίγκλ" μπορούν να χωρέσουν. Συνολικά στο "Ιλούστριους" ο Κάνινγκαμ διαθέτει 21 αεροσκάφη "Fairey Swordfish", μονοκινητήρια τορπιλοβόλα διπλάνα, με τροχούς που δεν ανασηκώνονται κατά την πτήση. Ο Κάνινγκαμ τα κατανέμει σε δύο κύματα των 12 και 9 αεροσκαφών με διαφορά 50 λεπτών το ένα από το άλλο. Το "Ιλούστριους" βρίσκεται σε απόσταση 180 ναυτ. μιλίων από τον Τάραντα, όταν, στις 20:40' απογειώνεται το πρώτο κύμα, το οποίο φθάνει στον Τάραντα ύστερα από δύο ώρες.
Οι Ιταλοί, έχοντας διπλό φράγμα από δίκτυα και πασσάλους στην είσοδο του ναυστάθμου, τριπλό φράγμα αεροστάτων και αντιαεροπορική κάλυψη, πιστεύουν ότι τα σκάφη της ισχυρής μοίρας τους είναι εκτός κινδύνου επίθεσης. Έτσι αιφνιδιάζονται ολοσχερώς από τη βρετανική επίθεση. Τα πρώτα σκάφη πλήττουν τα θωρηκτά "Καβούρ" και "Λιττόριο" (νεότευκτο σκάφος 35.000 κ.ο.χ.) και ανάβουν πυρκαϊές που καθοδηγούν τα υπόλοιπα 9 Σουόρντφις που ακολουθούν: Το δεύτερο κύμα καταστρέφει το θωρηκτό "Κάιο Ντούλιο" και πλήττει ξανά το "Λιττόριο", που υποχρεώνεται να προσαράξει. Μόνο το (επίσης νεότευκτο) "Βιττόριο Βένετο" παραμένει ανέπαφο. Με την εκτέλεση της επιχείρησης αυτής, που στοιχίζει μόνο 2 αεροσκάφη στους Βρετανούς, τίθεται εκτός μάχης ο μισός στόλος θωρηκτών της Ιταλίας, χωρίς να ληφθεί υπόψη και η ψυχολογική ζημία που προκαλείται στο ισχυρότατο ιταλικό ναυτικό.[13] Την ίδια στιγμή τα βρετανικά καταδρομικά επιτίθενται σε ιταλική νηοπομπή και καταστρέφουν τέσσερα εμπορικά σκάφη ενώ προκαλούν ζημίες και σε μια τορπιλάκατο. Την επόμενη ημέρα η ιταλική διοίκηση δίνει εντολή να μετακινηθεί η μοίρα στη Νάπολη, ώστε να είναι ασφαλέστερη από τέτοιες επιθέσεις. Ο Κάνινγκαμ πράγματι σχεδίαζε την επανάληψη της επίθεσης την επόμενη νύκτα, αναγκάστηκε όμως να τη ματαιώσει λόγω αλλαγής των καιρικών συνθηκών.
Η στάση του γαλλικού στόλου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Επιχείρηση "Καταπέλτης"[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η κατάσταση που δημιούργησε η γαλλική στρατιωτική κατάρρευση έφερε στο προσκήνιο το μέλλον του Γαλλικού Στόλου. Στις 11 Ιουνίου η υπό τον Πρωθυπουργό Πολ Ρεϊνό (Paul Reynaud) κυβέρνηση έχει ήδη εγκαταλείψει το Παρίσι κατευθυνόμενη προς την Τουρ και στις 17 Ιουνίου 1940 τη διακυβέρνηση της κατακτημένης Γαλλίας έχει αναλάβει μια ομάδα παλαιών στρατιωτικών και πολιτικών, υπό το Στρατάρχη Φιλίπ Πεταίν. Στην κυβέρνηση αυτή, γνωστή ως Κυβέρνηση του Βισύ συμμετέχουν ο στρατηγός Μαξίμ Βεϋγκάν, ο ναύαρχος Μωρίς Νταρλάν, ο Πιέρ Λαβάλ, ο Μποντουέν και άλλοι πολιτικοί. Την ίδια ημέρα αρχίζουν διαπραγματεύσεις με τη Ναζιστική Γερμανία και ο Πεταίν ζητά να τερματιστούν οι εχθροπραξίες, ενώ έχει ήδη ζητηθεί ο τερματισμός των υποχρεώσεων της Γαλλίας έναντι της Βρετανίας, σύμφωνα με τα όσα έχουν υπογραφεί (Οι δύο χώρες είχαν συνυπογράψει ότι καμία δεν επρόκειτο να συνάψει χωριστή συνθήκη ειρήνης με τους Ναζί). Η βρετανική κυβέρνηση αρνείται την αποδέσμευση της Γαλλίας από τι διμερή συμφωνία, διακηρύσσοντας την απόφασή της να συνεχίσει τον πόλεμο κατά της Γερμανίας. Προσπαθεί να πείσει τη γαλλική κυβέρνηση να διατάξει το στόλο να καταφύγει σε βρετανικούς λιμένες ή, στη χειρότερη περίπτωση, να αυτοβυθιστεί πριν υπογραφούν οι όροι της ανακωχής. Είναι προφανής η ανησυχία των Βρετανών: Αν τα γαλλικά σκάφη πέσουν στα γερμανικά χέρια, οι Ναζί θα βρεθούν να διαθέτουν, μαζί με τα δικά τους βαρέα καταδρομικά "Σάρνχορστ" και "Γκνάιζεναου" μια ναυτική δύναμη που θα είναι ικανή να απασχολήσει, με τις δραστηριότητές της, ολόκληρο το βρετανικό στόλο.
Εν τω μεταξύ η ηγεσία του Γαλλικού στόλου φρόντισε να απομακρύνει από τα γαλλικά νερά όσο περισσότερα σκάφη μπορούσε. Μερικά από αυτά, όπως το υποβρύχιο "Συρκούφ", δύο θωρηκτά, οκτώ αντιτορπιλικά και περισσότερα από 200 βοηθητικά σκάφη έχουν καταφύγει σε βρετανικά λιμάνια. Μια πολύ ισχυρή μοίρα, όμως, στην οποία περιλαμβάνονται τα καταδρομικά "Βρετάνη" και "Στρασβούργο", τα θωρηκτά "Δουνκέρκη" και "Προβηγκία", το μεταγωγικό αεροσκαφών "Κομμαντάν Τεστ" (Commandant Teste) και έξι μεγάλα αντιτορπιλικά βρίσκεται στο Μερς ελ Κεμπίρ της Αλγερίας. Η ανησυχία των Βρετανών παραμένει εξαιρετικά μεγάλη, καθώς στους όρους της ανακωχής, που ανακοινώνονται στις 25 Ιουνίου 1940, προβλέπεται ότι οι γαλλικές ναυτικές δυνάμεις θα καταφύγουν σε λιμένες υπό γερμανικό ή ιταλικό έλεγχο και θα παροπλιστούν. Η βρετανική κυβέρνηση έχει επίσης ενδείξεις ότι οι Γερμανοί κατέχουν ήδη τους κώδικες αποκρυπτογράφησης των μηνυμάτων του γαλλικού ναυτικού.[20] Ωστόσο, ο ναύαρχος Νταρλάν ανακοινώνει στους Βρετανούς - και μάλιστα ορκίζεται γι' αυτό - ότι ο γαλλικός στόλος θα παραμείνει στο ναύσταθμο της Τουλόν υπό γαλλικό έλεγχο, δεν θα παραδοθεί ποτέ στους Γερμανούς αλλά θα μείνει αμέτοχος στις από εδώ και πέρα ναυτικές συγκρούσεις. Ο Χίτλερ είχε όντως συναινέσει σε αυτό, σε υπόδειξη μάλιστα του Μουσολίνι να απαιτήσει παράδοση του γαλλικού στόλου απάντησε "μα αυτός ακριβώς είναι ο όρος που θα κάνει να χαλάσουν τα πάντα".[13] Ο λόγος που ο Χίτλερ δεν ενδιαφερόταν για το γαλλικό στόλο είναι σήμερα σαφής: Το βάρος του το είχε ρίξει στον υποβρυχιακό πόλεμο και τα σκάφη επιφανείας δεν τον ενδιέφεραν. Αυτό όμως δε μπορούσαν να το γνωρίζουν ούτε οι Γάλλοι ούτε οι Βρετανοί.[21]
Οι Βρετανοί φυσικά δεν εφησυχάζουν: Έχουν ως διαβεβαίωση τον όρκο του Νταρλάν, αλλά ακόμη κι αν αυτός κρατήσει τον όρκο του, οι Γερμανοί μπορούν να τον υποχρεώσουν να τον παραβεί, απλά παρακάμπτοντάς τον. Παρά την αντίθετη γνώμη του βρετανικού Ναυαρχείου, ο Τσώρτσιλ είναι κατηγορηματικός και επιβάλλει την άποψή του: Οργανώνει την "Επιχείρηση Καταπέλτης" (Operation Catapult"), για την πλήρη εξουδετέρωση των γαλλικών ναυτικών μονάδων εκτός Γαλλίας. Οι Βρετανοί αιφνιδιάζουν τους Γάλλους και αιχμαλωτίζουν σκάφη και ναύτες που ελλιμενίζονται σε λιμάνια της Βρετανίας. Στην Αλεξάνδρεια, ο Γάλλος ναύαρχος Γκοντφρουά δέχεται να εξουδετερωθούν τα σκάφη του, που σάπιζαν αχρησιμοποίητα στο λιμάνι, χωρίς μια σταγόνα καυσίμων στις δεξαμενές τους, και με τους επικρουστήρες των πυροβόλων τους αποθηκευμένους στη στεριά. Στο Ντακάρ, όπου βρισκόταν το "Ρισελιέ", οι Άγγλοι βομβαρδίζουν το σκάφος που αχρηστεύεται χωρίς όμως να βυθιστεί.[13] Απομένει η ισχυρή μοίρα του Μερς ελ Κεμπίρ. Στο λιμάνι αυτό πρόκειται να διαδραματιστεί μια από τις σκληρότερες φάσεις του ναυτικού πολέμου.
Ανοικτά του Μερς ελ Κεμπίρ καταπλέει, στις 3 Ιουλίου 1940, μια ισχυρή βρετανική μοίρα, η "Δύναμη Η" (Force 'H') υπό το ναύαρχο Τζέιμς Σόμερβιλ (Sir James Fownes Somerville),[22] αποτελούμενη από τρία θωρηκτά, δύο καταδρομικά, ένα αεροπλανοφόρο και 11 αντιτορπιλικά. Τα σκάφη της Δύναμης "Η" ήταν τα θωρηκτά "Hood", "Valiant", "Resolution", τα καταδρομικά "Arethusa", "Enterprise", το αεροπλανοφόρο "Ark Royal" και τα αντιτορπιλικά "Faulknor", "Foxhound", "Fearless", "Forester", "Foresight", "Escort", "Keppel", "Active", "Wrestler", "Vidette" και "Vortigern".[23]
Ο Σόμερβιλ αποπλέοντας από το Γιβραλτάρ μεταφέρει τη σημαία του από το "Arethusa" στο "Χουντ" (HMS Hood), το ισχυρότερο θωρηκτό του Βρετανικού στόλου. Όταν η δύναμη "Η" έφθασε στο Μερς ελ Κεμπίρ, ο Σόμερβιλ έστειλε τον Πλοίαρχο Σέντρικ Χόλλαντ (Cedric Holland), κυβερνήτη του "Ark Royal", ο οποίος μιλούσε άπταιστα γαλλικά και ήταν εξαιρετικά γαλλόφιλος, στον επικεφαλής της γαλλικής μοίρας ναύαρχο Μαρσέλ Ζανσούλ (Marcel-Bruno Gensoul) με το εξής μήνυμα:
Ουσιαστικά, αυτό που κόμιζε στις διαπραγματεύσεις ο Πλοίαρχος Χόλλαντ δεν ήταν κάτι λιγότερο από τελεσίγραφο, οι βασικοί άξονες του οποίου ήταν οι εξής, όπως τους υποδεικνύουν οι οδηγίες που είχαν δοθεί στο Ναύαρχο Σόμερβιλ και τον Πλοίαρχο Χόλλαντ:
Α. (1) Γάλλοι, πλεύσατε με τα πλοία σας σε βρετανικούς λιμένες και εξακολουθήστε να μάχεστε στο πλευρό μας.
(2) Γάλλοι, πλεύσατε με τα πλοία σας και με μόνο το απαραίτητο πλήρωμα σε οποιοδήποτε βρετανικό λιμένα και τα πληρώματα θα επαναπατρισθούν όποτε το επιθυμήσουν.
Σε περίπτωση που υιοθετηθούν οι επιλογές (1) ή (2), τα σκάφη θα αποδοθούν εκ νέου στη Γαλλία με τη λήξη του Πολέμου και θα καταβληθούν στο ακέραιο όποιες αποζημιώσεις απαιτηθούν σε περίπτωση ζημιών τους στο ενδιάμεσο διάστημα. Αν ο Γάλλος ναύαρχος υιοθετήσει την επιλογή (2), αλλά επιλέξει τα σκάφη του να μη δράσουν κατά τη διάρκεια του Πολέμου, θα αποδεχθούμε αυτό τον όρο για όσο χρόνο οι Γερμανοί και οι Ιταλοί σεβαστούν τους όρους της ανακωχής. Δε θα θέλαμε να δημιουργήσουμε ζήτημα επ' αυτού.
(3) Γάλλοι, πλεύσετε με τα σκάφη σας και το απαραίτητο πλήρωμα σε οποιοδήποτε Γαλλικό λιμένα των Δυτικών Ινδιών, όπως π.χ. η Μαρτινίκα. Με την άφιξή σας εκεί μπορείτε να παροπλίσετε τα σκάφη σας, προς μεγάλη μας ανακούφιση, αν έτσι το επιθυμείτε, είτε να τα εμπιστευθείτε στη δικαιοδοσία των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Πολέμου. Τα πληρώματα θα επαναπατρισθούν.
(4) Γάλλοι, βυθίστε τα σκάφη σας.
Β. Αν ο Γάλλος Ναύαρχος αρνηθεί να δεχτεί κάποια από τις πιο πάνω επιλογές και υποδείξει παροπλισμό των σκαφών του στα παρόντα αγκυροβόλιά τους, εξουσιοδοτείστε να δεχτείτε αυτή την πρόταση υπό την προϋπόθεση ότι ο επικεφαλής της Δύναμης "Η" θα επιβλέψει τον πλήρη παροπλισμό εντός έξι ωρών και με τέτοιο τρόπο, ώστε τα σκάφη να μην είναι δυνατό να αποκατασταθούν σε μάχιμη υπηρεσία προ της παρελεύσεως ενός έτους, ακόμη και σε πλήρως εξοπλισμένο ναυπηγείο.
Γ. Αν καμία από τις πιο πάνω προτάσεις δε γίνει αποδεκτή από τους Γάλλους, ο επικεφαλής της Δύναμης "Η" οφείλει να προσπαθήσει να καταστρέψει τα σκάφη στο Μερς ελ Κεμπίρ και ιδιαίτερα τα σκάφη "Dunkerque" και "Strasbourg" χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα που διαθέτει. Οφείλει επίσης να καταστρέψει και τα σκάφη που ελλιμενίζονται στο Οράν, εκτός αν αυτό συνεπάγεται σημαντικές απώλειες ανάμεσα στους αμάχους.
Καθώς δεν είναι επιθυμητή μια θαλάσσια εμπλοκή με το Γαλλικό Στόλο, ο επικεφαλής της Δύναμης "Η" εντέλλεται να αφιχθεί στο Οράν την επιλεγείσα χρονική στιγμή, να αποστείλει εκπροσώπους του και να λάβει όλα τα ενδεδειγμένα μέτρα προ της λήξεως του δοθέντος χρονικού ορίου.
Ο Ζανσούλ, λόγω δυσλειτουργίας των τηλεπικοινωνιών του, δεν καταφέρνει να στείλει στον Νταρλάν το πλήρες κείμενο του βρετανικού τελεσιγράφου. Η γαλλική υπερηφάνεια απαγορεύει στο Ζανσούλ να δεχτεί έστω και να διαπραγματευτεί, υπό την απειλή του βρετανικού πυρός. Χειροτερεύοντας το αδιέξοδο, στο οποίο βρίσκονται τόσο οι Γάλλοι όσο και οι Βρετανοί (ο Σόμερβιλ ήταν εξαιρετικά απρόθυμος να εκτελέσει την αποστολή αυτή, αλλά υπάκουσε στις διαταγές του ως στρατιώτης), τα Fairey Swordfish του Αρκ Ρόαγιαλ ποντίζουν μαγνητικές νάρκες στο θαλάσσιο δρόμο που θα ακολουθούσαν τα γαλλικά σκάφη, αν δοκίμαζαν να αποπλεύσουν.[25]
Ο Πλοίαρχος Χόλλαντ εγκαταλείποντας το "Δουνκέρκη" χαιρετά με δάκρυα στα μάτια τη γαλλική σημαία και το πλήρωμα του θωρηκτού "Βρετάνη" του ανταποδίδει τον τιμητικό χαιρετισμό. Αργότερα θα δηλώσει ότι "δεν πίστευε αυτό που έβλεπε". Η απόφαση του ανυπόμονου Τσώρτσιλ αρχίζει να εκτελείται μόλις ο Χόλλαντ επιστρέφει στο "Foxhound" με το οποίο είχε έλθει: Οι Βρετανοί ανοίγουν πυρ εναντίον του Γαλλικού στόλου με προεξάρχον το θωρηκτό "Χουντ" και τα πυροβόλα του των 15 ιντσών, από απόσταση 10 μιλίων από την ακτή: Οι οβίδες του κτυπούν το "Δουνκέρκη" καταστρέφοντας έναν από τους πυργίσκους των πυροβόλων του, την κεντρική γεννήτρια και το υδραυλικό του σύστημα. Μέσα σε τέσσερα λεπτά, το ισχυρότερα θωρακισμένο πλοίο που είχε ποτέ κατασκευαστεί προσαράζει και πυρπολείται. Το "Βρετάνη" ανατρέπεται και βυθίζεται, ενώ το "Provence", το αντιτορπιλικό "Mogador" και αρκετά μικρότερα σκάφη υφίστανται σοβαρές ζημίες.[13] Οι Γάλλοι δοκιμάζουν να ανταποδώσουν τα πυρά, αλλά σύντομα το γαλλικό πυρ παύει. Το λιμάνι γεμίζει πυκνό μαύρο καπνό και το "Στρασβούργο" τον εκμεταλλεύεται, μαζί με μερικά άθικτα αντιτορπιλικά: Καταφέρνει να διαφύγει από τον κλοιό του Σόμερβιλ και με μέγιστη ταχύτητα καταφεύγει στην Τουλόν. Πρόκειται ασφαλώς για κατόρθωμα συνδυασμού θάρρους και ναυτικής ικανότητας, το οποίο επαινεί ακόμη και το Βρετανικό Ναυαρχείο.
Η επιχείρηση στο Μερς ελ Κεμπίρ στοίχισε 1.297 νεκρούς ή αγνοούμενους Γάλλους και 354 τραυματίες. Οι Βρετανοί δεν είχαν απώλειες. Η ενέργεια αυτή λίγο έλειψε να στοιχίσει τη Γαλλοβρετανική συνεργασία, καθώς ένας έξαλλος ντε Γκωλ παραπονέθηκε έντονα στον Τσώρτσιλ για το συμβάν, αλλά, κυρίως, για το γεγονός πως θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο πλέον να πείσει τους Ελεύθερους Γάλλους να συνεργαστούν μαζί του και με τη Βρετανία, χωρίς, να είναι δυνατό να του πει κάποιος πως έχει άδικο. Η γερμανική προπαγάνδα δε μένει, ασφαλώς, αδιάφορη από το γεγονός: Το Παρίσι πλημμυρίζει αφίσες που δείχνουν Γάλλους ναυτικούς να πνίγονται και την επιγραφή "Να θυμάστε το Οράν!", ενώ μια εφημερίδα του Βερολίνου χαρακτηρίζει το γεγονός ως "τη μεγαλύτερη παλιανθρωπιά στην Παγκόσμια Ιστορία".
Δεύτερο δράμα: Ο Γαλλικός Στόλος αυτοβυθίζεται[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Χίτλερ πράγματι δεν "ενόχλησε" το Γαλλικό στόλο που βρισκόταν στην Τουλόν και περιλάμβανε περίπου 135 σκάφη κάθε τύπου, από τα οποία 80 ήταν πολεμικά σκάφη ανοικτής θαλάσσης. Στο διάστημα 1940 - 1942 τα σκάφη δεν κινήθηκαν καθόλου, αλλά γίνονταν σε αυτά συντηρήσεις, επισκευές και ορισμένες μετατροπές, ενώ κάποια βρίσκονταν και σε φάσεις παροπλισμού. Επικεφαλής του Γαλλικού Ναυαρχείου στην Κυβέρνηση του Βισύ ήταν ο Αντιναύαρχος Φρανσουά Νταρλάν (François Darlan). Διοικητής του Στόλου ανοικτής θαλάσσης ήταν ο ναύαρχος Ζαν ντε Λαμπόρντ (Jean de Laborde), ναυτικός με τίτλο ευγενείας, φανατικά αντιβρετανός, ενώ Διοικητής του ναυστάθμου ήταν ο υποναύαρχος Αντρέ Μαρκίς (Andre Marquis). Ο ντε Λαμπόρντ έχει αντιζηλίες με τον άμεσο προϊστάμενό του Νταρλάν, τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο. Αυτό το γνώριζε ο Πεταίν, ο οποίος διόρισε τον ντε Λαμπόρντ στη θέση αυτή ακριβώς γι' αυτό το λόγο: Ο πολιτικός έλεγχος του στόλου θα ήταν ευκολότερος αν λόγο γι' αυτόν είχαν δύο αντίζηλοι ναύαρχοι.[26] Όσο για τον Μαρκίς, αυτός θεωρούσε τον εαυτό του υφιστάμενο και δεν πήρε καμία απολύτως πρωτοβουλία.
Ο Νταρλάν έχει δώσει σαφείς εντολές στον ντε Λαμπόρντ: Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει τα γαλλικά σκάφη να πέσουν σε χέρια διαφορετικά από γαλλικά. Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατό τα σκάφη να παραμείνουν υπό γαλλική κατοχή, έπρεπε να αυτοβυθιστούν. Ο ντε Λαμπόρντ, πιστεύοντας ότι οι κυριότεροι διεκδικητές των γαλλικών σκαφών ήταν οι Βρετανοί, οργάνωσε άριστα τόσο την εγκατάσταση των μηχανισμών αυτοβύθισης όσο και την εκπαίδευση των πληρωμάτων για το σκοπό αυτό. Εκτελούνται σε τακτική βάση ασκήσεις και στα πληρώματα έχει εδραιωθεί η βεβαιότητα της αυτοβύθισης.
Στις αρχές Νοεμβρίου οι Σύμμαχοι αποβιβάζονται στη Βόρεια Αφρική ("Επιχείρηση Πυρσός", Operation Torch). Ο Χίτλερ παίρνει την απόφαση να τελειώνει με ό,τι αξιόμαχο έχει απομείνει από τη Γαλλία: Διατάσσει μια μεραρχία να καταλάβει το Ναύσταθμο και τα σκάφη που βρίσκονται εκεί. Η μεραρχία φθάνει στην Τουλόν σχετικά αθόρυβα, στις 27 Νοεμβρίου 1942, εξουδετερώνει τις φρουρές του Ναυστάθμου, εκτός από μία, που στέλνει μήνυμα στον ντε Λαμπόρντ. Αυτός βρίσκεται αρχικά σε δίλημμα, αλλά υπακούει στις διαταγές του Νταρλάν: Από το "Στρασβούργο" εκπέμπει - έστω και την τελευταία στιγμή - τη διαταγή αυτοβύθισης, η οποία εκτελείται αριστοτεχνικά. Σε λιγότερο από δέκα λεπτά, το καμάρι της Τουλόν, ο νεότευκτος Γαλλικός στόλος καταλήγει μια μάζα από παλιοσίδερα.[13]
Η στάση των ΗΠΑ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο μεταξύ οι ΗΠΑ εξακολουθούν να παραμένουν στην ουδετερότητα, αν και ο Πρόεδρος Φράνκλιν Ρούζβελτ μετά από επιδρομές υποβρυχίων ακόμη και στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, αρχικά επεκτείνει τα όρια της ευθύνης των διεθνών υδάτων για τη χώρα του πολύ περισσότερο από όσο προβλέπουν οι διεθνείς συνθήκες, ενώ αργότερα δίνει την εντολή "shoot first" (χτυπάτε πρώτοι). Αυτό δε συνέβη με το καταδρομικό "Reuben James" το οποίο δεν πρόλαβε να κτυπήσει πρώτο και βυθίστηκε από γερμανικό υποβρύχιο. Οι Βρετανοί χαρακτηρίζουν τις ΗΠΑ ως τον "παράδεισο των υποβρυχίων". Αυτό βοηθά στη μεταστροφή της κοινής γνώμης στις ΗΠΑ, η οποία ήταν σταθερά προσηλωμένη στην ουδετερότητα.[27] Οι συμμαχικές απώλειες είναι βαρύτατες: 50 σκάφη το 1939 από υποβρύχια - αντίστοιχα βυθίστηκαν 9 γερμανικά U-boote. Ο αριθμός αυτός σκαρφαλώνει στα 225 σκάφη απωλεσθέντα από υποβρύχια με 511 σκάφη συνολικά το 1940[28] ενώ οι απώλειες γερμανικών υποβρυχίων είναι ασήμαντες: Χάνονται μόνον 24 σκάφη[29] Είναι εμφανές ότι οι Σύμμαχοι - και κυρίως οι Βρετανοί - βρίσκονται σε δυσχερή θέση. Ο Ρούζβελτ αναζητά τρόπους να βοηθήσει τη Βρετανία. Σε πρώτη φάση της "δανείζει" 50 παλαιά αντιτορπιλικά, με αντάλλαγμα την εκχώρηση βάσεων στην Ισλανδία. Ωστόσο οι Βρετανοί αντιμετωπίζουν πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα: Δεν χάνουν μόνο σκάφη, αλλά και πόρους και χρήμα. Σε σύντομο διάστημα η Βρετανία δε θα μπορεί πλέον να ακολουθήσει το σύστημα "cash and carry" (τα πληρώνεις και τα παίρνεις). Ο Ρούζβελτ βρίσκει εδώ μια μεγαλοφυή λύση: Φέρνει στο Κογκρέσο και επιτυγχάνει την ψήφιση του Νόμου εκμισθώσεως και δανεισμού (Lend-lease act), ο οποίος προβλέπει την παραχώρηση πολεμικού υλικού "όποτε και εφόσον ο Πρόεδρος κρίνει σκόπιμο" και ως αμοιβή "οτιδήποτε ο Πρόεδρος θα κρίνει ικανοποιητικό". Ο Καρτιέ χαρακτηρίζει το νόμο αυτό ως "οπλοστάσιο των δημοκρατιών" και, σε πρώτη φάση, την ίδια ημέρα που ψηφίζεται, παραχωρούνται ισχυρές τορπιλάκατοι στη Βρετανία, πολεμικό υλικό στην Ελλάδα (πυροβολικό που δε προλάβει να φτάσει ποτέ), ενώ ανάλογες ενέργειες θα ακολουθήσουν εκ νέου για τη Βρετανία αλλά και για την ΕΣΣΔ, όταν αυτή εμπλακεί στον πόλεμο. Φυσικά οι Σύμμαχοι παλεύουν να οργανώσουν όσο το δυνατό καλύτερα τον ανθυποβρυχιακό πόλεμο, χρησιμοποιώντας ισχυρούς προβολείς αναζήτησης, ανθυποβρυχιακά αεροσκάφη (αν και αρκετά πεπαλαιωμένα, όπως τα "Μπλένχαϊμ" και τα "Γκλόστερ Γκλαντιέιτορ"), δέκτες εντοπισμού ραδιοκυμάτων και το μη εξελιγμένο ακόμη ραντάρ για σκάφη, ενώ προσπαθούν να συνοδεύουν με σχετικά ισχυρά σκάφη τις νηοπομπές τους. Ωστόσο παραμένει ένα "νεκρό σημείο" στον Ωκεανό: Είναι η περιοχή του στην οποία δεν είναι δυνατό να φθάσουν τα αεροσκάφη, καθώς, ύστερα από τη βύθιση του "Καράτζους" (HMS Courageous) οι Βρετανοί απέσυραν τα αεροπλανοφόρα τους από την υποστήριξη νηοπομπών. Μέχρι την εμπλοκή τους στον πόλεμο, όμως, στις 7 Δεκεμβρίου 1941, ύστερα από την επιδρομή στο Περλ Χάρμπορ οι Αμερικανοί παραμένουν αυστηρά ουδέτεροι χωρίς να εμπλακούν σε καμία μάχη στον Ατλαντικό, εφόσον δεν υπάρξει παραβίαση των χωρικών τους υδάτων, ενώ έχουν μηδενική ανθυποβρυχιακή άμυνα.
Η γερμανική πλευρά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η κατάσταση δεν καλυτερεύει για τους Συμμάχους ούτε το 1941: Με απώλειες μόνο 35 σκαφών, τα γερμανικά υποβρύχια βυθίζουν 288 σκάφη, ενώ οι συνολικές συμμαχικές απώλειες ανέρχονται στα 568 σκάφη και 2,4 εκατ. τόνους εφοδίων,[30] με παράλληλη απώλεια 7.838 ναυτικών. Πολλά άλλα σκάφη υφίστανται ζημιές, ενώ τα βρετανικά ναυπηγεία αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στην ταχεία επισκευή των σκαφών, συνολικής χωρητικότητας 2,5 εκατ. κ.ο.χ., που τα έχουν πλημμυρίσει.[13] Για όσα σκάφη έχουν αυτή τη δυνατότητα, χρησιμοποιούνται οι ναυπηγικές εγκαταστάσεις των Βρετανών στην Κίνα, την Αίγυπτο και την Ινδία,[31] όπως συνέβη με όσα ελληνικά πολεμικά διέφυγαν από την κατειλημμένη Ελλάδα.
Παράλληλα τα γερμανικά ναυπηγεία έχουν έτοιμα τα δίδυμα θωρηκτά "Μπίσμαρκ" και "Τίρπιτς", 42.500 κ.ο.χ. το καθένα. Η δύναμη πυρός τους υπερβαίνει αυτήν κάθε άλλου πολεμικού σκάφους στον κόσμο, εκτός του βρετανικού θωρηκτού "Χουντ" (HMS Hood), το οποίο όμως είναι τουλάχιστον 20 χρόνια παλαιότερο, ενώ δε διαθέτει θωρακισμένο κατάστρωμα. Η απειλή για τις νηοπομπές γίνεται εφιάλτης: Το "Μπίσμαρκ" πρέπει να εντοπιστεί και να καταστραφεί, πριν αρχίσει να εφορμά εναντίον των, ουσιαστικά πλέον απροστάτευτων, νηοπομπών. Η καταδίωξη και, τελικά, η βύθισή του από τους Βρετανούς αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες ναυτικές κινητοποιήσεις του Πολέμου - εξαιρουμένης της Απόβασης στη Νορμανδία.
Παρά τη βύθιση του Μπίσμαρκ, η κατάσταση το 1942 χειροτερεύει: Ο Ντένιτς έχει στη διάθεσή του περισσότερα σκάφη με μεγαλύτερη ακτίνα δράσης (αν και όχι πλέον τόσο έμπειρα πληρώματα) και οι νηοπομπές χάνουν πολλά σκάφη: Το 1942 θυμίζει τη χρυσή εποχή των γερμανικών υποβρυχίων του Α' Παγκοσμίου Πολέμου: Χάνονται συνολικά 1662 σκάφη, εξ ών τα 1066 στον Ατλαντικό.[32] Σύμφωνα με άλλες πηγές οι αριθμοί ποικίλλουν, αλλά καμιά δε δίνει λιγότερα από 1.600 σκάφη συνολικά. Ο αριθμός των διαθέσιμων εμπορικών μειώνεται δραματικά για τους Συμμάχους. Ναυπηγούνται ασφαλώς νέα σκάφη, αλλά ο ρυθμός βύθισης προς ναυπήγηση παραμένει μεγαλύτερος της μονάδας. Πρέπει να έλθει το 1943 για να περάσει η μάχη του Ατλαντικού σε καμπή και να κλίνει προς την πλευρά των Συμμάχων. Το 1942, ωστόσο, εκλείπουν οι εύκολοι στόχοι των U-boote στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ, καθώς με τη βοήθεια Άγγλων ειδικών οι Αμερικανοί αποφασίζουν να οργανώσουν συστηματικά την ανθυποβρυχιακή τους άμυνα. Ο Ντένιτς υποχρεώνεται να επαναφέρει τα σκάφη του στο κυνήγι νηοπομπών καταμεσής του Ωκεανού, αν και τρέφει την πεποίθηση ότι τελικά κερδίζει τη μάχη του Ατλαντικού: Στο τέλος του '41 διέθετε συνολικά 236 σκάφη, που επιτύγχαναν το μέσο όρο βυθίσεων 13 συμμαχικών σκαφών για κάθε χαμένο υποβρύχιο. Είχε επιτύχει να μειώσει το βρετανικό εμπορικό στόλο κατά 3 εκατ. τόνους, συγκριτικά με την έναρξη του Πολέμου. Τώρα διέθετε 331 σκάφη, με 141 ταυτόχρονα σε υπηρεσία και με 50 σε συνεχή περιπολία. Εν τω μεταξύ, το αρχηγείο των υποβρυχίων στη Βρετάνη είχε αποκτήσει σημαντική εμπειρία στην οργάνωση της "τακτικής των λύκων".
Σημαντικό επίτευγμα, επίσης, ήταν η παραβίαση των κωδικών επικοινωνίας του βρετανικού ναυτικού από τους ειδικούς της ομάδας "B-Dienst", πράγμα που έδινε την δυνατότητα στα γερμανικά υποβρύχια να γνωρίζουν πού βρισκόταν κάθε νηοπομπή, αν και πολλές από τις πληροφορίες που αντλούσε η ομάδα έμεναν ανεκμετάλλευτες επειδή οι Γερμανοί δεν ήθελαν να αποκαλυφθεί ότι παρακολουθούσαν τις βρετανικές επικοινωνίες.[33] Το δεύτερο μισό του 1942 φαίνεται να δικαιώνει το Ντένιτς: Παρά τον καλύτερο εξοπλισμό και την αύξηση των διαθέσιμων σκαφών συνοδείας, τα υποβρύχιά του επιτυγχάνουν βυθίσεις κατά μέσον όρο 650.000 τόνων μηνιαία. Αν προστεθούν σε αυτούς και οι βυθίσεις από άλλα μέσα, το γερμανικό ναυτικό μοιάζει να έχει επιτύχει τους στόχους που του έχουν τεθεί.
Καμπή: 1943[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ύστερα από την αποτυχία των γερμανικών σκαφών επιφανείας (μεταξύ των οποίων συγκαταλεγόταν το "Λύτσοβ") να πλήξουν τη σημαντική συμμαχική νηοπομπή JW 51B προς τον Αρχάγγελο, ο Ρέντερ εξαναγκάζεται, στα τέλη του 1942, σε παραίτηση. Τον διαδέχεται, ως επικεφαλής πλέον του γερμανικού στόλου, ο Ντένιτς. Μολονότι έχουν γίνει κάποιες (άκαρπες) προσπάθειες και στο παρελθόν, τώρα ο στόχος επιτυγχάνεται: Τα γερμανικά υποβρύχια αυξάνουν σε αριθμό. Ο Ντένιτς διαθέτει πλέον 400 υποβρύχια σκάφη, εξ ων είναι σε υπηρεσία ταυτόχρονα τα 200 και από αυτά τουλάχιστον 100 βρίσκονται σε θαλάσσιες περιπολίες. Ο αριθμός έχει υπερβεί κατά 10 το μέγιστο αριθμό που ο Ναύαρχος είχε προβλέψει ότι του έφθαναν για να "γονατίσει" το ναυτικό των Συμμάχων. Ωστόσο, δεν είχε υπολογίσει την εμπλοκή των ΗΠΑ στη σύρραξη. Τεχνολογικά, επίσης, τα σκάφη του παραμένουν αργά στον εν καταδύσει πλου (μέγιστη ταχύτητα 8 κόμβοι) ενώ είναι υποχρεωμένα τη νύκτα να αναδύονται τόσο για να κερδίσουν τη χαμένη απόσταση του αργού πλου όσο και για να ανανεώσουν τον εσωτερικό τους αέρα και να φορτίσουν τις μπαταρίες (χάρη στις οποίες κινούνται σε κατάδυση). Η τεχνολογική βελτίωση είναι πλέον αδύνατη και το μόνο που μπορεί να περισώσει κάπως την κατάσταση είναι το "σνόρκελ" (schnorkel): Πρόκειται για σωλήνα με βαλβίδα που αναδύεται στην επιφάνεια και αντλεί τον απαραίτητο αέρα ώστε το σκάφος να χρησιμοποιεί σε κατάδυση τους κινητήρες ντίζελ.[34]
Από την αντίθετη πλευρά οι Σύμμαχοι διαθέτουν πλέον περισσότερα από 500 σκάφη συνοδείας νηοπομπών, αρκετά για να συγκροτήσουν ομάδες όχι μόνο προστασίας νηοπομπών αλλά και αντεπίθεσης. Το ραντάρ αρχίζει και τοποθετείται σε σκάφη και αεροπλάνα, αλλά οι γερμανικές δυνάμεις είναι σε θέση να το ανιχνεύουν. Οι Σύμμαχοι προχωρούν ένα βήμα περισσότερο: Κατασκευάζουν (Φεβρουάριος 1943) ραντάρ βραχέων κυμάτων, το οποίο θα παραμείνει μη ανιχνεύσιμο ως το τέλος του Πολέμου. Είναι πλέον σαφείς οι ενδείξεις ότι οι ευκαιρίες των Γερμανών να κερδίσουν τη μάχη του Ατλαντικού ελαττώνονται μέρα με την ημέρα: Τα συμμαχικά σκάφη διαθέτουν ραντάρ, εντοπιστές κατευθύνσεως υψηλών συχνοτήτων και βελτιωμένο ανθυποβρυχιακό εξοπλισμό, όπως οι βόμβες βυθού που επονομάστηκαν "σκατζόχοιροι" (hedgehog).[35]
Όπως ήδη ειπώθηκε, ο Ντένιτς δεν είχε λάβει υπόψη του τη συμμετοχή των ΗΠΑ στη σύρραξη. Μπορεί ο Γκαίρινγκ να κορόιδευε τους Αμερικανούς λέγοντας ότι "είναι ασυναγώνιστοι στην κατασκευή ξυριστικών λεπίδων",[13] ωστόσο οι ΗΠΑ είναι αυτές που ουσιαστικά μηδενίζουν τις ελπίδες του: Το 1943 τα αμερικανικά ναυπηγεία κατασκευάζουν σκάφη συνολικής χωρητικότητας 20 εκατομ. τόνων, κύρια χάρη στα προκατασκευασμένα πλοία που επονομάστηκαν "Λίμπερτι" (Liberty = ελευθερία). Η σχεδίασή του οφείλεται στον Αμερικανό επιχειρηματία Χένρι Κάιζερ (Henry Kaiser), ο οποίος κατανόησε την ανάγκη των θαλάσσιων μεταφορών στην πολεμική προσπάθεια της χώρας του. Βασιζόμενος σε βρετανικό σχέδιο, εφοδίασε αυτά τα σκάφη με μια περίεργη, αλλά πανεύκολη στην κατασκευή μηχανή, ενώ η μορφή των σκαφών ήταν τέτοια που ο πρόεδρος Ρούζβελτ τα αποκάλεσε "ασχημόπαπα" (Ugly Ducklings).[36] Ο χρόνος συναρμολόγησής τους από αρχικά 10 ημέρες πέφτει, προς το τέλος του πολέμου, στις 2 ημέρες. Τα ασχημόπαπα αυτά κατασκευάζονταν με ρυθμούς ταχύτερους από αυτούς που τα γερμανικά υποβρύχια μπορούσαν να τα βυθίσουν.
Οι γερμανικές επιτυχίες συνεχίζονται, αλλά είναι πλέον σποραδικές: Η νηοπομπή SC94 χάνει 26 σκάφη τον Αύγουστο και η SC107 15 σκάφη το Νοέμβριο. Το 1943 είναι η πρώτη χρονιά κατά την οποία το ισοζύγιο των βυθίσεων κλίνει αντίθετα: Οι ναυπηγήσεις νέων σκαφών είναι - σε τοννάζ - περισσότερες από τις βυθίσεις. Επιπλέον χάνονται αρκετά γερμανικά σκάφη. Η γερμανική βιομηχανία, ωστόσο, είναι σε θέση πλέον να αναπληρώνει αυτές τις απώλειες σε εφόδια και κατασκευάζει περισσότερα σκάφη απ' όσα χάνονται. Αυτό που προβληματίζει πολύ έντονα τον Ντένιτς δεν είναι η αναπλήρωση των σκαφών, αλλά των ανδρών: Τα καλά εκπαιδευμένα και έμπειρα πληρώματα δεν υπάρχουν πλέον και ο χρόνος δεν είναι επαρκής για την εκπαίδευση νέων - πολύ περισσότερο για την απόκτηση εμπειριών, και οι άνδρες δεν αναπληρώνονται.
.jpg)
Θέλοντας να παρακολουθήσουν τις τεχνολογικές εξελίξεις και να μη τεθούν εκτός μάχης από αυτές, οι Γερμανοί καταβάλλουν κάποιες προσπάθειες για την ενίσχυση του υποβρυχιακού τους στόλου: Αρχίζουν την κατασκευή του τύπου "XVII" με προωθητήρα που χρησιμοποιεί υπεροξείδιο του υδρογόνου (high test peroxide), παλαιότερη πρόταση του καθηγητή Χέλμουτ Βάλτερ και του ηλεκτροκίνητου υποβρυχίου με ταχύτητες κατάδυσης περίπου 18 κόμβων. Κανένα από αυτά τα υποβρύχια δεν πρόλαβε να τεθεί σε μάχιμη υπηρεσία.
Εφοδίασαν, επίσης, τα σκάφη τους με βελτιωμένα μέσα αντιαεροπορικής άμυνας, ανιχνευτές ραντάρ, νέου τύπου τορπίλες και υιοθέτησαν ευρύτερα τη χρήση του σνόρκελ. Ιδιαίτερα η τοποθέτηση νέων αντιαεροπορικών πυροβόλων στα υποβρύχια αρχικά αιφνιδίασε τους πιλότους της RAF που εκτελούσαν ανθυποβρυχιακές αποστολές, αλλά ένα υποβρύχιο εν αναδύσει κινδύνευε να υποστεί, από τα βλήματα των αεροπορικών πολυβόλων, ρήγματα στις δεξαμενές κατάδυσης. Αρχικά, επίσης, οι βρετανοί πιλότοι καλούσαν μέσω ασυρμάτου βοήθεια από παραπλέοντα συνοδά σκάφη νηοπομπών, αν συναντούσαν μεγάλη αντίσταση από το υπό επίθεση σκάφος.
Η Luftwaffe αποκτά επίσης νέους τύπους αεροσκαφών: Τα μεγάλης ακτίνας δράσης βομβαρδιστικά Χένκελ He 177 και την κατευθυνόμενη βόμβα ολίσθησης (glider bomb) Hs 293. Είναι ήδη αργά: Η αεροπορική υπεροχή των Συμμάχων είναι απαγορευτική για τη χρήση των νέων μέσων. Κατά την απόβαση στη Νορμανδία, όχι μεγάλο χρονικό διάστημα μετά, η αεροπορική υπεροχή των Συμμάχων υπολογίζεται στον αέρα σε 50:1.
Τα γερμανικά υποβρύχια εφοδιάζονται, επίσης, με δύο νέους τύπους τορπιλών, ειδικά εναντίον νηοπομπών. Ο ένας είναι η τορπίλη FaT = (Federapparat Torpedo), η οποία προγραμματίζεται: Αν δε βρει στόχο αφού διανύσει κάποια προκαθορισμένη απόσταση σε ευθεία, αναστρέφει την πορεία της (στρίβοντας δεξιά ή αριστερά, ανάλογα με το πώς έχει προγραμματιστεί) και αφού διανύσει άλλα 800 έως 1600 μέτρα χωρίς να βρει στόχο, αναστρέφει εκ νέου την πορεία της. Αυτά τα ζιγκ-ζαγκ συνεχίζονται μέχρις ότου είτε η τορπίλη βρει στόχο είτε εξαντληθούν τα προωθητικά της μέσα. Η τορπίλη αποδείχτηκε όντως πολύ αποτελεσματική αν ριπτόταν στη διαδρομή νηοπομπής. Επειδή, βέβαια, η τορπίλη δεν ξεχώριζε φίλιο από εχθρικό σκάφος, το υποβρύχιο που την εκτόξευε ειδοποιούσε με τον ασύρματο παραπλέοντα υποβρύχια να μη πλησιάσουν. Κανένα υποβρύχιο δεν αναφέρεται να βυθίστηκε από φίλια τορπίλη.[37]
Ο δεύτερος τύπος ήταν η τορπίλη Zaunkönig T-5 (οι Σύμμαχοι την αποκαλούσαν GNAT, German Navy Acoustic Torpedo), η οποία ήταν ακουστικού τύπου καθοδηγούμενοι από τον ήχο των ελίκων των εχθρικών σκαφών. Η κατασκευή της είχε αρχίσει ήδη από το 1934, αλλά η εξέλιξή της καθυστέρησε σημαντικά. Το βασικό πρόβλημα ήταν ο ήχος της ίδιας της τορπίλης, γεγονός που περιόρισε την ταχύτητά της σε μόνον 25 κόμβους. Μπορούσε, επίσης, να διακρίνει ήχους στόχων μόνον αν αυτοί έπλεαν μέσα στο εύρος ταχυτήτων 12 έως 19 κόμβους, ενώ η απόσταση όπλισής της ήταν μόνο 250 μέτρα. Επειδή ούτε αυτή διέκρινε φίλια ή εχθρικά σκάφη, το υποβρύχιο που την εκτόξευε όφειλε να καταδυθεί άμεσα σε όσο μεγαλύτερο βάθος μπορούσε, ώστε να την αποφύγει.[38] Τη χαμηλή αποτελεσματικότητα αυτής της τορπίλης, η οποία πρωτοχρησιμοποιήθηκε το 1942, ο Ντένιτς την αντελήφθη μόνο το 1944.
Στις 31 Μαΐου 1943 ο Ντένιτς επισκέπτεται τον Χίτλερ και του εκθέτει την κατάσταση, ζητώντας του να επισπευστούν οι τεχνολογικές εξελίξεις. Και οι δύο εμμένουν σταθερά στην ίδια απόφαση: Ο υποβρυχιακός αγώνας θα συνεχιστεί, ώστε να στερήσει όσο το δυνατό περισσότερους πόρους από τους Συμμάχους. Τον Ιούνιο η γερμανική πλευρά δέχεται ένα ακόμη πλήγμα: Η γερμανική υπηρεσία αποκρυπτογράφησης αδυνατεί πλέον να αποκρυπτογραφήσει τα μηνύματα του Βρετανικού Ναυτικού, δυσκολεύοντας έτσι πάρα πολύ την εφαρμογή της "τακτικής των λύκων". Επιπλέον, ο εξοπλισμός των υποβρυχίων με τα νέα αντιαεροπορικά δε φαίνεται να έχει αποτελέσματα: Τα περισσότερα υποβρύχια που εμπλέκονται σε μάχες με ανθυποβρυχιακά αεροσκάφη καταστρέφονται και βυθίζονται. Ο Μάιος του 1943 αποκλήθηκε "μαύρος Μάιος" για τις γερμανικές θαλάσσιες προσπάθειες.
Στις 12 Νοεμβρίου, ο Ντένιτς σημειώνει ότι οι Σύμμαχοι "κρατούν όλους τους άσσους... ξέρουν όλα μας τα μυστικά κι εμείς κανένα δικό τους" και εγκαταλείπει την τακτική των λύκων στο Βόρειο Ατλαντικό. Τους επόμενους έξι μήνες, οι κυβερνήτες των υποβρυχίων θα δρουν ανεξάρτητα και με το δικό τους πρόγραμμα δράσης, αλλά κάτι τέτοιο αποδεικνύεται ότι δεν είναι κάτι περισσότερο από μια ενόχληση για τις νηοπομπές. Κατά το εξάμηνο αυτό βυθίζονται 107 συμμαχικά πλοία συνολικής χωρητικότητας 600.000 τόνων (από τα οποία μόνο 8 σε νηοπομπές), αλλά χάνονται 136 υποβρύχια: Ο λόγος πλοίων προς υποβρύχια πέφτει κάτω από τη μονάδα: Για κάθε υποβρύχιο που χάνεται αντιστοιχούν 0,78 σκάφη.[39]
Όταν ο Ντένιτς αναφέρει στον Χίτλερ την πρόθεσή του να παύσει τις αποστολές στον Ατλαντικό, ο Φύρερ αντιδρά βίαια: "Δεν θα εγκαταλείψω τον Ατλαντικό! Είναι η αμυντική μου τάφρος! Χωρίς αυτήν, μια απόβαση στην Ευρώπη είναι περισσότερο από βέβαιη!"[13]
Περίοδος 1944 - 1945[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από τις αρχές του 1944 οι Γερμανοί εστιάζουν πλέον τις προσπάθειές τους στην αναμενόμενη απόβαση στην Ευρώπη. Ο στόλος των γερμανικών υποβρυχίων παραμένει αριθμητικά εντυπωσιακός, διαθέτοντας 449 ενεργά σκάφη, από τα οποία 287 προορίζονταν για δοκιμές ή εκπαίδευση των πληρωμάτων τους, ενώ κατά μέσον όρο 43 είναι ημερησίως ενεργά για αποστολές. Ωστόσο το ηθικό των πληρωμάτων δεν είναι το καλύτερο δυνατό και ήδη αποκαλούνται από ορισμένα πληρώματα "σιδερένια φέρετρα".
Την άνοιξη του '44 αποστέλλονται 73 υποβρύχια στη Νορβηγία και στο Βισκαϊκό κόλπο για να παρεμποδίσουν τις συμμαχικές αποβάσεις. Στις 6 Ιουνίου 1944 πραγματοποιείται η Απόβαση της Νορμανδίας, για την οποία έχει συγκεντρωθεί ένας εντυπωσιακός αριθμός σκαφών. Τα γερμανικά υποβρύχια προσπαθούν να παρέμβουν, αλλά το εγχείρημα αυτό αποδεικνύεται δαπανηρό τόσο σε σκάφη όσο και σε ανθρώπινες ζωές: Ο δίαυλος διέλευσης των συμμαχικών σκαφών προστατεύεται από ισχυρό φράγμα ναρκών, ενώ η Επιχείρηση Ultra βρίσκεται στο απόγειο των επιτυχιών της: Έχει κατορθώσει να αποκρυπτογραφεί σε ελάχιστο χρόνο όλα τα μηνύματα που ανταλλάσσονται μεταξύ των σκαφών και του κέντρου επιχειρήσεων και τα υποβρύχια δέχονται ισχυρές επιθέσεις από αέρος και θαλάσσης με βόμβες βάθους: Από κυνηγούς τα U-boote έχουν μεταβληθεί σε θηράματα. Μόνον ένα αντιτορπιλικό βυθίζεται κατά το διάπλου της Μάγχης και την έναρξη της απόβασης από γερμανική τορπίλη, ενώ το μοναδικό σκάφος επιφανείας που εμφανίζεται (ένα αντιτορπιλικό) από γερμανικής πλευράς δέχεται τέτοια ομοβροντία πυρών από τα συμμαχικά πολεμικά που αναγκάζεται να αποχωρήσει χωρίς να ρίξει ούτε ένα βλήμα.[13] Οι ηρωικές προσπάθειες των γερμανικών πληρωμάτων συνεχίζονται ολόκληρο το καλοκαίρι του '44 τόσο στη Μάγχη όσο και στη Βόρεια Θάλασσα: Βυθίζουν 21 πλοία (ανάμεσά τους 5 πολεμικά) αλλά χάνονται 19 υποβρύχια και 1.000 περίπου αξιωματικοί και ναύτες. Η εξέλιξη αυτή υποχρεώνει τον Ντένιτς να αποσύρει τα υποβρύχιά του από τις περιοχές αυτές.
Προς το τέλος των εχθροπραξιών, οι Γερμανοί θέτουν σε υπηρεσία το "Electroboot", το ηλεκτροκίνητο υποβρύχιο με ταχύτητα 17 κόμβων σε κατάδυση. Κατασκευάστηκε σε δύο τύπους: το XXI και το XXIII με πολύ μικρότερη ακτίνα δράσης. Αν και τα σχέδια είχαν καταστρωθεί και οριστικοποιηθεί ήδη από το 1943, η μαζική παραγωγή δεν έγινε δυνατό να αρχίσει πριν το 1944 και τον Ιανουάριο του 1945 υπήρχε μόνον ένα ηλεκτροκίνητο υποβρύχιο XXI και πέντε ΧΧΙΙΙ σε υπηρεσία. Κατάφεραν να βυθίσουν πέντε συμμαχικά σκάφη σε εννέα περιπολίες. Το ΧΧΙ έκανε μία μόνο περιπολία πριν τελειώσει ο πόλεμος, χωρίς να έχει καν επαφή με εχθρικά σκάφη.
Καθώς οι Σύμμαχοι προωθούνταν προς τις βάσεις των U-boote στη βόρεια Γερμανία, πάνω από 200 υποβρύχια αυτοβυθίστηκαν για να μη πέσουν σε εχθρικά χέρια, ενώ κάποια άλλα προσπάθησαν να διαφύγουν στη Νορβηγία. Από αυτά βυθίστηκαν 23 στη Βαλτική, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού.
Η έσχατη φάση της μάχης του Ατλαντικού έλαβε χώρα τη νύκτα της 7ης προς 8η Μαΐου. Το U-320 ήταν το τελευταίο υποβρύχιο που βυθίστηκε εν δράσει από ένα ανθυποβρυχιακό βρετανικό αεροσκάφος Catalina. Την ίδια νύκτα τορπιλίστηκαν από γερμανικά υποβρύχια ένα ναρκαλιευτικό και τα φορτηγά σκάφη "Sneland" "Avondale", λίγες ώρες πριν την επίσημη υπογραφή της γερμανικής παράδοσης.
Απολογισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η εκτίμηση για τον αριθμό των υποβρυχίων που απωλέσθησαν από οποιαδήποτε αιτία κατά τον Πόλεμο είναι μεταξύ 771 και 821 σκαφών. Παρόμοια απόκλιση (όχι ιδιαίτερα μεγάλη) εμφανίζει και ο αριθμός των σκαφών που βυθίστηκαν. Ο αριθμός των εμπορικών σκαφών - θυμάτων των υποβρυχίων υπολογίζεται σε 2.603 σκάφη με παράλληλη απώλεια περίπου 30.000 ναυτικών. Αντίστοιχα, οι άνδρες του Ντένιτς, ανερχόμενοι συνολικά σε 40.900 είχαν απώλειες περίπου 28.000 ατόμων, δηλαδή του 70% της συνολικής τους δύναμης. Ανάμεσα σε αυτούς συγκαταλέγεται και ένας από τους γιους του Ναυάρχου Ντένιτς. Οι απώλειες αυτές είναι οι υψηλότερες που έχουν ποτέ εμφανιστεί σε μάχες.
Αργότερα ο Τσώρτσιλ θα γράψει ότι η απειλή των γερμανικών υποβρυχίων ήταν η μόνη που του προκάλεσε πραγματική ανησυχία κατά τη διάρκεια του Πολέμου. Ωστόσο, περισσότερο πρόσφατες μελέτες τείνουν στο συμπέρασμα ότι ο Ντένιτς ποτέ δεν πλησίασε την επίτευξη νίκης στη μάχη του Ατλαντικού. Η αδυναμία απόκτησης ικανού αριθμού σκαφών πριν από την έναρξη της σύγκρουσης ήταν ο βασικότερος παράγοντας γι' αυτό. Σημαντικό ρόλο, επίσης, έπαιξε η τρομακτική, για τα τότε δεδομένα, ικανότητα των Συμμάχων στη ναυπήγηση νέων σκαφών - ιδιαίτερα από την πλευρά των ΗΠΑ, όταν αυτές ενεπλάκησαν στη σύγκρουση. Για όσους, όμως, την έζησαν, η μάχη του Ατλαντικού ήταν μια από τις πλέον οδυνηρές μάχες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.[40]
Όσα υποβρύχια απέμεναν, μετά τη γερμανική συνθηκολόγηση, είτε σε αγκυροβόλια είτε στη θάλασσα, παραδόθηκαν στους Συμμάχους. Συνολικά παραδόθηκαν 174 σκάφη και τα πληρώματά τους. Τα σκάφη διαλύθηκαν σε ειδική επιχείρηση που οργανώθηκε για το σκοπό αυτό μετά τον Πόλεμο (Επιχείρηση "Deadlight").
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Terry Hughes, John Costello, The Battle of the Atlantic, Dial Press/J. Wade, 1977
- Wallace B. Black, Jean F. Blashfield, Battle of the Atlantic, Silver Burdett Press, 1991
- Bruce Watson, Atlantic convoys and Nazi raiders: the deadly voyage of HMS Jervis Bay, Greenwood Publishing Group, 2006
- Stephen Wentworth Roskill, The War at Sea, 1939-1945: The defensive, H. M. Stationery Office, 1976
- Edwin Palmer Hoyt, The U-boat wars, Arbor House, 1984
- Karl Dönitz, Memoirs: ten years and twenty days, World Pub. Co., 1959
- David Fairbank White, Bitter ocean: the Battle of the Atlantic, 1939-1945, Simon and Schuster, 2006
- Janusz Piekałkiewicz, Sea war, 1939-1945, Historical Times, 1987
- Time-Life Books, Wolf packs, Time-Life, 1990
- Bernard Edwards, The twilight of the U-boats, Naval Institute Press, 2004
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ BBC History site
- ↑ Military History Online
- ↑ Ibiblio.org: The conduct of the War at Sea
- ↑ World War II Database, Start of the Battle of the Atlantic
- ↑ Naval History net Πλήρης κατάλογος των βρετανικών ναυτικών δυνάμεων κατά το 1939
- ↑ Εκείνη την εποχή τα υποβρύχια ήταν υποχρεωμένα να αναδύονται κάθε νύκτα για να ανανεώσουν τον αέρα στο εσωτερικό τους και να φορτίσουν τις μπαταρίες τους με τις οποίες κινούνταν εν καταδύσει
- ↑ «UK Royal Navy,Battle of the Atlantic». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Φεβρουαρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2011.
- ↑ 8,0 8,1 BBC History
- ↑ BBC, World Wars to depth
- ↑ Times Online, φύλλο της 5 Σεπ. 1939
- ↑ US Navy in WWII Όλοι οι κωδικοί των νηοπομπών που χρησιμοποιήθηκαν κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο
- ↑ 13,00 13,01 13,02 13,03 13,04 13,05 13,06 13,07 13,08 13,09 13,10 Ρεϊμόν Καρτιέ, Ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, Πάπυρος, Αθήνα, 1964
- ↑ World War 2 Database
- ↑ Second World War History
- ↑ Naval History Net, ό.π.
- ↑ U-boat.net, κατάλογος κυβερνητών υποβρυχίων με βυθίσεις σκαφών περισσότερων των 100.000 τόνων
- ↑ Naval History Net
- ↑ «UK Royal Navy». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Φεβρουαρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2011.
- ↑ HMS Hood Association
- ↑ Irwin J. Kappes Mers-el-Kebir: A Battle Between Friends
- ↑ Liddell Hart Centre for Military Archives, Imperial College, London
- ↑ HMS Hood Association, ό.π.
- ↑ "To Admiral Gensoul. The British Admiralty House sent Captain Holland to confer with you. The British Navy hopes that their proposals will enable you and the valiant and glorious French Navy to be by our side. In the circumstances in your ships would remain yours and no one need have any anxiety for the future. A British Fleet is at sea off Oran waiting to welcome you."
- ↑ Irwin J. Kappes Mers-el-Kebir: A Battle Between Friends, ό. π.
- ↑ «The Scuttle of the French Fleet at Touon, November 27, 1942 (sic)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2011.
- ↑ Hyperwar: Neutrality instructions, US Navy, 1940
- ↑ United States Marine Museum, από το "Hughes, Terry and Costello, John, The Battle of the Atlantic, New York, Dial Press,1977
- ↑ U-boat.net
- ↑ 2nd World War History
- ↑ «Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό - Η Ιστορία». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Φεβρουαρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2011.
- ↑ Terraine, John. Business in Great Waters: The U-Boat Wars, 1916-1945, London: Leo Cooper, 1989
- ↑ Military History online: The U-boat War, The Climax, July 1942-May 1943 by John Barratt
- ↑ The Free Dictionary, από την The Columbia Electronic Encyclopedia
- ↑ Fitzsimons, Bernard, ed. Illustrated Encyclopedia of 20th Century Weapons & Warfare. London, Phoebus, 1977, Vol. 12, p.1283, "Hedgehog"
- ↑ World War II Database: Britain Broke the Blockade, C. Peter Chen
- ↑ U-boat Aces, FaT torpedo
- ↑ U-boat Aces, TV (G7es) Acoustic Homing Torpedo
- ↑ Military History Online: The bitter end
- ↑ John Barratt, The Bitter End, The U-boat War, 1943-1945, ό.π.
|
.jpg){kind=link}