ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ: Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΗΤΡΩΟ ΕΧΕΙ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΩΝ

   

ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ: Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΙΣΤΟΡΙΑ   ΜΗΤΡΩΟ ΕΧΕΙ  ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΩΝ 

Εκατό χρόνια από την Γενοκτονία των Ποντίων: Η σφαγή και ο ξεριζωμός του ποντιακού ελληνισμού

• 
  @wikipedia

ΕΤΙΚΕΤΕΣ:

 Η γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού - που από το 1994 αναγνωρίζεται επισήμως από την ελληνική πολιτεία με την ανακήρυξη της 19ης Μαΐου, ως Ημέρας Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου - αναφέρεται στα βίαια, μαζικά, φονικά γεγονότα, της δεύτερης και των αρχών της τρίτης δεκαετίας του 20αι., που έλαβαν χώρα στην καταρρέουσα τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία, μέχρι τη δημιουργία του σύγχρονου τουρκικού κράτους.

Τα γεγονότα αυτά  πυροδοτήθηκαν από την σταδιακά αυξανόμενη ανάδυση και εντεινόμενη επίδραση του τουρκικού εθνικισμού, τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα την φυσική εξόντωση, τον αφανισμό, τον εκτοπισμό, την εκρίζωση εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων του Πόντου από τις πατρογονικές τους εστίες.

Η ανάληψη της εξουσίας από τους Νεότουρκους το 1908 στην Οθωμανική Θεσσαλονίκη θεωρείται η απαρχή του για τους «συστηματικούς» και «οργανωμένους» - όπως υποστηρίζουν σύγχρονοι ιστορικοί και ερευνητές - διωγμούς, εξαντλητικές πορείες εξόντωσης, εγκλεισμούς σε τάγματα καταναγκαστικής εργασίας, λεηλασίες, βιαιότητες, σε βάρος όλων των χριστιανικών πληθυσμών της Ανατολής. Όπως επισημαίνουν, οι ίδιοι, οι ωμότητες αυτές πραγματοποιήθηκαν σε διαφορετικούς χρόνους και τόπους και σε διάφορες φάσεις, μέσα στη δεκαετία 1913-1923 και μέσα σε εμπόλεμες συνθήκες, αλλά και σε ειρηνικά μεσοδιαστήματα, στο χώρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

^{Η Σημαία της Ποντιακής Δημοκρατίας, κατά την περίοδο προσπάθειας αυτονόμησης της περιοχής από την Οθωμανική Αυτοκρατορία}

Ο ακριβής αριθμός των θυμάτων είναι δύσκολο να υπολογιστεί, λόγω των συνθηκών που επικρατούσαν. Ο ιστορικός Βλάσης Αγτζίδης αναφέρει: 

«Οι ¨Έλληνες σε όλη την Οθωμανική Αυτοκρατορία, πριν την έναρξη των διωγμών, σε ήταν περίπου 2 με 2.2 εκατομμύρια. Στο χώρο του Πόντου ήταν περίπου 450.000. Στην επίσημη απογραφή του 1928 καταμετρήθηκαν, ως πρόσφυγες στην Ελλάδα, επισήμως, 1.2 εκατομμύρια. Υπολογίζεται ότι ο αριθμός των Ελλήνων που χάθηκαν στην περίοδο 1914-22, αυτών που αγνοείται η τύχη τους, είναι της τάξης των 700.000- 800.000, σε όλη την έκταση της οθωμανικής αυτοκρατορίας».

Πέρα από το ελληνικό κράτος, ο διωγμός των Ποντίων αναγνωρίζεται επισήμως ως γενοκτονία από την Κύπρο, την Αρμενία, την Σουηδία, ορισμένες ομοσπονδιακές δημοκρατίες της Ρωσίας οκτώ πολιτείες των ΗΠΑ τη βουλή της πολιτείας της Νότιας Αυστραλίας, την Αυστρία, την Ολλανδία, και από τη Διεθνή Ένωση Μελετητών Γενοκτονιών.

Το επίσημο τουρκικό κράτος, που διαδέχθηκε την Οθωμανική Αυτοκρατορία, αρνείται ότι διαπράχθηκε «γενοκτονία»: ο όρος διατυπώθηκε και ενσωματώθηκε στο διεθνές δίκαιο το 1948 από τον Πολωνό Ράφαελ Λέμκιν, με σκοπό τη νομική περιγραφή «μαζικών εγκλημάτων» από κυρίαρχες εξουσίες, με προσχεδιασμό, οργάνωση, συστηματικότητα και με σκοπό «τη μεθοδευμένη εξολόθρευση, ολική, ή μερική» διαφόρων «εθνικών, φυλετικών, θρησκευτικών, ή άλλων μειονοτήτων» και έδωσε το έναυσμα για την ανάπτυξη ενός ευρύτερου επιστημονικού διαλόγου και κοινωνικού προβληματισμού.

Τα δραματικά πολιτικά γεγονότα που οδήγησαν στην σφαγή και τον ξεριζωμό των Ποντίων

Ο Θεοδόσης Κυριακίδης, διδάκτωρ ιστορίας, επιστημονικός συνεργάτης στην Έδρα Ποντιακών Σπουδών του ΑΠΘ, αναφέρει:

«Μετά την γενοκτονία των Αρμενίων το 1915, όπου οι σφαγές ξεσήκωσαν τότε την κοινή γνώμη - η ελίτ των Νεότουρκων οργανώνει την εξόντωση, μέσω των εκτοπισμών, των Ποντίων. Το αντάρτικο στον Πόντο δημιουργείται εκείνη την περίοδο, ως προσπάθεια αυτοάμυνας, διαφύλαξης της ζωής τους.

^{Πόντιοι αντάρτες}

Ο διοικητής της Τεσκιλάτ Μαχρουσά, - αφού έχουν εξοντωθεί οι Αρμένιοι - φτάνει το φθινόπωρο του 1916 στον Πόντο και ξεκινούν οι συστηματικές σφαγές, εκτοπίσεις, δολοφονίες και διώξεις, που αρχίζουν από το φθινόπωρο του 1916 και εξελίσσονται με σφοδρότητα μέχρι το καλοκαίρι του 1917.

Από τον Απρίλιο του 1916 μέχρι το Φεβρουάριο του 1918 η περιοχή της Τραπεζούντας και ο ανατολικός πόντος καταλαμβάνεται από το ρωσικό στρατό. Στις 15 Μαΐου του 1919 ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ αναχωρεί από την Κωνσταντινούπολη και στις 19 Μαΐου φτάνει στην Αμισό, στη Σαμψούντα, με αποστολή να ειρηνεύσει την περιοχή από τη δράση ένοπλων συμμοριών. Αυτονομείται από την Υψηλή Πύλη και κάνει ακριβώς το αντίθετο.

Δέκα μέρες μετά την άφιξη του, στις 29 Μαΐου συναντιέται στη Χάμσα με τον Τοπάλ Οσμάν, τον τοπικό αρχηγό μουσουλμανικών συμμοριών, ο οποίος δρα κυρίως στις περιοχές γύρω από Τραπεζούντα και στον ανατολικό Πόντο.

^{Ο Τοπάλ Οσμάν}

Ο ίδιος ο Κεμάλ καταφέρνει να συσπειρώσει τα απομεινάρια των τούρκων ατάκτων στο εσωτερικό της Ανατολίας. Ισχυροποιείται το 1921 με τις υπογραφές συνθηκών με τους συμμάχους μας κατά τον Α’ΠΠ και αργότερα και με τους μπολσεβίκους. Από το τέλος του 1921 μέχρι το Μάιο του 1922 έχουμε το δεύτερο μεγάλο κύμα των σφαγών στον Πόντο.

Το Χρονικό της Γενοκτονίας

1908: Κίνημα των Νεότουρκων στην οθωμανική Θεσσαλονίκη. Οι εθνικιστές ηγέτες (Κεμάλ - Ενβέρ – Ταλάτ) υποσκελίζουν το σουλτάνο Αμπτούλ Χαμίτ και αναλαμβάνουν τον πολιτικό έλεγχο της αυτοκρατορίας.

1910. Αυταρχικά, κατασταλτικά μέτρα κατά των χριστιανικών κοινοτήτων της αυτοκρατορίας.

1911: Σε συνέδριο του «Κομιτάτου Ένωση και Πρόοδος» των Νεότουρκων κυριαρχεί το σύνθημα: «Η Τουρκία στους Τούρκους».

1913 : Οργανώνεται από τους Νεότουρκους το «Γραφείο Εγκατάστασης Φυλών και Μεταναστών» και ιδρύεται η μυστική υπηρεσία (Teskilat i-mahsusa)

1914. Έναρξη του Α’ ΠΠ. Οι πρώτες μαζικές διώξεις κατά Ελλήνων στην Ανατολική Θράκη. Πογκρόμ στη Δυτική Μικρά Ασία και η σφαγή της Φώκαιας. Ρωσοτουρκικός Πόλεμος. Έξαρση του τουρκικού εθνικισμού, συσπείρωση του μουσουλμανικού στοιχείου.

1915 : Καλούνται στην Κωνσταντινούπολη και εξοντώνονται οι πρόκριτοι των Αρμενίων. Η Γενοκτονία των Αρμενίων ολοκληρώνεται σε λίγους μήνες.

1916 - 1917 : Πορείες «θανάτου» στο εσωτερικό της Ανατολίας από τον οθωμανικό δυτικό Πόντο (Σαμψούντα, Μπάφρα, κ.α) και απώλειες χιλιάδων χριστιανών - αντρών, γυναικών και παιδιών - από τις κακουχίες, το κρύο και την πείνα. Τάγματα καταναγκαστικής εργασίας (Αμελέ Ταμπουρού). Ο ανατολικός Πόντος υπό ρωσική κυριαρχία. Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία και λήξη ρωσοτουρκικού πολέμου.

1918 : Λήξη Α’ ΠΠ. Η ηγεσία των Νεότουρκων παραδίδεται στους συμμάχους της Αντάντ. Αποχώρηση Ρώσων από τον ανατολικό Πόντο και τον Καύκασο.

1919 : Αποβίβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη. Αναχώρηση από Κωνσταντινούπολη στις 15 Μαΐου και άφιξη στις 19 Μαΐου του Μουσταφά Κεμάλ Πασά στη Σαμψούντα, με αποστολή την «ειρήνευση» από τη δράση ομάδων ατάκτων. Αυτονόμηση του από την Υψηλή Πύλη και συνάντηση του στη Χάμσα, στις 29 Μαΐου, με τον Τοπάλ Οσμάν.

1920: Συνθήκη των Σεβρών. Ανατολική Θράκη και Σαντζάκι της Σμύρνης υπό όρους, σε ελληνικό έλεγχο, ο Πόντος εξαιρείται των ρυθμίσεων.

1920-1922 : Από την περιοχή της Βιθυνίας ξεκινούν σε όλο τον Πόντο σφαγές, λεηλασίες, καταστροφή χριστιανικών χωριών από παρακρατικές νεοτουρκικές ομάδες. Δεκάδες χιλιάδες Πόντιοι και Αρμένιοι φεύγουν να σωθούν προς τη Σοβιετική Αρμενία και προς τους υπό γαλλικό έλεγχο Συρία και Λίβανο.

1922 : Μικρασιατική καταστροφή. Ο ελληνικός στρατός ηττάται στον Σαγγάριο, φλέγεται η Σμύρνη.

1923 : Συνθήκη της Λωζάννης. Ανταλλαγή πληθυσμών, προσφυγιά.

^{Με πληροφορίες από ΑΠΕ - ΜΠΕ, Wikipedia}

19η Μαΐου 2019: 100 χρόνια από τη Γενοκτονία των Ποντίων – Ημέρα Μνήμης για τους 353.000 νεκρούς

• 
  Ανατριχιαστικές οι εικόνες που αποτυπώνουν τον αφανισμό του ελληνισμού της Ανατολής

19 Μαΐου 1919. Μια ημερομηνία-εφιάλτης για εκατομμύρια Πόντιους του χθες, του σήμερα και του αύριο, που συνδέεται όχι μόνο με τη βίαιη αλλαγή της ανθρωπογεωγραφίας του Πόντου, αλλά και τη σχεδιασμένη εξόντωση κάθε ελληνικού και χριστιανικού στοιχείου της περιοχής. Τα εργαλεία της Γενοκτονίας ήταν προσεκτικά επιλεγμένα και δοκιμασμένα από τους θύτες και τους συνεργούς τους, φυσικούς ή ηθικούς αυτουργούς. Οι αναγκαστικοί εκτοπισμοί των Ελλήνων από τα παράλια προς την ενδοχώρα της Ανατολίας, οι ατελείωτες πορείες με προορισμό το θάνατο, οι επιθέσεις παραστρατιωτικών ομάδων στα ελληνικά χωριά του Πόντου αλλά και τα τάγματα καταναγκαστικής εργασίας εξαφάνισαν γενιές και γενιές Ποντίων.

Το προσχεδιασμένο έγκλημα των Νεότουρκων και των κεμαλικών απέδωσε καρπούς, αφού μέχρι τον Μάρτιο του 1924, 353.000 Έλληνες του Πόντου έχασαν τη ζωή τους και άλλοι τόσοι εκτοπίστηκαν.

Εκτέλεσαν, κρέμασαν, βίασαν, βασάνισαν και απήγαγαν. Το μαχαίρι δεν έκανε διακρίσεις: Άνδρες, γυναίκες, παιδιά, νέοι και ηλικιωμένοι σφαγιάζονταν. Όσο πιο φρικτός ο θάνατός τους τόσο πιο επιτυχημένοι θεωρούνταν οι φονιάδες από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Εξαργύρωσαν τα εγκλήματά τους με χρήματα, αξιώματα, και τις περιουσίες των Ελλήνων. Και η ανταμοιβή έκανε ευκολότερο το έργο της καταστροφής και εξαφάνισης κάθε ίχνους ελληνικότητας από τις πόλεις και τα χωριά που ευημερούσαν μέχρι τότε, λόγω του δαιμόνιου πνεύματος των Ελλήνων του Πόντου.

Η εντολή ήταν σαφής: Καταστρέψτε καθετί ελληνικό και προστατέψτε την πατρίδα μας από τους Έλληνες και χριστιανούς.

Μια εντολή που όπως αποδείχθηκε υλοποιήθηκε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και επηρέασε και όλους όσοι επέζησαν, αφού απέμειναν πίσω να κλαίνε τους νεκρούς τους και αντιμέτωποι με την απόρριψη της μητέρας πατρίδας.

Ο ελληνικός στρατός οπισθοχωρεί μετά την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου

Μετά την Ανταλλαγή έφτασαν στην Ελλάδα μόνο 190.000 Πόντιοι, και αυτοί σε άθλια κατάσταση. Οι ιστορίες από εκείνη την περίοδο φέρνουν και πάλι δάκρυα στα μάτια. Οι άνθρωποι έφτασαν στην Ελλάδα και η πατρίδα τούς γύρισε την πλάτη. Ελάχιστοι τους αντιμετώπισαν ως εκδιωγμένους από τα εδάφη τους Έλληνες. Οι περισσότεροι τους αγνόησαν, τους λοιδόρησαν, τους περιθωριοποίησαν. Ξαφνικά οι Έλληνες του Πόντου και της Μικράς Ασίας από ομογενείς καλλιεργημένοι, μιας άλλης κουλτούρας και σημαντικής οικονομικής επιφάνειας, είχαν μετατραπεί σε «βρομερούς και γεμάτους ασθένειες πρόσφυγες, που ήρθαν στην Ελλάδα για να κάνουν κακό».

Αλήθεια, πόση ντροπή!

Άργησαν οι ντόπιοι να σκεφτούν πως οι άνθρωποι αυτοί όχι μόνο άφησαν πίσω λίπασμα τους νεκρούς τους, αλλά στερήθηκαν τη γλώσσα τους, την πατρίδα τους, τον πολιτισμό χιλιάδων ετών που είχαν δημιουργήσει οι πρόγονοί τους, κι αυτό όχι από επιλογή αλλά επειδή υποχρεώθηκαν. Το χειρότερο είναι πως ποτέ δεν σκέφτηκαν ότι όσοι επέζησαν ήταν το ίδιο θύματα με εκείνους που πέθαναν. Είχαν ζήσει τον όλεθρο, είχαν δει το αίμα των ανθρώπων τους να κυλάει και να ποτίζει τα χώματά τους, είχαν στερηθεί το δικαίωμα να γνωρίσουν τους συγγενείς που έμειναν πίσω, είχαν υποχρεωθεί στην ουσία να απαρνηθούν ένα μέρος της ταυτότητάς τους με την ελπίδα ότι κάπως έτσι θα προχωρήσουν. Αλήθεια, πόση ντροπή!

Όμως η ζωή τελικά ξέρει καλύτερα. Οι φυσικοί και ηθικοί αυτουργοί δεν κατάφεραν να ολοκληρώσουν το φονικό τους έργο. Οι Έλληνες του Πόντου που διασώθηκαν κατάφεραν να σταθούν στα πόδια τους και να κάνουν ξανά προκοπή όπου κι αν τους έριξε η ζωή. Μπορεί οι ιστορίες τους να είναι γεμάτες πόνο και βάσανα, όμως η ελπίδα είναι εκείνη που ξεχωρίζει.

Η ποντιακή λαλιά, η Ορθοδοξία, η αγάπη για εκείνους που ξαφνικά και βίαια αποχωρίστηκαν, οι χοροί και η μουσική κράτησαν όρθιους τους Πόντιους. Κι αυτό παρά τις… φιλότιμες προσπάθειες πολλών να τους λυγίσουν.

Παρά τις μεγάλες αλλαγές στο πώς αντιμετωπίζεται το Ποντιακό Ζήτημα στην Ελλάδα και το εξωτερικό, είναι σαφές πως η υπόθεση της διεθνούς αναγνώρισης της Γενοκτονίας έχει μείνει πίσω. Παρόλο που το κοινό μυστικό δεν είναι πια μυστικό και όλοι γνωρίζουμε πως η Οθωμανική Αυτοκρατορία εκτέλεσε το ειδεχθές σχέδιο της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, το επίσημο ελληνικό κράτος στέκεται με αμηχανία απέναντι στο θέμα. Και σε αυτό προστίθεται και η πάγια αδυναμία μερίδας των Ποντίων να αφήσει κατά μέρος τη διχόνοια και να εργαστεί για την επίτευξη του ύψιστου σκοπού.

Η πολυπόθητη ενότητα των Ποντίων που όλοι ευαγγελίζονται, για την οποία όλοι κόπτονται αλλά δεν κάνουν βήμα πίσω για να την πετύχουν, είναι το μόνο επιχείρημα που θα πείσει τη διεθνή κοινότητα πως πρέπει επιτέλους, 100 χρόνια μετά την έναρξη της δεύτερης φάσης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, να υποχρεωθεί η Τουρκία να αναγνωρίσει το έγκλημα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η διεθνής αναγνώριση της Γενοκτονίας είναι εθνική υπόθεση, και οι Έλληνες επιτέλους δεν μπορεί να επιλέγουμε άλλο δρόμο παρά εκείνο της εθνικής συνεννόησης.

Οι Έλληνες δεν έχουμε δικαίωμα να ξεχνάμε.

Πόπη Παπαγεωργίου

100 χρόνια από τη Γενοκτονία των Ποντίων: 5 πράγματα που πρέπει να ξέρεις

Sharetwitter

Εκατό χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την πιο μαύρη σελίδα στην ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού. Έναν αιώνα μετά, η μνήμη παραμένει ζωντανή, όπως και ο αγώνας για τη διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ποντίων.

Παναγιώτης Παπαϊωάννου

19 Μαΐου 2019 08:24

Χρειάστηκαν λίγα μόνο χρόνια ώστε να γίνει εφικτό αυτό που οι Οθωμανοί δεν είχαν καταφέρει επί αιώνες. Να σβήσουν το ελληνικό στοιχείο. Με πρωτοφανή βαρβαρότητα και ακόμη πιο σοκαριστική μεθοδικότητα και σχεδιασμό, οι Νεότουρκοι επιχείρησαν να αφανίσουν τον ποντιακό ελληνισμό από την περιοχή. Μπορεί αριθμητικά να το κατάφεραν, απέτυχαν παταγωδώς ωστόσο να "σβήσουν" την ποντιακή ψυχή και την ιστορική μνήμη για τη Γενοκτονία των Ποντίων, που σήμερα 19 Μαΐου και 100 χρόνια μετά την τραγωδία παραμένει πιο ζωντανή και επίκαιρη από ποτέ. 

Εκδήλωση στη πλατεία Αριστοτέλους της Θεσσαλονίκης για την επέτειο των 100 χρόνων από τη γενοκτονία των Ποντίων  EUROKINISSI

1. Θεματοφύλακες του Ελληνισμού

Μετά τη διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, οι Πόντιοι συνέχισαν να ζουν στα βόρεια της Μικράς Ασίας, τον Πόντο. Αν και αποκομμένοι από τον εθνικό κορμό, το φρόνημα και η ελληνική τους συνείδηση παρέμειναν αναλλοίωτα στο πέρασμα των αιώνων, ακόμη και μετά την Άλωση της Τραπεζούνας το 1461 από τους Οθωμανούς. Αποδεικνύοντας έμπρακτα ότι αποτελούν ένα εκλεκτό τμήμα του ελληνισμού, κυριάρχησαν στην οικονομική και πνευματική ανάπτυξη της περιοχής, αν και αριθμητικά ήταν μειονότητα. Τούτο είχε ως αποτέλεσμα να ακολουθήσει και μία δημογραφική "έκρηξη", εφόσον ο αριθμός τους υπολογίζεται ότι από 265.000 μετά τα μέσα του 17ου αιώνα, ξεπέρασε τις 700.000 στις αρχές του 20ου. Διέθεταν σχολεία, μεταξύ των οποίων το περίφημο Φροντιστήριο της Τραπεζούντας, εφημερίδες, περιοδικά, θέατρα και λέσχες.

2. Όσα δεν έγιναν σε 5 αιώνες, έγιναν σε 5 χρόνια

Η αναρρίχηση των Νεότουρκων στην εξουσία το 1908 και η περιθωριοποίηση του Σουλτάνου δημιούργησε αρχικά υψηλές προσδοκίες στους πληθυσμούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που έπνεε τα λοίσθια, οι οποίες τελικά διαψεύστηκαν με τον πλέον δραματικό και βάρβαρο τρόπο. Δείχνοντας ένα σκληρό εθνικιστικό πρόσωπο, οι Νεότουρκοι έβαλαν στο στόχαστρο τους χριστιανικούς πληθυσμούς, προωθώντας τον απόλυτο εκτουρκισμό της περιοχής. Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν η ιδανική συγκυρία, δεδομένου ότι το ενδιαφέρον των μεγάλων δυνάμεων της εποχής ήταν στραμμένο αλλού και το σχέδιο εξόντωσης των ελληνικών και χριστιανικών πληθυσμών της περιοχής μπήκε σε εφαρμογή.

Η αρχή γίνεται με τα "Τάγματα Εργασίας" ("Αμελέ Ταμπουρού") στα οποία εξαναγκάστηκαν να δουλεύουν Πόντιοι που δούλευαν κάτω από εξοντωτικές και απάνθρωπες συνθήκες σε λατομεία, ορυχεία και διανοίξεις δρόμων. Την ίδια περίοδο πραματοποιούνται ταυτόχρονα συστηματικές και οργανωμένες καταπατήσεις των δικαιωμάτων των πληθυσμών αυτών, πυρπολήσεις των χωριών τους, εξορίες. "Καραβάνια" ανθρώπων εγκαταλείπουν τις εστίες τους ή ξεκινούν αντάρτικα στα βουνά. Χιλιάδες πεθαίνουν από το κρύο, την πείνα και τις κακουχίες.

3. Η απόφράδα 19η Μαΐου 1919

Στις 19 Μαΐου 1919, ο Μουσταφά Κεμάλ πατάει το πόδι του στη Σαμψούντα και ξεκινάει και τυπικά η τελευταία και πιο άγρια φάση του σχεδίου εξόντωσης. Λίγες μέρες αργότερα, δίνει αμετάκλητη εντολή για διενέργεια μαζικών επιχειρήσεων κατά του πληθυσμού. Μετά και τη Γενοκτονία των Αρμενίων το 1916, οι σφαγές, οι πυρπολήσεις χωριών και η εκτοπίσεις πληθυσμών γίνονται πλέον χωρίς έλεος. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι από τις 25.000 Έλληνες που ζούσαν στις περιοχές της Μπάφρας και του Ααζάμ, το 90% δολοφονήθηκε. Οι Τούρκοι προχώρησαν ακόμη και σε αναγκαστικές αποσπάσεις παιδιών από τις οικογένειές τους, τα οποία και έδιναν στα χαρέμια εύπορων Τούρκων. Μέχρι το 1923, η επιχείρηση είχε ολοκληρωθεί, βαμμένη στο αίμα εκατοντάδων χιλιάδων αθώων.

Τουρκικά στρατεύματα παρελαύνουν στη γέφυρα του Γαλατά προς την Κωνσταντινούπολη τον Οκτώβριο του 1923. Η Μικρασιατική καταστροφή έχει ήδη συντελεστεί  ASSOCIATED PRESS

Για τον ακριβή αριθμό θυμάτων η εικόνα παραμένει ασαφής. Με βεβαιότητα ξεπέρασαν τις 200.000, ενώ σύμφωνα με ακτιβιστές για τη διεθνή αναγνώριση της Ποντιακής Γενοκτονίας, ξεπέρασε τις 353.000. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού κατέφυγε στην Ελλάδα, συμβάλλοντας σημαντικά στην ανόρθωση του ελληνικού κράτους, ενώ σημαντικός αριθμός των Ποντίων βρέθηκαν ως πρόσφυγες στη Νότια Ρωσία. Ο πυρήνας αυτός παραμένει ακμάζων, ενεργός και δραστήριος ως τις μέρες μας, παρά το γεγονός ότι πολλοί επέλεξαν να επιστρέψουν στον ελλαδικό χώρο μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. 

Με αφορμή τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από τη Γενοκτονία των Ποντίων εγκαινιάστηκε ένα μεγάλο μνημείο στην πόλη Εσεντουκί κοντά στην Σταυρούπολη της Ρωσίας, έχοντας χαραγμένη στη βάση του την φράση "Δεν ξεχνάμε" στα ελληνικά και στα ρωσικά.